Άρθρο 01: Σκοπός-Αντικείμενο

Η σωστή εκμετάλλευση των στερεών και υγρών αποβλήτων, μπορεί να προσφέρει μεγάλα οφέλη στην εκάστοτε περιοχή, αν η διαχείρισή τους γίνει με ορθολογιστικό τρόπο.

Πριν από 20 περίπου χρόνια, όταν ήμουν ειδικός Σύμβουλος του Δημάρχου Ρόδου, Σάββα Καραγιάννη, με σκοπό να βρούμε λύση για την διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων της Πόλης της Ρόδου και της ευρύτερης περιοχής, είχα μεταβεί στην Αυστρία και τη Γαλλία, για να επισκεφτώ αντίστοιχες μονάδες που λειτουργούσαν για το σκοπό αυτό.

Στην Αυστρία λοιπόν, είχα επισκεφτεί στην Πόλη Graz, μια μονάδα διαχείρισης στερεών αποβλήτων, που κάλυπτε τις ανάγκες περίπου 2 εκατ. Κατοίκων.

Είχε πλήρη ενεργειακή αυτονομία μετατρέποντας τα στερεά απόβλητα σε χούμο, τον οποίο πουλούσαν σε ιδιώτες μέσα σε συσκευασίες, για γλάστρες λουλουδιών κ.λ.π..

Επίσης παρήγαγαν βιοαέριο και ηλεκτρικό ρεύμα, που κάλυπτε πλήρως τις ενεργειακές ανάγκες της μονάδας. Τίποτα δεν πήγαινε χαμένο.

Στην Γαλλία είχα επισκεφτεί στην πόλη Μασσαλία, με 2 εκατ. Κατοίκους, μια μονάδα διαχείρισης υγρών αποβλήτων, που ήταν εγκατεστημένη σε κεντρικό σημείο της πόλης, κάτω από το γκαζόν ενός γηπέδου ποδοσφαίρου.

Εκεί γινόταν η πρώτη επεξεργασία των λυμάτων αφαιρώντας την μεγαλύτερη ποσότητα νερού και την λάσπη, μέσω αγωγών, την έστελναν έξω από την Πόλη, σε μια άλλη μονάδα που μετά από σχετική επεξεργασία, παρήγαγε χούμο τον οποίο μετέφεραν σε διπλανή περιοχή και δημιουργούσαν μια τεράστια δασική περιοχή, με χρονικά όρια στην εκμετάλλευση, πάνω από 100 χρόνια.

Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να πω περισσότερα, αρκεί να επισκεφτούν οι αρμόδιοι τους χώρους αυτούς, να ενημερωθούν και να κατασκευάσουν στην Ελλάδα κάτι αντίστοιχο.

Νο. 16 των «Έχοντας υπόψη»: 145116 / 2011

Μετά τη διατύπωση ‘’να ενθαρρύνεται η χρήση και αξιοποίηση της ιλύος αυτής στη γεωργία, στη δασοπονία και στην αποκατάσταση του τοπίου και του εδάφους’’ να προστεθεί ‘’ώστε σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες μεθόδους διαχείρισης όπως η θερμική αξιοποίηση να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο περιβαλλοντική προστασίας’’

Μαραγκός Γεώργιος
Project Manager Τοπικής Ανάπτυξης Ευβοίας

Στρατής Ζαχαρής
Δ/ντής Ανάπτυξης Δραστηριοτήτων ΑΓΕΤ Ηρακλής

Αξιότιμοι Κύριοι,

Συνημμένα θα βρείτε τα σχόλια του ΕΚΕΤΑ/ΙΤΕΣΚ στο σχέδιο ΚΥΑ «Μέτρα, όροι και διαδικασίες για τη χρησιμοποίηση της ιλύος που προέρχεται από επεξεργασία οικιακών και αστικών λυμάτων καθώς και ορισμένων υγρών αποβλήτων, σε συμμόρφωση προς τις διατάξεις της οδηγίας 86/278/ΕΟΚ του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Αντικατάσταση της 80568/4225/1991 (Β΄641) κοινής Υπουργικής απόφασης.»

Με εκτίμηση

Παναγιώτης Γραμμέλης
Ερευνητής Γ’ EKETA/ΙΤΕΣΚ

Μιχάλης Αγρανιώτης
Επιστημονικός συνεργάτης EKETA/ΙΤΕΣΚ

Στην επί σχεδίου ΚΥΑ με θέμα «Μέτρα, όροι και διαδικασίες για τη χρησιμοποίηση της ιλύος που προέρχεται από επεξεργασία οικιακών και αστικών λυμάτων καθώς και ορισμένων υγρών αποβλήτων, σε συμμόρφωση προς τις διατάξεις της οδηγίας 86/278/ΕΟΚ του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Αντικατάσταση της 80568/4225/1991 (Β΄641) κοινής Υπουργικής απόφασης.», σημειώνεται ότι παρότι στο αρχικό κείμενο γίνεται μνεία στη χρήση της ξηρής ιλύος που προέρχεται από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη ως καυσίμου, στο κείμενο της ΚΥΑ δεν υπάρχει καμία αναφορά στην ενεργειακή ανάκτηση της ξηρής ιλύος. Στην Κ.Υ.Α. 114218/27.10.1997, η ξήρανση της αφυδατωμένης ιλύος με ποσοστό 10% σε υγρασία και η διάθεσή της στην τσιμεντοβιομηχανία ή σε ξεχωριστούς καυστήρες περιλαμβάνεται στις υποδεικνυόμενες μεθόδους επεξεργασίας ιλύων βιολογικών σταθμών.
Για λόγους πληρότητας, σε σχέση με τις δυνητικές μεθόδους επεξεργασίας και υγειονοποίησης της λυμματολάσπης προτείνονται οι κάτωθι προσθήκες:

1. Στο Άρθρο 2, Σημείο 5. «Αξιοποίηση»: «Η εν γένει διαχείριση έτσι ώστε, μετά από κατάλληλη επεξεργασία, να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εδαφοβελτιωτικό και πηγή θρεπτικών συστατικών στη γεωργία, στη δασοπονία και στην αποκατάσταση του τοπίου και του εδάφους ή ως εναλλακτικό καύσιμο σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις που κάνουν χρήση στερεών καυσίμων.»

2. Παράρτημα VI, Μέθοδοι προχωρημένης επεξεργασίας της ιλύος, «Θερμική ξήρανση με θερμοκρασία της ιλύος μεγαλύτερη από 80 ºC και μείωση του περιεχόμενου νερού σε ποσοστά μικρότερα από 10% , προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις που κάνουν χρήση στερεών καυσίμων ή ως εδαφοβελτιωτικό.

3. Στο Παράρτημα VII ως τελευταία παράγραφος προτείνεται η εξής προσθήκη:
«Για χρησιμοποίηση επεξεργασμένης ιλύος ως καυσίμου:
Η άδεια για την εγκατάσταση και λειτουργία μονάδας ξήρανσης καθώς και η άδεια για την τροποποίηση των περιβαλλοντικών όρων της βιομηχανικής εγκατάστασης, όπου θα χρησιμοποιηθεί η επεξεργασμένη ιλύς ως καύσιμο χορηγούνται από τη Διεύθυνση Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης του ΥΠΕΚΑ, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. »

Αξιότιμες κυρίες και κύριοι,

Η ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ως επιστημονικός και ερευνητικός φορέας χαιρετίζει την πολύ σημαντική αυτή προσπάθεια που πραγματοποιείται από το ΥΠΕΚΑ μέσω του σχεδίου της ΚΥΑ που προσπαθεί να καλύψει αυτό το κενό που υπάρχει εδώ και πολλά έτη, στην ελληνική νομοθεσία.

Το σχέδιο της ΚΥΑ αναφέρει ως αντικείμενό της, την ολοκληρωμένη διαχείριση της ιλύος. Άρα φρονούμε πως θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλες οι τεχνικά αποδεκτές μέθοδοι επεξεργασίας ιλύος και ειδικά αυτές που είναι ευρέως διαδεδομένες στην Ε.Ε αλλά και παγκοσμίως .
Το σχέδιο νόμου περιορίζεται σε ένα μόνο τομέα των μεθόδων επεξεργασίας της ιλύος, που αφορά την γεωργική-δασοπονική και αποκατάσταση τοπίου και εδάφους. Ωστόσο δεν υπάρχει καμία αναφορά στην ενεργειακή αξιοποίηση της ιλύος.
Διαπιστώνουμε πως στη ΚΥΑ αυτή υπάρχει μία σημαντική παράλειψη που γίνεται πιο έντονη ενόψει των επικείμενων διαγωνιστικών διαδικασιών Αστικών Στερεών Απορριμμάτων, που μεταξύ άλλων αποδέχονται και την θερμική επεξεργασία σαν δόκιμη μέθοδο .

Επισημαίνουμε την επιτυχώς δοκιμασμένη σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες της Ε.Ε., δυνατότητα συναποτέφρωσης της αφυδατωμένης ιλύος, που προκύπτει μετά από επεξεργασία μηχανικής πάχυνσης και αφυδάτωσης (με ποσοστό υγρασίας 80 %) σε μονάδες θερμικής επεξεργασίας αστικών στερεών αποβλήτων. Η ανωτέρω παραγόμενη λυματολάσπη, συναποτεφρώνεται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20 % της συνολικής τροφοδοσίας, σε μονάδες καύσης ΑΣΑ (σχετική και η οδηγία 2000/76 ΕΕ).
Η επεξεργασία ιλύος με προχωρημένες μεθόδους (σύμφωνα με την ορολογία του σχέδιου ΚΥΑ) που έχει τελική υγρασία μικρότερη από 10%, μπορεί αυτοτελώς να αποτεφρώνεται στο σύνολο της ποσότητας της σε μονάδες θερμικής επεξεργασίας , είτε να συναποτεφρωθεί αυτούσια (λόγω σημαντικής θερμογόνου δύναμης και μικρής υγρασίας ) σε μονάδες θερμικής επεξεργασίας ΑΣΑ.

Φρονούμε πως πρέπει να λάβει χώρα η παρακάτω διόρθωση :
Στην περίπτωση που η ΚΥΑ αφορά την ολοκληρωμένη διαχείριση της ιλύος να συμπεριληφθεί και η θερμική επεξεργασία της – αποτέφρωση.
Στην περίπτωση που η ΚΥΑ αφορά μόνο την γεωργική-δασοπονική και αποκατάστασης τοπίου και εδάφους, να μην αναφέρεται στο άρθρο 1 ο όρος ολοκληρωμένη διαχείριση ιλύος.

Παραμένουμε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία.

Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλούμε επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας ^[1]

Με εκτίμηση,

Ευστράτιος Καλογήρου
Πρόεδρος ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ
Δρ. Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ
Κ: +30 6937095210
^[2]

Άρθρο 4
Παρ.1. (Παράρτημα. Ι, Πίνακες 1& 2)

Οι οριακές τιμές συγκέντρωσης των βαρέων μετάλλων (εκτός του Zn) είναι πολύ μικρότερες από τις προτεινόμενες στα επίσημα έγγραφα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: α)Working Document on sludge, 3rd Draft/ENV.E.3/2000, β) Proposal for a Directive on spreading of sludge on land/EC 2003, και γ) Working Document on sludge and biowaste, DG ENV/2010 που αφορούν την αναθεώρηση της «οδηγίας 86/278 σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και ιδίως του εδάφους κατά την χρησιμοποίηση της ιλύος καθαρισμού λυμάτων στην γεωργία». Επίσης για πρώτη φορά μπαίνουν όρια και για οργανικές ουσίες χωρίς να έχει στοιχειοθετηθεί η αναγκαιότητα αυτή.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση έγινε πρόσφατα (2010) μια νέα μελέτη με τίτλο: «Environmental, economic and social impact of the use of sewage sludge on land» που περιελάμβανε και μια μεγάλη διαβούλευση μεταξύ όλων των κρατών μελών. Σε πίνακα που περιλαμβάνεται στην μελέτη (Table 6. Maximum level of heavy metals/ Part III: Project Interim Reports/Assessment of Existing Knowledge) φαίνεται σαφώς ότι τα όρια της προτεινόμενης ΚΥΑ είναι από τα αυστηρότερα μεταξύ των κρατών μελών. Σε άλλο πίνακα (Table 7. Standards for maximum concentrations of pathogens in sewage sludge) φαίνεται ότι μόνο 6 χώρες έχουν όρια για παθογόνα. Τέλος σε άλλο πίνακα (Table 8 Standards for maximum concentrations of organic contaminants in sewage sludge) φαίνεται ότι μόνο 6 χώρες έχουν όρια για οργανικές ενώσεις.

Παρ.3. (Παράρτημα. ΙΙΙ, Πίνακας 4)
Επίσης και εδώ οι τιμές είναι πολύ αυστηρές και έχουν τα αυστηρότερα όρια του ως άνω εγγράφου (γ).
Τα πολύ αυστηρότερα όρια καθιστούν πιθανότατα ανεφάρμοστη την νέα ΚΥΑ. Είναι αναγκαίο για μια αποτελεσματική εφαρμογή της ΚΥΑ η υιοθέτηση πιο ρεαλιστικών τιμών έχοντας φυσικά ως στόχο και την αποφυγή οποιουδήποτε προβλήματος στο περιβάλλον και στην δημόσια υγεία Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να γίνει σύντομα συζήτηση μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων όπου και θα παρουσιασθεί και η επιστημονική βάση των νέων ορίων.

Άρθρο 8
Παρ.1.
Για τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων (ΕΕΛ) που ήδη λειτουργούν και διαθέτουν ΑΕΠΟ να θεωρηθεί ότι διαθέτουν άδεια παραγωγής ιλύος (η μελέτη ιλύος έχει υποβληθεί σαν μέρος της ΜΠΕ) και η πλήρης συμμόρφωση στην νέα ΚΥΑ να γίνει στην επόμενη αναθεώρηση των ΠΟ η σε κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα. Διαφορετικά θα υπάρξει μεγάλη χρονική καθυστέρηση εφαρμογής της νέας ΚΥΑ λόγω των γνωστών χρονοβόρων γραφειοκρατικών διαδικασιών ενώ όλες οι ενδιαφερόμενες ΕΕΛ θα πρέπει να υποβάλουν προς έγκριση μελέτες ιλύος.
Δεν είναι κατανοητό γιατί πρέπει πάλι να αναφέρονται οι οριακές τιμές των βαρέων μετάλλων εφ όσον θα ισχύει η νέα ΚΥΑ. Θα πρέπει να αναφέρονται μόνο αν είναι μικρότερες.

Άρθρο 9
Παρ.2.
Στους ενδιαφερόμενους να προστεθεί και ο παραγωγός ιλύος.
Σύμφωνα με την προς κατάργηση ΚΥΑ 80568/4225/91 η αίτηση κατατίθεται στην Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης της Αιρετής Περιφέρειας. Αυτό είναι προτιμότερο γιατί η εφαρμογή της ιλύος στην γεωργία σαν κύριο στόχο έχει, λόγω των αγρονομικών χαρακτηριστικών της, την βελτίωση των εδαφών και των καλλιεργειών γεγονός για το οποίο την μεγαλύτερη εμπειρία και εξειδίκευση έχει το προσωπικό υπηρεσίας σχετικό με την γεωργία.
Διαφορετικά θα πρέπει να υπάρχει συνεργασία με σαφείς όμως αρμοδιότητες με την Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης αλλά και της Δημόσιας Υγείας (μάλλον της αιρετής περιφέρειας) για τις αντίστοιχες γνωματεύσεις.
Όσον αφορά την αποκεντρωμένη περιφέρεια, είναι μάλλον αδύνατο, λόγω απόστασης, κάποιος χρήστης-αγρότης για να πάρει μια άδεια να πηγαίνει στην έδρα της αποκεντρωμένης περιφέρειας.

Παρ. 3
Η υποβολή Σχεδίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης ιλύος δεν είναι πρακτικά εφαρμόσιμη στην περίπτωση μεμονωμένων χρηστών-αγροτών, είναι υπερβολικά γραφειοκρατική και ανεφάρμοστη.
Όπως είναι διατυπωμένο είναι σχεδόν αναγκαία η ύπαρξη φορέα διαχείρισης ενώ τον ρόλο αυτό μπορεί να έχει ο παραγωγός της ιλύος.
Και στην περίπτωση όμως αυτή ο φορέας δεν είναι δυνατόν να έχει λεπτομερή εικόνα των χρηστών-αγροτών γιατί δεν θα είναι γνωστό πολύ καιρό πριν, ποιοι θα συμμετέχουν, τι θα καλλιεργήσουν (δεν υπάρχει έγκαιρος προγραμματισμός από τους αγρότες). Επίσης οι χρήστες μπορεί να είναι διαφορετικοί κάθε χρόνο.
Στο Σχέδιο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης ιλύος δεν είναι κατανοητή η απαίτηση των Γενικών στοιχείων τα οποία υπάρχουν στην ΜΠΕ, στην μελέτη επεξεργασίας της ιλύος παρ.2 του άρθρου 8 της παρούσας και στην ΑΕΠΟ.
Όσον αφορά τα ειδικά στοιχεία η αναφορά στις φορτίσεις και στις ανάγκες σε θρεπτικά και οργανικό υλικό επιβάλλεται να γίνει σε συνεργασία με κάποια υπηρεσία με εμπειρία στο αντικείμενο. Αναφέρεται χαρακτηριστικά η άριστη και αποδοτική συνεργασία του ΕΘΙΑΓΕ με την ΔΕΥΑ Λάρισας χωρίς την οποία δεν θα ήταν δυνατή η εφαρμογή της ιλύος στην γεωργία με την υπό κατάργηση ΚΥΑ.
Στην περίπτωση χρήστη-αγρότη είναι φυσικά αδύνατο αυτός να καταθέσει Σχέδιο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης ιλύος με τα γενικά στοιχεία του σχεδίου και θα πρέπει να απευθυνθεί σε κάποιο ειδικό για την σύνταξή του, που σημαίνει κόστος, η εγκατάλειψη το πιθανότερο της ιδέας.
Στην περίπτωση που υποβάλλει το Σχέδιο ο παραγωγός ιλύος η ο Διαχειριστής δεν είναι σαφής η διαδικασία. Ίσως να υποβάλλεται ένα σχέδιο μια φορά τον χρόνο με την δυνατότητα να συμπληρώνεται κάθε φορά που προστίθενται νέοι χρήστες.

Παρ. 8.
Η προθεσμία των 20 ημερών που αναφέρεται είναι ικανοποιητική αλλά αν κρίνουμε από άλλες αντίστοιχες προθεσμίες πιθανότατα θα υπάρχουν υπερβάσεις. Από εμπειρία από την υπό κατάργηση ΚΥΑ μια άδεια για να εκδοθεί χρειάζονταν 2-3 μήνες τουλάχιστον με αποτέλεσμα να υπάρχουν περιπτώσεις όπου εκδόθηκε άδεια καθυστερημένα όταν ο αγρότης είχε ήδη προχωρήσει σε σπορά χωρίς ιλύ.
Δεν είναι κατανοητή για μια ακόμα φορά η αναφορά στην μέθοδο επεξεργασίας της ιλύος.
Όσον αφορά τον τρόπο διάχυσης η διασποράς της ιλύος στο έδαφος, τις επιτρεπόμενες φορτίσεις ιλύος στην συγκεκριμένη περιοχή, τα χαρακτηριστικά του εδάφους, κλπ προτείνεται να δίνεται γνωμάτευση από κατάλληλη υπηρεσία και σαν τέτοια προτείνεται το πρώην ΕΘΙΑΓΕ που έχει σημαντική ερευνητική εμπειρία στο θέμα.

Άρθρο 10
Παρ. 1.
Επειδή ακόμα ο αριθμός των διαπιστευμένων εργαστηρίων είναι μικρός και ακόμα μικρότερος όσον αφορά τις ειδικές μεθόδους και δειγματοληψίες προτείνεται η αναφορά σε διαπιστευμένα εργαστήρια να γίνει όπως στην εγκύκλιο «ΔΥΓ2/οικ.111540/10.09.2010 του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με θέμα: Παρακολούθηση ποιότητας πόσιμου νερού», δηλαδή: οι αναλύσεις ιλύος γίνονται σε οργανωμένα εργαστήρια των επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης που διαθέτουν σύστημα αναλυτικού ποιοτικού ελέγχου η σε ιδιωτικά διαπιστευμένα εργαστήρια. Επίσης οι αναλύσεις εδάφους γίνονται σε κεντρικά η περιφερειακά εργαστήρια του πρώην ΕΘΙΑΓΕ.

Παρ. 2.
Οι μέθοδοι αναφοράς είναι προτεινόμενες, ενώ θα γίνεται δεκτή και κάθε άλλη μέθοδος επιστημονικά αποδεκτή.

Άρθρο 13
Παρ.1
Η έκθεση υποβάλλεται και προς Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

Συμπερασματικά με την νέα ΚΥΑ γίνεται σαφής προσπάθεια για εφαρμογή της οδηγίας 86/278 στην Ελλάδα όπου η υπό κατάργηση ΚΥΑ 80568/4225/91 έχει σε λιγοστές περιπτώσεις εφαρμοσθεί όπως π.χ. στην ΔΕΥΑ Λάρισας. Όμως αυστηρά όρια και πολύπλοκες γραφειοκρατικές διαδικασίες είναι πολύ πιθανό να μπλοκάρουν την εφαρμογή της.Είναι λοιπόν απαραίτητο, πέρα από την διαβούλευση, οι άμεσα ενδιαφερόμενοι να συζητήσουν για βελτιώσεις στην όλη διαδικασία. Φυσικά στους άμεσα ενδιαφερόμενους είναι τόσο οι ΔΕΥΑ που έχουν σημαντική εμπειρία στο θέμα, όπως η ΔΕΥΑ Λάρισας όσο και η ένωση των ΔΕΥΑ, η ΕΔΕΥΑ.

ΑΡΓΥΡΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΔΕΥΑ ΛΑΡΙΣΑΣ
ΤΗΛ. 2410.687242 / 281734
e-mail: ^[3]

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ & ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΚΥΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΗΣ ΛΥΜΑΤΟΛΑΣΠΗΣ
Γενικό Σχόλιο
Τα Ελληνικά εδάφη έχουν τεράστιες ανάγκες σε οργανικό υλικό για να μην καταλήξουν σε τελείως ερημοποιημένες εκτάσεις στο άμεσο μέλλον. Άρα, και μόνο από αυτό το δεδομένο φαίνεται η μεγάλη αναγκαιότητα της αξιοποίησης της επεξεργασμένης ή κομποστοποιημένης λάσπης από τους βιολογικούς καθαρισμούς στην γεωργία ή γενικότερα στα Ελληνικά εδάφη. Μάλιστα, η Ελλάδα έχει και ένα ακόμη σημαντικό δεδομένο να μην έχει ανάγκη ούτε την όποια αυστηροποίηση των ορίων της Οδηγίας 278/86/EC, σε σχέση με άλλες ενδεχομένως χώρες της Ε.Ε.. Τα Ελληνικά εδάφη είναι ως επί το πλείστον ασβεστολιθικά και άρα σε σημαντικό ποσοστό με pH ≥7, που σημαίνει ότι κινδυνεύει λιγότερο από τα βαρέα μέταλλα και θα μπορούσε να υιοθετήσει επιλεκτικά ακόμη και τις μέγιστες τιμές από το εύρος των προτεινόμενων οριακών τιμών της Οδηγίας 278/1986/EC.
Ακολουθούν αναλυτικές παρατηρήσεις και προτάσεις.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VI, Συμβατικές και προχωρημένες μέθοδοι επεξεργασίας της ιλύος
1) Στις συμβατικές μεθόδους επεξεργασίας της ιλύος πρέπει να συμπεριληφθεί ως ξεχωριστή μέθοδος και η μέθοδος της κομποστοποίησης που αποτελεί υψηλού βαθμού αερόβια σταθεροποίηση (κομποστοποίηση, ωρίμανση) της οργανικής ύλης σε θερμοκρασία τουλάχιστον 55° C με μέσο χρόνο παραμονής 40 ημερών.
2) Προτείνεται να οριστεί συγκεκριμένη μέγιστη τιμή συγκέντρωσης για τους Ε. Coli (και όχι απλά να είναι αρκετό να γίνει μείωση κατά τουλάχιστον 2 τάξεις μεγέθους), όπως ορθώς αναφέρεται στην περίπτωση των μεθόδων προχωρημένης επεξεργασίας. Με τον ορισμό μέγιστης τιμής συγκέντρωσης για τους Ε.Coli στις συμβατικές μεθόδους θα υπάρχει μεγαλύτερη διασφάλιση της ποιότητας του επεξεργασμένου υλικού.
3) Η ιλύς μπορεί να αποτελέσει ιδανικό συστατικό στην συμπαραγωγή κόμποστ με το οργανικό κλάσμα που βρίσκεται στα σύμμεικτα απορρίμματα, λόγω των αλληλοσυμπληρούμενων ποιοτικών χαρακτηριστικών των δύο υλικών. Η «συν-κομποστοποίηση» (co-composting) ιλύος και οργανικών από σύμμεικτα απορρίμματα θα δώσει την δυνατότητα της οργανικής ανακύκλωσης των χαμηλής ποιότητας χαρτικών υλικών που βρίσκονται στα σύμμεικτα απορρίμματα, συμβάλλοντας στην εκτροπή των βιο-αποβλήτων από την ταφή και την μείωση των υπολειμμάτων των εγκαταστάσεων επεξεργασίας σύμμεικτών αποβλήτων. Προτείνεται να συμπεριληφθεί η «συν-κομποστοποίηση» της ιλύος με το οργανικό κλάσμα των σύμμεικτων απορριμμάτων στις προχωρημένες μεθόδους επεξεργασίας της ιλύος.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV, Παράμετροι και συχνότητα δειγματοληψίας για την ιλύ
Στον Πίνακα 5 του Παραρτήματος αυτού αναφέρεται να μην γίνεται κανένας έλεγχος των οργανικών ουσιών στην ιλύ σε ΕΕΛ με ισοδύναμο πληθυσμό από 2.000 έως και 100.000 ισοδύναμους κατοίκους.
Δεδομένου ότι σ’ αυτή την κλίμακα βρίσκονται οι περισσότερες ΕΕΛ στην Ελλάδα, προτείνεται να πραγματοποιείται τουλάχιστον ένας έλεγχος ανά έτος των οργανικών ουσιών της ιλύος, όπως αναφέρεται να γίνεται σε μεγαλύτερης δυναμικότητας ΕΕΛ.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IΙΙ, Μέγιστες επιτρεπόμενες φορτίσεις μετάλλων στο έδαφος από την εδαφική διάθεση της ιλύος
Στον πίνακα 4 του υπόψη Παραρτήματος οι τιμές για τις μέγιστες επιτρεπόμενες φορτίσεις μετάλλων στο έδαφος από την εδαφική διάθεση της ιλύος έχουν μειωθεί σημαντικά σε σχέση με τις αντίστοιχες που αναφέρονται στην ΚΥΑ 80568/4225/1991. Η εφαρμογή των συγκεκριμένων τιμών που αναφέρονται στον Πίνακα 4 είναι δυνατό να οδηγήσει σε περιορισμένη εφαρμογή της ιλύος στα εδάφη έχοντας ως αποτέλεσμα τον μη εμπλουτισμό των εδαφών με οργανικές ουσίες, σημαντική παράμετρος για την εξασφάλιση της μέγιστης παραγωγικότητας, της διατήρησης αλλά και της αύξησης της γονιμότητας των Ελληνικών εδαφών που τόσο έχουν ανάγκη.
Προτείνεται, λοιπόν, η διατήρηση των τιμών των συγκεντρώσεων που αναφέρονται στην ΚΥΑ 80568/4225/1991, ώστε να ενθαρρύνεται η χρήση και αξιοποίηση της ιλύος στη γεωργία, στη δασοπονία και στην αποκατάσταση του τοπίου και του εδάφους, γεγονός που αποτελεί στόχο και αντικείμενο της υπό διαβούλευση ΚΥΑ.

Άρθρο 9, Άδειες χρησιμοποίησης επεξεργασμένης ιλύος.
Στην παράγραφο 9 αναφέρεται ότι «Για ιλύ της περίπτωσης (β) της παραγράφου 1 του άρθρου 2 είναι δυνατόν η αρμόδια κατά περίπτωση Διεύθυνση Υδάτων της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, να εισηγείται τη χορήγηση άδειας για τη χρησιμοποίηση μη επεξεργασμένης ιλύος εφόσον αυτή εγχέεται ή παραχώνεται στο έδαφος». Προτείνεται αυτή η δυνατότητα για χρησιμοποίηση μη επεξεργασμένης ιλύος να απαληφθεί διότι σε εκτεταμένη εφαρμογή διάθεσης μη επεξεργασμένης ιλύος πιθανώς να προκληθούν δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον (π.χ. ρύπανση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα με οργανικές ουσίες, νιτρικά και μόλυνση από παθογόνους μικροοργανισμούς).

Άρθρο 4, Καθορισμός οριακών τιμών.
Στην παράγραφο 2 αναφέρεται ότι «Οι αναλύσεις των βαρέων μετάλλων στο έδαφος θα γίνονται πριν από την έναρξη της εδαφικής διάθεσης της ιλύος και θα επαναλαμβάνεται κάθε 10 χρόνια»
Το χρονικό διάστημα των 10 ετών είναι πολύ μεγάλο για να επαναληφθούν οι μετρήσεις των βαρέων μετάλλων. Γι’ αυτό, για λόγους ασφαλείας θα πρέπει να επαναλαμβάνονται κάθε 1-2 χρόνια.

Άρθρο 7, Χρησιμοποίηση στην αποκατάσταση του τοπίου και του εδάφους.
Η παράγραφος 7,4 του υπόψη άρθρου επιτρέπει τη χρησιμοποίηση της ιλύος ως υλικό κάλυψης (έπειτα από συμβατική επεξεργασία) αλλά και ως υλικό πλήρωσης σε συνδυασμό με άλλα υλικά στο βαθμό που μέσω ειδικής μελέτης τεκμηριώνεται η επίτευξη των εκάστοτε απαιτούμενων εδαφολογικών και ρεολογικών χαρακτηριστικών.
Προτείνεται να μην επιτρέπεται η χρησιμοποίηση της ιλύος στους χώρους υγειονομικής ταφής ως υλικό πλήρωσης σε συνδυασμό με άλλα υλικά, παρά μόνο έπειτα από συμβατική επεξεργασία να είναι εφικτή η χρησιμοποίηση της ιλύος ως τελικό υλικό κάλυψης/αποκατάστασης ή ως υλικό χωματοκάλυψης. Στις δύο άνω περιπτώσεις προτείνεται το μέγιστο ποσοστό υγρασίας της ιλύος να ανέρχεται στο 35%.

Εκ μέρους της ΟΕΑ

Φίλιππος Κυρκίτσος
Πρόεδρος της ΟΕΑ

Στο ΤΕΙ Λάρισας – Γενικό Τμήμα Θετικών Επιστημών – ΣΤΕΦ, o Τομέας Εφαρμοσμένης Χημείας και Τεχνολογίας Υλικών, έχει ήδη, και σε συνεργασία με άλλα Ιδρύματα, γίνει ένα μεγάλο μέρος προχωρημένων μελετών αδρανοποίησης της λυματολάσπης σε κεραμικά δομικά προϊόντα, χρησιμοποιώντας μίγματα αργιλικών – πηλωδών χωμάτων από διάφορες περιοχές της Θεσσαλίας.
Η ενσωμάτωση της λυματολάσπης σε κεραμικά δομικά προϊόντα , διαφαίνεται να είναι από τις πλέον ορθολογικές τεχνολογίες διαχείρισης της λυματολάσπης στην Ευρώπη (www.vbc3000.fr), ερευνάται παράλληλα και στην Ελλάδα με αυξανόμενο ενδιαφέρον (TEI Λάρισας, Πολυτεχνείο Θράκης). Άλλωστε, η εναπόθεση ιλύος σε εδάφη (χωράφια με αργιλικά – πηλώδη χώματα τα οποία χρησιμοποιούνται σήμερα στην καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων) που ενδεχομένως θα χρησιμοποιηθούν μεταγενέστερα στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων, είναι ένα γεγονός που θα πρέπει να επισημανθεί και να αποτυπωθεί κατά την παρούσα προσπάθεια αλλαγής της σχετικής ΚΥΑ.
Με την ενσωμάτωσή της σε αργιλικά – πηλώδη χώματα και την όπτησή τους (ψήσιμο) στις τυπικές θερμοκρασίες των 850-950οC (συνήθεις θερμοκρασίες σε βιομηχανίες παραγωγής κεραμικών δομικών προϊόντων), επιτυγχάνεται και η αδρανοποίηση των επικίνδυνων ρύπων στην κεραμική μάζα.
Τα αποτελέσματα τα οποία έχουν αποτυπωθεί κατά τη διάρκεια σχετικών ερευνών και εργαστηριακών αναλύσεων (σε παγκόσμια κλίμακα αλλά και στα δικά μας εργαστήρια), είναι πολύ ενθαρρυντικά και συγκεκριμένα::
1. επιτυγχάνεται αύξηση της θερμομονωτικής και ηχομονωτικής ικανότητας των δομικών υλικών,
2. διατηρείται στην ουσία η μηχανική αντοχή των κεραμικών υλικών και
3. οι ρύποι αδρανοποιούνται μόνιμα στη μάζα των κεραμικών υλικών χωρίς να υπάρχει κίνδυνος έκλυσης στο ανθρωπογενές περιβάλλον με έκπλυση ή αέρια αποσύνθεση (S.N. Monteiro et al, “Gaseous emissions from ceramics manufactured with urban sewage sludge during firing processes”, Waste Management 23 (2003) 273–280)

Προτείνεται η πρόβλεψη στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο για απορρόφηση της κατηγορίας αυτής των αποβλήτων, από τις Ελληνικές κεραμικές βιομηχανίες, που αποτελούν θεμέλιο λίθο της οικονομίας της χώρας μας αφενός , αφετέρου η διασπορά τους σε όλη την επικράτεια μειώνει τη συγκέντρωση και την εμφάνιση κινδύνων που θα μπορούσε να παρατηρηθεί σε μια μοναδική εγκατάσταση (όγκος επεξεργασίας). Με μια μικρή υπολογιστική πράξη των αργιλικών – πηλωδών χωμάτων τα οποία χρησιμοποιούνται στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων στη χώρα μας (περίπου 1.500.000 τόνοι σε ετήσια βάση) και της ποσότητας ιλύος η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια και να παραχθεί ένα κεραμικό δομικό προϊόν άριστης ποιότητας (διακύμανση ποσοστού από 2% έως 10%), προκύπτει κατανάλωση ποσότητας ιλύος από 30.000 τόνους έως 150.000 τόνους. Ουσιαστικά , καταναλώνεται σε ελεγμένο χώρο ποσότητα πάνω από το πενήντα τοις εκατό της ετήσιας παραγόμενης ποσότητας ιλύος στην Ελλάδα. Παράλληλα, ενισχύεται η ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής Βιομηχανίας κεραμοποιίας, βελτιώνεται το ισοζύγιο ενεργειακών συναλλαγών (εφόσον η ιλύς έχει ενεργειακό δυναμικό της τάξης των 2.500 kcal/tn), ικανοποιούνται οι ανάγκες της προστασίας του περιβάλλοντος από την ανεξέλεγκτη διάθεση των ιλύων καθώς επίσης βελτιώνεται η οικονομική κατάσταση των Διαχειριστριών Δημοτικών Επιχειρήσεων .
Με τον έλεγχο της σύστασης των πρώτων υλών που απαιτούνται στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένης και της λυματολάσπης, και με την τροποποίηση της θερμοκρασίας όπτησης είναι δυνατόν να παραχθούν νέα κεραμικά υλικά με προστιθέμενη αξία και με βελτιωμένες θερμομονωτικές ιδιότητες με μικρότερο κόστος (βοηθώντας στην ανταγωνιστικότητα των εταιρειών κεραμοποιίας αφενός, αφετέρου στο χαμηλό κόστος διαχείρισης και διάθεσης των αποβλήτων ΔΕΥΑ) . Βασικός ενισχυτικός παράγοντας της πρότασης αυτής , είναι ο έλεγχος και η ανάπτυξη της επεξεργασίας σε βιομηχανική κλίμακα , σε συγκεκριμένο βιομηχανικό χώρο και όχι στο χωράφι.
Η χρήση τέτοιων κεραμικών δομικών προϊόντων, θα οδηγήσει σε μείωση του ενεργειακού κόστους για τη θέρμανση – ψύξη οικοδομών (θετική συμβολή στην ενεργειακή βελτίωση κτιρίων).
Επιπλέον, είναι δυνατόν η λυματολάσπη να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη για πρόσμιξη σε δομικά κεραμικά προϊόντα, χωρίς πρώτα να έχει υποστεί ξήρανση και αυτό είναι ένα επιπλέον δυνητικό πλεονέκτημα διότι αποφέρει επιπλέον εξοικονόμηση σε ενέργεια. Η περιεχόμενη στη λυματολάσπη υγρασία είναι απαραίτητη για την πλαστικότητα των αργιλικών – πηλωδών χωμάτων κατά την μορφοποίηση των κεραμικών με τη διαδικασία της εξώθησης .
Η ορθολογική χρήση της λυματολάσπης πρέπει στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο να είναι το ζητούμενο . Η ανάπτυξη κατάλληλης τεχνολογίας για μια τέτοια ορθολογική διαχείριση της λυματολάσπης δεν θα πρέπει να είναι περιορισμένη. Μία διαφαινόμενη χρήση της λυματολάσπης ως βελτιωτικό εδάφους στη γεωργία εγκυμονεί κινδύνους διότι η ποιότητα της λυματολάσπης είναι δυνατόν να διαφέρει σημαντικά, όχι μόνο από φορέα σε φορέα αλλά και από εβδομάδα σε εβδομάδα. Η αποκατάσταση εδαφών από ρύπους, όπως βαρέα μέταλλα και τοξικές οργανικές ενώσεις, που έχουν ενσωματωθεί με την παραπάνω διαδικασία δεν είναι εύκολη και απαιτείται συνεχής έλεγχος και αυστηρές προδιαγραφές. Κίνδυνοι όπως, η ενσωμάτωση τοξικών ουσιών στην τροφική αλυσίδα, η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και η ενσωμάτωση του μικροκλίματος της περιοχής στην αξιοποίηση της λυματολάσπης σε γεωργικές εφαρμογές, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τη δημιουργία αυστηρού και αξιόπιστου πλαισίου στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο.
Η καύση-αποτέφρωση της λυματολάσπης για τη παραγωγή ενέργειας είναι μία τεχνολογία που χρησιμοποιείται στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Η εκπομπή αέριων ρύπων, στην περίπτωση αυτής της χρήσης, θα πρέπει να ελεγχθεί με ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο μέσω σοβαρών και συνάμα πιστοποιημένων φορέων.
Στο νομοθετικό πλαίσιο επιβάλλεται να προβλεφθεί και η δυνατότητα χρήσης της λυματολάσπης από εταιρείες που διαχειρίζονται αργιλικά – πηλώδη χώματα, η ανάμειξή τους με την λυματολάσπη, η ομογενοποίησή τους, ο έλεγχος των παραμέτρων των ρυπογόνων συστατικών για διαφορετικές χρήσεις και η διανομή των χωμάτων αυτών για χρήσεις στη γεωργία, την παραγωγή σύνθετων αδρανών δομικών υλικών , την παραγωγή κεραμικών δομικών υλικών ή άλλες χρήσεις, σύμφωνα με τους περιορισμούς που θα θέτει ο Νομοθέτης.
Επιπλέον Εργαστήρια των ΑΕΙ και ΤΕΙ που διαθέτουν αποδεδειγμένη τεχνογνωσία στη χρήση της λυματολάσπης σε διάφορες εφαρμογές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επίσημα από το Κράτος ως Εργαστήρια πιστοποιημένα για τον έλεγχο και την προαγωγή αυτών των τεχνολογιών σε συνεργασία με τους φορείς που διαχειρίζονται αυτό το υλικό, επιτυγχάνοντας έτσι και την ζητούμενη διασύνδεση των Τριτοβάθμιων Ιδρυμάτων με την παραγωγή.

Συγκεκριμένα προτείνουμε τις ακόλουθες παρεμβάσεις – προσθήκες σε διάφορα άρθρα του εν λόγω νομοσχεδίου , ως ακολούθως ( με ένδειξη bold επισημαίνονται οι αλλαγές – προσθήκες ) :

Άρθρο 1 . Σκοπός – Αντικείμενο

«…..και παράλληλα να ενθαρρύνεται η χρήση και η αξιοποίηση της ιλύος αυτής στη γεωργία, στην παραγωγή μιγμάτων αργιλικών – πηλωδών χωμάτων, στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων,…..»

Άρθρο 2. Ορισμοί

« 5. «Αξιοποίηση»
Η εν γένει διαχείριση της ιλύος, έτσι ώστε, μετά από κατάλληλη επεξεργασία να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσθετο μάζας στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων, ως εδαφοβελτιωτικό ….»
«6. «Παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων»
Η εν γένει παραγωγική διαδικασία κατά την οποία παράγονται μετά από θερμική επεξεργασία και χρήση αργιλικών – πηλωδών χωμάτων, κεραμικά δομικά προϊόντα»
«8. Φορέας παροχής επεξεργασμένης ιλύος»
«…..προκειμένου η επεξεργασμένη ιλύς να είναι κατάλληλη για να χρησιμοποιηθεί από τον ίδιο το φορέα διαχείρισης ή το χρήστη, στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων, στη γεωργία ….»

Άρθρο 3. Πεδίο εφαρμογής

«1. Η ιλύς που αναφέρεται στην παράγραφο 1 ( περίπτωση α ) του άρθρου 2, χρησιμοποιείται μετά από κατάλληλη επεξεργασία στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία ….»
«2. . Η ιλύς που αναφέρεται στην παράγραφο 1 ( περίπτωση β και γ ) του άρθρου 2, χρησιμοποιείται μετά από κατάλληλη επεξεργασία στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία ….»

«4. Η ποσότητα της χρησιμοποιούμενης ιλύος θα εναρμονίζεται με τις ανάγκες της ποιότητας των κεραμικών δομικών προϊόντων, τις ανάγκες σε θρεπτικά των καλλιεργειών ή του εδάφους, με βάση την εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών των κλάδων που τη χρησιμοποιούν.»

Άρθρο 4. Καθορισμός οριακών τιμών

«1. Οι οριακές τιμές συγκέντρωσης βαρέων μετάλλων και ορισμένων οργανικών ουσιών στην ιλύ που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή των κεραμικών δομικών προϊόντων, στη γεωργία , στη δασοπονία ….»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’
Άρθρο 5 . Χρησιμοποίηση στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων και στη γεωργία

«Η χρησιμοποίηση της ιλύος στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων και στη γεωργία γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας και υπό τις εξής γενικές προϋποθέσεις: … »

Άρθρο 9. Άδειες χρησιμοποίησης επεξεργασμένης ιλύος
«1. Για τη χρησιμοποίηση της επεξεργασμένης ιλύος στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων, στη γεωργία ,….»

Άρθρο 10. Μέθοδοι και συχνότητες ανάλυσης και δειγματοληψίας
«1. Η επεξεργασμένη ιλύς και το έδαφος το οποίο χρησιμοποιείται στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων, στη γεωργία, στη δασοπονία και στην αποκατάσταση του τοπίου και του εδάφους, υποβάλλονται σε αναλύσεις σύμφωνα με τα παραρτήματα Ι έως V καθώς και σε περεταίρω αναλύσεις από ειδικά πιστοποιημένα εργαστήρια ποιοτικού ελέγχου δομικών υλικών.»

Άρθρο 15. Μεταβατικές διατάξεις
« Όσοι μέχρι την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης χρησιμοποιούν ιλύ ή αργιλικά – πηλώδη χώματα που έχουν δεχθεί ιλύ, στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων, στη γεωργία ….»

Παράρτημα VII
Eνδεικτικό περιεχόμενο Σχεδίων Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της Ιλύος

«Για χρησιμοποίηση επεξεργασμένης ιλύος στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων :

H αίτηση του χρήστη για την έκδοση της σχετικής ΑΕΠΟ να συνοδεύεται κατ’ ελάχιστον από τα ακόλουθα, πρόσθετα των γενικών στοιχεία:
1. Περιγραφή της παραγωγικής διαδικασίας (τρόπος και σημεία υποδοχής και αποθήκευσης της ιλύος , τρόπος και σημεία ανάμιξης με τα αργιλικά – πηλώδη χώματα).
2. Περιγραφή του τρόπου διαχείρισης (δειγματοληψίες, αναλύσεις, καταγραφές, πρωτόκολλα διακίνησης κτλ).
3. Πρόγραμμα εκτάκτων μέτρων
4. Περιγραφή του αποτελέσματος (εκθέσεις, αποτελέσματα εργαστηριακών ελέγχων τελικών παραχθέντων κεραμικών δομικών προϊόντων, αξιολόγηση, αναθεωρήσεις προδιαγραφών και διαδικασιών.
5. Έκδοση πιστοποιητικού προϊόντος και διαδικασίας (ΙSO).

Μετά από τεκμηριωμένη ανάλυση και μελέτη, η δημόσια αρχή μπορεί να αναθεωρεί προς το ασφαλέστερο αποτέλεσμα της χρήσης ιλύος στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων, τις οριακές τιμές των συστατικών της ιλύος, με γνώμονα την ορθή διαχείριση της χρήσης της ιλύος, την προστασία του περιβάλλοντος εν γένει και την κυκλοφορία ασφαλών προϊόντων στην αγορά.

Με εκτίμηση

Δρ. Γ. Παπαπολυμέρου (Καθηγητής ΣΤΕΦ, ΤΕΙ Λάρισας)

Δρ. Ξ. Σπηλιώτης (Αναπλ. Καθηγητής ΣΤΕΦ, ΤΕΙ Λάρισας)

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ TERRA ΑΕ ΒΙΟΚΕΡΑΛ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΕΠΙ ΣΧΕΔΙΟΥ ΚΥΑ ΜΕ ΘΕΜΑ :
« ΜΕΤΡΑ , ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΙΛΥΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΜΑΤΩΝ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ , ΣΕ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 86/278/ΕΟΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ . ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ 80568/4225/1991 ( Β΄ 641 ) ΚΟΙΝΗΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ »

Η ενσωμάτωση της λυματολάσπης σε κεραμικά δομικά προϊόντα , διαφαίνεται να είναι από τις πλέον ορθολογικές τεχνολογίες διαχείρισης της λυματολάσπης στην Ευρώπη (www.vbc3000.fr), ερευνάται παράλληλα και στην Ελλάδα με αυξανόμενο ενδιαφέρον (TEI Λάρισας, Πολυτεχνείο Θράκης). Άλλωστε, η εναπόθεση ιλύος σε εδάφη (χωράφια με αργιλικά – πηλώδη χώματα τα οποία χρησιμοποιούνται σήμερα στην καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων) που ενδεχομένως θα χρησιμοποιηθούν μεταγενέστερα στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων, είναι ένα γεγονός που θα πρέπει να επισημανθεί και να αποτυπωθεί κατά την παρούσα προσπάθεια αλλαγής της σχετικής ΚΥΑ.
Με την ενσωμάτωσή της σε αργιλικά – πηλώδη χώματα και την όπτησή τους (ψήσιμο) στις τυπικές θερμοκρασίες των 850-950οC (συνήθεις θερμοκρασίες σε βιομηχανίες παραγωγής κεραμικών δομικών προϊόντων), επιτυγχάνεται και η αδρανοποίηση των επικίνδυνων ρύπων στην κεραμική μάζα.
Τα αποτελέσματα τα οποία έχουν αποτυπωθεί κατά τη διάρκεια σχετικών ερευνών και εργαστηριακών αναλύσεων (σε παγκόσμια κλίμακα αλλά και στα δικά μας εργαστήρια), είναι πολύ ενθαρρυντικά και συγκεκριμένα:
1) επιτυγχάνεται αύξηση της θερμομονωτικής και ηχομονωτικής ικανότητας των δομικών υλικών,
2) διατηρείται στην ουσία η μηχανική αντοχή των κεραμικών υλικών και
3) οι ρύποι αδρανοποιούνται μόνιμα στη μάζα των κεραμικών υλικών χωρίς να υπάρχει κίνδυνος έκλυσης στο ανθρωπογενές περιβάλλον με έκπλυση ή αέρια αποσύνθεση (Gaseous emissions from ceramics manufactured with urban sewage sludge during firing processes, Waste Management 23 (2003) 273–280)

Προτείνεται η πρόβλεψη στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο για απορρόφηση της κατηγορίας αυτής των αποβλήτων, από τις Ελληνικές κεραμικές βιομηχανίες, που αποτελούν θεμέλιο λίθο της οικονομίας της χώρας μας αφενός , αφετέρου η διασπορά τους σε όλη την επικράτεια μειώνει τη συγκέντρωση και την εμφάνιση κινδύνων που θα μπορούσε να παρατηρηθεί σε μια μοναδική εγκατάσταση (όγκος επεξεργασίας).
Με μια μικρή υπολογιστική πράξη των αργιλικών – πηλωδών χωμάτων τα οποία χρησιμοποιούνται στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων στη χώρα μας (περίπου 1.500.000 τόνοι σε ετήσια βάση) και της ποσότητας ιλύος η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια και να παραχθεί ένα κεραμικό δομικό προϊόν άριστης ποιότητας (διακύμανση ποσοστού από 2% έως 10% ), προκύπτει κατανάλωση ποσότητας ιλύος από 30.000 τόνους έως 150.000 τόνους. Ουσιαστικά , καταναλώνεται σε ελεγμένο χώρο ποσότητα πάνω από το πενήντα τοις εκατό της ετήσιας παραγόμενης ποσότητας ιλύος στην Ελλάδα. Παράλληλα, ενισχύεται η ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής Βιομηχανίας κεραμοποιίας, βελτιώνεται το ισοζύγιο ενεργειακών συναλλαγών (εφόσον η ιλύς έχει ενεργειακό δυναμικό της τάξης των 2.500 kcal / tn), ικανοποιούνται οι ανάγκες της προστασίας του περιβάλλοντος από την ανεξέλεγκτη διάθεση των ιλύων καθώς επίσης βελτιώνεται η οικονομική κατάσταση των Διαχειριστριών Δημοτικών Επιχειρήσεων .
Με τον έλεγχο της σύστασης των πρώτων υλών που απαιτούνται στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , συμπεριλαμβανομένης και της λυματολάσπης, και με την τροποποίηση της θερμοκρασίας όπτησης είναι δυνατόν να παραχθούν νέα κεραμικά υλικά με προστιθέμενη αξία και με βελτιωμένες θερμομονωτικές ιδιότητες με μικρότερο κόστος (βοηθώντας στην ανταγωνιστικότητα των εταιρειών κεραμοποιίας αφενός , αφετέρου στο χαμηλό κόστος διαχείρισης και διάθεσης των αποβλήτων ΔΕΥΑ) . Βασικός ενισχυτικός παράγοντας της πρότασης αυτής , είναι ο έλεγχος και η ανάπτυξη της επεξεργασίας σε βιομηχανική κλίμακα , σε συγκεκριμένο βιομηχανικό χώρο και όχι στο χωράφι.
Η χρήση τέτοιων κεραμικών δομικών προϊόντων , θα οδηγήσει σε μείωση του ενεργειακού κόστους για τη θέρμανση – ψύξη οικοδομών ( θετική συμβολή στην ενεργειακή βελτίωση κτιρίων ) .
Επιπλέον, είναι δυνατόν η λυματολάσπη να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη για πρόσμιξη σε δομικά κεραμικά προϊόντα, χωρίς πρώτα να έχει υποστεί ξήρανση και αυτό είναι ένα επιπλέον δυνητικό πλεονέκτημα διότι αποφέρει επιπλέον εξοικονόμηση σε ενέργεια. Η περιεχόμενη στη λυματολάσπη υγρασία είναι απαραίτητη για την πλαστικότητα των αργιλικών – πηλωδών χωμάτων κατά την μορφοποίηση των κεραμικών με τη διαδικασία της εξώθησης .
Η ορθολογική χρήση της λυματολάσπης πρέπει στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο πρέπει να είναι το ζητούμενο . Η ανάπτυξη κατάλληλης τεχνολογίας για μια τέτοια ορθολογική διαχείριση της λυματολάσπης δεν θα πρέπει να είναι περιορισμένη. Μία διαφαινόμενη χρήση της λυματολάσπης ως βελτιωτικό εδάφους στη γεωργία εγκυμονεί κινδύνους διότι η ποιότητα της λυματολάσπης είναι δυνατόν να διαφέρει σημαντικά, όχι μόνο από φορέα σε φορέα αλλά και από εβδομάδα σε εβδομάδα. Η αποκατάσταση εδαφών από ρύπους, όπως βαρέα μέταλλα και τοξικές οργανικές ενώσεις, που έχουν ενσωματωθεί με την παραπάνω διαδικασία δεν είναι εύκολη και απαιτείται συνεχής έλεγχος και αυστηρές προδιαγραφές. Κίνδυνοι όπως, η ενσωμάτωση τοξικών ουσιών στην τροφική αλυσίδα, η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και η ενσωμάτωση του μικροκλίματος της περιοχής στην αξιοποίηση της λυματολάσπης σε γεωργικές εφαρμογές, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τη δημιουργία αυστηρού και αξιόπιστου πλαισίου στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο.
Η καύση-αποτέφρωση της λυματολάσπης για τη παραγωγή ενέργειας είναι μία τεχνολογία που χρησιμοποιείται στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Η εκπομπή αέριων ρύπων, στην περίπτωση αυτής της χρήσης, θα πρέπει να ελεγχθεί με ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο μέσω σοβαρών και συνάμα πιστοποιημένων φορέων.
Στο νομοθετικό πλαίσιο επιβάλλεται να προβλεφθεί και η δυνατότητα χρήσης της λυματολάσπης από εταιρείες που διαχειρίζονται αργιλικά – πηλώδη χώματα, η ανάμειξή τους με την λυματολάσπη, η ομογενοποίησή τους, ο έλεγχος των παραμέτρων των ρυπογόνων συστατικών για διαφορετικές χρήσεις και η διανομή των χωμάτων αυτών για χρήσεις στη γεωργία, την παραγωγή σύνθετων αδρανών δομικών υλικών , την παραγωγή κεραμικών δομικών υλικών ή άλλες χρήσεις, σύμφωνα με τους περιορισμούς που θα θέτει ο Νομοθέτης.
Επιπλέον Εργαστήρια των ΑΕΙ και ΤΕΙ που διαθέτουν αποδεδειγμένη τεχνογνωσία στη χρήση της λυματολάσπης σε διάφορες εφαρμογές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επίσημα από το Κράτος ως Εργαστήρια πιστοποιημένα για τον έλεγχο και την προαγωγή αυτών των τεχνολογιών σε συνεργασία με τους φορείς που διαχειρίζονται αυτό το υλικό, επιτυγχάνοντας έτσι και την ζητούμενη διασύνδεση των Τριτοβάθμιων Ιδρυμάτων με την παραγωγή.

Συγκεκριμένα προτείνουμε τις ακόλουθες παρεμβάσεις – προσθήκες σε διάφορα άρθρα του εν λόγω νομοσχεδίου , ως ακολούθως :

Συγκεκριμένα προτείνουμε τις ακόλουθες παρεμβάσεις – προσθήκες σε διάφορα άρθρα του εν λόγω νομοσχεδίου , ως ακολούθως ( με ένδειξη bold επισημαίνονται οι αλλαγές – προσθήκες ) :

Άρθρο 1 . Σκοπός – Αντικείμενο

«…..και παράλληλα να ενθαρρύνεται η χρήση και η αξιοποίηση της ιλύος αυτής στη γεωργία , στην παραγωγή μιγμάτων αργιλικών – πηλωδών χωμάτων , στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων ,…..»

Άρθρο 2. Ορισμοί

« 5. «Αξιοποίηση»
Η εν γένει διαχείριση της ιλύος , έτσι ώστε , μετά από κατάλληλη επεξεργασία να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσθετο μάζας στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , ως εδαφοβελτιωτικό ….»
«6. «Παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων»
Η εν γένει παραγωγική διαδικασία κατά την οποία παράγονται μετά από θερμική επεξεργασία και χρήση αργιλικών – πηλωδών χωμάτων , κεραμικά δομικά προϊόντα»
«8. Φορέας παροχής επεξεργασμένης ιλύος»
«…..προκειμένου η επεξεργασμένη ιλύς να είναι κατάλληλη για να χρησιμοποιηθεί από τον ίδιο το φορέα διαχείρισης ή το χρήστη , στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία ….»

Άρθρο 3. Πεδίο εφαρμογής

«1. Η ιλύς που αναφέρεται στην παράγραφο 1 ( περίπτωση α ) του άρθρου 2, χρησιμοποιείται μετά από κατάλληλη επεξεργασία στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία ….»
«2. . Η ιλύς που αναφέρεται στην παράγραφο 1 ( περίπτωση β και γ ) του άρθρου 2, χρησιμοποιείται μετά από κατάλληλη επεξεργασία στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία ….»

«4. Η ποσότητα της χρησιμοποιούμενης ιλύος θα εναρμονίζεται με τις ανάγκες της ποιότητας των κεραμικών δομικών προϊόντων , τις ανάγκες σε θρεπτικά των καλλιεργειών ή του εδάφους , με βάση την εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών των κλάδων που τη χρησιμοποιούν .»

Άρθρο 4. Καθορισμός οριακών τιμών

«1. Οι οριακές τιμές συγκέντρωσης βαρέων μετάλλων και ορισμένων οργανικών ουσιών στην ιλύ που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή των κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία , στη δασοπονία ….»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’
Άρθρο 5 . Χρησιμοποίηση στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων και στη γεωργία

« Η χρησιμοποίηση της ιλύος στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων και στη γεωργία γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας και υπό τις εξής γενικές προϋποθέσεις : … »

Άρθρο 9. Άδειες χρησιμοποίησης επεξεργασμένης ιλύος
«1. Για τη χρησιμοποίηση της επεξεργασμένης ιλύος στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία ,….»

Άρθρο 10. Μέθοδοι και συχνότητες ανάλυσης και δειγματοληψίας
«1. Η επεξεργασμένη ιλύς και το έδαφος το οποίο χρησιμοποιείται στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία , στη δασοπονία και στην αποκατάσταση του τοπίου και του εδάφους , υποβάλλονται σε αναλύσεις σύμφωνα με τα παραρτήματα Ι έως V καθώς και σε περεταίρω αναλύσεις από ειδικά πιστοποιημένα εργαστήρια ελέγχου αντοχής δομικών υλικών .»

Άρθρο 15. Μεταβατικές διατάξεις
« Όσοι μέχρι την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης χρησιμοποιούν ιλύ ή αργιλικά – πηλώδη χώματα που έχουν δεχθεί ιλύ , στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία ….»

Παράρτημα VII
Eνδεικτικό περιεχόμενο Σχεδίων Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της Ιλύος

«Για χρησιμοποίηση επεξεργασμένης ιλύος στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων :
H αίτηση του χρήστη για την έκδοση της σχετικής ΑΕΠΟ συνοδεύεται κατ’ ελάχιστον από τα ακόλουθα, πρόσθετα των γενικών στοιχεία:
1. Περιγραφή της παραγωγικής διαδικασίας ( τρόπος και σημεία υποδοχής και αποθήκευσης της ιλύος , τρόπος και σημεία ανάμιξης με τα αργιλικά – πηλώδη χώματα )
2. Περιγραφή του τρόπου διαχείρισης (δειγματοληψίες, αναλύσεις, καταγραφές, πρωτόκολλα διακίνησης κτλ)
3. Πρόγραμμα εκτάκτων μέτρων
4. Περιγραφή του αποτελέσματος (εκθέσεις, αποτελέσματα εργαστηριακών ελέγχων τελικών παραχθέντων κεραμικών δομικών προϊόντων, αξιολόγηση, αναθεωρήσεις προδιαγραφών και διαδικασιών
5. Έκδοση πιστοποιητικού προϊόντος και διαδικασίας ( ΙSO )

Μετά από τεκμηριωμένη ανάλυση και μελέτη, η δημόσια αρχή μπορεί να αναθεωρεί προς το ασφαλέστερο αποτέλεσμα της χρήσης ιλύος στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων, τις οριακές τιμές των συστατικών της ιλύος , με γνώμονα την ορθή διαχείριση της χρήσης της ιλύος, την προστασία του περιβάλλοντος εν γένει και την κυκλοφορία ασφαλών προϊόντων στην αγορά .

Αξιότιμοι κύριοι ,

παρακαλούμε όπως συμπεριλάβετε την επισυναπτόμενη άποψη της εταιρείας μας , σχετικά με την προς αντικατάσταση ΚΥΑ 80568/4225/1991 .

Είμαστε στη διάθεση σας γιά κάθε συμπληρωματική πληροφορία .

AΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΡΙΖΟΣ

τηλ. 6939575593 , 2410 575584

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΑΡΓΙΛΛΟΣ ΑΕ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ , ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΕΠΙ ΣΧΕΔΙΟΥ ΚΥΑ ΜΕ ΘΕΜΑ :
« ΜΕΤΡΑ , ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΙΛΥΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΜΑΤΩΝ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ , ΣΕ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 86/278/ΕΟΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ . ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ 80568/4225/1991 ( Β΄ 641 ) ΚΟΙΝΗΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ »

Η ενσωμάτωση της λυματολάσπης σε κεραμικά δομικά προϊόντα , διαφαίνεται να είναι από τις πλέον ορθολογικές τεχνολογίες διαχείρισης της λυματολάσπης στην Ευρώπη (www.vbc3000.fr), ερευνάται παράλληλα και στην Ελλάδα με αυξανόμενο ενδιαφέρον (TEI Λάρισας, Πολυτεχνείο Θράκης). Άλλωστε, η εναπόθεση ιλύος σε εδάφη (χωράφια με αργιλικά – πηλώδη χώματα τα οποία χρησιμοποιούνται σήμερα στην καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων) που ενδεχομένως θα χρησιμοποιηθούν μεταγενέστερα στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων, είναι ένα γεγονός που θα πρέπει να επισημανθεί και να αποτυπωθεί κατά την παρούσα προσπάθεια αλλαγής της σχετικής ΚΥΑ.
Με την ενσωμάτωσή της σε αργιλικά – πηλώδη χώματα και την όπτησή τους (ψήσιμο) στις τυπικές θερμοκρασίες των 850-950οC (συνήθεις θερμοκρασίες σε βιομηχανίες παραγωγής κεραμικών δομικών προϊόντων), επιτυγχάνεται και η αδρανοποίηση των επικίνδυνων ρύπων στην κεραμική μάζα.
Τα αποτελέσματα τα οποία έχουν αποτυπωθεί κατά τη διάρκεια σχετικών ερευνών και εργαστηριακών αναλύσεων (σε παγκόσμια κλίμακα αλλά και στα δικά μας εργαστήρια), είναι πολύ ενθαρρυντικά και συγκεκριμένα:
1) επιτυγχάνεται αύξηση της θερμομονωτικής και ηχομονωτικής ικανότητας των δομικών υλικών,
2) διατηρείται στην ουσία η μηχανική αντοχή των κεραμικών υλικών και
3) οι ρύποι αδρανοποιούνται μόνιμα στη μάζα των κεραμικών υλικών χωρίς να υπάρχει κίνδυνος έκλυσης στο ανθρωπογενές περιβάλλον με έκπλυση ή αέρια αποσύνθεση (Gaseous emissions from ceramics manufactured with urban sewage sludge during firing processes, Waste Management 23 (2003) 273–280)

Προτείνεται η πρόβλεψη στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο για απορρόφηση της κατηγορίας αυτής των αποβλήτων, από τις Ελληνικές κεραμικές βιομηχανίες, που αποτελούν θεμέλιο λίθο της οικονομίας της χώρας μας αφενός , αφετέρου η διασπορά τους σε όλη την επικράτεια μειώνει τη συγκέντρωση και την εμφάνιση κινδύνων που θα μπορούσε να παρατηρηθεί σε μια μοναδική εγκατάσταση (όγκος επεξεργασίας).
Με μια μικρή υπολογιστική πράξη των αργιλικών – πηλωδών χωμάτων τα οποία χρησιμοποιούνται στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων στη χώρα μας (περίπου 1.500.000 τόνοι σε ετήσια βάση) και της ποσότητας ιλύος η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια και να παραχθεί ένα κεραμικό δομικό προϊόν άριστης ποιότητας (διακύμανση ποσοστού από 2% έως 10% ), προκύπτει κατανάλωση ποσότητας ιλύος από 30.000 τόνους έως 150.000 τόνους. Ουσιαστικά , καταναλώνεται σε ελεγμένο χώρο ποσότητα πάνω από το πενήντα τοις εκατό της ετήσιας παραγόμενης ποσότητας ιλύος στην Ελλάδα. Παράλληλα, ενισχύεται η ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής Βιομηχανίας κεραμοποιίας, βελτιώνεται το ισοζύγιο ενεργειακών συναλλαγών (εφόσον η ιλύς έχει ενεργειακό δυναμικό της τάξης των 2.500 kcal / tn), ικανοποιούνται οι ανάγκες της προστασίας του περιβάλλοντος από την ανεξέλεγκτη διάθεση των ιλύων καθώς επίσης βελτιώνεται η οικονομική κατάσταση των Διαχειριστριών Δημοτικών Επιχειρήσεων .
Με τον έλεγχο της σύστασης των πρώτων υλών που απαιτούνται στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , συμπεριλαμβανομένης και της λυματολάσπης, και με την τροποποίηση της θερμοκρασίας όπτησης είναι δυνατόν να παραχθούν νέα κεραμικά υλικά με προστιθέμενη αξία και με βελτιωμένες θερμομονωτικές ιδιότητες με μικρότερο κόστος (βοηθώντας στην ανταγωνιστικότητα των εταιρειών κεραμοποιίας αφενός , αφετέρου στο χαμηλό κόστος διαχείρισης και διάθεσης των αποβλήτων ΔΕΥΑ) . Βασικός ενισχυτικός παράγοντας της πρότασης αυτής , είναι ο έλεγχος και η ανάπτυξη της επεξεργασίας σε βιομηχανική κλίμακα , σε συγκεκριμένο βιομηχανικό χώρο και όχι στο χωράφι.
Η χρήση τέτοιων κεραμικών δομικών προϊόντων , θα οδηγήσει σε μείωση του ενεργειακού κόστους για τη θέρμανση – ψύξη οικοδομών ( θετική συμβολή στην ενεργειακή βελτίωση κτιρίων ) .
Επιπλέον, είναι δυνατόν η λυματολάσπη να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη για πρόσμιξη σε δομικά κεραμικά προϊόντα, χωρίς πρώτα να έχει υποστεί ξήρανση και αυτό είναι ένα επιπλέον δυνητικό πλεονέκτημα διότι αποφέρει επιπλέον εξοικονόμηση σε ενέργεια. Η περιεχόμενη στη λυματολάσπη υγρασία είναι απαραίτητη για την πλαστικότητα των αργιλικών – πηλωδών χωμάτων κατά την μορφοποίηση των κεραμικών με τη διαδικασία της εξώθησης .
Η ορθολογική χρήση της λυματολάσπης πρέπει στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο πρέπει να είναι το ζητούμενο . Η ανάπτυξη κατάλληλης τεχνολογίας για μια τέτοια ορθολογική διαχείριση της λυματολάσπης δεν θα πρέπει να είναι περιορισμένη. Μία διαφαινόμενη χρήση της λυματολάσπης ως βελτιωτικό εδάφους στη γεωργία εγκυμονεί κινδύνους διότι η ποιότητα της λυματολάσπης είναι δυνατόν να διαφέρει σημαντικά, όχι μόνο από φορέα σε φορέα αλλά και από εβδομάδα σε εβδομάδα. Η αποκατάσταση εδαφών από ρύπους, όπως βαρέα μέταλλα και τοξικές οργανικές ενώσεις, που έχουν ενσωματωθεί με την παραπάνω διαδικασία δεν είναι εύκολη και απαιτείται συνεχής έλεγχος και αυστηρές προδιαγραφές. Κίνδυνοι όπως, η ενσωμάτωση τοξικών ουσιών στην τροφική αλυσίδα, η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και η ενσωμάτωση του μικροκλίματος της περιοχής στην αξιοποίηση της λυματολάσπης σε γεωργικές εφαρμογές, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τη δημιουργία αυστηρού και αξιόπιστου πλαισίου στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο.
Η καύση-αποτέφρωση της λυματολάσπης για τη παραγωγή ενέργειας είναι μία τεχνολογία που χρησιμοποιείται στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Η εκπομπή αέριων ρύπων, στην περίπτωση αυτής της χρήσης, θα πρέπει να ελεγχθεί με ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο μέσω σοβαρών και συνάμα πιστοποιημένων φορέων.
Στο νομοθετικό πλαίσιο επιβάλλεται να προβλεφθεί και η δυνατότητα χρήσης της λυματολάσπης από εταιρείες που διαχειρίζονται αργιλικά – πηλώδη χώματα, η ανάμειξή τους με την λυματολάσπη, η ομογενοποίησή τους, ο έλεγχος των παραμέτρων των ρυπογόνων συστατικών για διαφορετικές χρήσεις και η διανομή των χωμάτων αυτών για χρήσεις στη γεωργία, την παραγωγή σύνθετων αδρανών δομικών υλικών , την παραγωγή κεραμικών δομικών υλικών ή άλλες χρήσεις, σύμφωνα με τους περιορισμούς που θα θέτει ο Νομοθέτης.
Επιπλέον Εργαστήρια των ΑΕΙ και ΤΕΙ που διαθέτουν αποδεδειγμένη τεχνογνωσία στη χρήση της λυματολάσπης σε διάφορες εφαρμογές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επίσημα από το Κράτος ως Εργαστήρια πιστοποιημένα για τον έλεγχο και την προαγωγή αυτών των τεχνολογιών σε συνεργασία με τους φορείς που διαχειρίζονται αυτό το υλικό, επιτυγχάνοντας έτσι και την ζητούμενη διασύνδεση των Τριτοβάθμιων Ιδρυμάτων με την παραγωγή.

Συγκεκριμένα προτείνουμε τις ακόλουθες παρεμβάσεις – προσθήκες σε διάφορα άρθρα του εν λόγω νομοσχεδίου , ως ακολούθως :

Συγκεκριμένα προτείνουμε τις ακόλουθες παρεμβάσεις – προσθήκες σε διάφορα άρθρα του εν λόγω νομοσχεδίου , ως ακολούθως ( με ένδειξη bold επισημαίνονται οι αλλαγές – προσθήκες ) :

Άρθρο 1 . Σκοπός – Αντικείμενο

«…..και παράλληλα να ενθαρρύνεται η χρήση και η αξιοποίηση της ιλύος αυτής στη γεωργία , στην παραγωγή μιγμάτων αργιλικών – πηλωδών χωμάτων , στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων ,…..»

Άρθρο 2. Ορισμοί

« 5. «Αξιοποίηση»
Η εν γένει διαχείριση της ιλύος , έτσι ώστε , μετά από κατάλληλη επεξεργασία να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσθετο μάζας στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , ως εδαφοβελτιωτικό ….»
«6. «Παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων»
Η εν γένει παραγωγική διαδικασία κατά την οποία παράγονται μετά από θερμική επεξεργασία και χρήση αργιλικών – πηλωδών χωμάτων , κεραμικά δομικά προϊόντα»
«8. Φορέας παροχής επεξεργασμένης ιλύος»
«…..προκειμένου η επεξεργασμένη ιλύς να είναι κατάλληλη για να χρησιμοποιηθεί από τον ίδιο το φορέα διαχείρισης ή το χρήστη , στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία ….»

Άρθρο 3. Πεδίο εφαρμογής

«1. Η ιλύς που αναφέρεται στην παράγραφο 1 ( περίπτωση α ) του άρθρου 2, χρησιμοποιείται μετά από κατάλληλη επεξεργασία στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία ….»
«2. . Η ιλύς που αναφέρεται στην παράγραφο 1 ( περίπτωση β και γ ) του άρθρου 2, χρησιμοποιείται μετά από κατάλληλη επεξεργασία στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία ….»

«4. Η ποσότητα της χρησιμοποιούμενης ιλύος θα εναρμονίζεται με τις ανάγκες της ποιότητας των κεραμικών δομικών προϊόντων , τις ανάγκες σε θρεπτικά των καλλιεργειών ή του εδάφους , με βάση την εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών των κλάδων που τη χρησιμοποιούν .»

Άρθρο 4. Καθορισμός οριακών τιμών

«1. Οι οριακές τιμές συγκέντρωσης βαρέων μετάλλων και ορισμένων οργανικών ουσιών στην ιλύ που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή των κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία , στη δασοπονία ….»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’
Άρθρο 5 . Χρησιμοποίηση στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων και στη γεωργία

« Η χρησιμοποίηση της ιλύος στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων και στη γεωργία γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας και υπό τις εξής γενικές προϋποθέσεις : … »

Άρθρο 9. Άδειες χρησιμοποίησης επεξεργασμένης ιλύος
«1. Για τη χρησιμοποίηση της επεξεργασμένης ιλύος στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία ,….»

Άρθρο 10. Μέθοδοι και συχνότητες ανάλυσης και δειγματοληψίας
«1. Η επεξεργασμένη ιλύς και το έδαφος το οποίο χρησιμοποιείται στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία , στη δασοπονία και στην αποκατάσταση του τοπίου και του εδάφους , υποβάλλονται σε αναλύσεις σύμφωνα με τα παραρτήματα Ι έως V καθώς και σε περεταίρω αναλύσεις από ειδικά πιστοποιημένα εργαστήρια ελέγχου αντοχής δομικών υλικών .»

Άρθρο 15. Μεταβατικές διατάξεις
« Όσοι μέχρι την έναρξη ισχύος της παρούσας απόφασης χρησιμοποιούν ιλύ ή αργιλικά – πηλώδη χώματα που έχουν δεχθεί ιλύ , στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων , στη γεωργία ….»

Παράρτημα VII
Eνδεικτικό περιεχόμενο Σχεδίων Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της Ιλύος

«Για χρησιμοποίηση επεξεργασμένης ιλύος στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων :
H αίτηση του χρήστη για την έκδοση της σχετικής ΑΕΠΟ συνοδεύεται κατ’ ελάχιστον από τα ακόλουθα, πρόσθετα των γενικών στοιχεία:
1. Περιγραφή της παραγωγικής διαδικασίας ( τρόπος και σημεία υποδοχής και αποθήκευσης της ιλύος , τρόπος και σημεία ανάμιξης με τα αργιλικά – πηλώδη χώματα )
2. Περιγραφή του τρόπου διαχείρισης (δειγματοληψίες, αναλύσεις, καταγραφές, πρωτόκολλα διακίνησης κτλ)
3. Πρόγραμμα εκτάκτων μέτρων
4. Περιγραφή του αποτελέσματος (εκθέσεις, αποτελέσματα εργαστηριακών ελέγχων τελικών παραχθέντων κεραμικών δομικών προϊόντων, αξιολόγηση, αναθεωρήσεις προδιαγραφών και διαδικασιών
5. Έκδοση πιστοποιητικού προϊόντος και διαδικασίας ( ΙSO )

Μετά από τεκμηριωμένη ανάλυση και μελέτη, η δημόσια αρχή μπορεί να αναθεωρεί προς το ασφαλέστερο αποτέλεσμα της χρήσης ιλύος στην παραγωγή κεραμικών δομικών προϊόντων, τις οριακές τιμές των συστατικών της ιλύος , με γνώμονα την ορθή διαχείριση της χρήσης της ιλύος, την προστασία του περιβάλλοντος εν γένει και την κυκλοφορία ασφαλών προϊόντων στην αγορά .

Παράλληλα αναφέρουμε την διαδικασία την οποία ακολουθεί η ΕΥΕΠ γιά τον χαρακτηρισμό των εδαφών ως ρυπασμένων ( σχετικό έγγραφο α.π.2416/19-12-2011 ΕΥΕΠ )

ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΗΣ ΛΥΜΑΤΟΛΑΣΠΗΣ ΣΕ
ΚΕΡΑΜΙΚΟΥΣ ΟΠΤΟΠΛΙΝΘΟΥΣ: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ
Σουζάνα Ταστάνη
PhD / MSc Πολιτικός Μηχανικός, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Δ.Π.Θ.
Βασίλης Διαμαντής
PhD Μηχανικός Περιβάλλοντος, Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος, Δ.Π.Θ.
Λέξεις κλειδιά: κεραμικά υλικά, λυματολάσπη, φυσικές και μηχανικές ιδιότητες
ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Ο πειραματικός χαρακτηρισμός κεραμικών οπτόπλινθων –
δοκιμίων με λυματολάσπη ως πρόσθετο σε συνάρτηση με τη σύσταση, τις
φυσικές και τις μηχανικές ιδιότητες αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας
εργασίας. Το πειραματικό πρόγραμμα περιλαμβάνει την παρασκευή πηλού
με κύριο συστατικό την ακατέργαστη άμμο αργιλο-πυριτικής σύστασης και
συμπληρωματικό την ξηραμένη, οργανικής προέλευσης, λυματολάσπη με
την περιεκτικότητα του δευτέρου υλικού να αποτελεί την βασική
μεταβλητή. Τα παρασκευασθέντα πρισματικά οπτοπλινθοσώματα
χρησιμοποιούνται στην εκτίμηση φυσικών ιδιοτήτων όπως η
διασταλτικότητα και η υδατοαπορροφητικότητα ως μέτρο πορώδους, και
μηχανικών ιδιοτήτων όπως είναι η αντοχή σε εφελκυσμό.
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η αντικατάσταση ακατέργαστης αργίλου με ξηραμένη λυματολάσπη
προερχόμενη από αστικά απόβλητα για την παρασκευή κεραμικών
οπτόπλινθων μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης ζητημάτων που
αφορούν στην απόθεση και διαχείριση των αποβλήτων, στον περιορισμό
της περιβαλλοντικής μόλυνσης και δευτερευόντως στη μείωση του κόστους
παραγωγής με τη χρήση της ως υλικό πρώτης ύλης.
Η εισαγωγή αποξηραμένης λυματολάσπης, παράγωγο μονάδων
βιολογικού καθαρισμού αστικών λυμάτων, στην παρασκευή δομικών
υλικών αποτελεί αντικείμενο εντατικής ερευνητικής προσπάθειας των δύο
τελευταίων δεκαετιών. Έχει εισαχθεί επιτυχώς στην παραγωγή οικολογικών
τσιμέντων με τη μορφή τέφρας, ως συστατικό δηλαδή με ποζολανικές
ιδιότητες, αφού προηγουμένως έχει υποστεί καύση ώστε να απωλέσει
σημαντικό μέρος της οργανικής σύστασής της (Pan et al. 2003, Monzo et al
1996, Lin et al 2005). Οι Wang et al. (2005) μελέτησαν το πορώδες ως
μεταβλητή επιρροής της θερμομονωτικής απόδοσης ελαφρών υλικών.
Χρησιμοποίησαν μίγμα τέφρας λυματολάσπης με τσιμέντο. Παρατήρησαν
ότι η τέφρα έχει πορώδη δομή με ακανόνιστους κόκκους με συνέπεια τη
μείωση της εργασιμότητας φρέσκου κονιάματος. Για βελτίωση ιδιοτήτων
όπως είναι το ειδικό βάρος (δηλαδή ελαφρύτερο υλικό) και η θλιπτική
αντοχή, ελεγκτής αποτελεί ο λόγος νερού προς στερεά παρά η προσθήκη
τσιμέντου.
Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες στην κατεύθυνση της
κεραμοποιίας, και μάλιστα στην παραγωγή οπτόπλινθων, με πιθανά οφέλη
λόγω αυξημένου πορώδους στη μόνωση αλλά και λόγω χαμηλού ίδιου
βάρους στο φορτίο της τοιχοποιίας. Μπορεί δηλαδή να χρησιμοποιηθεί ως
εναλλακτικό υλικό των δομικών υλικών πλήρωσης τοιχοποιίας από
διογκούμενο σκυρόδεμα (π.χ. τύπου YTONG). Έρευνα των Jordan et al.
(2005) έχει δείξει ότι δεν υπάρχει ξεκάθαρη σχέση μεταξύ τιμών γραμμικής
συστολής και ποσοστού συμμετοχής της ιλύος, ενώ η τελευταία έχει σχεδόν
γραμμική σχέση με την απορρόφηση νερού. Ως προς τις μηχανικές
ιδιότητες, η ιλύς φαίνεται ότι επηρεάζει αρνητικά την εφελκυστική αντοχή
σε κάμψη οπότε οι ερευνητές πρότειναν το ποσοστό συμμετοχής της στην
παρασκευή των οπτόπλινθων να περιορισθεί βάσει ωστόσο κανονιστικών
διατάξεων. Οι Cusido et al. (2003) μελέτησαν τις εκπομπές αερίων από τη
διαδικασία όπτησης των κεραμικών σε εργαστηριακό επίπεδο. Συμπέραναν
ότι τα επίπεδα εκπομπών σε βαρέα μέταλλα ήταν εικοσαπλάσια των
συμβατικών κεραμικών χωρίς αποξηραμένη λυματολάσπη, αλλά πάντα
κάτω από τα επιτρεπτά όρια των κανονισμών. Οι Lin and Weng (2001)
μελέτησαν την προσθήκη τέφρας λυματολάσπης σε άργιλο για την
παρασκευή κεραμικού υλικού, με παραμέτρους μελέτης το πρόσθετο, την
αναλογία μίξης και την θερμοκρασία όπτησης. Συμπέραναν ότι ο δείκτης
πλαστικότητας και η συστολή ξήρανσης μειώθηκαν με την αύξηση του
ποσοστού συμμετοχής στάχτης στο μίγμα. Οι ερευνητές όρισαν ως
ιδανικούς δείκτες για ποιοτικά κεραμικά 20-40% κ.β. τέφρα, 13-15%
υγρασία και όπτηση για 6 ώρες στους 1000οC.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η προσθήκη οργανικής ύλης στην παρασκευή
κεραμικών έχει τις εξής επιπτώσεις: Τα οργανικά συστατικά καίγονται, εν
μέρει, με αποτέλεσμα την έκλυση θερμότητας και την ελευθέρωση αερίων
υδρογονανθράκων, σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 350οC. Η διάσπαση
και η καύση αυτών των οργανικών ουσιών γίνεται αργά και εξαρτάται από
την ίδια τους τη φύση. Το φαινόμενο αυτό καθυστερείται από τη διάσπαση
των αργιλικών ορυκτών και από το χαμηλό πορώδες που έχει το κεραμικό
σε χαμηλές θερμοκρασίες. Μικρή περιεκτικότητα οργανικής ύλης μπορεί να
θεωρηθεί θετικός παράγοντας στην όπτηση του κεραμικού προϊόντος, διότι
με την οξείδωση των οργανικών, παράγεται θερμότητα. Αντίθετα,
περιεκτικότητα σε οργανική ύλη μεγαλύτερη από 5%, αρχίζει να προκαλεί
δυσκολίες όπως είναι η ελάττωση του ειδικού βάρους, και η αύξηση
απώλειας πύρωσης. Επισημαίνεται επίσης ότι στην παρουσία άνθρακα στην
αργιλική πρώτη ύλη αποδίδεται εν μέρει ο σχηματισμός black core στο
εσωτερικό του κεραμικού σώματος, δηλαδή ενός σκουρόχρωμου πυρήνα, ο
οποίος θα μπορούσε να δημιουργηθεί και λόγω ημιτελούς υαλοποίησης.
Ο πειραματικός χαρακτηρισμός κεραμικών δοκιμίων με πρόσθετο
λυματολάσπης ως προς την σύσταση, τις φυσικές και τις μηχανικές
ιδιότητες αποτελεί το αντικείμενο μελέτης της παρούσας εργασίας. Τα
αποτελέσματα της έρευνας δύνανται να συμβάλουν στην κατεύθυνση
πιστοποίησης των καινοτόμων αυτών υλικών ώστε τελικώς να
συγκαταλέγονται στην ευρεία γκάμα έργων πολιτικού μηχανικού.
2. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Το πειραματικό πρόγραμμα περιλαμβάνει την παρασκευή δοκιμίων από
πηλό με κύριο συστατικό την ακατέργαστη άμμο αργιλο-πυριτικής
σύστασης και με προσθήκη ξηραμένης, οργανικής προέλευσης,
λυματολάσπης σε ποσοστά, τα οποία και αποτελούν τη βασική μεταβλητή.
Τα ποσοστά αντικατάστασης της άμμου από ιλύ ορίζονται σε 0% (δοκίμια –
μάρτυρες), 2%, 4%, 6% και 8%. Η αναλογία νερού προς στερεά υλικά
θεωρείται σταθερή για όλα τα μίγματα, ίση με 20%. Οι εκατοστιαίες
αναλογίες των υλικών κατά βάρος περιλαμβάνονται στον Πίνακα 1. Στις
δύο τελευταίες στήλες του Πίνακα 1 δηλώνονται οι πραγματικές αναλογίες
που τελικώς επετεύχθησαν κατά την μίξη ενώ η σύνθεση V επαναλήφθηκε
διότι συνέβη υπέρβαση του νερού μίξης.
Πίνακας 1. Συνθέσεις πιλοτικού πειραματικού προγράμματος
Α/Α
σύνθεσης
Νερό /
στερεά
Άργιλος
(%)
Ιλύς
(%)
Ιλύς /
άργιλος
Νερό /
στερεά
Ιλύς /
άργιλος
Ι 100 0 0.000 0,19 0,00
ΙΙ 98 2 0.020 0,20 0,02
ΙΙΙ 96 4 0.042 0,19 0,04
ΙV 94 6 0.064 0,19 0,06
Vα 92 8 0.087 0,24 0,08
Vβ
0.2
92 8 0.087 0,21 0,08
Η βασική πρώτη ύλη (δηλαδή η άργιλος) παραχωρήθηκε από τις
αποθέσεις του Εργοστασίου Κοθάλη Α.Ε., οι οποίες βρίσκονται στα χωριά
Γέροντας, Κεχρόκαμπος και Μορσίνη των Νομών Καβάλας και Ξάνθης.
Τυπική χημική ανάλυση των συστατικών του χώματος που χρησιμοποιεί το
Εργοστάσιο για την παρασκευή οπτόπλινθων δίδεται στον Πίνακα 2. Η
μέγιστη διάμετρος των κόκκων της άμμου είναι 1.00mm. Η κονιορτοποίηση
επιτυγχάνεται με τη διέλευση του υλικού σε αντιστρόφως περιστρεφόμενα
τύμπανα που απέχουν απόσταση 1mm. Από εργαστηριακές μετρήσεις
προέκυψε ότι το υλικό διέθετε φυσική υγρασία περί τα 10%, η οποία
ωστόσο ελαχιστοποιήθηκε κατά την παραμονή του δείγματος στο
εργαστήριο. Συνεπώς κατά την φάση των αναμίξεων δεν ελήφθη υπόψη στο
απαιτούμενο νερό.
Πίνακας 2 – Τυπική χημική σύσταση αργιλικής άμμου
Η χρησιμοποιηθήσα λυματολάσπη ελήφθη από μονάδα βιολογικού
καθαρισμού (ΔΕΥΑ Κομοτηνής). Προήλθε από διεργασίες πάχυνσης και
αφυδάτωσης του πρωτογενούς υλικού αρχικής υγρασίας περίπου 85%. Η
ξήρανση του υλικού πραγματοποιήθηκε σε δύο θερμοκηπιακές μονάδες
συνολικού όγκου 15 m3. Ορισμένα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά της
ξηραμένης λυματολάσπης παρουσιάζονται στον Πίνακα 3.
Πίνακας 3 – Φυσικοχημικά χαρακτηριστικά ξηραμένης λυματολάσπης
2.1 Γεωμετρία Δοκιμίων
Οι διαστάσεις των πρισματικών δοκιμίων ορίσθηκαν σε 20 x 20 x 152 mm
(ύψος x πλάτος x μήκος) έπειτα από διάφορες δοκιμές ξήρανσης και
Συστατικό Ποσοστό
κ.β. (%) Συστατικό Ποσοστό
κ.β. (%)
SiO2 29.98 K2O 1.44
Al2O3 6.99 MnO 0.05
Fe2O3 2.14 CaCO3 50.00
CaO 28.00 MgCO3 4.18
MgO 1.99 C 0.34
Na2O 1.35
Φυσικές ιδιότητες κ.β. (%) Βαρέα μέταλλα mg/Kg ξηρ. μάζας
Cu 216
Υγρασία 6,3
Mn 322
Ξηρή μάζα 93,7 Cr 29
Ni 36
Zn 809
Πτητικά στερεά Fe 6509
(% ξηρής μάζας)
71,8 Cd 2
όπτησης με ζητούμενο την ελάχιστη βλάβη στην δομή του δοκιμίου λόγω
μικρορηγματώσεων. Για κάθε μία από τις πέντε συνθέσεις του Πίνακα 1
παρασκευάσθηκαν δέκα πανομοιότυπα δοκίμια. Η διαδικασία ανάμειξης
περιέλαβε την ομογενοποίηση των στερεών συστατικών και στη συνέχεια
την προσθήκη του νερού. Η ανάμειξη έγινε με το χέρι και διήρκεσε περί τα
δέκα λεπτά. Το αποτέλεσμα κάθε φορά ήταν ένα πλαστικός, αλλά όχι πολύ
υδαρής πηλός. Ακολούθως τοποθετήθηκε σε μεταλλικό τελάρο για να πάρει
το επιθυμητό σχήμα.
2.2 Διαδικασία Ξήρανσης
Τα δέκα πρισματικά δοκίμια που κατασκευάσθηκαν από κάθε σύνθεση,
αφού πρωτίστως ζυγίσθηκαν, τοποθετήθηκαν σε φούρνο για 24 ώρες σε
θερμοκρασία 100οC. Μετά το πέρας του σταδίου ξήρανσης, δηλαδή της
εξάτμισης του φυσικά δεσμευμένου νερού, έγιναν μετρήσεις των
διαστάσεων αλλά και του βάρους ώστε να εκτιμηθεί η συρρίκνωση αλλά
και η πραγματική υγρασία αντιστοίχως κατά την μετάβαση από την υγρή
στην ξηρή κατάσταση. Στον Πίνακα 4 δίδονται μέσες τιμές από μετρήσεις
βαρών στην υγρή και ξερή κατάσταση (Wwet, Wdry αντίστοιχα) και τελικού
μήκους (L΄). Δίδονται επίσης υπολογισμοί της υγρασίας (Η) και της
συρρίκνωσης (S) βάσει των ακολούθων σχέσεων:
(%)
dry
wet dry
W
W W
H
−
= (1)
(%)
‘
o
o
L
S L L
−
= , όπου Lo =152mm (2)
y = 0,9075x + 22,476
R2 = 0,6619
0
5
10
15
20
25
30
35
0 2 4 6 8
Ιλύς (%)
Υγρασία (%)
y = 0,043x + 3,5244
R2 = 0,0928
0
1
2
3
4
5
0 2 4 6 8
Ιλύς (%)
Συρρίκνωση (%)
Εικόνα 1. Συσχέτιση α) υγρασίας και β) συρρίκνωσης με το ποσοστό
συμμετοχής της ιλύος
α) β)
Πίνακας 4 – Μετρήσεις υγρασίας και συρρίκνωσης
Σύνθεση Wwet (gr) Wdry (gr) Η (%) L΄ (mm) S (%)
Ι 128.1 105.2 21.78 14.72 3.19
ΙΙ 116.7 94.2 23.89 14.61 3.88
ΙΙΙ 121.7 95.6 27.38 14.62 3.82
IV 119.7 93.2 28.59 14.59 4.04
Vα 118.2 89.9 31.43 14.56 4.19
Vβ 119.73 95.09 25.92 14.72 3.17
Δεδομένου ότι η υγρασία δεν συμπίπτει με το νερό μίξης (Πίνακας 1, 6η
στήλη) συμπεραίνεται εύκολα ότι τα στερεά υλικά, και κυρίως η άργιλος,
διέθεταν εγγενή υγρασία κατά την μίξη. Στην Εικόνα 1 δίδεται υπό μορφή
γραφήματος η σχέση μεταξύ υγρασίας – ιλύος και συρρίκνωσης – ιλύος
καθώς και η μέση γραμμή που προσεγγίζει τις μετρήσεις του Πίνακα 4.
Γίνεται αντιληπτό από την Εικόνα. 1(α) ότι η αύξηση της ιλύος στην
σύνθεση απαιτεί αύξηση της υγρασίας προκειμένου ο πηλός να έχει την ίδια
εργασιμότητα και πλαστικότητα. Βεβαίως αυτή η παρατήρηση πιθανόν να
μην ισχύει στην περίπτωση παραγωγής τέτοιων υλικών από εργοστασιακές
μονάδες, οι οποίες παράγουν οπτόπλινθους όχι χειροποίητα αλλά
εφαρμόζοντας πίεση για την αφαίρεση του εγκλωβισμένου αέρα με χρήση
vacuum (π.χ. extruder). Επιπλέον, η επίδραση της ιλύος στην συρρίκνωση
για τις πέντε συνθέσεις που μελετήθηκαν είναι ελαφρώς αυξητική, από
3.2% για τα δοκίμια – μάρτυρες σε περίπου 4% για όλες τις άλλες
συνθέσεις. Σημειώνεται ότι η μέτρηση της υγρασίας και της συρρίκνωσης
χαρακτηρίζεται από διακύμανση τιμών ως προς τα δοκίμια της ίδιας
σύνθεσης, με το φαινόμενο να είναι εντονότερο στην περίπτωση της πρώτης
ιδιότητας ως αποτέλεσμα του χειροποίητου τρόπου παρασκευής των
δοκιμίων (βλ. Εικόνα 2(α)).
2.3 Διαδικασία Όπτησης
Η διαδικασία παραγωγής κεραμικών δοκιμίων ολοκληρώθηκε με την
όπτηση των δοκιμίων σε φούρνο ικανότητας 1000οC. Το πρωτόκολλο
όπτησης που εφαρμόσθηκε περιλαμβάνει τρία θερμοκρασιακά στάδια.
Κατά το πρώτο στάδιο η θερμοκρασία αυξάνει σταδιακά από 25οC σε
900oC σε χρονική περίοδο δέκα ωρών. Κατά το δεύτερο στάδιο η
θερμοκρασία διατηρείται στους 900οC για μία ώρα οπότε και συμβαίνει
υαλοποίηση του αργιλικού μείγματος. Στο τελικό στάδιο η θερμοκρασία
μειώνεται σταδιακά στους 25oC σε χρονικό διάστημα 24 ωρών. Κατά την
όπτηση τα δοκίμια απέκτησαν σκούρο κεραμιδί χρώμα, χαρακτηριστικό της
υαλοποίησης του πηλού.
Τα δοκίμια μετά την εξαγωγή τους από τον φούρνο και αφού απέκτησαν
θερμοκρασία δωματίου ζυγίστηκαν εκ νέου προκειμένου να μετρηθεί το
τελικό τους βάρος (Wfinal), το οποίο είναι μικρότερο του ξηρού βάρους
(Wdry) ως συνέπεια της καύσης της οργανικής ιλύος. Στο γράφημα της
Εικόνας 2(β), ο κατακόρυφος άξονας δηλώνει τον λόγο τελικού βάρους
προς ξηρό βάρος ενώ ο οριζόντιος το ποσοστό συμμετοχής της ιλύος στην
σύνθεση. Οι πέντε τιμές είναι ο μέσος όρος έξι μετρήσεων ανά σύνθεση.
Αυτό που προκύπτει είναι ότι όσο αυξάνει το ποσοστό της ιλύος στην
σύνθεση τόσο μειώνεται το τελικό βάρος του δοκιμίου και αυτό διότι η
ιλύς, ως οργανική ύλη κυρίως, στις υψηλές θερμοκρασίες καίγεται προς
CO2 αφήνοντας αντ’ αυτής πόρους στην δομή. Με τον τρόπο αυτό ενώ το
δοκίμιο διατηρεί τον εξωτερικό του όγκο έχει μειωμένο βάρος, ευνοώντας
ιδιότητες όπως η θερμοπερατότητα και η ηχομόνωση (αυξητικά) αλλά και
το ίδιο βάρος τοιχοπληρώσεων (μειωτικά), αν το υλικό αυτό εφαρμοσθεί σε
συμβατικές κατασκευές για την δόμηση τοιχοπληρώσεων. Αξιοσημείωτη
είναι η έντονα γραμμική μείωση του βάρους για ποσοστά συμμετοχής ιλύος
από 4% και άνω κάτι που δεν διαφαίνεται για την περιοχή 0 – 2%.
3 ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται τα πειραματικά αποτελέσματα που
αφορούν σε μέτρηση φυσικών ιδιοτήτων όπως είναι η υδατοαπορρόφηση
και το πορώδες αλλά και μηχανικών ιδιοτήτων όπως είναι η εφελκυστική
αντοχή, η οποία επηρεάζεται κυρίαρχα από τo πορώδες.
3.1 Φυσικές Ιδιότητες: Υδατοαπορρόφηση και Ποσοστό Κενών
Για τον προσδιορισμό της υδατοαπορρόφησης καθώς και του ποσοστού
κενών, ελήφθησαν τέσσερα ψημένα δοκίμια από κάθε ομάδα, τα οποία
0,8
0,85
0,9
0,95
1
0 2 4 6 8 10
ιλύς (%)
Wfinal / Wdry
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
24 25 26 27 28 29
Υγρασία (%)
Συρρίκνωση (%)
Σύνθ. ΙΙΙ
α) β)
Εικόνα 2. α) Διακύμανση μετρήσεων και β) – Συσχέτιση μείωσης βάρους
δοκιμίου και ποσοστού λυματολάσπης
συντηρήθηκαν σε θερμοκρασία 100oC για ικανό χρονικό διάστημα ώστε να
απωλέσουν την τυχούσα υγρασία κατά την παραμονή τους στο εργαστήριο.
Μετά από δύο διαδοχικές ζυγίσεις με διαφορά μίας ώρας προέκυψε ότι έχει
σταθεροποιηθεί το βάρος τους οπότε τα δοκίμια θεωρήθηκαν ξηρά. Οι
μετρήσεις βάρους καταγράφηκαν ως Wfinal (οι τιμές προέκυψαν ίδιες με
αυτές που χρησιμοποιήθηκαν στο γράφημα της Εικόνας 2(β)). Στην
συνέχεια τα δοκίμια βυθίσθηκαν σε δοχείο με νερό ώστε να καλύπτονται
πλήρως αλλά και να επιτρέπεται η ελεύθερη ροή του νερού στην περιφέρειά
τους αλλά και στο μεταξύ τους διάστημα. Παρέμειναν στο νερό για
διάστημα δύο ωρών ώστε να περιέλθουν σε κορεσμένη κατάσταση. Έπειτα,
αφού αφαιρέθηκαν από το δοχείο και απομακρύνθηκε το επιφανειακό νερό
με τη βοήθεια απορροφητικού χαρτιού, καταγράφηκε το κορεσμένο βάρος
τους ως Wsat. Ακολούθως, δίδονται οι μαθηματικές εκφράσεις
προσδιορισμού των ανωτέρω φυσικών ιδιοτήτων:
Υδατοαπορρόφηση: 100%
W
W W
W
sat
sat final ⋅
−
= (3)
Ποσοστό κενών: 100%
L h b
W W
P
w
sat final ⋅
⋅ ⋅ ⋅
−
=
ρ
(4)
όπου ρw =1gr/cm3 το ειδικό βάρος του νερού, L, h και b αντίστοιχα το
μήκος, το πλάτος και το ύψος του δοκιμίου σε cm. Από την Εικόνα 3(α)
προκύπτει ότι η σχέση μεταξύ υδατοπορρόφησης και ποσοστού συμμετοχής
λυματολάσπης είναι σχεδόν γραμμική. Η αύξηση αυτού του δείκτη σε
σχέση με τα δοκίμια – μάρτυρες είναι σχεδόν διπλάσια για την σύνθεση με
8% λυματολάσπη. Βεβαίως αυτή η ιδιότητα δείχνει την ευπάθεια του
υλικού σε πρόσληψη υγρασίας και κατ’ επέκταση σε ενδεχόμενους κύκλους
ύγρανσης – ξήρανσης και ψύξης – απόψυξης. Και στις δύο περιπτώσεις αν
το υλικό αυτό χρησιμοποιηθεί ως οπτόπλινθος σε τοιχοπληρώσεις είναι
απαραίτητο το επίχρισμα για την μακροπρόθεσμη προστασία του.
Στην Εικόνα 3(β) απεικονίζεται η επιρροή της λυματολάσπης στο ποσοστό
κενών που αποτελεί δείκτη πορώδους. Φαίνεται ότι, αν η συμμετοχή της
ιλύος διατηρηθεί σε χαμηλά επίπεδα ( 4% δίδεται εξίσωση εκτίμησης εφελκυστικής
αντοχής συναρτήσει της ιλύος για τον δεδομένο τύπο δοκιμίων. Η
εξαγόμενη εξίσωση είναι μια πρώτη εκτίμηση, η οποία βασίζεται σε
περιορισμένο αριθμό δοκιμών και συνθέσεων. Για την χρήση της ως
εργαλείο σχεδιασμού σκοπείται η περαιτέρω βαθμονόμησή της με δεύτερο
κύκλο πειραμάτων από την ερευνητική ομάδα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Τα βασικότερα συμπεράσματα μελέτης προσθήκης ιλύος από ξηραμένη
λυματολάσπη ως δευτερεύον συστατικό στην παραγωγή κεραμικών
δοκιμίων, είναι:
– Η διακύμανση της συρρίκνωσης, που υπολογίζεται ως η μεταβολή του
μήκους έκαστου δοκιμίου, είναι περιορισμένη. Τα δοκίμια – μάρτυρες
έδωσαν συρρίκνωση της τάξης του 3% ενώ στις λοιπές συνθέσεις η
συρρίκνωση έλαβε τιμές σε ένα εύρος από 3.2% έως 4.3%.
– Όσο αυξάνει το ποσοστό ιλύος στην σύνθεση τόσο μειώνεται το τελικό
βάρος του δοκιμίου επειδή η οργανική ιλύς, στις υψηλές θερμοκρασίες,
καίγεται αφήνοντας πόρους στην δομή. Έτσι, ενώ το δοκίμιο διατηρεί τον
εξωτερικό του όγκο έχει μειωμένο βάρος, ευνοώντας ιδιότητες όπως η
θερμοπερατότητα και η ηχομόνωση αλλά και το ίδιο βάρος των
τοιχοπληρώσεων . Έντονα γραμμική είναι η μείωση βάρους για ποσοστά
συμμετοχής > 4% κάτι που δεν διαφαίνεται για το εύρος 0 – 4%.
– Η σχέση υδατοπορρόφησης και ποσοστού συμμετοχής ιλύος είναι σχεδόν
γραμμική. Η αύξηση αυτού του δείκτη σε σχέση με τα δοκίμια – μάρτυρες
(0%) είναι σχεδόν διπλάσια για την σύνθεση με 8%. Η ιδιότητα δείχνει την
ευπάθεια του υλικού σε πρόσληψη υγρασίας και κατ’ επέκταση σε
ενδεχόμενους κύκλους ύγρανσης – ξήρανσης και ψύξης – απόψυξης.
f t (MPa) = 1,35 – 0,075x
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
1,1
1,2
0 2 4 6 8 10
ιλύς (%)
Εφελκυστική αντοχή,ft (MPa)
Εικόνα 6. α) Μετρήσεις εφελκυστικής αντοχής και β) κατανομή μέσων τιμών
β)
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
0 2 4 6 8 10
ιλύς (%)
Εφελκυστική αντοχή, ft (MPa)
α)
– Ως προς το πορώδες, αν η συμμετοχή της ιλύος διατηρηθεί σε χαμηλά
επίπεδα (<2%) τότε το τελικό προϊόν έχει παρόμοιο πορώδες με τα κοινά
αργιλικά δοκίμια. Ωστόσο για εύρος τιμών από 2% έως 8% παρατηρείται
παραβολικά αυξητική συσχέτιση με το πορώδες.
– Η εφελκυστική αντοχή, ως ιδιότητα πολύ ευαίσθητη στο πορώδες του
λιθοσώματος, παρουσιάζει σημαντική διασπορά στην μέτρησή της. Η μέση
εφελκυστική αντοχή (≈ 1 MPa), φαίνεται να είναι ανεπηρέαστη από την
προσθήκη ιλύος για ποσοστά συμμετοχής έως και 4%, ωστόσο η περαιτέρω
αύξηση οδηγεί σαφώς σε επιδείνωση της ιδιότητας, έως και σε 0.7 MPa για
ποσοστό συμμετοχής 8% κ.β.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ
Η έρευνα έλαβε χώρα στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΑΜΘ 8
«Ολοκληρωμένη Διαχείριση Ιλύος Εγκαταστάσεων Αστικών Λυμάτων και
Επεξεργασία Υγρών Αποβλήτων με Φυσικά Συστήματα», με επιστημονικά
υπεύθυνο τον Καθ. του Τμ. Μηχ. Περιβάλλοντος ΔΠΘ Β.Α. Τσιχριντζή και
χρηματοδότηση από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ).
Εταίροι στο έργο ήταν η ΔΕΥΑ Κομοτηνής και η Αναπτυξιακή Ροδόπης. Οι
εργασίες πραγματοποιήθηκαν στα Εργαστήρια Διαχείρισης και Τεχνολογίας
Υγρών Αποβλήτων και Δομικών Υλικών του ΔΠΘ. Ιδιαίτερες ευχαριστίες
εκφράζονται στην Επίκουρη Καθηγήτρια του ΔΠΘ κα. Σάββα Αθηνά.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Shih-Cheng Pan, Dyi-Hwa Tseng, Chih-Chiang Lee, Chau Lee. “Influence of
the fineness of sewage sludge ash on the mortar properties”. Cement and Concrete
Research, Vol. 33, (2003) 1749-1754.
Monzo J., Paya J., Borrachelo M.V. and Corcoles A. “Use of sewage sludge
ash (SSA)-cement admixtures in mortars”. Cement and Concrete Research, Vol.
26, No. 9, (1996) 1389-1398.
K.L. Lin, K.Y. Chiang, C.Y. Linc. “Hydration characteristics of waste sludge
ash that is reused in eco-cement clinkers”. Cement and Concrete Research, Vol. 35,
(2005)1074-1081.
Wang K.S., Chiou I.J., Chen C.H., Wang D. “Lightweight properties and pore
structure of foamed material made from sewage sludge ash”. Elsevier Construction
and Building Materials, Vol 19, (2005) 627-633
Jordan M.M., Almendro-Candel M.B., Romero M., Rincon J. Ma. “Application
of sewage sludge in the manufacturing of ceramic tile bodies”. Applied Clay
Science, Vol. 30, (2005) 219-224.
Cusido J.A., Cremades L.V., Gonzalez M. “Gaseous emissions from ceramics
manufactured with urban sewage sludge during firing processes”. Waste
Management, Vol. 23, (2003) 273-280.
Lin Deng-Fong and Weng Chih-Huang. “Use of sewage sludge ash as brick
material”. ASCE Journal of Environmental Engineering, V. 127, No. 10, (2001)
922-927.

-/’

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. , ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ε ΥΠ Ε
(ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ)
ΤΜΗΜΑ Β’
Ταχ. Δ/νση Λ. Αλεξάνδρας 11
Τ.Κ. 114 73 ΑΘΗΝΑ
Πληροφορίες Δρ Σ. Πολυχρονάκης
Τηλέφωνο 2106412362
Ρ.Α.Χ. 2106430625
Ε-ΓΤΊ9ίΙ

ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ
Αθήνα, 11 Ιουνίου 2009
■» Α.Π.οικ. 140774
ΠΡΟΣ: 1. ΕΥΔΑΠΑ.Ε.
(α) Δ/νση Κέντρων Επεξεργασίας Λυμάτων (συν. 7 αντ.ΠΕ) (β) Δ/νση Δικτύου Αποχέτευσης Ωρωπού 156, Π1 46 Γαλάτσι (συν. 7 αντ.ΜΠΕ) (γ) Δ/νση Μελετών (συν 1 αντ.ΜΠΕ) 2. ΕΥΔΕ/ΑΕΛΜΠ
Ι. Βαρβάκη 12, Π 4 74 Αθήνα (συν 1 αντ. ΠΕ) ΚΟΙΝ: ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ

ΚΟΙΝΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
ΥΠ. ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. – ΥΠ. ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ -ΥΠ. ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ –
ΥΠ. ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ – ΥΠ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ –
ΥΠ. ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ, ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ-
Θέμα: Ανανέωση, τροποποίηση, κωδικοποίηση: και έγκριση .περιβαλλοντικών όρων για το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειαςτου Νομού Αττικής (ΚΕΛ Ψυττάλειας και Ακροκεράμου), το Δίκτυο ακαθάρτων του Λεκανοπεδίου Αθηνών και τις ■Λιμενικές εγκαταστάσεις στον Ακροκέραμο καιτη Ψυττάλεια/ϊ^ ;.;
Έχοντας υπόψη:
1. Το Ν.1650/10.10.86 (ΦΕΚ 160/Α/ 16.10.86) «Για την προστασία του περιβάλλοντος», όπως τροποποιήθηκε από το Ν. 3010/2002 (ΦΕΚ 91/Α/25.4.2002).
2. Το Ν.998/79 (ΦΕΚ 289/Α/29.12.79) «Περί προστασίας των Δασών και των Δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας», όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 2040 (ΦΕΚ 70/Α/92) «Ρύθμιση θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Γεωργίας και νομικών προσώπων εποπτείας του και άλλες διατάξεις».
3. Το Ν. 1068/23.8.80 (ΦΕΚ 190/Α) «Περί συστάσεως ενιαίου φορέως Υδρεύσεως – Αποχετεύσεως Πρωτευούσης».
4. Το Ν. 1515/16.2.85 (ΦΕΚ 18/Α/18.5.85) «Ρυθμιστικό Σχέδιο και πρόγραμμα προστασίας περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας».
5. Τον Ν.2744/1999 (ΦΕΚ222/Α) «Ρυθμίσεις θεμάτων της Εταιρείας Υδρεύσεως και Αποχετεύσεως Πρωτευούσης (ΕΥΔΑΠ) και άλλες διατάξεις.»
6. Το Ν. 2971/19.12.2001 (ΦΕΚ 285/Α/19.12.2001) «Αιγιαλός, παραλία και άλλες διατάξεις».
7. Το Ν.3028/28.6.02 (ΦΕΚ 153/Α/28.6.02) «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς».

21
ίί, Η παράκαμψη κρίνεται αναγκαία για την αποτροπή γενικότερης αποσταθεροποίησης
των διεργασιών στις μονάδες επεξεργασίας ιλύος (π.χ. παράκαμψη χωνευτών σε περιόδους που παρατηρείται έντονος αφρισμός) ή
ίϋ. Η δυναμικότητα των εγκαταστάσεων επεξεργασίας ιλύος είναι προσωρινά μειωμένη λόγω
έκτακτων εργασιών συντήρησης βλαβών, κλπ.
6.11 Θερμική ξήρανση της ιλύος
6.11.1 Η αφυδατωμένη ιλύς να οδηγείται στη μονάδα θερμικής ξήρανσης για περαιτέρω επεξεργασία, κατά την οποία το νερό θα αφαιρείται με εξάτμιση.
6.11.2. Να τηρούνται ανελλιπώςτα μέτρα ασφαλείας.
6.11.3. Η ξηρότητα του τελικού προϊόντος να είναι ίση ή μεγαλύτερη από 90% σε στερεά.
6.11.4. Να αξιοποιείται κατά προτεραιότητα η θερμότητα των καυσαερίων του αεριοστρόβιλου
6.12 Διάθεση των βιοστερεών
6.12.1 Το υγιεινοποιημένο και σταθεροποιημένο από την επεξεργασία με άνυδρο ασβέστη
(ασβεστοποίηση) της αφυδατωμένης ιλύος (που είχε προσωρινά αποθηκευθεί πριν την έναρξη
της κανονικής λειτουργίας της μονάδας ξήρανσης) υλικό, που έχει ήδη εναποτεθεί προσωρινά
στην Ψυττάλεια, να χρησιμοποιηθεί για την ανάπλαση εδαφών στη νήσο Ψυττάλεια ή άλλες
αδειοδοτημένες εκτάσεις.
6.12.2 Σε έκτακτες συνθήκες (αδυναμία επεξεργασίας του συνόλου της αφυδατωμένης ιλύος στη μονάδα ξήρανσης), μέρος της αφυδατωμένης ιλύος μπορεί να αποθηκεύεται προσωρινά σε υφιστάμενη στεγανολεκάνη και να οδηγείται σε μονάδα ασβεστοποίησης. Στη συνέχεια, αφού αναμιχθεί με χώμα, να διατίθεται για ανάπλαση εδαφών στη νήσο Ψυττάλεια ή άλλες αδειοδοτημένες εκτάσεις.
6.12.3 Το προϊόν της θερμικής ξήρανσης να αποθηκεύεται στα κλειστά σιλό αποθήκευσης, και στη συνέχεια να μεταφορτώνεται στα οχήματα μεταφοράς.
6.12.4 Για τη προσωρινή αποθήκευση του ξηραμένου προϊόντος, π.χ. πριν τη μεταφόρτωση του σε πλοία για τη μεταφορά στις εγκαταστάσεις τελικής υποδοχής, ή σε περιπτώσεις έκτακτων συνθηκών (αποκλεισμός νήσου λόγω ανέμων, απεργίες, κ.λ.π.). θα πρέπει να χρησιμοποιείται υπόστεγο μέγιστης χωρητικότητας 8.000 ΓΠ3. Ο χώρος αποθήκευσης πρέπει να πληροί τους κανόνες ασφάλειας για την απόθεση παρόμοιων υλικών και να λειτουργεί με τρόπο, που δεν θα, επιτρέπει την διάχυση σωματιδίων στον αέρα κατά την αποθήκευση και διακίνηση του υλικού.
6.12.5 Η ξηραμένη ιλύς μπορεί να διατίθεται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις ως καύσιμο σε τσιμεντοβιομηχανίες, σε θερμοηλεκτρικά εργοστάσια, σε βιομηχανίες οικοδομικών υλικών, σε εγκαταστάσεις κομποστοποίησης (αυτούσια ή μετά από ανάμιξη με αφυδατωμένη ιλύ), για αποκαταστάσεις εδαφών, ή ως βελτιωτικό σε καλλιέργειες μη βρώσιμων προϊόντων. Η μεταφορά αυτής μπορεί να γίνεται από την νήσο Ψυττάλεια με πλοία ή με κατάλληλα φορτηγά οχήματα εφοδιασμένα με κάλυμμα ή σιλοφόρα οχήματα.
6.12.6 Απαγορεύεται η αποθήκευση ξηραμένης λάσπης χύδην σε ακάλυπτους χώρους.
6.12.7 Αφυδατωμένη ιλύς μπορεί να μεταφέρεται από την Ψυττάλεια στις εγκαταστάσεις υποδοχής με πλοία ή με καλυμμένα οχήματα μεταφοράς. Τα οχήματα να ακολουθούν συγκεκριμένη διαδρομή από τη Ψυττάλεια μέχρι τους χώρους υποδοχής, μετά από έγκριση της αρμόδιας Δ/νσης ΠΕ.ΧΩ. της Αττικής, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι οχλήσεις και οι δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον.
6.12.8 Η διάθεση αφυδατωμένης ή ξηραμένης ιλύος σε οργανωμένο χώρο απόθεσης απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), θα γίνεται με τη σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου φορέα διαχείρισης του χώρου.
6.12.9 Τα υγρά υπερχειλίσματα και στραγγίσματα από όλα τα στάδια επεξεργασίας της ιλύος να επιστρέφουν στην είσοδο της πρωτοβάθμιας ή της βιολογικής επεξεργασίας.
ά. 12.10 Τα εσχαρίσματα και η άμμος 6α αποθηκεύονται προσωρινά σε κάδους που 6α καλύπτονται με κατάλληλα καλύμματα για την παρεμπόδιση της έκλυσης οσμών.

6.12.11 Η διάθεση των εσχαρισμάτων της άμμου και γενικά των στερεών υπολειμμάτων να πραγματοποιείται σε εγκεκριμένους χώρους διάθεσης ή εγκαταστάσεις αξιοποίησης.
6.12.12 Στη μονάδα ξήρανσης μπορεί να τροφοδοτείται, μέσω των εγκαταστάσεων εξωτερικής υποδοχής, και αφυδατωμένη ιλύς από άλλα ΚΕΛ αρμοδιότητας ΕΥΔΑΠ (ΚΕΛ Μεταμόρφωσης, ΚΕΛ Θριασίου, κλπ.), καθώς επίσης και από άλλες ΕΕΛ, ύστερα από έγκριση της ΕΥΔΑΠ Α.Ε., σύμφωνα με όρους και προϋποθέσεις που θα καθορίζονται από αυτήν.
Η μεταφορά της ιλύος αυτής να γίνεται σε καλυμμένους κάδους ή φορτηγά οχήματα επίσης εφοδιασμένα με κάλυμμα. Η συγκεκριμένη διαδρομή να εγκρίνεται από τη Δ/νση ΠΕΧΩ της Αττικής όπως στην παράγραφο 6.11.7.

6.13. Μονάδα συμπαραγωνής ηλεκτρικής κα

θερμικής ενέργειας από φυσικό αέριο (Αεριοστρόβιλοι:)

6.13.1 Να ορισθεί υπεύθυνος λειτουργίας και υπεύθυνος ασφάλειας για τη μονάδα συμπαραγωγής.
6.13.2. Το όλο κύκλωμα ροής του φυσικού αερίου να είναι κλειστό ώστε να μην υπάρχουν σημεία διαφυγής προς την ατμόσφαιρα. Για την αποφυγή διαρροών φυσικού αερίου στο περιβάλλον να καταρτισθεί πρόγραμμα ελέγχου της καλής λειτουργίας του εξοπλισμού ανίχνευσης και αντιμετώπισης διαρροών σύμφωνα με Ελληνικά πρότυπα ή, εφόσον δεν υπάρχουν, με πρότυπα χωρών ανεπτυγμένης τεχνολογίας, για ταρόμοιες εγκαταστάσεις. Να τηρούνται όλοι οι κανόνες ασφαλείας, όπως προβλέπονται από τον Κανονισμό της ΔΕΠΑ για τη χρήση φυσικού αερίου.
6.13.3. Να ελέγχεται και να συντηρείται σε τακτά χρονικά διαστήματα, σύμφωνα με τις οδηγίες των κατασκευαστών και τους ελληνικούς και διεθνείς κανονισμούς, το σύνολο του τεχνολογικού εξοπλισμού των εγκαταστάσεων και να τηρούνται τα σχετικά παραστατικά.
6.13.4. Η διαχείριση των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων να γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. 82/2004.
6.13.5. Ενδεχόμενες διαρροές ελαίων, λίπανσης του στροβίλου και ψύξης μετασχηματιστών να συλλέγονται σε στεγανές λεκάνες και να διατίθενται σύμφωνα με το Π.Δ. 82/2004.
6.13.6. Το έλαιο λίπανσης του στροβίλου να κυκλοφορεί σε κλειστό κύκλωμα.
6.13.7. Να τηρείται βιβλίο παρακολούθησης καλής λειτουργίας του αεριοστροβίλου καύσης φυσικού αερίου.
6.13.8. Οι αναλύσεις στα απαέρια, να πραγματοποιούνται σε εξαμηνιαία βάση και να καταχωρούνται σε
.. αντίστοιχο ημερολόγιο.
6.13.9. Για την λειτουργία του αεριοστροβίλου απαιτείται να τηρούνται οι διατάξεις των οδηγιών
2001/80/ΕΚ και 99/30/ΕΚ (ΠΥΣ 34/30-5-2002 – ΦΕΚ 125/Α/2002).
6.13.10 Να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα πυροπροστασίας για την ασφαλή λειτουργία των εγκαταστάσεων σύμφωνα με μελέτη πυροπροστασίας, εγκεκριμένη από την αρμόδια Πυροσβεστική Υπηρεσία.
6.14. Μονάδες συμπαραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας από βιοαέριο
6.14.1. Ο εξοπλισμός του κτιρίου των μονάδων συμπαραγωγής θα πρέπει να είναι αντιεκρηκτικού τύπου, στους χώρους όπου απαιτείται. Να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την πυρασφάλεια της μονάδας.
6.14.2. Η συντήρηση των μηχανών θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με το πρόγραμμα συντήρησης του κατασκευαστή.
6.14.3. Να γίνεται περιοδικός έλεγχος της κατάστασης και της λειτουργίας των μηχανών καύσης του βιοαερίου και των εξαρτημάτων τους. Να προβλεφθούν όλα τα απαραίτητα εξαρτήματα για την άμεση συντήρηση και λειτουργία της μονάδας.
6.14.4. Να εγκατασταθούν συστήματα /συσκευές για την επεξεργασία του βιοαερίου (απομάκρυνση της υγρασίας και των-σωματιδίων, απομάκρυνση του περιεχομένου υδρόθειου) σε περίπτωση που
η_; – ;- Ί
κμιυ^ι αναγκαίο.

Υπαγωγή στην Οδηγία ΙΡΡ*€

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ
ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Ε.Α.Ρ.Θ. ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ
Ταχ. Δ/νση Τηλέφωνο
Ρ3Χ
Πατησίων 147 210 8642445 210 8646939
Πληροφορίες : Ν. Μυλωνάς Ταχ. Κώδικας : 112 51 Αθήνα

ια 20-3-2009 Αρ. Πρωτ . : 151979
Σχετ. 161518, 161519, 161388, 160758, 161068, 160129, 161816, 162306
ΤΕΚΚΑ Α.Ε
-?
6° χλμ Επ.Οδ Λάρισας
Συκόυρίου
Τ.Θ 1082 411 00 Λάρισα

ΚΟΙΝ : όπως Πίνακας Αποδεκτών
ΚΟΙΝΗ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
των Υπ. ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. – ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων για την λειτουργία της μονάδας παραγωγής κεραμικών προϊόντων της εταιρίας «ΤΕΡ,ί^ Α.Ε» του που εδρεύει στο 6° χλμ. της Επ. Οδ. Λάρισας -Συκουριου καθώς και για την χρήση ως καυσίμου στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου ξηρής ιλύος, προϊόντος επεξεργασίας αστικών λυμάτων
Έχοντας υπ’ όψη:
1. Το Ν. 1650/86 (ΦΕΚ 160Α’) «Για την προστασία του περιβάλλοντος»
2. Τον Ν. 3010/02 (ΦΕΚ 91Α’) «Εναρμόνιση του Ν.1650/86 με τις Οδηγίες 97/11/Ε.Ε και 96/61/Ε.Ε, διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για υδατορέματα και άλλες διατάξεις»

6
2. Παραγωγική διαδικασία
Λειτουργεί μία γραμμή παραγωγής οπτόπλινθων και δύο γραμμές παραγωγής κεραμιδιών. Η διαδικασία προετοιμασίας της πρώτης ύλης είναι κοινή και περιλαμβάνει;
ο Θρυμματισμό – Ομογενοποίηση πρώτης ύλης
ο Τροφοδοσία
ο Ζύμοοση Γραμμή παραγωγής οπτόπλινθων
ο Τροφοδοσία γραμμής οπτόπλινθων
ο Λείανση
ο Ζύμωση
ο Διαμόρφωση οπτόπλινθων
ο Κοπή
π -ιϊηπναη
ο Πακετοποίηση σε ειδικά βαγόνια
ο Έψηση οπτόπλινθων σε ηλεκτρονικά ελεγχόμενο κλίβανο τύπου τούνελ
ο Παλετοποίηση (Συσκευασία)
ο Περιτύλιξη
ο Αποθήκευση
Παραγωγή κεραμιδιών σε δύο γραμμές
ο Τροφοδοσία γραμμής κεράμων
ο Λείανση
ο Ζύμωση
ο Διαμόρφωση κεραμιδιών
ο Ξήρανση
ο Πακετοποίηση σε ειδικά βαγόνια
ο Κλίβανος κεράμων τύπου τούνελ (κοινός)
ο Έψηση κεραμιδιών σε κοινό ηλεκτρονικά ελεγχόμενο κλίβανο τύπου τούνελ
ο Παλετοποίηση (Συσκευασία)
ο Εμβαπτιση σε υλικό αδιαβροχοποίησης των κεραμιδιών (προαιρετική διαδικασία)
ο Περιτύλιξη
ο Αποθήκευση
3. Ποσότητες πρώτων υλών και προϊόντων
Πρώτες ύλες:
ο 810 Ιη/ά αργιλικών χωμάτων
ο Άνθρακας μέχρι 1,5 % κ.β της συνολικής ποσότητας αργιλικών χωμάτων
ο 70 £π/ά απόβλητο επεξεργασίας βωξίτη (ερυθρά ιλύς – Κωδ. Ε.Κ.Α. 010309)

13
=ηρό αέριο
θερμοκρασία 273 °Κ – Πίεση 1013 ΙΙΡ<3
Περιεκτικότητα σε οξυγόνο (02) 18%. Ειδικότερα για το διοξείδιο του θείου περιεκτικότητα σε οξυγόνο (02) 3 % και για μέταλλα, διοξίνες, φουράνια περιεκτικότητα σε οξυγόνο (02) 6%
4.2.18 Ειδικοί, επιπρόσθετοι όροι στην περίπτωση χρήσης καυσίμου ξηρής ιλύος
« Η μονάδα συναποτέφρωσης να λειτουργεί κατά τρόπο ώστε η θερμοκρασία των αερίων που εκλύονται κατά την συναποτέφρωση των αποβλήτων να αυξάνεται με ελεγχόμενο και ομοιογενή τρόπο και ακόμη και υπό τις δυσμενέστερες συνθήκες στους 850°€ για δύο δευτερόλεπτα.
■ Η μονάδα συναποτέφρωσης να είναι εφοδιασμένη με αυτόματο σύστημα που εμποδίζει την τροφοδότηση με το απόβλητο μέχρι να επιτευχθεί η απαιτούμενη θερμοκρασία των 850°€ ή οποτεδήποτε δεν διατηρείται η παραπάνω θερμοκρασία ή οποτεδήποτε διαπιστώνεται από τις συνεχείς μετρήσεις υπερβάσεις των οριακών τιμών εκπομπών καυσαερίων, οφειλόμενης σε ελαττωματική λειτουργία ή βλάβη των συστημάτων αντιρρύπανσης.
■ Για την χρήση καυσίμου ξηρής ιλύος απαιτείται η άμεση εγκατάσταση του συστήματος συνεχούς μέτρησης καυσαερίων που περιγράφεται στην παράγραφο 4.2.3 της παρούσας Απόφασης. Επιπροσθέτως θα πραγματοποιείται συνεχής μέτρηση των ΤΟΟ, ΗΟ, ΗΡ.
■ Να γίνεται συνεχής μέτρηση της θερμοκρασίας στο εσωτερικό τοίχωμα του θαλάμου καύσης.
■ Να πραγματοποιούνται οι μετρήσεις μετάλλων (ΤΙ, 2 β, Α5, Ρο, (3Γ, ΟΟ, Ου, Μη, Ης, Ρθ, V, Νί), διοξινών και φουρανίων που περιγράφονται στην παράγραφο 4.2.5 της παρούσας Απόφασης. Για τον πρώτο έτος λειτουργίας της μονάδας συναποτέφρωσης απαιτούνται τέσσερις μετρήσεις ετησίως.
■ Ο φορέας εκμετάλλευσης του εργοστασίου θα πρέπει να υποβάλλει στην Δ/νση Ε.Α.Ρ.Θ/Υπ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. ετήσια έκθεση που θα περιλαμβάνει κατ' ελάχιστο τον απολογισμό της όλης διαδικασίας καθώς και τις εκπομπές στην ατμόσφαιρα σε σύγκριση με τα πρότυπα εκπομπών που καθορίζει η Κ.Υ.Α, η οποία αναφέρεται στο προοίμιο της παρούσας με α.ο (9).
■ Η προς καύση ξηρή ιλύς θα συνοδεύεται κατά την παραλαβή της από πιστοποιητικό που θα περιλαμβάνει την φυσικοχημική ανάλυση της.

14
» Σε κάθε περίπτωση για την χρήση καυσίμου ξηρής ιλύος προϊόν επεξεργασίας αστικών λυμάτων ισχύουν οι διατάξεις της Κ,Υ,Α. που αναφέρεται στο προοίμιο της παρούσας Απόφασης με α.α (9),
■ Στην περίπτωση χρήσης καυσίμου ξηρής ιλύος θα τηρούνται τα παρακάτω όρια ως προς τις προερχόμενες από τους κλιβάνους, αέριες εκπομπές (Παράρτημα 1) :
ο Συγκέντρωση εκπομπής σκόνης στα καυσαέρια των κλιβάνων 18 ιτ«α/ΝΓη3.
(μέση ημερήσια τιμή – περιεκτικότητα σε 02 18%) ο Εκπομπές οξειδίων του αζώτου εκφρασμένων σε Ν02 229 ΠΊ9/Νππ3 (μέση
ημερήσια τιμή – περιεκτικότητα σε 02 18%). ο Εκπομπές φθορίου εκφρασμένων σε υδροφθοριο 9 ΠΠ9/ΝΓΠ3 (μέση ημερήσια
τιμή – περιεκτικότητα σε 02 18%). ο Εκπομπές χλωρίου εκφρασμένων σε υδροχλώριο 27 πια/Ν ηπ3 (μέση ημερήσια
ΤΜ'Ρ – περιεκτικότητα σε Ο^ 18%). ο Εκπομπές οξειδίων του θείου εκφρασμένων σε διοξείδιο του θείου 1.536
ηΊ9/Νιπ3 (μέση ημερήσια τιμή – περιεκτικότητα καυσαερίου σε οξυγόνο 3 %
κ.ο σε ξηρή βάση) ή 1.800 ήτις/Ν ιπ 3 (μέση ημερήσια τιμή – περιεκτικότητα
καυσαερίου σε οξυγόνο 18 % κ.ο σε ξηρή βάση ) στην περίπτωση που το
ποσοστό 5 στην πρώτη ύλη υπερβαίνει το 0,25%. ο Εκπομπές πτητικών οργανικών ενώσεων εκφρασμένων σε ολικό άνθρακα 18
πτΐ9/Νιτι3 (μέση ημερήσια τιμή). ο €ά + ΤΙ 0,05 ητα./ΝπΊ3 (μέση τιμή μισής ώρας – περιεκτικότητα σε 02 6%) ο Ης 0.05 πΐ9/Νιτ)3 (μέση τιμή μισής ώρας – περιεκτικότητα σε 02 6%) ο 5ϋ + Α5 + Ρο + €Γ + Ο) + €υ + Μη + Νί + V 0,5 ηπ9/Νπι3 (μέση τιμή μισής
ώρας – περιεκτικότητα σε 02 6%) ο Διοξίνες και Φουράνια 0,1 πο/Νιτβ (μέση τιμή μισής ώρας – περιεκτικότητα
σε 02 6%)
8 Οι τιμές των διαστημάτων εμπιστοσύνης 95% ενός μεμονωμένου αποτελέσματος μέτρησης, που προσδιορίζονται επί της οριακής τιμής εκπομπών δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα ακόλουθα ποσοστά επί τοις εκατό των οριακών τιμών εκπομπών: διοξείδιο του θείου 20%, οξείδιο του αζώτου 20%, ολική σκόνη 30%, ολικός άνθρακας 30%, υδροχλώριο 40%, υδροφθοριο 40%. Ορίζονται οι τέσσερις ώρες ημερησίως ως η μέγιστη επιτρεπτή χρονική διάρκεια υπέρβασης των καθορισμένων οριακών τιμών εκπομπών στην ατμόσφαιρα. Το συνολικό χρονικό διάστημα υπερβάσεων δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις εξήντα ώρες ετησίως.
4.3 Διάχυτες εκπομπές ατμοσφαιρικών ρόπ&ιν