Το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη σύσταση, την οργάνωση και λειτουργία καθώς και την εφαρμογή του έργου της Υπηρεσίας Ασύλου, συνίσταται στα ακόλουθα νομοθετήματα:
Η Υπηρεσία Ασύλου συστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 3907/2011 (Α’ 7) και είχε έναρξη λειτουργίας την 7η Ιουνίου 2013. Σήμερα, η Υπηρεσία υπάγεται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής και λειτουργεί ως αυτοτελής υπηρεσία απευθείας υπαγόμενη στον Υπουργό. Η τοπική αρμοδιότητα της Υπηρεσίας εκτείνεται σε όλη την επικράτεια. Η υπηρεσία έχει ως αποστολή την εφαρμογή της νομοθεσίας περί ασύλου και των λοιπών μορφών διεθνούς προστασίας των αλλοδαπών και ανιθαγενών, καθώς και τη συμβολή στο σχεδιασμό και τη διαμόρφωση της εθνικής πολιτικής ασύλου. Η Υπηρεσία Ασύλου είναι επίσης αρμόδια για την εφαρμογή της Σύμβασης της Νέας Υόρκης της 28ης Σεπτεμβρίου 1954 περί της νομικής καταστάσεως των ανιθαγενών.
Η Υπηρεσία Ασύλου εφαρμόζει το Π.Δ. 141/2013 (ΦΕΚ Α-226-21.10.2013) που προσάρμοσε στο εθνικό δίκαιο την αναδιατυπωμένη Οδηγία 2011/95/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Δεκεμβρίου 2011 (L 337) σχετικά με τις απαιτήσεις για την αναγνώριση και το καθεστώς των αλλοδαπών ή των ανιθαγενών ως δικαιούχων διεθνούς προστασίας, για ένα ενιαίο καθεστώς για τους πρόσφυγες και τις γυναίκες πρόσφυγες ή για τα άτομα που δικαιούνται επικουρική προστασία και για το περιεχόμενο της παρεχόμενης προστασίας σε συνδυασμό με το Ν.4375/2016, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει (με τους Ν.4399/2016, την ΚΥΑ αριθμ. 13257/ΦΕΚ 3455/Β/26.10.2016 και το ν. 4485/2017) με τον οποίο μεταφέρθηκαν στο εθνικό δίκαιο οι διατάξεις της αναδιατυπωμένης Οδηγίας 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας, ενώ επίσης προβλέφθηκαν αναθεωρημένες διατάξεις για την εργασία δικαιούχων διεθνούς προστασίας και άλλες διατάξεις. Με τον ίδιο νόμο, αναδιοργανώθηκε η Υπηρεσία Ασύλου.
Στο πλαίσιο της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την παροχή διεθνούς προστασίας, η Υπηρεσία Ασύλου εφαρμόζει τον αναδιατυπωμένο Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 604/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 2013 για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας που υποβάλλεται σε κράτος-μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας ή από απάτριδα και τον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 603/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με τη θέσπιση του «Eurodac» για την αντιπαραβολή δακτυλικών αποτυπωμάτων για την αποτελεσματική εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 604/2013.