Άρθρο 60 – Εφαρμογή ολοκληρωμένης αστικής πολιτικής στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης (ΠΣΘ) και στην Περιαστική Ζώνη Θεσσαλονίκης (ΠΖΘ)

1. Στο σύνολο της περιοχής του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης (ΠΣΘ) και της Περιαστικής Ζώνης Θεσσαλονίκης (ΠΖΘ), εφαρμόζεται με ευθύνη του ΟΡ.ΘΕ. ενιαία και συνεκτική αστική πολιτική, φυσικός σχεδιασμός και σχετικά σχέδια δράσης, κατά τα άρθρα 72 και 73.
2. Η ενιαία αστική πολιτική αναφέρεται στη ρύθμιση του συνόλου της περιοχής υψηλής συγκέντρωσης αστικών – μητροπολιτικών χρήσεων, προς την κατεύθυνση της διασφάλισης συνοχής, λειτουργικότητας, οργάνωσης και υψηλής ποιότητας φυσικού περιβάλλοντος και περιβάλλοντος ζωής.
3 Στο πλαίσιο της ενιαίας αστικής πολιτικής, οριοθετείται και ρυθμίζεται η εξάπλωση των αστικών χρήσεων γης ως προς τις περιοχές προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος (ορεινοί περιαστικοί όγκοι, παράκτιες περιοχές Θερμαϊκού κόλπου, ρέματα και ποταμοί).
4. Η αστική – μητροπολιτική πολιτική και τα προγράμματα και σχέδια δράσης βάσει των οποίων αυτή διατυπώνεται και συγκροτείται, μπορεί να εφαρμόζεται στο σύνολο της Ενότητας ΠΣΘ και ΠΖΘ, όπως και σε ιδιαίτερες εδαφικές ενότητες εντός του ΠΣΘ και της ΠΖΘ, ανεξαρτήτως ορίων δήμων και δημοτικών ενοτήτων, και με ενδεχόμενη χρησιμοποίηση φυσικών ή/και τεχνητών ορίων.
5. Η ενιαία αστική – μητροπολιτική πολιτική συγκροτείται γύρω από τους εξής κύριους άξονες: α) αστική και πολεοδομική ανασυγκρότηση, β) αστικές μεταφορές, γ) αστικό και περιαστικό πράσινο, δ) σχεδιασμός, ανάδειξη και χρήση πολιτιστικών και ιστορικών πόρων. Προγράμματα, παρεμβάσεις και σχέδια δράσης είναι δυνατόν να συντάσσονται ανά άξονα ή σε συνδυασμό μεταξύ τους.
6. Στις ειδικότερες κατευθύνσεις της ενιαίας αστικής πολιτικής ως προς την αστική και πολεοδομική ανασυγκρότηση, περιλαμβάνονται:
(α) Η ενιαία αντιμετώπιση, ο προγραμματισμός και φυσικός σχεδιασμός του συνόλου της περιοχής του ΠΣΘ και της ΠΖΘ, ως προς τις αστικές και περιαστικές λειτουργίες και ανάγκες της.
(β) Η εκ νέου οριοθέτηση του ήδη διαμορφωμένου αστικού συνεχούς και ο ενιαίος πολεοδομικός ανασχεδιασμός του.
(γ) Η εφαρμογή πλήρους κανονιστικού πλαισίου για τη ρύθμιση των αστικών δραστηριοτήτων και χρήσεων και για την εξασφάλιση των αναγκαίων υποδομών στις εκτός σχεδίου περιοχές του ΠΣΘ και της ΠΖΘ, με την κατάλληλη κατά περίπτωση επιλογή: α) είτε της επιβολής ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης, με χρήση των εκάστοτε ισχυόντων εργαλείων και μηχανισμών, β) είτε της άμεσης πολεοδόμησης, γ) είτε της πολεοδόμησης ιδιωτικού ενδιαφέροντος.
(δ) Η ενίσχυση της πολυκεντρικής δομής στη Χωρική Ενότητα ΠΣΘ και ΠΖΘ, μέσω της ανακατανομής υφιστάμενων ή/και χωροθέτησης νέων ειδικών λειτουργιών μητροπολιτικής ή υπερτοπικής κλίμακας ή κλίμακας επιπέδου δήμου. Στο πλαίσιο αυτό, ενισχύεται κατά προτεραιότητα η δημιουργία κέντρων – πόλων υπερτοπικής ή/και μητροπολιτικής κλίμακας στο δυτικό τομέα του ΠΣΘ και της ΠΖΘ, προς το σκοπό της συνολικής αναβάθμισης των λειτουργιών και της εικόνας του.
(ε) Η προώθηση ειδικών παρεμβάσεων, όπως αναπλάσεις και αναβαθμίσεις δημόσιου χώρου , με σκοπό τη βελτίωση της λειτουργίας και της εικόνας της πόλης και με προτεραιότητα στις κεντρικές περιοχές.
7. Στις ειδικότερες κατευθύνσεις της ενιαίας αστικής πολιτικής ως προς την ανάπτυξη αστικού – περιαστικού πρασίνου, περιλαμβάνονται:
(α) Η χάραξη διόδων κυκλοφορίας αέρα, ύδατος και πρασίνου στον μητροπολιτικό αστικό χώρο, μέσω της προστασίας – ανάδειξης στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος.
(β) Η δημιουργία εντός του ΠΣΘ και της ΠΖΘ ενός ολοκληρωμένου και προστατευόμενου συστήματος πράσινων δημόσιων χώρων, μέσω του οποίου να εξασφαλίζεται η φυσική συνέχεια μεταξύ των γύρω περιοχών οικολογικής αξίας, των ορεινών περιαστικών όγκων και της παράκτιας ζώνης.
(γ) Η εκπόνηση και η εφαρμογή, με ευθύνη του ΟΡ.ΘΕ., Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδίου για το πράσινο στην περιοχή του ΠΣΘ και της ΠΖΘ, με στόχο τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και αυστηρά προστατευόμενου συστήματος πράσινων δημόσιων χώρων, συμβατού με την ανάπτυξη των διάφορων άλλων αστικών χρήσεων στο πλαίσιο της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης.
(δ) Η προώθηση και πιλοτική εφαρμογή παρεμβάσεων αναβάθμισης του πράσινου αποθέματος, διάδοσης των διαπερατών επιφανειών και του υψηλού πρασίνου, ανασχεδιασμού μικρών χώρων πρασίνου, βιοκλιματικού σχεδιασμού των ανοικτών χώρων.
Για την υλοποίηση των παραπάνω κατευθύνσεων λαμβάνονται τα παρακάτω μέτρα:
αα) Εφαρμόζεται ολοκληρωμένο πρόγραμμα προστασίας και διαχείρισης του περιαστικού δάσους Θεσσαλονίκης (Σέιχ-Σου), το οποίο περιλαμβάνει: α) τη σύνταξη προεδρικού διατάγματος για το χαρακτηρισμό του ως Περιφερειακού Πάρκου, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, β) τη σύνταξη και εφαρμογή διαχειριστικού σχεδίου για τη φύλαξη, παρακολούθηση και διαχείριση της επισκεψιμότητάς του, γ) σχέδιο ενεργειών και έργων για την ενοποίηση του περιαστικού δάσους στον άξονα των δασικών εκτάσεων Χορτιάτη – Θέρμης – Πανοράματος – Φιλύρου – Πολίχνης –Ωραιοκάστρου – Νεοχωρούδας – Πενταλόφου, ώστε να εξασφαλίζεται η αναγκαία συνέχεια του ευρύτερου δασικού οικοσυστήματος.
ββ) Ορίζεται το Μητροπολιτικό Πάρκο πολιτισμού και πρασίνου Θεσσαλονίκης (ΜΠΘ) το οποίο εκτείνεται στις περιοχές Λευκού Πύργου, πάρκου ΧΑΝΘ – Θεάτρου Κήπου – Βασιλικού Θεάτρου, Αρχαιολογικού Μουσείου, χώρου ΔΕΘ, Πανεπιστημίων, Γ’ Σώματος Στρατού, Πεδίου του Άρεως, με εκτόνωση στην περιοχή της Ευαγγελίστριας και τους Κήπους του Πασά. Ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός του ΜΠΘ στοχεύει στη διασφάλιση της συνέχειας μεταξύ της ακτής και του περιαστικού δάσους, μέσω διαδρόμων πρασίνου και αδόμητων ή αραιοδομημένων περιοχών, ώστε να εξασφαλίζεται ο αερισμός του κέντρου της Θεσσαλονίκης, να εκτονώνεται το φαινόμενο της αστικής νησίδας θερμότητας και να προστατεύεται η αστική οικολογία.
γγ) Αναβαθμίζεται καθ’ όλο το μήκος της ακτογραμμής το τοπίο, η προσβασιμότητα και η ανάδειξη του Παραλιακού μετώπου, σύμφωνα με τις αρχές της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της Παράκτιας Ζώνης, που παρουσιάζονται στο άρθρο 69, με επιμέρους παρεμβάσεις που αφορούν (α) την περιβαλλοντική αποκατάσταση των εκβολών του Δενδροποτάμου και της παραποτάμιας ζώνης του Γαλλικού ποταμού, (β) την ανάδειξη και διατήρηση της οικολογικής αξίας της παραλιακής ζώνης της Καλαμαριάς, (γ) την εξυγίανση, αποκατάσταση της συνέχειας και ενίσχυση της προσβασιμότητας για την ανάπτυξη ήπιων χρήσεων αναψυχής στο παραλιακό μέτωπο των δήμων Πυλαίας, Χορτιάτη και Θέρμης.
δδ) Ανασυντάσσονται οι ελεύθεροι χώροι του ΠΣΘ μέσα από: (α) Την τοπιακή, περιβαλλοντική εξυγίανση, διευθέτηση και διαμόρφωση της Ανατολικής Περιφερειακής Τάφρου και των χειμάρρων που απορρέουν σε αυτή και διασχίζουν το ΠΣΘ (Κωνσταντινίδη, Τούμπας, Μαλακοπής, Ελαιόρεμα, Χαλιλ Ντερέ και Αλλατίνη) και την ένταξή της μέσα από μια οικολογική προσέγγιση ως στοιχείου της πόλης και διατήρησης της αστικής οικολογίας. (β) Την προώθηση προγράμματος αστικής και τοπιακής ανάπλασης στα πλαίσια των ολοκληρωμένων παρεμβάσεων αστικής ανάπτυξης στο δυτικό τόξο (από το δήμο Συκεών μέχρι και τις εκβολές του Δενδροποτάμου). (γ) Την ένταξη των στρατοπέδων που βρίσκονται εντός ή στις παρυφές του ΠΣΘ στο δίκτυο ελεύθερων χώρων με κύρια και κατά προτεραιότητα χρήση το αστικό πράσινο.
8. Στις ειδικότερες κατευθύνσεις της ενιαίας αστικής πολιτικής ως προς τις αστικές μεταφορές, περιλαμβάνονται:
(α) Η επιδίωξη, μέσω ολοκληρωμένου σχεδιασμού και κατάλληλων παρεμβάσεων, της μείωσης της χρήσης του Ι.Χ. αυτοκινήτου και της αύξησης της χρήσης των μέσων μαζικής μεταφοράς και των εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης.
(β) Ο αποτελεσματικός συντονισμός των αρμόδιων υπηρεσιών και φορέων του δημοσίου και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προς την επίτευξη των παραπάνω στόχων.
(γ) Η εκπόνηση και υλοποίηση επικαιροποιημένης γενικής μελέτης κυκλοφοριακής και συγκοινωνιακής αναδιοργάνωσης.
(δ) Η κατάστρωση και προώθηση ειδικού σχεδίου για τη βιώσιμη αστική κινητικότητα που θα στοχεύει στη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την κίνηση των πεζών και των ατόμων με μειωμένη κινητικότητα, καθώς και την ενθάρρυνση των Ήπιων Τρόπων Μετακίνησης, σε συνάρτηση με τα οριζόμενα στην παρ. 7 του άρθρου 53.
9. Στις ειδικότερες κατευθύνσεις της ενιαίας αστικής πολιτικής ως προς την ανάδειξη και αξιοποίηση των πολιτιστικών και ιστορικών πόρων, περιλαμβάνονται:
(α) Η ανάδειξη, ενίσχυση και λειτουργική ένταξη στον αστικό ιστό όλων των ιστορικών και πολιτιστικών στοιχείων, των μνημείων και των αρχιτεκτονικών συνόλων.
(β) Η εκ νέου οριοθέτηση και ανάδειξη της φυσιογνωμίας του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης.
(γ) Η εκπόνηση και εφαρμογή ειδικών μελετών για τους παραπάνω σκοπούς, με τους οποίους προτείνονται τα εξής, κατά περίπτωση, μέτρα: αα) ελέγχου και προσαρμογής των συντελεστών δόμησης, ββ) ελέγχου των επιτρεπόμενων χρήσεων γης, γγ) αναθεώρησης του ισχύοντος ρυμοτομικού σχεδίου, δδ) επιβολής ειδικών όρων δόμησης ή ειδικών μορφολογικών κανόνων. Η ανάδειξη, αξιοποίηση και ένταξη των πολιτιστικών και ιστορικών πόρων, συνδυάζεται με παρεμβάσεις αστικής ανασυγκρότησης, πρασίνου και ελεύθερων χώρων, κυκλοφορίας και μεταφορών, κατά τα οριζόμενα στις παραγράφους 6, 7, και 8.
(δ) Η ανάδειξη και αξιοποίηση των πολιτιστικών και ιστορικών πόρων εξειδικεύεται κατά περιοχές του ΠΣΘ και της ΠΖΘ, σύμφωνα με τις αναλυτικές κατευθύνσεις του Παραρτήματος ΧVIIΙ.
10. Για την υλοποίηση των παραπάνω κατευθύνσεων της ενιαίας αστικής πολιτικής συντάσσονται και προωθούνται σχέδια, παρεμβάσεις και έργα στρατηγικής σημασίας και μητροπολιτικής κλίμακας. Με ευθύνη του ΟΡ.ΘΕ., οι στρατηγικές παρεμβάσεις εναρμονίζονται με όλα τα σχετικά προγράμματα και παρεμβάσεις της κεντρικής διοίκησης τα οποία έχουν αναφορά στην περιοχή του ΠΣΘ και της ΠΖΘ. Οι προτεραιότητες που τίθενται είναι:
(α) Η προστασία, ο στρατηγικός πολεοδομικός ανασχεδιασμός του θαλάσσιου μετώπου και η απόδοσή του στους κατοίκους της πόλης.
(β) Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση της μετεγκατάστασης της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) στη Δυτική Περιοχή Θεσσαλονίκης.
(γ) Η σχεδιασμός και η υλοποίηση Μητροπολιτικού Πάρκου πρασίνου και πολιτισμού στον υφιστάμενο χώρο της ΔΕΘ και η σύνδεσή του με το δίκτυο αστικού – περιαστικού πρασίνου και τις λειτουργίες της πόλης.
(δ) Ο σχεδιασμός της απόδοσης και χρήσης και η αξιοποίηση των ζωτικών για την πόλη χώρων των στρατοπέδων.
(ε) Η δημιουργία ζώνης καινοτομίας μέσω δράσεων πολεοδομικού ανασχεδιασμού και οργάνωσης των αναγκαίων υποδομών.
(στ) Η δημιουργία κέντρων – πόλων υπερτοπικής ή/και μητροπολιτικής κλίμακας, μέσω της αναδιοργάνωσης και επανάχρησης διαθέσιμων εκτάσεων, τόσο στο δυτικό όσο και στον ανατολικό τομέα του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης.
11. Όλες οι παραπάνω κατευθύνσεις, ανά άξονα ή συνδυαστικά, αποτελούν αντικείμενο του προγράμματος δράσης και των σχεδίων δράσης των άρθρων 72 και 73.