Άρθρο 01 – Ορισμός – Σκοπός

Παρατηρήσεις του Συνδέσμου Εταιριών Φωτοβολταϊκών επί του Προσχεδίου Νόμου “Ενεργειακές Κοινότητες και άλλες διατάξεις”

Ο Σύνδεσμος Εταιριών Φωτοβολταϊκών χαιρετίζει επί της αρχής την προώθηση ρυθμίσεων που διευκολύνουν τη δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων και συνεταιρισμών, θεωρώντας ότι έτσι εμπλουτίζεται το θεσμικό πλαίσιο για την προώθηση των ΑΠΕ και δημιουργούνται νέες επενδυτικές ευκαιρίες για άτομα και φορείς που μέχρι σήμερα δεν είχαν το κατάλληλο όχημα για να επενδύσουν στην καθαρή ενέργεια.

Θα θέλαμε να εστιάσουμε σε τρία σημεία που εκτιμούμε ότι θα ενισχύσουν το προτεινόμενο πλαίσιο και θα διευκολύνουν την υλοποίηση επενδύσεων από ενεργειακές κοινότητες.

1. Επειδή το μείζον θέμα των ΟΤΑ που θα επιθυμούσαν να αξιοποιήσουν το προτεινόμενο θεσμικό πλαίσιο είναι η εξεύρεση πόρων για τη χρηματοδότηση ενεργειακών επενδύσεων, θα ήταν δόκιμο να προβλεφθεί θεσμικά η συμμετοχή του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ) στην χρηματοδοτική υποστήριξη και εγγυοδοσία ενεργειακών έργων των ΟΤΑ. Ήδη το ΤΠΔ έχει δεσμευτεί για τη χρηματοδότηση έργων οδοφωτισμού σε ΟΤΑ καλύπτοντας το κόστος για μελέτες και προμήθεια ή μίσθωση μηχανημάτων και εξοπλισμού. Η εμπλοκή του και σε άλλα έργα (π.χ. προώθηση έργων αυτοπαραγωγής με ενεργειακό συμψηφισμό) κρίνεται ως ιδιαίτερα κρίσιμος παράγοντας για την επιτυχία του εγχειρήματος των ενεργειακών κοινοτήτων, δεδομένης της οικονομικής αλλά και τεχνικής αδυναμίας των ΟΤΑ να υποστηρίξουν αυτά τα έργα. Συνεπώς θα μπορούσε να ενταχθεί η ανάπτυξη τέτοιων έργων με τριμερή ΣΔΙΤ (ΟΤΑ, ιδιώτης κατασκευαστής – συντηρητής και Ταμείο Παρακαταθηκών) ώστε να είναι εφικτή η κατασκευή των έργων, η συντήρησή τους για μια πενταετία και η αποπληρωμή του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, από τα προσδοκώμενα οφέλη (στην περίπτωση π.χ. πώλησης ενέργειας) ή/και τη μείωση του ενεργειακού κόστους των ΟΤΑ (στην περίπτωση π.χ. ενεργειακού συμψηφισμού).

2. Επειδή η δημιουργία μιας Ενεργειακής Κοινότητας προϋποθέτει αρχικά έξοδα και σημαντικό χρόνο μέχρι την ολοκλήρωση της και προκειμένου να μη χαθούν προθεσμίες και ευκαιρίες χρηματοδότησης μέσω ΕΣΠΑ, προτείνουμε να μπορούν να υποβάλλουν προτάσεις χρηματοδότησης στα τρέχοντα προγράμματα ΕΣΠΑ και Ενεργειακές Κοινότητες “υπό σύσταση”, με την οριστικοποίηση της ένταξης να γίνεται όταν ολοκληρώνεται και τυπικά η δημιουργία της Ενεργειακής Κοινότητας και υπάρχει η ετοιμότητα υλοποίησης του έργου. Με τον τρόπο αυτό Ενεργειακές Κοινότητες για τις οποίες δεν θα εγκριθεί η υλοποίηση έργων τους, δεν θα έχουν υποβληθεί σε δαπάνες αλλά και μακροχρόνιες υποχρεώσεις διατήρησης της νομικής του οντότητας.

3. Ειδικά για Δομές Κοινωνικής Στήριξης, ή Δομές που υποστηρίζουν Κοινωνικά Ευάλωτες Ομάδες Πολιτών και ΑΜΕΑ, που επιθυμούν να δημιουργήσουν Ενεργειακές Κοινότητες και να αξιοποιήσουν την αυτοπαραγωγή, θα πρέπει να προβλεφθεί η δυνατότητα συμμετοχής σε σχετικά προγράμματα του ΕΣΠΑ με παράλληλη εγγυοδοσία από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για να υποστηρίζεται περισσότερο η δυνατότητα υλοποίησης των έργων.

Οι θέσεις του ΣΠΕΦ επί του Προσχεδίου Νόμου περί Ενεργειακών Κοινοτήτων

1. Επί της αρχής ο ΣΠΕΦ είναι υπέρ των συνεταιριστικών σχημάτων για την περαιτέρω ανάπτυξη των ΑΠΕ στην χώρα μας και την σταθερή συμμετοχή των μικρομεσαίων ιδιωτών σε αυτές. Στην νέα εποχή που διανύουμε όπου τραπεζικός δανεισμός δεν υπάρχει για τους πολλούς, τα ίδια κεφάλαια είναι η μόνη διέξοδος. Ωστόσο μόνο δια της άθροισης των δυνάμεων τους οι μικρομεσαίοι μπορούν να τα συγκεντρώσουν στο απαιτούμενο ύψος για νέες βιώσιμες επενδύσεις στις ΑΠΕ. Ο ΣΠΕΦ αντιλαμβανόμενος την πολυσυμμετοχική μορφή που θα έχει επενδυτικά το μέλλον, όπως άλλωστε από καιρό ισχύει ήδη στην Ευρώπη, από πέρυσι έχει εγείρει σχετική αναπτυξιακή πρωτοβουλία.

Όραμα ενός τέτοιου αναπτυξιακού μοντέλου, ενδεικτικά, μπορεί να είναι όσα επιτυχώς διαδραματίστηκαν στο χώρο της υγείας-νοσηλείας πριν μερικές δεκαετίες όπου ομάδες πρωτοπόρων ως επί τω πλείστον γιατρών με ανεπτυγμένο το συνεταιριστικό πνεύμα ίδρυσαν πρότυπα ιδιωτικά νοσοκομεία σε πολυσυμμετοχική βάση (νοσοκομεία Υγεία, Μητέρα, Ιασώ κλπ.). Αντίστοιχα επιτυχημένες συνεταιριστικές πρωτοβουλίες εκτυλίχτηκαν την δεκαετία του ‘80 από τους φαρμακοποιούς, οι οποίοι επεκτεινόμενοι στην χονδρική μέσω της ίδρυσης Προμηθευτικών Συνεταιρισμών, κυριαρχούν σήμερα στην εμπορία και διακίνηση του φαρμάκου και παραφαρμάκου.

Σταθερή πεποίθηση μας παραμένει πως το υψηλά κατηρτισμένο επιστημονικό και επιχειρηματικό δυναμικό από μικρομεσαίους που υπάρχει και λειτουργεί ήδη στις ΑΠΕ, μπορεί με την κατάλληλη υποστήριξη της Πολιτείας να συμβάλλει τα μέγιστα όχι μόνο στον αγώνα της πράσινης ανάπτυξης και της μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής, αλλά συνάμα και της ισόρροπης και πολυσυμμετοχικής οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, κόντρα σε λογικές φτωχοποίησης και εξαθλίωσης της μεσαίας τάξης.

2. Η κινητροδότηση που επιφυλάσσει στο άρθρο 10 το προσχέδιο νόμου για τις Εν. Κοιν και πρωτίστως η προτεραιότητα τους στην αδειοδότηση (σε λήψη άδειας ΡΑΕ, προνομιακούς όρους συμμετοχής ή παντελούς εξαίρεσης από ανταγωνιστικές διαδικασίες του άρθ. 7 του ν. 4414 για κατοχύρωση 20ετούς τιμής πώλησης της παραγόμενης ενέργειας, προτεραιότητα σε λήψη ΑΕΠΟ και έκδοση όρων σύνδεσης στα δίκτυα, προνομιακές χρεώσεις για χρήση Φο.Σ.Ε.Τε.Κ) είναι εξόχως θετική. Μέσω αυτής αποφορτίζεται η ανάγκη των συνεταιριστικών σχημάτων να αγοράσουν ώριμα αδειοδοτημένα έργα, αφού τους δίνεται πλέον η δυνατότητα με χρονικά συνοπτικότερες διαδικασίες, ένεκα της προτεραιότητας που προαναφέρθηκε, ρεαλιστικά να αδειοδοτήσουν εξαρχής το δικό τους έργο ΑΠΕ.

Μαζί με τα υπόλοιπα κίνητρα του άρθρου 10 είναι νομίζουμε ικανά να ωθήσουν και αρκετούς ιδιώτες που είτε δεν έχουν τα χρήματα να υλοποιήσουν τα αδειοδοτημένα έργα ΑΠΕ τους, είτε τα έργα αυτά είναι μπλοκαρισμένα από άλλα που προηγούνται π.χ. σε λήψη όρων σύνδεσης οπότε δεν προχωρούν, να αποταθούν σε τρίτους για σύσταση Εν. Κοιν. τουλάχιστον 15 μελών όπως προβλέπει η παρ. 4 του άρθρου 2 και έτσι να υλοποιήσουν αμεσότερα το σχετικό έργο.

3. Αναφορικά με το άρθρο 2, παρ. 2 για την επιπλέον πριμοδότηση φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα ως προς τις προϋποθέσεις για τον σχηματισμό Εν. Κοιν., μας δημιουργείται η αρνητική εντύπωση πως τοιουτοτρόπως «φωτογραφίζεται» ένας ασύμμετρος προσανατολισμός «κρατικής» περαιτέρω ανάπτυξης των ΑΠΕ κυρίως μέσω των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού ή των ΝΠΔΔ. Μας είναι δύσκολο να φανταστούμε κάτι άλλο ειδικά με την τόση εξειδίκευση του προσχεδίου περί της ανάπτυξης Ενεργειακών Κοινοτήτων (Ε. Κοιν.) μεταξύ μόλις τριών προσώπων, αρκεί τα δύο να είναι ΟΤΑ ή τριών μόλις ΟΤΑ.

Και βέβαια κανείς δεν θα ήταν προκατειλημμένος με την δραστηριοποίηση των ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ στις ΑΠΕ, αν δεν υπήρχαν τα χιλιάδες οικονομικά προβλήματα που άφησε η αναποτελεσματική δραστηριοποίηση τους σε πλήθος άλλων δραστηριοτήτων του οικονομικού γίγνεσθαι της χώρας μας. Ο καταρχήν μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας των Ε. Κοιν. όπως προβλέπεται στο άρθρο 1 για τις περιπτώσεις αυτές, δεν αμβλύνει τις ανησυχίες μας, αφού το πρόβλημα των ΟΤΑ και των δημοτικών τους επιχειρήσεων ή των ΝΠΔΔ δυστυχώς ποτέ δεν ήταν τα κέρδη (που θα μπορούσαν επωφελώς να χρηματοδοτούν τον Κρατικό προϋπολογισμό) αλλά μονίμως οι ζημίες από κακοδιοίκηση, σπατάλες, αργομισθίες, υπεράριθμο προσωπικό, ανορθολογικές αμοιβές και σκανδαλώδεις συμβάσεις προμηθειών που διαχρονικά επιβαρύνουν τους φορολογούμενους. Για να το πούμε πιο απλά, η «συνταγή» του να φορτώνεται με υπέρογκα λειτουργικά-μισθολογικά κόστη μια Ε. Κοιν. αποτελούμενη από ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ ώστε να μην βγάζει κέρδη, αφού υπάρχει ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας που την αποτρέπει από το να τα επιδιώκει, επουδενί δεν διασφαλίζει ούτε και ωφελεί το κοινωνικό σύνολο. Αντίθετα καταστρέφεται μια αγορά όπου Ε. Κοιν. από ιδιώτες θα μπορούσαν να επιτελέσουν τον ίδιο σκοπό, με πολύ λιγότερα κόστη και να αποδίδουν μέσω της κερδοφορίας τους και φόρους στο Κράτος.

Βεβαίως στην παρ. 4 του άρθρου 2 το προσχέδιο νόμου, ευτυχώς, δεν αποκλείει Ε. Κοιν. κερδοσκοπικού χαρακτήρα, αρκεί αυτές να αποτελούνται από τουλάχιστον 15 μέλη και το 50% συν ένα εξ’ αυτών να είναι φυσικά πρόσωπα. Ωστόσο όπως όλοι γνωρίζουμε, το να «ανθίσει» ο ιδιωτικός τομέας μέσω Ε. Κοιν. όταν θα έχει να αντιμετωπίσει δεσπόζουσες Ε. Κοιν. αποτελούμενες προνομιακά κυρίως ή μόνο από 3 ως 5 ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ, είναι μάλλον αδύνατο.

Οπότε προτείνουμε την ολική απαλοιφή της παρ. 2 του άρθρου 2 περί ειδικών ευνοϊκών προβλέψεων σύστασης Εν. Κοιν. για ΟΤΑ/ΝΠΔΔ. Η παρ. 4 ως έχει, καλύπτει επαρκώς το θέμα και της συμμετοχής δημοσίων φορέων σε Εν. Κοιν. μαζί με ιδιώτες και νομίζουμε πως δεν υφίσταται κανένας παραπάνω λόγος για περαιτέρω πριμοδότηση της ίδρυσης τους σε βάρος των Εν. Κοιν. ιδιωτών. Δομή Εν. Κοιν. από ΟΤΑ/ΝΠΔΔ σε συμφωνία με τις προδιαγραφές της παρ. 4 του άρθρου 2 αλλά και του άρθρου 3 όπου «Κάθε μέλος μπορεί να κατέχει πέραν της υποχρεωτικής συνεταιριστικής μερίδας και μία ή περισσότερες προαιρετικές συνεταιριστικές μερίδες, με ανώτατο όριο συμμετοχής του στο συνεταιριστικό κεφάλαιο το 20%, με εξαίρεση τους ΟΤΑ που μπορούν να συμμετέχουν στο συνεταιριστικό κεφάλαιο με ανώτατο όριο το 40%», θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη και πραγματικά ενεργή εμπλοκή πολιτών σε αυτές και έτσι θα αυξηθεί ο ενεργός έλεγχος τους από την βάση. Επίσης με τον τρόπο αυτό θα πρέπει τα όποια projects εγείρουν για Εν. Κοιν. οι ΟΤΑ/ΝΠΔΔ, να εξασφαλίζουν ικανή συμμετοχή και ιδιωτών κατά 50% συν ένα. Προς τον σκοπό αυτό οι ΟΤΑ/ΝΠΔΔ θα αναγκαστούν να λειτουργήσουν με κριτήρια ιδιωτικής οικονομίας ώστε να προσελκύσουν τους ιδιώτες. Άλλωστε εκτιμούμε πως γι’ αυτόν ακριβώς τον σκοπό στο άρθρο 4 παρ. 2 του προσχεδίου προβλέπεται οι Εν. Κοιν. να διενεργούν προσέλκυση κεφαλαίων.

Επειδή μπορεί να υπάρξει αντίλογος εδώ, πως δήθεν με τον τρόπο αυτό αποκλείονται οι ΟΤΑ και τα ΝΠΔΔ από τις ΑΠΕ, ουδόλως ισχύει κάτι τέτοιο. Μόλις ένας, δύο ή οσοιδήποτε τέλος πάντων δημόσιοι φορείς μπορούν και σήμερα, όπως μπορούσαν και στο παρελθόν, να συστήσουν εταιρεία και να διεκδικήσουν μερίδιο στις ΑΠΕ. Δεν αντιλαμβανόμαστε όμως ποιος είναι ο λόγος τώρα που μάλλον επίπλαστα με το κάλυμμα της Εν. Κοιν. με μέλη τρεις μόλις ΟΤΑ, θα μπορούν να αποκτήσουν προνομιακούς όρους στην αδειοδότηση έργων ΑΠΕ έναντι των ιδιωτών που πρέπει να είναι δεκαπέντε.

4. Σε ότι αφορά το κριτήριο της εντοπιότητας της παρ. 3 του άρθρου 3 για τα πρόσωπα που απαρτίζουν την Ε. Κοιν., δηλαδή πως το 75% πρέπει να σχετίζονται με τον τόπο στον οποίο βρίσκεται η έδρα της Ε. Κοιν. και συγκεκριμένα τα φυσικά πρόσωπα να έχουν πλήρη ή ψιλή κυριότητα ή επικαρπία σε ακίνητο το οποίο βρίσκεται εντός της περιφερειακής ενότητας αυτής και τα νομικά πρόσωπα μέλη να έχουν την έδρα τους επίσης εντός της περιφερειακής ενότητας αυτής, θεωρούμε ότι αποκλείει και αδικεί πολίτες μειονεκτικών σε δυναμικό ΑΠΕ Περιφερειών της χώρας αλλά και Περιφερειών ευαίσθητων περιβαλλοντικά-χωροταξικά όπως για παράδειγμα είναι η Αττική, όπου τα περιθώρια ανάπτυξης ΑΠΕ για αδειολογικούς-χωροταξικούς και ποικίλους άλλους λόγους είναι από ελάχιστα έως μηδενικά, αλλά αφορά παρόλα αυτά τέσσερα εκατομμύρια κατοίκους αρκετοί εκ των οποίων και δυνητικοί επενδυτές σε Εν. Κοιν., που ωστόσο δυστυχώς δεν θα έχουν ίσες ευκαιρίες σε εθνικό επίπεδο. Στις ΑΠΕ που είναι στατιστικά δύσκολο το ανανεώσιμο δυναμικό να συμπίπτει με την συνεταιριστική πρωτοβουλία, τις συμμετοχές, τους χωροταξικούς-αδειολογικούς μη περιορισμούς αλλά και τα απαιτούμενα κεφάλαια για υλοποίηση, οι όποιες πρωτοβουλίες υπάρξουν θα αυτό-ακυρωθούν από το κριτήριο της εντοπιότητας ή οι επενδυτές θα καταστούν όμηροι τοπικών συμφερόντων. Προτείνουμε λοιπόν το κριτήριο της εντοπιότητας μαζί με την παρ. 3 του άρθρου 3 να απαλειφθούν και να αφεθεί η πρωτοβουλία των Εν. Κοιν. να λειτουργήσει με πραγματικούς όρους προσφοράς.

5. Στην παρ. 4 του άρθρου 2 περί ιδιωτών σε Εν. Κοιν. κερδοσκοπικού χαρακτήρα, δεν αντιλαμβανόμαστε τι εξυπηρετεί ο περιορισμός το 50% συν ένα εκ των μελών αυτών να είναι αποκλειστικά φυσικά πρόσωπα και όχι λ.χ. νομικά τους πρόσωπα. Προτείνουμε λοιπόν το 50% συν ένα εκ των μελών των κερδοσκοπικού χαρακτήρα Εν. Κοιν. να δύνανται να είναι είτε φυσικά πρόσωπα είτε ΝΠΙΔ που δεν είναι μέτοχος το Δημόσιο.

6. Από τον ν. 4387/2016, άρθρο 39, παρ. 7, προκύπτει πως τα μέλη των Αστικών Συνεταιρισμών (άρα και των Εν. Κοιν. του παρόντος προσχεδίου) δεν θα εξαιρούνται των ασφαλιστικών εισφορών υπέρ του ΕΦΚΑ για το εισόδημα που θα εξασφαλίζουν από την συμμετοχή τους στον Συνεταιρισμό αυτό. Θεωρούμε ιδιαίτερα μειονεκτικό το καθεστώς αυτό των Εν. Κοιν., αφού σύμφωνα με τον ίδιο νόμο στις ΑΕ μόνο τα μέλη ΔΣ με ποσοστό άνω του 3% στο μετοχικό κεφάλαιο είναι υπόχρεα ασφαλιστικών εισφορών ενώ στις ΙΚΕ, ακόμη καλύτερα, μόνο ο διαχειριστής. Η ανισορροπία και το αντικίνητρο αυτό σε βάρος των Εν. Κοιν. νομίζουμε είναι εκ των ων ουκ άνευ να θεραπευθούν, οπότε ασφαλιστικά και σε αυτούς θα πρέπει κατ’ ελάχιστον να προβλέπεται ότι στις ΑΕ ή ακόμη καλύτερα ότι ισχύει στις ΙΚΕ.

7. Απαιτείται κατάλληλη τροποποίηση του άρθρου 7, παρ. 2, σύμφωνα με τις προτεινόμενες αλλαγές στο άρθρο 2.

Α) Στην Παράγραφο 2. προτείνουμε να προστεθεί μετά τον όρο «… της ορθολογικής χρήσης ενέργειας …» και ο όρος » … της εξοικονόμησης ενέργειας …»
Τεκμηρίωση :
Η Εξοικονόμηση ενέργειας αποτελεί την αποδοτικότερη των δράσεων στον τομέα του ενεργειακού σχεδιασμού και συνεπώς προτείνεται να αναφέρεται ρητά, παρότι στην έννοια της Ορθολογικής Χρήσης Ενέργειας και της Ενεργειακής Αποδοτικότητας υπονοείται και η εξοικονόμηση ενέργειας.

Β) Οι εκφράσεις «Είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα» στην παράγραφο 1 και «Οι Ε.Κοιν. επιδιώκουν οικονομικό όφελος» στην παράγραφο 2 έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους και πρέπει να βρεθεί διαφορετική διατύπωση.
Τεκμηρίωση :
Δημιουργεί σύγχυση το ότι από τη μια να αναφέρεται «μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα» και από την άλλη «επιδιώκουν οικονομικό όφελος». Πιο σαφές και ξεκάθαρο θα ήταν να υιοθετηθούν οι αρχές της ICA, οι οποίες διαχωρίζουν τα «πλεονάσματα» που παράγονται από τις συναλλαγές των μελών με το συνεταιρισμό, από τα «κέρδη» που παράγονται από τις συναλλαγές του συνεταιρισμού με τα μη μέλη.
Ο διαχωρισμός αυτός λύνει και το πρόβλημα που δημιουργεί την ανάγκη για την εξαίρεση της παραγρ. 4 του Άρθρου 2

Γενικές εισαγωγικές παρατηρήσεις :

Α. Από τη συνδυαστική εξέταση του άρθρου 1,
· στην 1η παραγρ. του οποίου αναφέρεται ότι «Είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με εξαίρεση την περίπτωση της παραγράφου 4 του άρθρου 2», ενώ
· στην 3η παραγρ. αναφέρεται ότι «Οι Ε.Κοιν. επιδιώκουν οικονομικό οφέλος…»

με το άρθρο 2,
· όπου στην παραγρ. 1.β, προβλέπεται ότι μέλη μιας Ε. Κοιν. μπορούν να είναι και «νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου»
· στην παραγρ. 2.α και γ, προβλέπεται στον ελάχιστο αριθμό μελών να είναι και «νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου»
· και στην παραγρ. 4. προβλέπεται ότι : «Στην περίπτωση που τα μέλη της Ε.Κοιν. είναι τουλάχιστον 15 και το 50% συν ένα εξ΄αυτών είναι φυσικά πρόσωπα, δύναται στο καταστατικό να ορίζεται ότι η Ε.Κοιν. είναι κερδοσκοπικού χαρακτήρα και ότι επιτρέπεται η διανομή κερδών»,

προκύπτει ότι οι μεγάλες ανώνυμες εταιρείες που έχουν ήδη άδεια λειτουργίας στο σύνολο της επικράτειας, μπορούν να στήσουν «Ενεργειακές Κοινότητες» παντού, να αξιοποιήσουν το νόμο αυτό σε συνδυασμό με το Ν.1667/86, χωρίς να αλλάξουν τίποτε από τον κερδοσκοπικό χαρακτήρα τους.

Β. Το άρθρο 4 περιορίζει γεωγραφικά τις δραστηριότητες της Ε. Κοιν. εντός της περιφερειακής ενότητας που βρίσκεται η έδρα της Ε.Κοιν.» ή «ή εντός όμορης περιφερειακής ενότητας», ή το πολύ εντός της περιφέρειας της έδρας της Ε. Κοιν.

Γ. Το άρθρο 10 προβλέπει οικονομικά κίνητρα, όπως «ειδικές προϋποθέσεις και όρους προνομιακής συμμετοχής ή εξαίρεσης από τις ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών»… απαλλαγές «από την καταβολή του μέρους του ειδικού τέλους»…» από την υποχρέωση καταβολής του Ετήσιου τέλους διατήρησης δικαιώματος κατοχής άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας»…»μείωση του απαιτούμενου ύψους της εγγυητικής επιστολής …κατά 50%»…»μείωση του απaιτούμενου εταιρικού κεφαλαίου από 600.000 σε 60.000 ευρώ»…»μειωμένα ποσά εγγυήσεων για την εγγραφή στα μητρώα συμμετεχόντων στο πλαίσιο των σχετικών Συμβάσεων Συναλλαγών Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού (ΗΕΠ) και Διαχείρισης των ηλεκτρικών δικτύων αντίστοιχα»… κλπ. κλπ.

Οι προβλέψεις αυτές όχι μόνο δίνουν συντριπτικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις μεγάλες ανώνυμες εταιρείες που έχουν άδεια λειτουργίας στο σύνολο της επικράτειας, έναντι των Ε. Κοιν., αλλά αποτελούν και τη μεγαλύτερη δυνατή προσφορά που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς προς τον ιδιωτικό κερδοσκοπικό τομέα της ενέργειας.

Θεμελιώδης πρόταση – θέση :

Οι βασικές αυτές προβλέψεις των άρθρων 1, 2, 4 και 10 του Σ/Ν, αν δεν αναιρεθούν, με τον αποκλεισμό των νομκών προσώπων ιδιωτικού δικαίου ως μελών των Ενεργειακών Κοινοτήτων, καλύτερα να αποσυρθεί συνολικά όλο το Σ/Ν ή να ονομαστεί «μια ακόμη μεγάλη προσφορά προς τον ιδιωτικό κερδοσκοπικό τομέα της ενέργειας».

Οι παρακάτω προτάσεις στα επιμέρους άρθρα του Σ/Ν γίνονται υπό την προϋπόθεση ότι έχουν αποκλειστεί τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου από το Σ/Ν συνολικά.

Άρθρο 1, Ορισμός – Σκοπός

παρ. 1. …»Είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με εξαίρεση» …
παρ. 3. «Οι Ε.Κοιν. επιδιώκουν οικονομικό οφέλος μέσω της δραστηριοποίησης στους τομείς»…

Πρόταση 1η : δημιουργεί σύγχιση το ότι από τη μια λέει «μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα» και από την άλλη «επιδιώκουν οικονομικό όφελος». Πιό σαφές και ξεκάθαρο θα ήταν να υιοθετηθούν οι αρχές της Διεθνούς Συνεταιριστικής Συμμαχίας (ICA), οι οποίες διαχωρίζουν τα «πλεονάσματα», που παράγονται από τις συναλλαγές των μελών με το συνεταιρισμό, από τα «κέρδη», που παράγονται από τις συναλλαγές του συνεταιρισμού με τα μη μέλη.
Ο διαχωρισμός αυτός λύνει και το πρόβλημα που δημιουργεί την ανάγκη για την εξαίρεση της παραγρ. 4 του Άρθρου 2.

Οι θέσεις της Συνεταιριστικής Εταιρίας Σίφνου επί του Προσχεδίου Νόμου περί Ενεργειακών Κοινοτήτων

Σχετικά με το άρθρο 2, παρ. 3.
Οι συνεταιρισμοί, σύμφωνα με τη “Σύσταση 193 του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO) για την προώθηση των συνεταιρισμών”(www.ilo.org/images/empent/static/coop/pdf/greek.pdf) διέπονται από 7 συνεταιριστικές αρχές, οι οποίες υιοθετήθηκαν από την Γενική Συνέλευση της ∆ιεθνούς Ένωσης Συνεταιρισμών ( ^[1]) το 1995 καθώς και από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Συνεταιρισμών και Συνεργατικών σχημάτων πολιτών για παραγωγή ενέργειας μέσω ΑΠΕ (www.rescoop.eu).
Η παράγραφος 3 του άρθρου 02, εισάγοντας τοπικές και περιουσιακές διακρίσεις, αντιτίθεται στην πρώτη βασική αρχή των Συνεταιρισμών που είναι η Εθελοντική και Ελεύθερη συμμετοχή για όλους.
Όλοι όσοι πιστεύουν στο σκοπό μίας Ε.Κοιν., όπως αυτός περιγράφεται στο άρθρο 1, πρέπει να έχουν το δικαίωμα και τη δυνατότητα να γίνουν μέλη αυτής και για το λόγο αυτό προτείνουμε την διαγραφή της παρ. 3 του άρθρου 2.

Σχετικά με το άρθρο 4, παρ. 2.
Μία από τις πιθανές μορφές ενέργειας που προσφέρεται για μακροχρόνια αποθήκευση ιδιαίτερα στα ΜΔΝ είναι και το υδρογόνο. Το υδρογόνο παρά την ενεργοβόρο παράγωγη του σε σχέση με την απόδοση του, είναι μία μορφή ενέργειας που προσφέρεται για αποθήκευση της πλεονάζουσας παραγόμενης ενέργειας τη χειμερινή περίοδο που η κατανάλωση ενέργειας ιδιαίτερα στα τουριστικά νησιά είναι ιδιαίτερα περιορισμένη σε σχέση με την καλοκαιρινή περίοδο. Υδρογόνο παραγόμενο κατά τη χειμερινή περίοδο μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε για τη κίνηση πλωτών μέσων (ακτοπλοΐα) είτε για τη λειτουργία θερμικών μονάδων σαν αυτές που λειτουργούν σήμερα στα ΜΔΝ με diesel, σε έκτακτες περιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν σαν απόρροια της κλιματικής αλλαγής (π.χ. εφεδρεία σε περίπτωση παρατεταμένης άπνοιας σε περιόδους υψηλής ενεργειακής ζήτησης και ως εκ τούτου ελαχιστοποιημένης παραγωγής ενεργείας από ανεμογεννήτριες). Για τους λόγους αυτούς, προτείνεται να προστεθεί μία παράγραφος ως εξής:
η. Μετατροπή, αποθήκευση και αξιοποίηση πλεονασμάτων ενέργειας παραγόμενης από ΑΠΕ με κάθε πρόσφορο τρόπο που επεκτείνει την ενεργειακή αποδοτικότητα και αειφορική ανάπτυξη σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.

Επίσης, ιδιαίτερα για Ε. Κοιν. της περιφέρειας και ειδικά στα νησιά όπου αντιμετωπίζουν σωρεία ελλείψεων βασικών υπηρεσιών όπως π.χ. σε ιατρικό ή διδακτικό προσωπικό θα είναι πολύ χρήσιμο να επιτρέπεται η διάθεση μέρους των κερδών, σύμφωνα πάντοτε με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, για κοινωφελείς σκοπούς όπως π.χ. τον εξοπλισμό των περιφερειακών ιατρείων, την κατασκευή αξιοπρεπών καταλυμάτων για τη φιλοξενία από την τοπική κοινωνία των ιατρών ή των καθηγητών, κλπ. Για το λόγο αυτό, προτείνεται να προστεθεί μία παράγραφος ως εξής:
θ. Αξιοποίηση μέρους των ετήσιων καθαρών κερδών των Ε. Κοιν., με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, για κάλυψη ειδικών κοινωνικών αναγκών που χαρακτηρίζουν τη νησιοτικότητα.

Σχετικά με το άρθρο 6, παρ. 2.
Στη περίπτωση που γίνει δεκτή η προσθήκη της παραγράφου θ. στο άρθρο 2, προτείνεται η αλλαγή του άρθρου 6, παρ. 2, ως εξής:
2. Προκειμένου για μη κερδοσκοπική Ε.Κοιν., τα καθαρά κέρδη δεν διανέμονται στα μέλη, αλλά παραμένουν στην Ε.Κοιν. υπό τη μορφή αποθεματικών και διατίθενται για τους σκοπούς της με απόφαση της γενικής συνέλευσης. Προκειμένου για κερδοσκοπική Ε.Κοιν., το υπόλοιπο των καθαρών κερδών μετά την αφαίρεση των αποθεματικών ή των επενδύσεων της παραγράφου 2.θ. του άρθρου 2, διανέμεται στα μέλη.

Σχετικά με το άρθρο 8:
Βασικό στοιχείο των Αστικών Συνεταιρισμών του ν. 1667/1986 είναι η δυνατότητα συμμετοχής των πολιτών. Πιο συγκεκριμένα, όσο περισσότεροι από τους πολίτες μιας τοπικής κοινωνίας αποφασίζουν να γίνουν μέλη και να επενδύσουν στον Αστικό Συνεταιρισμό και εν προκειμένω στην Ε.Κοιν. τόσο ισχυρότερη καθίσταται η Ε.Κοιν. και αντίστοιχα διευκολύνεται το έργο της και διαχέονται στην τοπική κοινωνία τα οφέλη από τη λειτουργία της. Σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 1667/1986, αρμόδιο όργανο για την προσωρινή αποδοχή νέου μέλους στο Συνεταιρισμό είναι το Διοικητικό Συμβούλιο και αρμόδιο όργανο για την επικύρωση των αποφάσεων του Δ.Σ. και την οριστική εγγραφή των νέων μελών, είναι η Γενική Συνέλευση. Κατά συνέπεια, η ενημέρωση του Γ.Ε.ΜΗ για την οριστική εγγραφή νέων μελών στην Ε.Κοιν. και την αντίστοιχη τροποποίηση του κεφαλαίου μπορεί να γίνεται μόνο μετά από τη Γενική Συνέλευση, τακτική ή έκτακτη.
Επίσης, ο ν. 1667/1986 προβλέπει ότι μετά το τέλος της διαχειριστικής περιόδου, το κεφάλαιο του Συνεταιρισμού αναπροσαρμόζεται σύμφωνα με την ενσωμάτωση των κερδών/ζημιών της διαχειριστικής περιόδου. Προκειμένου λοιπόν να μην αναπροσαρμόζεται το κεφάλαιο της Ε.Κοιν. διαρκώς, προτείνεται να διευκρινιστεί ότι η υποχρέωση του Δ.Σ. για ενημέρωση του Γ.Ε.ΜΗ και για τη μεταβολή του κεφαλαίου της Ε.Κοιν. είναι μία φορά το χρόνο, μαζί με τα υπόλοιπα προβλεπόμενα στοιχεία που υποβάλλονται ετησίως στο Γ.Ε.ΜΗ.

Σχετικά με το άρθρο 9, παρ. 1.α.
Μία Ε.Κοιν. που έχει αναλογία 75% των μελών με “εντοπιότητα” όπως ορίζεται στο άρθρο 2 παρ. 3, λύεται σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 1, εάν έστω και ένα μέλος με “εντοπιότητα” αποχωρήσει, καθώς το 75% ελαττώνεται.
Πιστεύουμε πως η μεταβολή της σύστασης μίας Ε.Κοιν. δεν πρέπει να αποτελεί αιτία λύσης της, καθώς με αυτόν τον τρόπο η ύπαρξη και λειτουργία της εξαρτάται και μπορεί να τύχει αντικείμενο χειραγώγησης από τρίτους ή ακόμη και από ένα και μόνο μέλος της.
Για τους λόγους αυτούς και στη περίπτωση που ΔΕΝ γίνει δεκτή η πιο πάνω προτεινόμενη διαγραφή της παρ. 3 του άρθρου 2, προτείνουμε την τροποποίηση της παρ. 1.α. του άρθρου 9 ως εξής: εάν πάψουν να ισχύουν οι προϋποθέσεις της παρ. 2 του άρθρου 2.

Το Ινστιτούτο Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ) επικροτεί την πρωτοβουλία του Υπουργείου Ενέργειας για την δημιουργία των Ε.Κοιν. που θα δραστηριοποιήσει τις τοπικές κοινωνίες επιδιώκοντας περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη προς ένα καλύτερο μέλλον.

Στην προσπάθεια για ένα λειτουργικό και αποδοτικό θεσμικό πλαίσιο παρατίθενται παρακάτω τα σχόλια του ΙΕΝΕ.

Άρθρον 1ον: Προσθήκη
Να τονισθεί η περιβαλλοντική διάσταση των Ε.Κοιν. και η συμβολή τους στους εθνικούς στόχους με την προσθήκη, στην παρ. 1: την βέλτιστη ένταξη των έργων στο φυσικό περιβάλλον, και στην παρ. 3: επιδιώκουν την μείωση εκπομπών CO2,…., της αποθήκευσης…..

Η Greenpeace χαιρετίζει επί της αρχής την πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη νομοθετική ρύθμιση των ενεργειακών κοινοτήτων (Ε.Κοιν.), η οποία δίνει τη δυνατότητα σε πολίτες και τοπικούς φορείς να αποκτήσουν έναν πιο ενεργό ρόλο στη διαδικασία παραγωγικής ανασυγκρότησης της οικονομίας, αλλά και να αξιοποιήσουν τους καθαρούς και ανεξάντλητους πόρους της χώρας για τη μείωση του ενεργειακού τους κόστους.
Το προτεινόμενο νομοσχέδιο κινείται στη σωστή κατεύθυνση, με σημαντικές διατάξεις που μπορούν να αποδειχθούν καθοριστικές στην προσπάθεια εκδημοκρατισμού του ενεργειακού τομέα και την κοινωνικά δίκαιη οικονομική ανάπτυξη.

Στα θετικά σημεία του νομοσχεδίου συγκαταλέγεται το ευρύ πεδίο εφαρμογών, το οποίο μάλιστα περιλαμβάνει νέες τεχνολογίες και τάσεις που αναμένεται να κυριαρχήσουν στο εγγύς μέλλον (π.χ. αποθήκευση και διαχείριση ενέργειας, ηλεκτροκίνηση και διαχείριση σταθμών φόρτισης κα). Η έμφαση σε νέες και καθαρές τεχνολογίες συμβάλλει στη δημιουργία ενός θεσμικού εργαλείου ικανού να βοηθήσει την τοπική επιχειρηματικότητα να στραφεί σε σύγχρονες επενδυτικές επιλογές που συνεισφέρουν στον εκσυγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας. Επιπλέον, τα οικονομικά κίνητρα και τα μέτρα στήριξης αποτελούν άλλο ένα θετικό σημείο του νομοσχέδιο και αναμένεται να βοηθήσουν στην επιτυχή σύσταση και λειτουργία των Ε.Κοιν.

Ιδιαίτερη μνεία, τέλος, οφείλουμε να κάνουμε στην πρόβλεψη για δράσεις που έχουν σκοπό την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, ακόμα και σε πολίτες οι οποίοι δεν αποτελούν απαραιτήτως μέλη των ενεργειακών κοινοτήτων. Η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας σε τοπικό επίπεδο για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας και η ενσωμάτωσή της στο πλαίσιο κοινωνικών πολιτικών ΟΤΑ ή άλλων φορέων, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες, πλην όμως αναξιοποίητες, αναπτυξιακές ευκαιρίες της χώρας με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης.

Παρά τις φιλόδοξες προθέσεις, ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα κρίσιμα σημεία στο νομοσχέδιο, τα οποία θα πρέπει να βελτιωθούν άμεσα προκειμένου να γίνει εφικτή η προσδοκία για σημαντικές επενδύσεις στο τοπικό επίπεδο, ιδιαίτερα στη σημερινή δύσκολη οικονομική συγκυρία.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Greenpeace παραθέτει τα σχόλια και τις παρατηρήσεις της επί του νομοσχεδίου με στόχο την ουσιαστική βελτίωσή του.

Τα σχόλια της Greenpeace βρίσκονται επίσης αναρτημένα στην εξής διεύθυνση:

^[2]

Η Greenpeace χαιρετίζει επί της αρχής την πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη νομοθετική ρύθμιση των ενεργειακών κοινοτήτων (Ε.Κοιν.), η οποία δίνει τη δυνατότητα σε πολίτες και τοπικούς φορείς να αποκτήσουν έναν πιο ενεργό ρόλο στη διαδικασία παραγωγικής ανασυγκρότησης της οικονομίας, αλλά και να αξιοποιήσουν τους καθαρούς και ανεξάντλητους πόρους της χώρας για τη μείωση του ενεργειακού τους κόστους.
Το προτεινόμενο νομοσχέδιο κινείται στη σωστή κατεύθυνση, με σημαντικές διατάξεις που μπορούν να αποδειχθούν καθοριστικές στην προσπάθεια εκδημοκρατισμού του ενεργειακού τομέα και την κοινωνικά δίκαιη οικονομική ανάπτυξη.

Στα θετικά σημεία του νομοσχεδίου συγκαταλέγεται το ευρύ πεδίο εφαρμογών, το οποίο μάλιστα περιλαμβάνει νέες τεχνολογίες και τάσεις που αναμένεται να κυριαρχήσουν στο εγγύς μέλλον (π.χ. αποθήκευση και διαχείριση ενέργειας, ηλεκτροκίνηση και διαχείριση σταθμών φόρτισης κα). Η έμφαση σε νέες και καθαρές τεχνολογίες συμβάλλει στη δημιουργία ενός θεσμικού εργαλείου ικανού να βοηθήσει την τοπική επιχειρηματικότητα να στραφεί σε σύγχρονες επενδυτικές επιλογές που συνεισφέρουν στον εκσυγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας. Επιπλέον, τα οικονομικά κίνητρα και τα μέτρα στήριξης αποτελούν άλλο ένα θετικό σημείο του νομοσχέδιο και αναμένεται να βοηθήσουν στην επιτυχή σύσταση και λειτουργία των Ε.Κοιν.

Ιδιαίτερη μνεία, τέλος, οφείλουμε να κάνουμε στην πρόβλεψη για δράσεις που έχουν σκοπό την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, ακόμα και σε πολίτες οι οποίοι δεν αποτελούν απαραιτήτως μέλη των ενεργειακών κοινοτήτων. Η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας σε τοπικό επίπεδο για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας και η ενσωμάτωσή της στο πλαίσιο κοινωνικών πολιτικών ΟΤΑ ή άλλων φορέων, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες, πλην όμως αναξιοποίητες, αναπτυξιακές ευκαιρίες της χώρας με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης.

Παρά τις φιλόδοξες προθέσεις, ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα κρίσιμα σημεία στο νομοσχέδιο, τα οποία θα πρέπει να βελτιωθούν άμεσα προκειμένου να γίνει εφικτή η προσδοκία για σημαντικές επενδύσεις στο τοπικό επίπεδο, ιδιαίτερα στη σημερινή δύσκολη οικονομική συγκυρία.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Greenpeace παραθέτει τα σχόλια και τις παρατηρήσεις της επί του νομοσχεδίου με στόχο την ουσιαστική βελτίωσή του.

1. Πεδίο δράσης: Οι Ε.Κοιν. οφείλουν να δραστηριοποιούνται αποκλειστικά με ΑΠΕ και εξοικονόμηση (Άρθρο 1: Ορισμός – Σκοπός).

Αν και σχεδόν το σύνολο των διατάξεων και το γενικότερο πνεύμα του προτεινόμενου νομοσχεδίου αφορά την προώθηση των ΑΠΕ και της εξοικονόμησης, εν τούτοις το κείμενο αφήνει περιθώρια παρερμηνειών όσον αφορά τις πηγές ενέργειας που θα αξιοποιούνται.
Είναι σαφές ότι οι δραστηριότητες των Ε.Κοιν. οφείλουν απαραίτητα να συνάδουν με:
– τη γενικότερη προσπάθεια απεξάρτησης της χώρας από τα ορυκτά καύσιμα και τη μετάβαση σε μία καθαρή οικονομία που θα βασίζεται σε 100% καθαρές πηγές.
– τους εθνικούς ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους, μετά από την επικύρωση της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα από το Ελληνικό Κοινοβούλιο και την επικείμενη αναθεώρησής ευρωπαϊκών και ελληνικών στόχων
– Το νέο υπό συζήτηση θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενέργεια (γνωστό και ως winter-package) και ιδιαίτερα τις διατάξεις για τις ενεργειακές κοινότητες ΑΠΕ (Renewable Energy Communities) στην προτεινόμενη Κοινοτική Οδηγία για τις ΑΠΕ. Η πρόθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανάπτυξη των καθαρών πηγών ενέργειας στο τοπικό επίπεδο με την ενισχυμένη συμμετοχή των πολιτών ως ενεργειακοί πολίτες (prosumers), επιβεβαιώνεται και από το κεντρικό επικοινωνιακό μήνυμα «Καθαρή Ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους».
– Πολιτικές προώθησης σε τοπικό επίπεδο επενδύσεων σε νέες και αποδοτικές τεχνολογίες που εκσυγχρονίζουν την ελληνική οικονομία και όχι σε ορυκτά καύσιμα που έχουν συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης ως ενεργειακές πηγές.

Η τελική διατύπωση του κειμένου δεν θα πρέπει να αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας. Συνεπώς θα πρέπει να αναφέρεται ρητώς στο Άρθρο 1 ότι οι δραστηριότητες των Ε.Κοιν. αφορούν αποκλειστικά και μόνο την παραγωγή, χρήση και διαχείριση τεχνολογιών που σχετίζονται με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς και ότι οφείλουν να συμβάλλουν στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της χώρας και να ενισχύουν τον ρυθμό απανθρακοποίησης της ελληνικής οικονομίας.

2. Γεωγραφικοί περιορισμοί (Άρθρο 2: Μέλη Ενεργειακής Κοινότητας)

Είναι σαφές ότι το προωθούμενο θεσμικό πλαίσιο επικεντρώνεται στην ανάπτυξη ενεργειακών κοινοτήτων που δραστηριοποιούνται στο τοπικό επίπεδο – κατά τα πρότυπα των δύο σχετικών προτεινόμενων κοινοτικών οδηγιών, με την παροχή μάλιστα ευνοϊκών διατάξεων (π.χ. οικονομικά κίνητρα) και όχι γενικότερα στην προώθηση ενεργειακών συνεταιρισμών με δράση εθνικής εμβέλειας. Αν και κατανοητό, εδώ κρύβεται μία αντίφαση: παρά το εντυπωσιακό και ευρύ πεδίο εφαρμογών (π.χ. έργα ΑΠΕ, εξοικονόμηση, διανομή ενέργειας, αποθήκευση, ηλεκτροκίνηση κτλ), είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα είναι εφικτή η υλοποίηση αρκετών επενδύσεων εξαιτίας των αυστηρών, γεωγραφικών περιορισμών των Ε.Κοιν. οι οποίοι, συν τοις άλλοις, μοιραία επηρεάζουν και την πρόσβαση σε επαρκή χρηματοδότηση.

Η οικονομική ύφεση και το δυσμενές επενδυτικό περιβάλλον, σε συνδυασμό με την ακανόνιστη πληθυσμιακή κατανομή της χώρας, δημιουργούν ιδιάζουσες συνθήκες που δεν συναντώνται απαραίτητα σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη. Ήδη κάποιες περιφερειακές ενότητες σήμερα βρίσκονται σε ιδιαίτερα δεινή οικονομική κατάσταση έχοντας πληγεί δυσανάλογα από την κρίση σε σχέση με άλλες περιοχές της χώρας, χωρίς να έχουν τους τοπικούς πόρους ή το οικονομικό και κοινωνικό δυναμικό να δημιουργήσουν επενδύσεις ή να προσελκύσουν κεφάλαια. Επιπλέον, κάποιες περιφερειακές ενότητες έχουν μικρότερο δυναμικό ΑΠΕ σε σχέση με κάποιες άλλες ή έχουν πολύ πιο αυστηρή περιβαλλοντική νομοθεσία (π.χ. περιφερειακές ενότητες Αττικής). Για αυτούς τους λόγους, ο αυστηρός περιορισμός που απαιτεί – τουλάχιστον – το 75% των μελών των Ε.Κοιν. να προέρχεται από την ίδια περιφερειακή ενότητα, αναμένεται να αποτελέσει τροχοπέδη για πολλά φιλόδοξα σχέδια.

Ο περιορισμός στο επίπεδο περιφερειακής ενότητας αποτελεί εν δυνάμει ανασταλτικό παράγοντα και για έναν επιπρόσθετο λόγο: πολλές κοινότητες – με την ευρύτερη έννοια του όρου – είναι πιθανόν να βρίσκονται ανάμεσα στα σύνορα δύο περιφερειακών ενοτήτων.

Συνεπώς, προτείνεται να υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία στους γεωγραφικούς περιορισμούς, πάντα με γνώμονα την επιτυχή σύσταση, λειτουργία και χρηματοδότηση των Ε.Κοιν., χωρίς να αλλοιώνεται ο τοπικός τους χαρακτήρας. Συγκεκριμένα, προτείνεται η εξής αναδιατύπωση της παραγράφου 3 του Άρθρου 2:

«Τουλάχιστον το 51% των μελών πρέπει να σχετίζονται με τον τόπο στον οποίο βρίσκεται η έδρα της Ε.Κοιν., και συγκεκριμένα τα φυσικά πρόσωπα – μέλη να έχουν πλήρη ή ψιλή κυριότητα ή επικαρπία ή δικαίωμα χρήσης σε ακίνητο το οποίο βρίσκεται εντός της περιφέρειας της έδρας της Ε.Κοιν. ή να είναι δημότες δήμου της περιφέρειας αυτής και τα νομικά πρόσωπα μέλη να έχουν την έδρα τους εντός της περιφέρειας της έδρας της Ε.Κοιν.» »

(Παρόμοιες αλλαγές θα πρέπει να γίνουν στο Άρθρο 4, παρ. 1, περ. α, ε, στ, η, θ και παρ. 2 περ. α, καθώς και στο Άρθρο 7, παρ. 2, περ. β).

3. Οικονομικά κίνητρα (Άρθρο 10: Οικονομικά κίνητρα και μέτρα στήριξης των Ε.Κοιν.)

Αν και αναμφίβολα τα μέτρα του Άρθρου 10 κρίνονται θετικά, το ιδιαίτερα δυσμενές οικονομικό περιβάλλον και η δυσχερής πρόσβαση σε χρηματοδότηση για μικρά συνεταιριστικά σχήματα καθιστούν αναγκαία την περαιτέρω αξιοποίηση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου για την ουσιαστική στήριξη των Ε.Κοιν. Συνεπώς η Greenpeace καλεί την κυβέρνηση να διερευνήσει το ενδεχόμενο ένταξης των Ε.Κοιν. στην κατηγορία επιχειρήσεων, των οποίων οι δραστηριότητες – έχοντας αναγνωρισμένα επιπρόσθετη κοινωνική αξία, ιδιαίτερα στο τοπικό επίπεδο – δικαιούνται φορολογική στήριξη σε αγορές επενδυτικών αγαθών (όπως δηλαδή ισχύει σήμερα για κάποιες κατηγορίες επιχειρήσεων).

Επιπλέον, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι τα μέλη Ε.Κοιν. μη-κερδοσκοπικού χαρακτήρα δεν επιβαρύνονται με καταβολή επιπλέον ασφαλιστικών εισφορών υπέρ του ΕΦΚΑ που προκύπτουν από την ιδιότητα αυτή.

4. Διατάξεις για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας μέσω εικονικής αυτοπαραγωγής (Άρθρα 4, 10 και 11)

Αναμφίβολα μία από τις πλέον θετικές και προοδευτικές διατάξεις του νομοσχεδίου είναι η ρητή αναφορά στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας (Άρθρο 4, παρ. 2, περ. ζ,) με δράσεις προς ευάλωτους καταναλωτές – συμπεριλαμβανομένης και της δυνατότητας εικονικού συμψηφισμού – οι οποίοι μάλιστα δεν είναι απαραίτητο να αποτελούν μέλη της Ε.Κοιν.

Ωστόσο, στην παράγραφο 11 του Άρθρου 10 και στην παράγραφο 1 του Άρθρου 11, όπου αναφέρεται η δυνατότητα εικονικής αυτοπαραγωγής με συμψηφισμό, οι διατυπώσεις αφήνουν να εννοηθεί ότι ο εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός θα αφορά μόνο μέλη των Ε.Κοιν.

Προκειμένου να μην υπάρχει αντίφαση και η δυνατότητα παροχής βοήθειας σε ευάλωτους καταναλωτές να αφορά και μη-μέλη των Ε.Κοιν., προτείνονται οι εξής εναλλακτικές διατυπώσεις:

Άρθρο 10, παρ. 11, εδαφ. 1
«Επιτρέπεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών και σταθμών μικρών ανεμογεννητριών από Ε.Κοιν. για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών των μελών τους ή τρίτων ευάλωτων καταναλωτών κατά τα οριζόμενα στην περ. ζ’ της παρ. 2 του άρθρου 3 του παρόντος νόμου, με εφαρμογή εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού όπως αυτός ορίζεται στην παρ. 13 του άρθρου 2 του ν.3468/20016 (Α’ 129) όπως ισχύει. Μέλη της Ε.Κοιν. δύνανται να εκχωρούν σε τρίτους χωρίς αντάλλαγμα τα δικαιώματα συμψηφισμού του προηγουμένου εδαφίου…»

Άρθρο 11, παρ. 1
Η παράγραφος 13 του άρθρου 2 του ν.3468/20016 (Α’ 129) όπως τροποποιήθηκε με την παράγραφο 2 του άρθρου 13 του ν.4414/2016 (Α’ 149) αντικαθίσταται ως εξής:

«13. Εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός: ο συμψηφισμός της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από σταθμούς Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. αυτοπαραγωγού, με τη συνολική καταναλισκόμενη ηλεκτρική ενέργεια σε εγκαταστάσεις του αυτοπαραγωγού, από τις οποίες τουλάχιστον η μία είτε δεν βρίσκεται στον ίδιο ή όμορο χώρο με το σταθμό Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. είτε στην περίπτωση που βρίσκεται, τροφοδοτείται από διαφορετική παροχή. Ειδικά για την περίπτωση Ενεργειακής Κοινότητας (Ε.Κοιν.), ο συμψηφισμός της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από σταθμό Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α της Ε.Κοιν. γίνεται με τη συνολική καταναλισκόμενη ηλεκτρική ενέργεια σε εγκαταστάσεις μελών της Ε.Κοιν. ή τρίτων ευάλωτων καταναλωτών ή εν γένει εκδοχέων στους οποίους εκχωρήθηκε χωρίς αντάλλαγμα το σχετικό δικαίωμα μέλους της Ε.Κοιν.»

5. Δυνατότητα Δήμων να ασκήσουν κοινωνική πολιτική για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας μέσω της εικονικής αυτοπαραγωγής (Άρθρο 11 – Λοιπές Διατάξεις)

Η Greenpeace έχει καταθέσει δημόσια προτάσεις για την αναγκαία βελτίωση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου της αυτοπαραγωγής και της εικονικής αυτοπαραγωγής με συμψηφισμό. Αυτές οι βελτιώσεις κρίνονται απαραίτητες προκειμένου να ενισχυθεί ο δημοκρατικός χαρακτήρας του ενεργειακού τομέα, να βοηθηθούν με ουσιαστικό τρόπο νοικοκυριά και επιχειρήσεις ώστε να αντιμετωπίσουν το υψηλό κόστος ενέργειας, αλλά και να προωθηθούν νέες και πιο αποτελεσματικές πολιτικές αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας.
Ειδικά όσον αφορά το τελευταίο, το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο δεν επιτρέπει στους ΟΤΑ να βοηθήσουν απευθείας ευάλωτα νοικοκυριά με τη χρήση εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού. Συνεπώς, στα πλαίσια άσκησης κοινωνικής πολιτικής από τους ΟΤΑ, η Greenpeace προτείνει την προσθήκη της παρακάτω παραγράφου στο Άρθρο 11 του παρόντος νόμου:

Άρθρο 11, παράγραφος 3,

Στο τέλος της παραγράφου 1 του άρθρου 14Α του ν. 3468/2006 προστίθεται το εξής εδάφιο:

“Στο πλαίσιο άσκησης κοινωνικής πολιτικής και καταπολέμησης της ενεργειακής φτώχειας, οι ΟΤΑ ή άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου που επιδιώκουν κοινωφελείς ή άλλους δημοσίου ενδιαφέροντος σκοπούς γενικής ή τοπικής εμβέλειας δύνανται επίσης να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά συστήματα ή μικρές ανεμογεννήτριες, σταθμούς βιομάζας / βιοαερίου / βιορευστών, μικρούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς και σταθμούς Σ.Η.Θ.Υ.Α. σε χώρους των οποίων έχουν την κυριότητα ή τη νόμιμη χρήση αυτών (π.χ. μέσω μίσθωσης, δωρεάν παραχώρησης κ.λπ. και έχουν διασφαλίσει την έγγραφη συναίνεση του ιδιοκτήτη του χώρου), αντιστοιχίζοντας τα συστήματα αυτά με τη χρήση εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού σε έναν ή περισσότερους μετρητές κατανάλωσης τρίτων προσώπων ή φορέων (ωφελούμενων του μέτρου κοινωνικής πολιτικής).

Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ

Άρθρο 1
Οι παράγραφοι 1 και 3 εμφανίζουν μια επανάληψη η οποία δημιουργεί σύγχυση. Θεωρώντας ότι η παράγραφος 1 ορίζει την ΕΚΟΙΝ, ενώ η παράγραφος 3 προσδιορίζει τον σκοπό της θα προτείναμε τις παρακάτω εναλλακτικές διατυπώσεις.

Παρ 1.
Η Ενεργειακή Κοινότητα (Ε.Κοιν.), είναι αστικός συνεταιρισμός αποκλειστικού σκοπού με στόχο την προώθηση της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και την ενίσχυση της τοπικότητας κατά την υλοποίηση έργων στον ενεργειακό τομέα, την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας, την προαγωγή της ενεργειακής αειφορίας και καινοτομίας, καθώς και τη γενικότερη ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των πολιτών σε θέματα σχετικά με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με εξαίρεση την περίπτωση της παραγράφου 4 του άρθρου 2.

Παρ 3.
Σκοπό των Ε.Κοιν. αποτελεί η παράλληλη παραγωγή οικονομικού, περιβαλλοντικού και κοινωνικού οφέλους μέσω δραστηριοποίησης στον ευρύτερο ενεργειακό τομέα με ενδεικτικές δράσεις την παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.), την συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής απόδοσης (Σ.Η.Θ.Υ.Α.), την αποθήκευση ενέργειας και αξιοποίησή της, την ορθολογική χρήση ενέργειας, την ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας, την ιδιοκατανάλωση ενέργειας, την προώθηση βιώσιμων μεταφορών, την διαχείριση της ζήτησης και της παραγωγής ενέργειας, καθώς και τη διανομή και προμήθεια ενέργειας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.