ΥΠΟΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ: ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΥΘΑΙΡΕΤΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ 28.7.2011 – Άρθρο 78 Κυρώσεις αυθαιρέτων κατασκευών μετά την 28.07.2011

1. Οι αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσεις που συντελούνται μετά την 28.07.2011 κατεδαφίζονται σύμφωνα με τις προβλέψεις της παραγράφου 2. Επιπρόσθετα επιβάλλονται τα πρόστιμα ανέγερσης και κατεδάφισης σύμφωνα με τις προβλέψεις της παραγράφου 3 καθώς και οι κυρώσεις της παραγράφου 4.

2. αα. Άμεση Κατεδάφιση Αυθαιρέτου

Για τα κτίσματα που εντοπίζονται, είτε από υπάλληλο του αρμόδιου Παρατηρητηρίου Δομημένου Περιβάλλοντος, είτε από Αστυνομικό όργανο, ανεξάρτητα από το αν είναι ή όχι παρών ο ιδιοκτήτης της οικοδομής, κατά την ώρα που κατασκευάζονται αυθαίρετα (επ’ αυτοφώρω) και δεν υπάρχει έγκυρη πινακίδα του έργου, κατεδαφίζονται άμεσα και το αργότερο εντός είκοσι ημερών από την ημερομηνία εντοπισμού με απόφαση του Διευθυντή του αρμοδίου Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Δομημένου Περιβάλλοντος. Για την κατεδάφιση συντάσσεται το πρακτικό κατεδάφισης.

Στην περίπτωση που κατά την αυτοψία βρεθούν εργαζόμενοι να εκτελούν οποιαδήποτε εργασία κατασκευής αυθαίρετου ή άλλης παράνομης επέμβασης, ακολουθείται για αυτούς αυτόφωρη διαδικασία και γίνεται σχετική αναγγελία στον ασφαλιστικό τους φορέα. Στην περίπτωση που βρεθούν μηχανικά μέσα (οχήματα ή δομικά μηχανήματα) ή άλλα υλικά (ξυλότυπος, μεταλλότυπος) κατάσχονται και εκποιούνται, μετά την έκδοση της σχετικής απόφασης από το αρμόδιο δικαστήριο. Το προκύπτον από την εκποίηση τίμημα κατατίθεται στο Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος το οποίο λειτουργεί ως μεσεγγυούχος και ευθυνόμενος για τη φύλαξη των κατασχεμένων υλικών.

ββ) Κατεδάφιση Αυθαιρέτων με διαδικασία

Η κατεδάφιση αυθαιρέτων ενεργείται μετά από σχετική απόφαση του Διευθυντή του αρμοδίου Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Δομημένου Περιβάλλοντος.
Σε κάθε Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος της Περιφέρειας τηρείται μητρώο, στο οποίο εγγράφονται οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, που έχουν τη δυνατότητα να εκτελέσουν πρωτόκολλα κατεδάφισης. Το μητρώο αυτό διαβιβάζεται στις κατά τόπους αστυνομικές αρχές. Σε κάθε περίπτωση αδυναμίας εκτέλεσης των αποφάσεων κατεδάφισης, λόγω της άρνησης των ιδιωτικών επιχειρήσεων να συνάψουν τις σχετικές συμβάσεις το Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος της Περιφέρειας ενημερώνει πάραυτα τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την εφαρμογή του άρθρου 41 του ν. 3536/2007 (Α΄ 42) σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Με απόφαση του Διευθυντή του αρμοδίου Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Δομημένου Περιβάλλοντος επιβάλλεται και πρόστιμο ύψους από έξι χιλιάδων (6.000) έως δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ στις παραπάνω επιχειρήσεις. Οι Αστυνομικές Αρχές οφείλουν να παράσχουν τη συνδρομή τους για την πραγματοποίηση της κατεδάφισης, εφόσον τους ζητηθεί. Ανάλογη υποχρέωση έχουν και οι λοιπές κρατικές αρχές όπως οι κτηματικές υπηρεσίες και οι Ο.Τ.Α., κυρίως με τη διάθεση στοιχείων, μηχανικών μέσων και προσωπικού.

Κατά την κατεδάφιση του αυθαιρέτου μπορεί να παρίστανται αστυνομικά όργανα για την πρόληψη και καταστολή τυχόν άδικων πράξεων. Στην περίπτωση που η προσπέλαση στο αυθαίρετο εμποδίζεται για οποιοδήποτε λόγο, ζητείται η συνδρομή της Εισαγγελικής Αρχής. Στην περίπτωση που απαιτείται απομάκρυνση των ενοίκων, αυτή γίνεται από αστυνομικά όργανα, η δε εκκένωση του αυθαιρέτου γίνεται από το συνεργείο κατεδάφισης. Οι ενδιαφερόμενοι έχουν δικαίωμα να εκκενώσουν μόνοι τους το αυθαίρετο κτίσμα, πριν την κατεδάφιση, εφόσον όμως αυτό δεν παρεμβάλλει εμπόδια στην άμεση κατεδάφιση.

Για τον τρόπο κατεδάφισης και τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν, για τα υλικά κατεδάφισης, καθώς και για την φύλαξη ή φθορά των τυχόν παραρτημάτων και κινητών πραγμάτων του αυθαιρέτου, δεν δημιουργείται καμιά ευθύνη του Δημοσίου, των οργάνων του ή των οποιονδήποτε προστηθέντων προσώπων. Για τις κατεδαφίσεις συντάσσεται από επικεφαλής του συνεργείου σχετικό πρακτικό στο οποίο αναφέρονται και οι διαστάσεις του κτίσματος που κατεδαφίστηκε.

Ο κύριος του κτίσματος το οποίο κρίνεται κατεδαφιστέο, βαρύνεται με τη δαπάνη κατεδάφισης και αποκατάστασης του περιβάλλοντος χώρου. Το ποσό της παραπάνω δαπάνης καταλογίζεται με απόφαση του Διευθυντή του αρμοδίου Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Δομημένου Περιβάλλοντος, βεβαιώνεται και εισπράττεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων.

Με Απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθορίζονται τα κριτήρια του προγραμματισμού και της ιεράρχησης των κατεδαφίσεων.

3. Στα αυθαίρετα, τα οποία είναι κατεδαφιστέα, επιβάλλεται πρόστιμο ανέγερσης και πρόστιμο διατήρησης ως εξής:

α) Το πρόστιμο ανέγερσης είναι ίσο με την αξία του αυθαιρέτου (Αα) επί τον συντελεστή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης (Σπ).
Η αξία του αυθαιρέτου υπολογίζεται ως το γινόμενο της επιφανείας του, πολλαπλασιαζόμενης επί της τιμής ζώνης (Τ.Ζ) της περιοχής του ακινήτου, όπως αυτή ισχύει κατά την ημερομηνία διαπίστωσης της παράβασης σύμφωνα με το σύστημα αντικειμενικών αξιών του Υπουργείου Οικονομικών.

Ο συντελεστής περιβαλλοντικής επιβάρυνσης ισούται με:
 0,70: για αυθαίρετες κατασκευές καθ’ υπέρβαση αδείας
 1,00:
α) για αυθαίρετες κατασκευές άνευ αδείας
β) για αυθαίρετη αλλαγή χρήσης σε μη επιτρεπόμενη στην περιοχή
 1,50: για αυθαίρετες κατασκευές που βρίσκονται εντός προστατευόμενων περιοχών
 0,50: για αυθαίρετη αλλαγή χρήσης σε επιτρεπόμενη στην περιοχή

Για κάθε αυθαίρετη κατασκευή, εγκατάσταση ή εργασία που λόγω της φύσεώς της δεν αντιστοιχεί σε επιφάνεια χώρου, η αξία του αυθαιρέτου υπολογίζεται αναλυτικά με τιμές προϋπολογισμού κατά το Παράρτημα Β΄ του παρόντος και στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει καθορισμένη τιμή στο Παράρτημα, με τιμές αγοράς. Ομοίως με αναλυτικό προϋπολογισμό αντιμετωπίζονται ειδικές πρόχειρες κατασκευές όπως θερμοκήπια, στέγαστρα βιομηχανικών κτιρίων, στέγαστρα σε ακάλυπτους χώρους οικοπέδων και γηπέδων.

Το ελάχιστο ύψος του προστίμου ανέγερσης είναι 250 ευρώ.

β) Το πρόστιμο διατήρησης είναι ίσο με το 50% του προστίμου ανέγερσης και καταβάλλεται από την πρώτη διαπίστωση του αυθαιρέτου και για κάθε συνεχόμενο χρόνο, μέχρι την κατεδάφιση ή την νομιμοποίησή του.

Το ελάχιστο ύψος του προστίμου διατήρησης είναι 100 ευρώ.

Οι αυθαίρετες μικρές παραβάσεις, όπως αυτές προσδιορίζονται στην κατηγορία 3 του άρθρου 80 πληρώνουν πρόστιμο ανέγερσης ύψους 1.000 ευρώ και πρόστιμο διατήρησης ύψος 500 ευρώ κατ’ έτος.

4. Κυρώσεις

α) Οι παραβάτες, εργολάβοι, υπεργολάβοι, κατασκευαστές, μηχανικοί, οι εντολείς τους και κάθε τρίτος που επιχειρεί την ανέγερση οποιουδήποτε κτίσματος ή κατασκευάσματος χωρίς οικοδομική άδεια, τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον 2 ετών και χρηματική ποινή από 10.000 μέχρι 100.000 ευρώ.

β) Οι συμπράττοντες στην ανοικοδόμηση ή κατασκευή υπάλληλοι και εργάτες των προσώπων της προηγούμενης περίπτωσης, οι συνεργάτες αυτών και κάθε τρίτος που παρέχει άμεση ή έμμεση συνδρομή πριν ή κατά την ανέγερση του αυθαίρετου κτίσματος ή της κατασκευής τιμωρούνται, με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους και με χρηματική ποινή από 1.000 μέχρι 10.000 ευρώ.

γ) Κατά των παραβατών των προηγούμενων παραγράφων επιβάλλεται υποχρεωτικά δήμευση των προϊόντων των ως άνω αξιοποίνων πράξεων ως και των αντικειμένων, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ή ήταν προορισμένα για την τέλεση τους.