IV.Μέτρα και πολιτικές: Θεσμικά, οικονομικά, τεχνολογικά

Η επίτευξη των εθνικών ενεργειακών στόχων τόσο για το 2020 όσο και σε πιο μακροχρόνιο ορίζοντα, όπως το 2050, απαιτεί το σχεδιασμό, την υιοθέτηση, καθώς και την παρακολούθηση εφαρμογής και αξιολόγηση μέτρων ενεργειακής πολιτικής, ικανών να δημιουργούν το πλαίσιο για την εξέλιξη του μίγματος της ηλεκτροπαραγωγής και των τάσεων στους τομείς τελικής κατανάλωσης ενέργειας, σύμφωνα με τους άξονες του εθνικού ενεργειακού σχεδιασμού.
Τα μέτρα αυτά αφορούν σε:
• παρεμβάσεις/αλλαγές κυρίως στο νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο,
• έργα υποδομών,
• ανάπτυξη μηχανισμών της αγοράς καθώς και χρηματοδοτικών εργαλείων ή/και κινήτρων,
• υιοθέτηση και προώθηση νέων ενεργειακών τε-χνολογιών με προστιθέμενη αξία,
• εκπαίδευση και επιμόρφωση επαγγελματικών ή/και κοινωνικών ομάδων,
• δράσεις ενημέρωσης και προώθησης για την αλ-λαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς,
• ανάπτυξη ενός μηχανισμού για την παρακολού-θηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων αυτών των μέτρων ενεργειακής πολιτικής.
Προφανώς σε κάθε περίπτωση, η υιοθέτηση και εφαρ¬μογή ενός ολοκληρωμένου και δεσμευτικού ρυθμιστικού πλαισίου για την επίτευξη περιβαλλοντικών και ενεργειακών στόχων, έχει και θα συνεχίσει να έχει κα-ταλυτικό ρόλο ως προς την ανάπτυξη και διείσδυση τόσο των τεχνολογιών ΑΠΕ όσο και των τεχνολογιών βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης.

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ
Τα μέτρα πολιτικής στην κατανάλωση ενέργειας, αποτε¬λούν ουσιαστικά συνέχεια και εξέλιξη των αντίστοιχων μέτρων που έχουν ήδη παρουσιαστεί στο 1ο και 2ο Εθνικό ΣΔΕΑ και τα οποία έχουν ποσοτικοποιηθεί, αναφορικά με τα ενεργειακά τους οφέλη, μέχρι και το 2016 ώστε να επι-τυγχάνεται ο εθνικός στόχος για εξοικονόμηση ενέργειας, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει η Οδηγία 2006/32/ΕΚ. Επισημαίνεται ότι σημαντικός αριθμός από τα μέτρα αυτά έχουν ήδη ληφθεί υπόψη για την επίτευξη των εθνικών ενεργειακών στόχων για το 2020, σύμφωνα και με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις ΑΠΕ, ενώ όπως είναι φυσικό πε-ριγράφονται και μέτρα που η εφαρμογή τους θα είναι εφικτή σε χρονικό ορίζοντα μετά το 2020, καθώς απαιτεί-ται πέρα από επιπρόσθετες κανονιστικές παρεμβάσεις, η τεχνολογική και εμπορική ωρίμανσή τους.
Οι άξονες σχεδιασμού αυτών των μέτρων, έχουν λάβει υπόψη το διαφαινόμενο και υπολογισμένο δυναμικό για εξοικονόμηση ενέργειας και βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε όλους τους τελικούς τομείς κατανάλωσης, ενώ έχουν επιπλέον αναλυθεί και σε οριζόντια μέτρα ή μέτρα ειδικού ενδιαφέροντος (π.χ. δημόσιος τομέας). Οι τομείς με το μεγαλύτερο δυναμικό εξοικονόμησης ενέρ¬γειας είναι τα κτίρια, οι μεταφορές, και η βιομηχανία.

ΚΤΙΡΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
Οι θεσμικές παρεμβάσεις που αφορούν στην ενεργειακή πιστοποίηση των κτιρίων, αναμένεται να συνεισφέρουν σημαντικά προς την κατεύθυνση βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, ενώ ο στόχος για νέα κτίρια που θα πρέπει να καλύπτουν το σύνολο της πρωτογενούς ενεργειακής κατανάλωσής τους με συ¬στήματα παροχής ενέργειας που βασίζονται σε ανανε¬ώσιμες πηγές ενέργειας, αναμένεται, όταν εφαρμοστεί, να αλλάξει ριζικά την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων.
Η ενεργειακή αναβάθμιση των υπαρχόντων κτιρίων αποτελεί και τη μεγαλύτερη πρόκληση για την επίτευξη των στόχων εξοικονόμησης ενέργειας στον κτιριακό τομέα, καθώς η ενεργειακή συμπεριφορά του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος είναι αυτή που ουσιαστικά θα καθορίζει και το δείκτη ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού τομέα. Στο πλαίσιο αυτό, μείζονος σημασίας είναι το μίγμα των μέτρων ώστε ο ρυθμός ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων να είναι αρκετός ώστε να επιτευχθούν οι ενεργειακοί στόχοι.
Η ανάπτυξη μηχανισμών της αγοράς, όπως οι Εταιρείες Παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών και τα λευκά πιστο-ποιητικά, για την προώθηση ενεργειακά αποδοτικών υπηρεσιών θα βοηθήσει σημαντικά προς αυτήν την κα-τεύθυνση, και θα πρέπει να υποστηριχθούν κανονιστικά αλλά και οικονομικά.

Σχήμα 12 Μέτρα ενεργειακής πολιτικής στον κτιριακό τομέα
^[1]

ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
Η συνεχώς αυξανόμενη ενεργειακή ζήτηση στον τομέα των μεταφορών, τον καθιστά ως τον τομέα στον οποίο θα πρέπει να επικεντρωθούν πολλές από τις δράσεις ενεργειακής πολιτικής. Ένα σημαντικό σημείο της πα-ρούσας πολιτικής είναι ο εξηλεκτρισμός των μεταφορών (βλ. Σχήμα 6 και Σχήμα 7) ώστε η καθαρή ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από ΑΠΕ να υποκαταστήσει τα εισαγόμενα ρυπογόνα πετρελαιοειδή προϊόντα.
Τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την ενεργειακή ζήτηση στις μεταφορές εντείνουν την ανάγκη για απο-δοτικότερο χωροταξικό σχεδιασμό, ο οποίος θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στο σχεδιασμό και εφαρμογή της ενεργειακής πολιτικής. Με αυτό τον τρόπο η μετακίνηση του κοινού μπορεί να συνδεθεί και να συνδυαστεί με τη χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς και εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης. Αντίστοιχη, μελέτη και πρόνοια πρέπει να ληφθεί για τη μεταφορά αγαθών, όπου και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με γνώμονα τη λειτουργία τοπικών/περιφερειακών κέντρων διανομής και τη βέλτιστη λειτουργία των εφοδιαστικών αλυσίδων.

Σχήμα 13 Μέτρα ενεργειακής πολιτικής στις μεταφορές

^[2]

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
Ο βιομηχανικός τομέας είναι εξαιρετικά σημαντικός όσον αφορά στην οικονομική ώθηση αλλά και για την επίτευξη εξοικονόμησης ενέργειας, καθώς παρουσιάζει σημαντικές ενεργειακές καταναλώσεις. Ωστόσο, το ιδιαίτερα ενεργοβόρο τμήμα του το οποίο και εμπίπτει στο σύστημα εμπορίας ρύπων, έχει ήδη κινητοποιηθεί προς την υιοθέτηση συγκεκριμένων μέτρων, ενώ η συνέχιση του μηχανισμού στην πλήρη ανάπτυξή του όπως και προβλέπεται, αναμένεται μεσοπρόθεσμα να διασφαλίσει τη συνεχή ενεργειακή βελτίωση των βιομηχανικών εγκαταστάσεων που εμπίπτουν σε αυτόν.
Στον τομέα της βιομηχανίας η εξοικονόμηση θα προκύπτει από τη μείωση της κατανάλωσης στις ηλεκτρικές και στις θερμικές χρήσεις καθώς και από την συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας.

ΜΕΤΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ
Τα μέτρα που προγραμματίζεται να εφαρμοστούν στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της εθνικής ενεργειακής πολιτικής σχετίζονται με τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού, την εξασφάλιση λειτουργικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στον τομέα ηλεκτροπαραγωγής. Τα μέτρα αφορούν σε έργα υποδομών (επεκτάσεις δικτύων και διασυνδέσεις), στην κατάλληλη τροποποίηση του ηλεκτρικού μίγματος όπως προέκυψε από τα σενάρια εξέλιξης, στην ευέλικτη και στην αποκεντρωμένη παραγωγή, στην εξάπλωση της τεχνολογίας των έξυπνων δικτύων, καθώς και στη συνέχιση και ενίσχυση θεσμικών, κανονιστικών και οικονομικών μέτρων για την προώθηση της εθνικής στρατηγικής.

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Ειδικά για τη διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, έμφαση θα πρέπει να δοθεί στον εξορθολογισμό και επιτάχυνση της αδειοδοτικής διαδι-κασίας, στο χωροταξικό σχεδιασμό και προγραμματισμό για την άρση των εμποδίων στην εγκατάσταση μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠE, καθώς και στην ύπαρξη των κατάλληλων μηχανισμών στήριξης των επενδύσεων των έργων αυτών και την μακροπρόθεσμη ένταξή τους στην ανταγωνιστική αγορά.

Σχήμα 14 Μέτρα ενεργειακής πολιτικής στον τομέα του ηλεκτρισμού

^[3]

Σημαντική παράμετρος για την υποστήριξη αυτών των έργων είναι και τα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως η επιδότηση της παραγόμενης ενέργειας από τις τεχνολο¬γίες ΑΠΕ, όπου όμως πρέπει να προσαρμόζονται λαμ¬βάνοντας υπόψη τη εξέλιξη του κόστους των τεχνολογιών. Μακροπρόθεσμα, η χρηματοδοτική στήριξη της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές είναι δυνατόν να καταργηθεί σταδιακά εφόσον μειωθεί περαιτέρω το κόστος της και επιλυθούν οι αδυναμίες της ενιαίας ηλεκτρικής αγοράς ώστε να καταστεί δυνατή η εκμετάλλευσή της ενέργειας από ΑΠΕ σε συνθήκες ανταγωνιστικής αγοράς.

ΔΙΚΤΥΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ
Όσον αφορά στα δίκτυα, τα προγραμματιζόμενα έργα πρέπει να περιλαμβάνουν την ενίσχυση και επέκταση γραμμών μεταφοράς και διανομής, τη βελτίωση της λειτουργίας και της οικονομικότητας του συστήματος καθώς και έργα ενίσχυσης υφιστάμενων και κατασκευής νέων διασυνδέσεων με γειτονικές χώρες.
Παράλληλα περιλαμβάνονται και τα έργα επέκτασης του Συστήματος για την Διασύνδεση των νησιών του Αιγαίου. Η εκτιμούμενη ανάπτυξη των δικτύων, μέχρι το 2030, γίνεται με βάση τις υφιστάμενες προοπτικές ανάπτυξης της ζήτησης καθώς και της συμβατικής παραγωγής και των ΑΠΕ, όπως προβλέπονται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις ΑΠΕ.
Όσον αφορά στον τομέα του φυσικού αερίου, η θέση της χώρας, η σημασία της ανάπτυξης νέων αγωγών δια-μετακόμισης για τη διαφοροποίηση των πηγών προμή¬θειας φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η επέκταση του δικτύου σε ευρύτερες περιοχές της χώρας και οι εξελίξεις σχετικά με νέα κοιτάσματα φυσικού αερίου από χώρες της Κασπίας, της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, προδιαγράφουν ένα πλαίσιο ενεργούς συμμετοχής της Ελλάδας στα μεγάλα έργα των διεθνών διασυνδέσεων της ευρύτερης περιοχής.