Άρθρο 13 – Ανάθεση κατασκευής και συντήρηση ορειβατικών – πεζοπορικών μονοπατιών

1) Πως αποκλείονται οι πολιτικοί μηχανικοί από την συντήρηση και κατασκευή ορειβατικών μονοπατιών? τα μονοπάτια αυτά δεν αποτελούν ένα είδος οδοποιίας μικρής κλίμακας? μήπως καλύπτονται τα συντεχνιακά δικαιώματα των δασολόγων? Πως θα χαράξει ένας δασολόγος ένα μονοπάτι όταν δεν έχει διδαχθεί εδαφομηχανική?
2) Υπάρχουν πάρα πολλά ορειβατικά μονοπάτια που δεν έχουν χαραχθεί και δεν έχουν κατασκευαστεί από τα κατά τόπους δασαρχεία. Αυτά δεν αποτελούν πεδίο του παρόντος? Πως θα συντηρηθούν? Είναι παράνομο όταν θα συντηρηθούν από τους κατά τόπους ορειβατικούς συλλόγους? Θα μπούνε στην λίστα που θα τα καταγράψουν οι κατά τόπους διευθύνσεις δασών? Μήπως πρέπει να υπάρξει συνεργασία φορέων (ορειβατικοί σύλλογοι, ιδιώτες, κτλ) με τα κατά τόπους δασαρχεία? Η ΕΟΟΑ έχει κατασκευάσει πολλά ορειβατικά μονοπάτια και ενδεχομένως να χαράξει και άλλα στο μέλλον. Αυτά θα μπούνε στη λίστα? Τα κατά τόπους δασαρχεία τα γνωρίζουν? Η μήπως δεν τα αναγνωρίζουνε?

Τα ορειβατικά μονοπάτια ΔΕΝ είναι δασοτεχνικά έργα. Αυτό που συμβαίνει μέχρι τώρα με αυτό τον χαρακτηρισμό, είναι ότι για να κατασκευαστεί ένα ορειβατικό μονοπάτι χρειάζονται άδειες, δασολόγοι, μηχανικοί, μελετητές, εργολάβοι και ένα σωρό άχρηστες (για το αντικείμενο) ειδικότητες, οι οποίες το μόνο που κάνουν είναι να ανεβάζουν το κοστολόγιο ενός ορειβατικού μονοπατιού σε αστρονομικά επίπεδα (το μονοπάτι των Καλαρρυτών είχε μελέτη με κόστος 406.000 ευρώ / χλμ!). Όταν Ευρωπαίοι τουρίστες περπατάνε σε τέτοια μονοπάτια μας ειρωνεύονται για το πώς τρώμε τα λεφτά των επιδοτήσεων. Αυτό το πανηγύρι άσχετων με το αντικείμενο πρέπει να τελειώσει. Αυτό που θέλουμε είναι μονοπάτια βατά από ορειβάτες ή πεζοπόρους, με πολύ μεγάλα μήκη, καλή σήμανση και τακτική συντήρηση.
Με λίγα λόγια, ένα ορειβατικό μονοπάτι δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως τεχνικό έργο, να μην χρειάζεται τεχνική μελέτη για να κατασκευαστεί, ούτε δημοπρασία, ούτε εργολάβο να το αναλάβει. Το κοστολόγιο να υπολογίζεται με αποκοπή, ανάλογα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, και να μην ξεπερνά τις 2.000 ευρώ ανά χιλιόμετρο, άντε λίγο παραπάνω αν έχει αρκετά τοιχία ή γεφυράκια.
Δικαιούχοι για την κατασκευή ορειβατικών μονοπατιών να είναι όποιος ενδιαφέρεται: ΟΤΑ, Ορειβατικοί ή πολιτιστικοί σύλλογοι, Αστικές μη κερδοσκοπικές, ΚοινΣΕπ, ιδιώτες, οποιοσδήποτε. Το μόνο που θα αρκεί να είναι μια πρόχειρη μελέτη ακόμη και από εμπειρογνώμονες (ορειβάτες ή οδηγούς βουνού) με μια απλή περιγραφή των παρεμβάσεων, χάραξη και αποτύπωση της διαδρομής, σήμανση και πρόβλεψη για ετήσια συντήρηση. Οι εργασίες σε ένα ορειβατικό μονοπάτι δεν θα πρέπει να περιλαμβάνουν κανένα μηχανικό μέσο, τσιμέντο, και περιττές κατασκευές.
Με τα χρήματα που έχουν δαπανηθεί όλα τα προηγούμενα χρόνια από Ευρωπαϊκά προγράμματα για να φτιάξουμε δήθεν μονοπάτια, θα έπρεπε να είχαμε το μεγαλύτερο δίκτυο μονοπατιών στην Ευρώπη! Αντί αυτού έχουμε μικρά μονοπάτια με μήκος 1-2 άντε 10 – 20 χιλιομέτρων, με τεράστιους προϋπολογισμούς που κανονικά θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν εκατονταπλάσια χιλιόμετρα μονοπατιών, υπερβολικά έργα βιτρίνας, απαράδεκτα πλακόστρωτα, αλλοίωση όλων των παραδοσιακών χαρακτηριστικών όπου υπήρχαν, μέχρι και κάγκελα inox! Το μόνο κριτήριο ήταν να γίνει απορρόφηση κονδυλίων (και ίσως όχι μόνο) και ποτέ οι ορειβάτες ή τα γραφεία τουρισμού δεν είχαν ρωτηθεί για το τι χρειάζονται. Τέτοια μικρά και ασύνδετα μονοπάτια κανείς ξένος τουρίστας πεζοπόρος δεν θα έρθει για να τα περπατήσει. Πρέπει να κάνετε αλλαγές που θα απελευθερώσουν την κατασκευή των ορειβατικών μονοπατιών και το σημαντικότερο θα μειώσουν απίστευτα τα κοστολόγια.
Κάντε αυτές τις αλλαγές και θα δείτε πόσα περισσότερα μονοπάτια θα κατασκευαστούν και πόσα παλαιά θα συντηρηθούν.

Στην παράγραφο 5 πρέπει να προστεθεί ότι «5. Για την κατασκευή των ορειβατικών – πεζοπορικών μονοπατιών δεν απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση. Εξαίρεση αποτελούν τα ορειβατικά – πεζοπορικά μονοπάτια που διέρχονται απο προστατευόμενες περιοχές του δικτύου NATURA . Για τα ανωτέρω υποβάλλεται Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση στην αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας σύμφωνα με τις προδιαγραφές Ε.Ο.Α. ΦΕΚ Β/2436/27-09-2013 .

Έχω ήδη προτείνει σε άλλο μου σχόλιο ότι ο μόνος τρόπος να αποφευχθεί η κατασπατάληση χρημάτων είναι η ενσωμάτωση των χρηστών στην διαδικασία με την μορφή τοπικών συμβουλίων. Επίσης η τεραστίου κόστους συντήρηση και εποπτεία του δικτύου είναι πρακτικά εφικτή μόνο με την κινητοποίηση του υπάρχοντος ανθρώπινου δυναμικού εθελοντών όπως συμβαίνει εξάλλου σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες.

Τα μονοπάτια που παλαιότερα συνέδεαν χωριά, ανθρώπους, έθιμα και παραδόσεις σιγά σιγά χάνονται. Εκεί που άλλοτε περνούσαν οικογένειες, ταχυδρόμοι, γιατροί, σχολιαρόπαιδα τώρα γίνονται λόγγοι που μήτε λαγοί και αλεπούδες δεν μπορούν να περάσουν. Ο λόγος δεν είναι το πέρασμα των χρόνων και α ανάπτυξη της χλωρίδας, αυτό που φταίει είναι η γραφειοκρατεία, η συνεχής ΑΡΝΗΣΗ και η λέξη ΑΔΕΙΑ, -δεν έχουμε άδεια, -εσύ έχεις άδεια; -οχι, -εσύ? -οχι, -που να πάρουμε μια άδεια ρε παιδιά; Και τα μονοπάτια εξακολουθούν να κλείνουν και να ξεχνιούνται. Όπως πολύ σωστά αναφέρθηκε παραπάνω ο κ. Χρήστος Λαμπρής δικαιούχοι για τον καθαρισμό και συντήρηση παλαιών μονοπατιών πρέπει να είναι όλοι όσοι ενδιαφέρονται για την φύση, την πεζοπορία, την άθληση και την προβολή των διαφόρων περιοχών φυσικού κάλλους. Πρώτο λόγο στον καθαρισμό των μονοπατιών πρέπει να έχουν οι χρήστες τους, οι οποίοι θα είναι και υπεύθυνοι για τη συντήρησή τους, πάντα σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τα κατά τόπους Δασαρχεία. Επίσης θα πρότεινα στο άρθρο να προστεθούν και οι Σύλλογοι ορεινής ποδηλασίας καθ’ ότι τα τελευταία χρόνια είναι ιδιαίτερα ενεργοί και οργανωμένοι σε πάρα πολλές πόλεις της χώρας μας.

Εδώ συμφωνώ ότι η Δασική υπηρεσία έχει την απαραίτητη εμπειρία και τεχνογνωσία για να μπορέσει κατά κανόνα να υλοποιήσει τα έργα κατασκευής και συντήρησης των μονοπατιών, εκτός βέβαια ειδικών περιπτώσεων όπως π.χ. όπου απαιτούνται τεχνικά έργα, αποκατάσταση λιθόστρωτων κ.α.
Θα πρέπει βέβαια να δοθεί ιδιαίτερη μέριμνα για το σημαντικό θέμα της συντήρησης των μονοπατιών, η οποίο θα πρέπει να είναι συνεχής. Ήδη σε αυτό τον τομέα έχουν παράγει μεγάλο έργο τοπικοί φορείς, κυρίως ορειβατικοί σύλλογοι, αλλά και οι Δήμοι, Πολιτιστικοί Σύλλογοι κ.α.
Η προτεινόμενη καταγραφή για ανάγκη συντήρησης την άνοιξη κάθε δεύτερου έτους από την τοπική δασική υπηρεσία, και η μετέπειτα απόφαση ενεργειών, δεν νομίζω πως μπορεί να υλοποιηθεί μόνο από την δασική υπηρεσία.
Θα πρέπει να υπάρξει ένας φορέας ή μια επιτροπή, που θα αναλάβει αυτό το σημαντικότατο για μένα έργο, στην οποία θα συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι, Δ/νση περιβάλλοντος, Δασαρχείο, Δήμος, Ορειβατικοί σύλλογοι και φορείς άλλων χρηστών των μονοπατιών, τυχόν Φορείς προστατευόμενων περιοχών κ.α., που θα καταγράφουν τις πληροφορίες για την κατάσταση των μονοπατιών και θα δρομολογούν τις αντίστοιχες ενέργειες σε μηνιαία χρονικά βάση. Κατά τακτά διαστήματα μπορούν να διαβιβάζουν τις ανάγκες επέμβασης στο Δασαρχείο για την υλοποίηση των επεμβάσεων.

Παράγραφος 8: Η τοπική δασική υπηρεσία είναι αδύνατο να ελέγξει τα μονοπάτια και την κατάσταση που αυτά βρίσκονται. Η καταγραφή της κατάστασης μπορεί γίνει μόνο από τους χρήστες αυτών (πεζοπόρους).

Πρέπει να καταλάβουμε και να ξεκαθαρίσουμε πως άλλο είναι η συντήρηση παλαιού ήδη υπάρχοντος και πολλές φορές εγκαταλελειμμένου μονοπατιού (αγροτικού δρόμου) που εκεί δεν πρέπει να χρειάζεται τίποτα και καμμία γραφειοκρατία και αυτό να γίνεται σε συνεργασία με τον τοπικό Πρόεδρο, τους τοπικούς συλλόγους και από όποιον το χρησιμοποιεί, και άλλο κατασκευή νέου μονοπατιού, το οποίο μπορεί να σημαίνει άδειες, μελέτες και λοιπά.
Μην κάνουμε την τρίχα τριχιά.
Επί αιώνες αυτά τα μονοπάτια συντηρήθηκαν από εμάς και τους προγόνους μας που ο κάθε ένας που το χρησιμοποιούσε είχε και ένα σβανά (μικρό πριόνι) πάντα στο σαμάρι του γαϊδουριού και σταμάταγε και έκοβε τις κλάρες που εμπόδιζαν τα υποζύγια ή μάζευε καμμία πέτρα.
Να σταματήσουν κάποιοι να ονειρεύονται επιδοτήσεις για την συντήρηση των παλιών αγροτικών μονοπατιών, η συντήρηση των οποίων είναι υποχρέωση των τοπικών κοινωνιών εδώ και αιώνες.

Πρέπει να καταλάβουμε και να ξεκαθαρίσουμε πως άλλο είναι η συντήρηση παλαιού ήδη υπάρχοντος και πολλές φορές εγκαταλελειμμένου μονοπατιού (αγροτικού δρόμου) που εκεί δεν πρέπει να χρειάζεται τίποτα και καμμία γραφειοκρατία και αυτό να γίνεται σε συνεργασία με τον τοπικό Πρόεδρο του ΟΤΑ, τους τοπικούς συλλόγους και από όποιον το χρησιμοποιεί, και άλλο κατασκευή νέου μονοπατιού, το οποίο μπορεί να σημαίνει άδειες, μελέτες και λοιπά.
Μην κάνουμε την τρίχα τριχιά.
Επί αιώνες αυτά τα μονοπάτια συντηρήθηκαν από εμάς και τους προγόνους μας που ο κάθε ένας που το χρησιμοποιούσε είχε και ένα σβανά (μικρό πριόνι) πάντα στο σαμάρι του γαϊδουριού και σταμάταγε και έκοβε τις κλάρες που εμπόδιζαν τα υποζύγια ή μάζευε καμμία πέτρα.
Η συντήρηση των μονοπατιών αυτών ήταν υποχρέωση των τοπικών κοινωνιών εδώ και αιώνες.

Ας αφήσουμε κατά μέρος της συντεχνιακές πρακτικές για τον κλάδο του μελετητή και τις γνώσεις που έχει ο καθένας γιατί δεν αυτό δεν βγάζει πουθενά. Από τη στιγμή που μιλάμε για κατασκευή ορεινού μονοπατιού εντός δασών και δασικών εκτάσεων ασφαλώς μιλάμε για δασοτεχνικό έργο. Το θέμα βέβαια είναι τι θα πρέπει ναγίνει όταν έναν μονοπάτι δεν διέρχεται μόνον από τέτοιου είδους εκτάσεις – όπως είναι η συντριπτική τους πλειοψηφία και τι θα πρέπει να γίνει με την συντήρηση σε υφιστάμενα μονοπάτια, τα οποία κατά την γνώμη μου θα πρέπει να ειδωθούν από εντελώς διαφορετική σκοπιά. Ως προς τη συντήρηση των υφιστάμενων μονοπατιών συμφωνώ με τον Χρήστο τον Λάμπρη, ότι θα πρέπει δηλαδή τα έργα συντήρησης να απελευθερωθούν από γραφειοκρατικές διαδικασίες και εγκρίσεις επέμβσσης και ακόμη περισσότερο από προγραμματικές συμβάσεις που ζητάνε τα χίλια μύρια και οι περισσότεροι Δήμοι και φορείς τις αποφεύγουνε όπως ο διάβολος το λιβάνι. Μια τεχνική έκθεση υπογεγραμμένη από την τεχνική υπηρεσία του οικείου Δήμου , ή ακόμη και από έμπειρους ορειβάτες με χάρτη ΓΥΣ και πέντε πραγματάκια που θα γίνουνε – όχι τεχνικά έργα αλλά κυρίως καθαρισμοί της βλάστησης και κατάλληλη σήμανση – είναι αρκετά για να ελεγχθεί από το Δασαρχείο και να εισηγηθεί ώστε να δοθεί η απαραίτητη έγκριση από τη Δνση Δασών και τέλος. Άλλωστε μιλάμε για νομίμως υφιστάμενες οδούς, τις οποίες χρησιμοποιούσαν οι τοπικές κοινωνίες για εκατοντάδες χρόνια, άσχετα εάν έχουν εγκαταλειφθεί και δασώσει σήμερα.

‘Αρθρο 13

Δικαιούχοι για την κατασκευή και συντήρηση ορειβατικών – πεζοπορικών μονοπατιών είναι οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) α’ και β’ βαθμού, οι φορείς διαχείρισης προστατευομένων περιοχών καθώς και τα σωματεία ορειβατών, πεζοπόρων, αναρριχητών, περιβαλλοντικοί σύλλογοι ή / και σωματεία, η Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας – Αναρρίχησης (Ε.Ο.Ο.Α.) και ο Ε.Ο.Τ.

Δηλαδή όλοι και πάλι.Και πως θα αντιμετωπίσετε τις διάφορες εταιρείες εκ του εξωτερικού που συνεργάζονται ήδη με τους ΟΤΑ,κατασκευάζουν/ ανακατασκευάζουν και πιστοποιούν μονοπάτια (Quality trails) έναντι αμοιβής;Τις διάφορες ελληνικές εταιρείες που κάνουν το ίδιο και δεν ολοκληρώνουν το έργο που αναλαμβάνουν;(Πολλά στοιχεία στη διαθεσή σας από το αρχείο μας)
Η διατύπωση σε ότι αφορά την Ε.Ο.Ο.Α και τα διάφορα σωματεία που αναφέρετε θα πρέπει να είναι «Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας – Αναρρίχησης (Ε.Ο.Ο.Α.)και τα σωματεία μέλη της» (μέλη της ΕΟΟΑ είναι
και τα σωματεία αναρριχητών) ΜΟΝΟ.
Παρόλες τις υποδείξεις/διορθώσεις που υποβάλαμε τεκμηριώνοντας τις απόψεις μας, διαπιστώνουμε πως δεν τις λάβατε υπόψη.
Στη διάθεσή σας
Μάγια Φουριώτη
Γενική Γραμματέας Ε.Ο.Ο.Α

Παράγραφος 2
Πρέπει και οι φορείς που θα μπορούν να είναι δικαιούχοι για την κατασκευή και συντήρηση ορειβατικών – πεζοπορικών μονοπατιών να δεσμεύονται με ένα μνημόνιο συνεργασίας για την καλή και ορθή τήρηση όλων των προβλεπόμενων διαδικασιών και νόμων και την ορθή και έντεχνη μελέτη και κατασκευή των ορειβατικών – πεζοπορικών μονοπατιών με την οικεία αποκεντρωμένη διοίκηση εκτός από την έγκριση επέμβασης. Καθώς και για την εξασφάλιση των οικονομικών πόρων για την εκπόνηση της μελέτης και την εκτέλεση των εργασιών κατασκευής και συντήρησης των ορειβατικών – πεζοπορικών μονοπατιών.
Επιπλέον υπάρχει ένας προβληματισμός για την εκτέλεση των έργων από τους φορείς μιας και δεν υποχρεούνται από τις διαδικασίες για την εκτέλεση δημόσιων έργων. Θα πρέπει να δεσμεύονται από το μνημόνιο συνεργασίας αλλά και από την άδεια επέμβασης για την πρόσληψη του απαραίτητου και κατάλληλου επιστημονικού και εργατοτεχνικού προσωπικού τόσο για την εκτέλεση του έργου όσο και την επίβλεψη της ορθής εκτέλεσης της μελέτης . Θα πρέπει να προβλέπεται και μια διαδικασία ελέγχου για τα οικονομικά των φορέων που θα έχουν σχέση με την εκτέλεση των έργων (Χρηματοδότηση σε συσχετισμό με τον προϋπολογισμό της μελέτης), έτσι ώστε οι εργασίες κατασκευής των μονοπατιών να είναι σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές της μελέτης .

Η ανάθεση θα πρέπει να διαπνέεται από τη ΔτΤ ^[1] και ιδιαίτερα από το Άρθρο 7. Πρόσβαση και Προστασία: «Πιστεύουμε, πως η ελευθερία της πρόσβασης στα βουνά και τις ορθοπλαγιές με αίσθημα ευθύνης αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα. Με τις δραστηριότητας μας το ασκούμε επιδεικνύοντας πάντα ανάλογη ευαισθησία προς το περιβάλλον και προασπίζοντας την φύση. Σεβόμαστε τους περιορισμούς πρόσβασης και τους κανονισμούς, που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ των αναρριχητών και των οργανώσεων προστασίας της φύσης ή των αρχών.»

Συμφωνώ με τον Νίκο τον Κρούπη.
Είναι αστείο (για πολλούς λόγους) να περιμένεις από το Δασαρχείο να περπατήσει και να ελέγξει τα μονοπάτια

Τα ποδηλατικά μονοπάτια θα πρέπει να κατασκευάζονται απο ποδηλατικούς συλλόγους που να ασχολούνται με αυτή τη δραστηριότητα(δλδ κατασκευή-συντήρηση μονοπατιών, έχουν κάποια γνώσηεπι του θέματος αλλλα και πιστοποιήσεις και όχι απλώς ποδηλατικά σωματεία τα οποία μπορούν να ΄έχουν μόνο αθλητικό χαρακτήρα. Θα πρέπει δηλαδή να αποσυνδεθεί πλήρως απο την Ελληνική Ομοσπονδία Ποδηλασίας η οποία έχει μόνο αθλητικό χαρακτήρα.

Γενικά όποιος κατασκευάζει ή συντηρεί ένα μονοπάτι θα πρέπει να δεσμεύεται απο μνημόνιο συνεργασίας με την αρχή η οποία αδειοδοτεί το έργο.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΩΝ ΤΩΝ ΔΥΟ ΗΔΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ (ΜΑΙΝΑΛΟΝ, ΑΝΔΡΟΣ) ΚΑΙ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΥΠΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ (ΜΕΤΣΟΒΟ, ΣΚΙΑΘΟΣ, ΧΙΟΣ, ΞΑΝΘΗ) ΑΠΟ ΤΗΝ «ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΠΕΖΟΠΟΡΩΝ» ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ

Άρθρο 13

– Πολλές πεζοπορικές διαδρομές σε όλη την Ελλάδα δεν διέρχονται από δασικές εκτάσεις και συνεπώς με την έννοια αυτή δεν αποτελούν δασοτεχνικά έργα. Ωστόσο, ακόμη και στις περιπτώσεις όπου διέρχονται από δασικές εκτάσεις καθώς δεν υπάρχουν δασικοί χάρτες η δικαιοδοσία της δασικής υπηρεσίας μένει κάθε φορά να αποδειχθεί. Στις περιπτώσεις όπου οι διαδρομές δεν διέρχονται από δασικές περιοχές είναι σημαντικό να ορίζεται καθεστώς προστασίας κυρίως από τις παράνομες διανοίξεις δρόμων κατά μήκος τους
– σε πολλές περιοχές της χώρας μας η καταγραφή, συντήρηση και ανάδειξη μονοπατιών και πεζοπορικών διαδρομών γίνεται με ιδιωτική πρωτοβουλία και από εθελοντικές οργανώσεις, είτε αυτές έχουν τη μορφή σωματείων ή συλλόγων, αστικών μη κερδοσκοπικών εταιρειών, Κοινσεπ ή ακόμη και άτυπων ομάδων πολιτών. Είναι αυτές οι ομάδες που έχουν δείξει ενδιαφέρον και έχουν διαθέσει το χρόνο και τους πόρους για τη φροντίδα των ιστορικών αυτών πόρων της χώρας μας. Είναι απαραίτητο να συμπεριληφθούν στις διαδικασίες του σχεδίου νόμου που προτείνεται κι όχι να αποκλείονται από αυτές. Παραδείγματα τέτοιων ομάδων υπάρχουν στο Μαίναλο, στην Άνδρο αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Στο εξωτερικό, σε χώρες με μακρά παράδοση στην πεζοπορία η συντήρηση των μονοπατιών αποτελεί μέριμνα εθελοντών και τοπικών συλλόγων καθώς η εμπειρία έχει δείξει πως αφενός είναι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν τα μονοπάτια που ενδιαφέρονται γι αυτά, αφετέρου δεν επαρκούν σχεδόν ποτέ τα κρατικά κονδύλια για την απρόσκοπτη συντήρηση των διαδρομών αυτών

– Η συντήρηση των μονοπατιών θα πρέπει να αποτελεί μέλημα του κάθε χρήστη είτε αυτός είναι ένας τοπικός σύλλογος , είτε ακόμα και ένας ιδιοκτήτης χωραφιού που περνά από εκεί όπως ήταν εδώ και αιώνες. Σε αντίθετη περίπτωση όποιος κόβει ένα κλαδί που εμποδίζει τη διέλευσή του προς το χωράφι του είναι πιθανό να του γίνει καταγγελία λόγω τοπικών αντιδικιών. Σαφέστατα προκύπτει πως ένα ασφυκτικό θεσμικό πλαίσιο ουδόλως βοηθά τις σχέσεις ιδίως στις μικρές κοινωνίες και πιθανό να αποτελέσει αντικείμενο διαμάχης σε τοπικό επίπεδο. Επί πλέον, ρόλο δικαιούχου συντήρησης θα πρέπει να μπορούν να αναλάβουν Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις, ΜΚΟ και τοπικά σωματεία – σύλλογοι.
– Οι δικαιούχοι για την κατασκευή – συντήρηση των ορειβατικών – πεζοπορικών μονοπατιών οφείλουν να μεριμνούν είτε οι ίδιοι είτε μέσω άλλων φορέων π.χ. τοπικών Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων ή ΜΚΟ και για την προβολή και ανάδειξή τους. Είναι καιρός να σταματήσει η κατασκευή νέων μονοπατιών ή η ανακαίνιση παλαιών (ειδικά μέσω ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων) και η μέχρι τώρα απαράδεκτη πρακτική να δαπανώνται χρήματα κάποιες φορές για περιττές μελέτες αλλά και για ακαλαίσθητες παρεμβάσεις (πλακοστρώσεις, καλάθια αχρήστων, μαρμάρινα κολωνάκια κλπ.) με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται η φυσιογνωμία πολλών αξιόλογων μονοπατιών και να αφαιρείται η λιτή μεγαλοπρέπεια και ιδιαιτερότητά τους, για τα οποία μετά το πέρας των εργασιών ουδείς ενδιαφέρεται για την προβολή τους . Προτείνεται λοιπόν στην επιλογή των δικαιούχων οπωσδήποτε να λαμβάνεται υπόψη η παράμετρος αυτή και κυρίως να γίνεται εκ των υστέρων έλεγχος για τις δράσεις προβολής που υλοποίησε κάθε δικαιούχος . Όλοι μιλάμε για το πώς θα έρθει η ανάπτυξη στον τόπο μας κυρίως μέσω του τουρισμού και της διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος, την αλλαγή του μοντέλου «ήλιος-θάλασσα» και την ανάδειξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Μόνο με ενέργειες σαν αυτές θα επιτυχούμε τα παραπάνω και επιπλέον θα δώσουμε πνοή σε περιοχές της πατρίδας μας καθόλη τη διάρκεια του χρόνου.

Οι εταιρείες «εκ του εξωτερικού που συνεργάζονται ήδη με τους ΟΤΑ,κατασκευάζουν/ ανακατασκευάζουν και πιστοποιούν μονοπάτια (Quality trails)» στις οποίες αναφέρεται η κα Φουριώτη, Γενική Γραμματέας ΕΟΑΑ, είναι η Πανευρωπαϊκή Ομοσπονδία Πεζοπορίας (European Ramplers Association) της οποίας μέλος είναι η ΕΟΑΑ. Αν η ΕΟΑΑ θεωρεί κερδοσκοπική την παραπάνω Συνομοσπονδία στην οποία ανήκει γιατί εξακολουθεί να είναι μέλος της και γιατί δεν δέχεται την πιστοποίηση από το ανωτεροβάθμιο σωματείο που είναι και το καθ’υλην αρμόδιο ?

Οι εργασίες πρέπει να χωριστούν χονδρικά σε τρεις κατηγορίες

1)Σήμανση υφιστάμενων μονοπατιών, η οποία δεν αφορά τοποθέτηση μόνιμων κατασκευών, αλλά χρωματισμό κορδέλες κτλ, η οποία μπορεί να γίνει από τα μέλη ενός συλλόγου φορέα κτλ κατόπιν έγκρισης της Δασικής Υπηρεσίας.
2)Συντήρηση, η οποία αφορά κλαδεύεις κτλ, η οποία θα γίνεται κατόπιν τεχνικής έκθεση Δασολόγου και θα υλοποιείται κατόπιν έγκρισης της Δασικής υπηρεσίας.
3)Βελτίωση και ανάδειξη η οποία αφορά εργασίες στο κατάστρωμα, τοποθέτηση πινακίδων κτλ, η οποία γίνεται κατόπιν δασικής μελέτης, έγκριση της από τη Δασική Υπηρεσία και εκτέλεση ως Δασοτεχνικό έργο.

Καλημέρα σας
Αυτή είναι η αντίληψη της δημοτικής αρχής στην Κόνιτσα, (της τωρινής και των προηγουμένων) για την συντήρηση ενός μονοπατιού με ιστορία τουλάχιστον δύο χιλιετιών
Σχετικός σύνδεσμος: ^[2]

Το συγκεκριμένο έργο υλοποιείτε μέσα στην αφύλακτη χαράδρα του Αώου, στον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Βίκου Αώου, με την ανεξέλεγκτη είσοδο κάθε είδους οχημάτων και την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου να νεκρώνει σταδιακά τα πλατάνια του ποταμού.
Σχετικός σύνδεσμος: ^[3]

Εκτός του τρόπου κατασκευής και συντήρησης των ορειβατικών μονοπατιών θα πρέπει πριν από όλα να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός ελέγχου που θα εμποδίζει τις όποιες παράνομες και καταστροφικές παρεμβάσεις.

Η κατασκευή – συντήρηση των μονοπατιών πρέπει γίνεται η με την μέθοδο της αυτεπιστασίας από τις ίδιες τις δασικές υπηρεσίες ή από τους φορείς διαχείρισης ή από τους ορειβατικούς κλπ συλλόγους. Η ανάμιξη των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να αποκλειστεί, γιατί, όπως δείχνει και η μέχρι σήμερα εμπειρία, η αντίληψή τους, κατά κανόνα, για το φυσικό περιβάλλον είναι αυτή της μελέτης – κατασκευής τεχνικών έργων με αποκλειστικό σκοπό την απορρόφηση κονδυλίων χωρίς κανένα σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον και την βιοποικιλότητα που περιλαμβάνει.

Στη σημανση και την συντηρηση των υπαρχοντων μονοπατιων εχουν δαπανηθει πολλα χρηματα κυριως απο τους Ο.Τ.Α. με μηδενικα αποτελεσματα…Ας μην πουμε για τον ΕΟΤ….
Για τις παραπανω εργασιες τον πρωτο λογο πρεπει να εχουν οι χρηστες των μονοπατιων. Η ομοσπονδια Ορειβασιας-Αναρριχησης και τα σωματεια μελη της στις περιοχες που βρισκονται τα μονοπατια….μπορουν με πολυ λιγοτερη δαπανη να καμουν σωστοτερη δουλια……Εχομε παραδειγματα στη διαθεση του υπουργειου
(που ντρεπομαι να αναφερω τα νουμερα των χρηματων που σπαταληθηκαν) για δαπανες 20 φορες παραπανω απο τις απαιτουμενες…προς αποκατασταση υπαρχοντων μονοπατιων σε ορεινους δημους…..

Σταυρος Μπαδογιαννης
προεδρος Ορειβατικου Συλλογου Χανιων

Δεν φαίνεται να υπάρχει ιδιαίτερη πρόβλεψη για τα μονοπάτια στον Άγιον Όρος. Ίσως απαιτείται και νομικά, σίγουρα απαιτείται επί της ουσίας. Οι Μονές, που είναι ιδιοκτήτριες στο χώρο, πρέπει να είναι μεταξύ των φορέων που μπορούν να εκτελέσουν τέτοια έργα (Δικαιούχοι, άρθρο 13.2). Τα μονοπάτια εκεί συνδέουν περιοχές διαφόρων Μονών, ενίοτε και στα σύνορα δύο Μονών, επομένως ίσως απαιτείται σύμφωνη γνώμη των δύο. Δεν ξέρω αν το Άγιον Όρος εμπίπτει στην αρμοδιότητα του ΓΓ Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας θράκης ή αν ένα τέτοιο έργο χρειάζεται έγκριση από τον Διοικητή του Αγ. Όρους ή άλλο όργανο. Γενικότερα πρέπει να ληφθεί υπόψη η νομική και πραγματική ιδιομορφία του χώρου αυτού.

Τα ορειβατικά και πεζοπορικά μονοπάτια (πάλι συγχέονται εδώ) δεν αποτελούν κατά την άποψή μας δασοτεχνικά έργα το έτος 2016. Ήδη από το 2007, δέκα χρόνια πριν, ο ΕΟΤ έγραφε σε μελέτη του σχετικά με τα μονοπάτια (ΕΟΤ, 2007, σ. 4 – ^[4]) πως η έννοια του παραδοσιακού μονοπατιού […] έχει από καιρού διαφύγει του στενού πλαισίου μιας φθίνουσας υποδομής προς όφελος μιας […] τουριστικής δραστηριότητας. Ειδικά εάν κοιτάξουμε τα εκατομμύρια πεζοπόρων τουριστών στο εξωτερικό, αλλά και την συνεχώς ανερχόμενη ελληνική αγορά, διαπιστώνουμε πως υπάρχει επιτακτική ανάγκη τουριστικής αξιοποίησης των μονοπατιών. Η τεράστια γραφειοκρατία των τελευταίων ετών, που διέπεται από τους ίδιους κανόνες που προτείνει το άρθρο 13 του παρόντος, δεν έχει καταφέρει παρόλα τα υπέρογκα ποσά που έχουν δαπανηθεί, να προελκύσει πεζοπόρους στα μονοπάτια που κατασκευάστηκαν. Θα συμφωνήσουμε απόλυτα με το ΧΡΗΣΤΟ ΛΑΜΠΡΗ στο σχόλιό του επί του άρθρου.

Τα μονοπάτια υπάρχουν. Θέλουν κλάδεμα, μικροεπεμβάσεις, σωστή σήμανση και ιδιαίτερη προβολή σε βάθος χρόνου. Όλα τα υπόλοιπα είναι για την κατευθυνόμενη (μάλλον) χρήση κονδυλίων. Προς αναφορά, τα τέσσερα ίσως πιο πετυχημένα μονοπάτια σε προσέλκυση επισκεπτών στην Ελλάδα των τελευταίων ετών είναι το Kythera Hiking (Κύθηρα), το Menalon Trail (Αρκαδία), το Andros Routes (Άνδρος), και το Sifnos Trails (Σίφνος), τα οποία κόστισαν ελάχιστες χιλιάδες ευρώ και ήδη προσελκύουν δεκάδες χιλιάδες πεζοπόρους που αποφέρουν στον τόπο υπερπολλαπλάσια κέρδη. Το αστείο είναι πως ούτε ένας δασολόγος ή μηχανικός δεν έλαβε μέρος στη δημιουργία τους, πως ούτε κάποια άδεια χρειάστηκε, και πως τα σχόλια των πεζοπόρων είναι διθυραμβικά… Προτείνουμε στους συντάκτες του άρθρου να τους κάνουμε όσες δωρεάν ξεναγήσεις επιθυμούν σε διάφορα μονοπάτια της Ελλάδας, ώστε να διαπιστώσουν ιδίοις όμμασι τα όσα λέμε.

Όσον αφορά στους αναδόχους, η πράξη τα τελευταία χρόνια έχει δείξει πως πολλοί τόποι έχουν ωφεληθεί τουριστικά από τη δράση φορέων του ιδιωτικού χώρου. Προτείνουμε να μπει ένα μέτρο αξιολόγησης και ευθυνών για τα έργα που δεν ολοκληρώνονται, αλλά ο αποκλεισμός των ιδιωτικών φορέων (Αστικές Μη Κερδοσκοπικές, Σωματεία, Κοιν.Σ.Επ., Εταιρείες κτλ.) θα πλήξει ισχυρότατα, και ίσως ανεπανόρθωτα, την τουριστική ανάπτυξη που προσφέρουν τα μονοπάτια. Ταυτόχρονα, να τονίσουμε πως οι πεζοπορικοί σύλλογοι είναι Αθλητικά Σωματεία και ως εκ τούτου έχουν να κάνουν με τη χρήση των μονοπατιών, και όχι με τη χάραξη και την κατασκευή τους. Είναι όμως εξαιρετικοί οι πεζοπορικοί και ορειβατικοί σύλλογοι στο να είναι ομάδες υποστήριξης μονοπατιών, και να ασχολούνται με την βιωσιμότητα του έργου σε βάθος χρόνου (συντήρηση και προβολή).

Αναφέρεται ότι «Δικαιούχοι για την κατασκευή και συντήρηση ορειβατικών – πεζοπορικών μονοπατιών είναι οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) α’ και β’ βαθμού, οι φορείς διαχείρισης προστατευομένων περιοχών καθώς και τα σωματεία ορειβατών». Εδώ καταρχήν αμφιβάλλουμε ως προς την επάρκεια (όχι ασφαλώς την πρόθεση) των σωματείων ορειβατών να αναλάβουν κατασκευή και συντήρηση. Η διάταξη χρειάζεται προσεκτική επαναδιατύπωση.
Περαιτέρω, είμαστε υποχρεωμένοι να επαναλάβουμε το σχόλιό μας του άρθρου 1: Αν είναι δυνατόν να αποφασίζουν οι εκάστοτε δήμαρχοι και τοπικοί παράγοντες για τη διάνοιξη νέων μονοπατιών. Ας θυμηθούμε λίγο το πανηγύρι των στρωμένων με ψήφους δασικών / αντιπυρικών / αγροτικών δρόμων που κατασπάραξαν βουνά και δάση και έβλαψαν μόνιμα τα ωραιότερα αλπικά τοπία (λ.χ. Βερλίγκα – πηγές Ασπροποτάμου).

Αναφέρεται επίσης ότι για την κατασκευή των ορειβατικών – πεζοπορικών μονοπατιών δεν απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση. Αναφέρουμε ενδεικτικά μια σειρά περιβαλλοντικών επιπτώσεων που ενδέχεται να συνοδεύουν τη διαπλάτυνση, το στρώσιμο, την επέκταση υφισταμένων ή πολύ περισσότερο τη δημιουργία νέων μονοπατιών σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές:

Το φαινόμενο του κατακερματισμού (fragmentation) των οικοτόπων, η αύξηση της κίνησης, του θορύβου, του φωτισμού, η αύξηση των σκουπιδιών, η οπτική/αισθητική και ηχητική όχληση, η διαταραχή τη υδρολογίας της περιοχής και η τροποποίηση μικροκλίματος, η ευκολότερη πρόσβαση συλλεκτών, κυνηγών, υλοτόμων, ψαράδων, άρα δυνητικά η αύξηση της πίεσης ή και της απλής όχλησης προς την πανίδα και χλωρίδα. Η μεταφορά – διασπορά μικροβιακών κλπ παραγόντων (ασθένειες φυτών, όπως το μεταχρωματικό έλκος του πλατάνου, ζώων κλπ). Είναι γνωστό ότι μπουλντοζάκια, μικρά ερπυστριοφόρα, «γουρούνες» και enduro, είναι μερικά από τα μέσα που τελευταία κυκλοφορούν σε πέτρινα μονοπάτια και καλντερίμια. Η αντιστήριξη και οι γεφυρώσεις που θα απαιτηθούν, οι εκσκαφές, οι υλοτομίες, οι τόνοι τσιμέντου, που ως γνωστόν «αποφέρει» και ο νοών νοείτω, δεν έχουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις; Είναι πολύ εύστοχες οι παρατηρήσεις του συμμετέχοντα στην παρούσα διαβούλευση Χ.Λ. που σχολιάζει όσα έγιναν στο μονοπάτι μεταξύ Συρράκου και Καλαρρυτών σε προστατευόμενη περιοχή και σε ένα από τα ωραιότερα άγνωστα τοπία της Ελλάδας! Μια εικόνα μπορεί ο καθένας να αποκομίσει μέσω του ακόλουθου συνδέσμου ^[5]
\
Θα περίμενε κανείς ότι οι παραπάνω επιπτώσεις θα λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και θα ζυγίζονται, ιδιαίτερα σε προστατευόμενες περιοχές και δάση και ιδίως για τη διάνοιξη νέων μονοπατιών.
Σε κάθε περίπτωση οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις δεν μπορεί να προ-εκτιμώνται, ούτε από τη Βουλή, ούτε από πολιτικά επιτελεία! Είναι ζήτημα πρωτίστως επιστημονικό. Δυστυχώς τα τελευταία έτη παρατηρούμε το κατέβασμα του πήχη των περιβαλλοντικών απαιτήσεων, με ένα σωρό έργα και δραστηριότητες να χαρακτηρίζονται από τη νομοθεσία ως μη έχοντα περιβαλλοντικές επιπτώσεις! Προσδοκάμε να αντιληφθούμε τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνώντες διαφοροποιούνται από τους προηγούμενους!

Θα πρέπει στην Υπουργική απόφαση όπου αναφέρεται η ΕΟΟΑ να προστεθεί και η ΟΦΟΕΣΑ : ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΙΚΩΝ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΩΝ ΕΚΔΡΟΜΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ,ηοποία υπάρχει από το 1935 για να μην θεωρηθεί η Υπουργική απόφαση φίλα προσκείμενη.

παρ. 3: Εδώ θα πρέπει να διαχωριστεί η διάνοιξη από την συντήρηση. Η συντήρηση είναι μια αναγκαία, ίσως ετήσια ή διετής εργασία, η οποία αφορά μόνο σε έργα συντήρησης και καθαρισμού που δεν πρέπει να έχουν αυστηρές προδιαγραφές. Για νέες χαράξεις, ναι, θα πρέπει να ισχύουν κάποιες προδιαγραφές.

παρ. 4: Σε αυτό το σημείο και γενικά στο άρθρο υποστηρίζω την άποψη του κου Λάμπρη.

παρ. 7: να συμπληρωθεί ε) το τοπικό Ορειβατικό Σωματείο

παρ. 8: Δεν θα γίνει ο έλεγχος από υπηρεσίες που είναι επιβαρυμένες με τεράστιο γραφειοκρατικό όγκο εργασίας. Θα πρέπει να διευρυθούν οι φορείς ελέγχου και η δασική υπηρεσία να λαμβάνει μια σχετική έκθεση για ενημέρωση της και «δειγματοληπτικό» έλεγχο.