Αρχική Δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση επί του σχεδίου νόμου «Τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας»Σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο «Τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας»Σχόλιο του χρήστη Γ. Χασιώτης | 7 Οκτωβρίου 2021, 14:33
  • Σχόλιο του χρήστη 'Γ. Χασιώτης' | 7 Οκτωβρίου 2021, 14:33

    ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΝΕΟ ΑΡΘΡΟ Π.Κ. 191 (ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΨΕΥΔΩΝ ΕΙΔΗΣΕΩΝ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ) Η ισχύουσα διάταξη είναι κάκιστη, αλλά η προτεινόμενη διάταξη καταφέρνει να την κάνει χειρότερη. Ενδεικτικά: (α) η ισχύουσα διάταξη [Π.Κ. 191 (2019)] κολάζει όποιον διαδίδει «ψευδείς ειδήσεις…με αποτέλεσμα να προκαλεί φόβο», ενώ για την προτεινόμενη διάταξη αρκεί όχι το πραγματικό αποτέλεσμα, αλλά η απλή «δυνατότητα» πρόκλησης φόβου. (β) Ακόμα χειρότερα, δεν πρόκειται πια μόνο για την «δυνατότητα» πρόκλησης φόβου, αλλά αρκεί και η δυνατότητα πρόκλησης ακόμα και απλής «ανησυχίας». (γ) Η ισχύουσα διάταξη απαιτεί τον «κίνδυνο πρόκλησης ζημίας» (στην οικονομία, στον τουρισμό ή στην αμυντική ικανότητα της χώρας), ενώ η προτεινόμενη διάταξη ποινικοποιεί απλώς τον «κλονισμό της εμπιστοσύνης» (στην εθνική οικονομία, στην αμυντική ικανότητα της χώρας ή στη δημόσια υγεία). Έτσι, η προτεινόμενη διάταξη εισάγει περισσότερες αξιολογικές, δυσερμήνευτες και ασαφείς κρίσεις, που εγγυούνται την ανόμοια, άνιση και επιλεκτική εφαρμογή της. (δ) Τέλος, οι ποινές επίσης αυστηροποιούνται: από φυλάκιση «έως 3 έτη», προτείνεται φυλάκιση «τουλάχιστον 6 μηνών», χωρίς ανώτατο όριο. Παράλληλα, αν κάποιος διαδώσει την είδηση από αμέλεια – π.χ., μέσω των «αναδημοσιεύσεων», που είναι τόσο εύκολες και διαδεδομένες στα social media (π.χ., μέσω retweets)-, τιμωρείται με «με φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηματική ποινή» (με το ισχύοντα Π.Κ., μόνο «χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας», Π.Κ. 191§2). Η δρακόντεια αυτή αυστηροποίηση παραγνωρίζει επίσης βασικές σταθερές του ελληνικού και ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού. Όπως έχει παρατηρήσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η ελευθερία της έκφρασης δεν προστατεύει μόνο ανώδυνες απόψεις, αλλά και απόψεις που προσβάλλουν, συγκλονίζουν ή ανησυχούν (“offend, shock, or disturb”) το κοινό ή τις όποιες κρατικές αρχές (π.χ., έτσι ρητά, Handyside v. UK, §§49): συνεπώς, κριτήρια όπως η «δυνατότητα» πρόκλησης ανησυχίας στους πολίτες, ή ο «κλονισμός της εμπιστοσύνης» του κοινού απλώς δεν συμβιβάζονται με το άρθρο 10 της ΕΔΔΑ. Σε κάθε περίπτωση, το άρθρο 5Α του Συντάγματος δεν προβλέπει την δυνατότητα περιορισμού του δικαιώματος στην πληροφόρηση όταν κλονίζεται η εμπιστοσύνη στην οικονομία ή την δημόσια υγεία. Για τους λόγους αυτούς, η μόνη και αποκλειστική χρησιμότητα της διάταξης είναι η δημιουργία ενός εργαλείου παρενόχλησης και εξουθένωσης (μέσω μυνήσεων και εγκλήσεων) όσων εκφράζουν "ενοχλητικές απόψεις". Είναι σαφές ότι αυτές οι μυνήσεις και οι εγκλήσεις δεν θα οδηγήσουν πουθενά από νομική άποψη. Απλώς είναι ένα εργαλείο στα χέρια των οικονομικά ισχυρών για "δολοφονίες χαρακτήρα" και οικονομική εξουθένωση των αντιφρονούντων. Η ποινικοποίηση αυτή ΔΕΝ είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των λεγόμενων “fake news”. Για παράδειγμα , σε μία εποχή που ξοδεύονται μεγάλα ποσά – και μάλιστα, με μεγάλη αδιαφάνεια - για την μετάδοση μηνυμάτων που αφορούν την δημόσια υγεία, θα ήταν ευχερέστερη η αντιμετώπιση κάποιων “fake news” με την έγκυρη, επιστημονική αντιπληροφόρηση, ή την «σήμανση» των αναρτήσεων ή δημοσιευμάτων που περιέχουν ψευδείς ειδήσεις με πιθανώς σοβαρές συνέπειες για κρίσιμα έννομα αγαθά (όπως η δημόσια υγεία). Για πιο σοβαρές περιπτώσεις, αρκούν διοικητικές κυρώσεις. Σε κάθε περίπτωση, το κρίσιμο συστατικό στοιχείο των “fake news” είναι η ξεκάθαρη πρόθεση του διαδίδοντα την ψευδή είδηση να προκαλέσει βλάβη σε κάποια έννομα αγαθά. Η προτεινόμενη διάταξη, ωστόσο, αδιαφορεί για το κρίσιμο αυτό βουλητικό στοιχείο: αντιθέτως, ποινικοποιεί επίσης: (α) όσους αμελώς (αλλά ειλικρινά και καλόβουλα) πιστεύουν ότι η είδηση είναι αληθινή (β) όσους αμελούν (ή δεν ξέρουν πώς) να την επιβεβαιώσουν (γ) όσους επιδιώκουν την ευαισθητοποίηση για ένα ευρύτερο θέμα (ακόμα και με μία αμφισβητούμενη, «υπερβολική» ή ψευδή είδηση) (δ) όσους επιδιώκουν την φάρσα, την σάτυρα ή την παρωδία (ε) όσους (ανα-) μεταδίδουν ειδήσεις που το «ψεύδος» τους συνίσταται στην μονομέρεια, στην μεροληψία, στην έλλειψη πληρότητας ή στην παρουσίασή τους σε ένα διαστρεβλωτικό πλαίσιο. Ακόμα και αν δεν συντρέχουν οι περιπτώσεις αυτές, και μόνο η ύπαρξη της διάταξης θα αποτρέψει την δημόσια συμμετοχή σε όσους δεν ξέρουν πώς να αποφύγουν τους σκόπελους αυτούς (chilling effect): και αυτή θα είναι η μεγαλύτερη ζημιά στην δημοκρατία. Τέλος σημειώνεται η αδυναμία υποβολής σχολίων για κάθε άρθρο χωριστά στην παρούσα διαβούλευση: ένα ακόμα βήμα υποβάθμισης της δημόσιας συμμετοχής, και μάλιστα σε κρίσιμα για την δημοκρατία θέματα.