- Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης - http://www.opengov.gr/minlab -

Άρθρο 01:

Κυρώνεται και έχει την ισχύ που ορίζει το άρθρο 28 παράγραφος 1 του Συντάγματος, ο Αναθεωρημένος Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης, ο οποίος υπογράφηκε στο Στρασβούργο στις 3 Μαΐου 1996, ως προς τις ακόλουθες διατάξεις του:

Άρθρα 1, 2, άρθρο 3 παράγραφοι 1, 2 και 3, άρθρα 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, άρθρο 19 παράγραφοι 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10 και 11, άρθρα 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31.

Το κείμενο του Χάρτη στο αγγλικό πρωτότυπο και σε μετάφρασή του στην Ελληνική έχει ως εξής:

EUROPEAN SOCIAL CHARTER
(REVISED)

Strasbourg, 3.V.1996
Preamble

The governments signatory hereto, being members of the Coun¬cil of Europe,

Considering that the aim of the Council of Europe is the achievement of greater unity between its members for the purpose of safe¬guarding and realising the ideals and princi¬ples which are their common heritage and of facilitating their economic and social prog¬ress, in particular by the maintenance and further realisat¬ion of human rights and fundamental freedoms;

C¬onsidering that in the European Con¬vention for the Protec¬tion of Human Rights and Fundamental Freedoms signed at Rome on 4 Novem¬ber 1950, and the Proto¬cols thereto, the member States of the Council of Europe agreed to secure to their populations the civil and political rights and freedoms therein specified;

Considering that in the European Social Charter opened for signature in Turin on 18 October 1961 and the Protocols thereto, the member States of the Council of Europe agreed to secure to their populations the social rights specified therein in order to improve their standard of living and their social well-being;

Recalling that the Ministerial Conference on Human Rights held in Rome on 5 November 1990 stressed the need, on the one hand, to preserve the indivisible nature of all human rights, be they civil, political, economic, social or cultural and, on the other hand, to give the European Social Charter fresh impetus;

Resolved, as was decided during the Ministerial Conference held in Turin on 21 and 22 October 1991, to update and adapt the substantive contents of the Charter in order to take account in particular of the fundamental social changes which have occurred since the text was adopted;

Recognising the advantage of embodying in a Revised Charter, designed progressively to take the place of the European Social Charter, the rights guaranteed by the Charter as amended, the rights guaranteed by the Additional Protocol of 1988 and to add new rights,

Have agreed as fol¬lows:

Part I

The Par¬ties accept as the aim of their poli¬cy, to be pursued by all appropriate means both national and interna¬tional in charac¬ter, the attainment of conditions in which the fol¬lowing rights and principles may be effec¬tively reali¬sed:

1 Every¬one shall have the opportunity to earn his living in an occupation freely entered upon.

2 All workers have the right to just conditions of work.

3 All workers have the right to safe and healthy working condi¬tions.

4 All workers have the right to a fair remunera¬tion suffi¬cient for a decent standard of living for them¬selves and their fami¬lies.

5 All workers and employers have the right to freedom of association in national or international orga¬nisa¬tions for the protection of their economic and social inter¬ests.

6 All workers and employers have the right to bargain collec¬tively.

7 Children and young persons have the right to a special protection against the physical and moral hazards to which they are exposed.

8 Employed women, in case of mater¬nity, have the right to a special protection.

9 Everyone has the right to appropriate facilities for voca¬tional guid¬ance with a view to helping him choose an occupa¬tion suited to his personal aptitude and interests.

10 Everyone has the right to appro¬priate facili¬ties for voca¬tional training.

11 Everyone has the right to benefit from any measures en¬abling him to enjoy the highest possible standard of health attain¬able.

12 All workers and their dependents have the right to social securi¬ty.

13 Anyone without adequate resources has the right to social and medi¬cal assistance.

14 Everyone has the right to benefit from social welfare services.

15 Disabled persons have the right to independence, social integration and participation in the life of the community.

16 The family as a fundamental unit of society has the right to appropriate social, legal and economic protec¬tion to ensure its full development.

17 Chil¬dren and young persons have the right to appropriate social, legal and economic protection.

18 The nation¬als of any one of the Parties have the right to engage in any gainful occupation in the territo¬ry of any one of the others on a footing of equality with the na¬tionals of the latter, subject to restrictions based on cogent economic or social reasons.

19 Migrant workers who are nationals of a Party and their families have the right to pro¬tection and assis¬tance in the territory of any other Party.

20 All workers have the right to equal opportunities and equal treatment in matters of employment and occupation without discrimination on the grounds of sex.

21 Workers have the right to be informed and to be consulted within the undertaking.

22 Workers have the right to take part in the determination and improvement of the working conditions and working environment in the undertaking.

23 Every elderly person has the right to social protection.

24 All workers have the right to protection in cases of termination of employment.

25 All workers have the right to protection of their claims in the event of the insolvency of their employer.

26 All workers have the right to dignity at work.

27 All persons with family responsibilities and who are engaged or wish to engage in employment have a right to do so without being subject to discrimination and as far as possible without conflict between their employment and family responsibilities.

28 Workers’ representatives in undertakings have the right to protection against acts prejudicial to them and should be afforded appropriate facilities to carry out their functions.

29 All workers have the right to be informed and consulted in collective redundancy procedures.

30 Everyone has the right to protection against poverty and social exclusion.

31 Everyone has the right to housing.

Part II

The Par¬ties undertake, as provided for in Part III, to consider them¬selves bound by the obliga-tions laid down in the following articles and paragraphs.

Article 1 – The right to work

With a view to ensuring the effective exercise of the right to work, the Parties under¬take:

1 to accept as one of their primary aims and respon¬sibili¬ties the achieve¬ment and maintenance of as high and stable a level of employ¬ment as possible, with a view to the attainment of full employment;

2 to protect effectively the right of the worker to earn his living in an occupation freely entered upon;

3 to establish or maintain free employ¬ment services for all work¬ers;

4 to provide or promote appropriate vocational guid¬ance, training and reha¬bilitation.

Article 2 – The right to just conditions of work

With a view to ensuring the effective exercise of the right to just condi¬tions of work, the Parties undertake:

1 to provide for reasonable daily and weekly working hours, the working week to be progressively reduced to the extent that the increase of productivity and other relevant factors permit;

2 to provide for public holidays with pay;

3 to pro¬vide for a minimum of four weeks’ annual holiday with pay;

4 to eliminate risks in inherently dangerous or unhealthy occupations, and where it has not yet been possible to eliminate or reduce sufficiently these risks, to provide for either a reduction of working hours or additional paid holidays for workers engaged in such occupations;

5 to ensure a weekly rest period which shall, as far as possible, coincide with the day recognised by tradi¬tion or custom in the country or region con¬cerned as a day of rest;

6 to ensure that workers are informed in written form, as soon as possible, and in any event not later than two months after the date of commencing their employment, of the essential aspects of the contract or employment relationship;

7 to ensure that workers performing night work benefit from measures which take account of the special nature of the work.

Article 3 – The right to safe and healthy working conditions

With a view to ensuring the effective exercise of the right to safe and healthy working conditions, the Parties undertake, in consultation with employers’ and workers’ organisations:

1 to formulate, implement and periodically review a coherent national policy on occupational safety, occupational health and the working environment. The primary aim of this policy shall be to improve occupational safety and health and to prevent accidents and injury to health arising out of, linked with or occurring in the course of work, particularly by minimising the causes of hazards inherent in the working environment;

2 to issue safety and health regulations;

3 to provide for the enforcement of such regulations by measures of supervision;

4 to promote the progressive development of occupational health services for all workers with essentially preventive and advisory functions.

Article 4 – The right to a fair remuneration

With a view to ensuring the effective exercise of the right to a fair remu¬neration, the Parties under¬take:

1 to recognise the right of workers to a remu¬neration such as will give them and their families a decent standard of living;

2 to recog¬nise the right of workers to an increased rate of remunera¬tion for overtime work, subject to exceptions in particular cases;

3 to recognise the right of men and women workers to equal pay for work of equal value;

4 to recogn¬ise the right of all workers to a reason¬able period of notice for termina¬tion of employment;

5 to permit deductions from wages only under conditions and to the extent prescribed by national laws or regulations or fixed by col¬lective agree¬ments or arbitration awards.

The exercise of these rights shall be achieved by freely concluded collective agreements, by statu¬tory wage fi¬xing machinery, or by other means appro¬priate to national conditions.

Article 5 – The right to organise

With a view to ensuring or promot¬ing the freedom of workers and employers to form local, national or internation¬al organ¬isati¬ons for the pro¬tection of their economic and social interests and to join those organi¬satio¬ns, the Parties undertake that national law shall not be such as to impair, nor shall it be so applied as to impair, this freedom. The extent to which the guarantees provided for in this article shall apply to the police shall be deter¬mined by national laws or regulations. The principle govern¬ing the application to the members of the armed forces of these guarantees and the extent to which they shall apply to per¬sons in this category shall equally be determined by national laws or regulations.

Article 6 – The right to bargain collectively

With a view to ensuring the effective exercise of the right to bargain collectively, the Parties under¬take:

1 to pro¬mote joint con¬sulta¬tion between workers and employ¬ers;

2 to promote, where necessary and appropri¬ate, machinery for voluntary negotia¬tions between employers or employers’ organi¬sations and workers’ organisations, with a view to the regulation of terms and conditions of employment by means of collective agreements;

3 to promote the estab¬lishment and use of appro¬priate machin¬ery for conciliation and voluntary arbitration for the settlement of labour dis¬putes;

and recognise:

4 the right of workers and employers to collec¬tive action in cases of conflicts of interest, including the right to strike, subject to obligations that might arise out of col¬lective agreements previously entered into.

Article 7 – The right of children and young persons to protection

With a view to ensuring the effective exercise of the right of children and young persons to protection, the Parties undertake:

1 to provide that the minimum age of admission to em¬ployment shall be 15 years, subject to excep¬tions for chil¬dren employed in prescribed light work without harm to their health, morals or education;

2 to provide that the minimum age of admission to employment shall be 18 years with respect to prescribed occupations regarded as dangerous or unhealthy;

3 to pro¬vide that persons who are still subject to compulso¬ry educa¬tion shall not be em¬ployed in such work as would deprive them of the full benefit of their education;

4 to provide that the working hours of persons under 18 years of age shall be limited in accordance with the needs of their development, and particularly with their need for vocational training;

5 to recognise the right of young workers and apprentic¬es to a fair wage or other appropriate allowanc¬es;

6 to provide that the time spent by young persons in voca¬tional training during the normal working hours with the consent of the employer shall be treated as forming part of the working day;

7 to provide that employed persons of under 18 years of age shall be entitled to a minimum of four weeks’ annual holiday with pay;

8 to provide that persons under 18 years of age shall not be employed in night work with the exception of certain occupa¬tions provided for by national laws or regula¬tions;

9 to provide that persons under 18 years of age employed in occu¬pations prescribed by national laws or regu¬lations shall be subject to regular medical control;

10 to ensure special protection against physical and moral dangers to which chil¬dren and young per¬sons are ex¬posed, and particu¬larly against those resulting directly or indirectly from their work.

Article 8 – The right of employed women to protection of maternity

With a view to ensuring the effective exercise of the right of employed women to the protection of maternity, the Parties undertake:

1 to provide either by paid leave, by adequate social security benefits or by benefits from public funds for employed women to take leave before and after childbirth up to a total of at least fourteen weeks;

2 to consider it as unlawful for an employer to give a woman notice of dismissal during the period from the time she notifies her employer that she is pregnant until the end of her maternity leave, or to give her notice of dismissal at such a time that the notice would expire during such a period;

3 to provide that mothers who are nursing their infants shall be entitled to sufficient time off for this purpose;

4 to regulate the employment in night work of pregnant women, women who have recently given birth and women nursing their infants;

5 to prohibit the employment of pregnant women, women who have recently given birth or who are nursing their infants in underground mining and all other work which is unsuitable by reason of its dangerous, unhealthy or arduous nature and to take appropriate measures to protect the employment rights of these women.

Article 9 – The right to vocational guidance

With a view to ensuring the effective exercise of the right to vocational guidance, the Parties under¬take to provide or promote, as necessary, a service which will assist all per¬sons, including the handicapped, to solve problems related to occupational choice and progress, with due regard to the individual’s characteristics and their relation to occupa¬tional opportuni¬ty: this assistance should be available free of charge, both to young persons, including schoolchil¬dren, and to adults.

Article 10 – The right to vocational training

With a view to ensuring the effective exer¬cise of the right to vocational training, the Parties under¬take:

1 to provide or promote, as necessary, the tech¬nical and voca¬tional training of all persons, includ¬ing the handi¬cap¬ped, in consul¬tation with employers’ and workers’ organi¬sations, and to grant facilities for access to higher techni¬cal and uni¬versity education, based solely on individu¬al aptitude;

2 to pro¬vide or promote a system of apprentice¬ship and other system¬atic arrangements for training young boys and girls in their various employ¬ments;

3 to provide or pro¬mote, as necessary:

a adequate and readily available train¬ing facil¬ities for adult workers;

b special facili¬ties for the retraining of adult workers needed as a result of tech-nological development or new trends in employ¬ment;

4 to provide or promote, as necessary, special measures for the retraining and reintegration of the long-term unemployed;

5 to encourage the full utilisation of the facilities provid¬ed by appropriate measures such as:

a reducing or abolishing any fees or charges;

b granting financial assis¬tance in appro¬priate cases;

c including in the normal working hours time spent on sup¬plemen¬tary training taken by the worker, at the request of his employer, during employ¬ment;

d ensuring, through adequate supervision, in consul¬tation with the emplo¬yers’ and workers’ organisations, the efficiency of appren¬ticeship and other training arrange¬ments for young workers, and the adequate protection of young workers generally.

Article 11 – The right to protection of health

With a view to ensur¬ing the effective exercise of the right to protection of health, the Parties under¬take, either directly or in co oper¬ation with public or private organisations, to take appropriate measures designed inter alia:

1 to remove as far as possible the causes of ill health;

2 to provide advisory and educa¬tional facilities for the promotion of health and the encouragement of individ¬ual responsibility in matters of health;

3 to prevent as far as possible epidemic, endemic and other diseases, as well as accidents.

Article 12 – The right to social security

With a view to ensuring the effective exercise of the right to social secu¬rity, the Parties undertake:

1 to establish or maintain a system of social security;

2 to maintain the social security system at a satisfactory level at least equal to that necessary for the ratification of the European Code of Social Security;

3 to endeavour to raise progres¬sively the system of social security to a higher level;

4 to take steps, by the conclu¬sion of appropriate bilat¬eral and multilateral agree¬ments or by other means, and subject to the conditions laid down in such agreements, in order to ensure:

a equal treat¬ment with their own nationals of the nationals of other Parties in respect of social security rights, including the retention of benefits arising out of social security legisla¬tion, whatever move¬ments the persons protect¬ed may undertake between the terri¬tories of the Parties;

b the granting, mainte¬nance and resump¬tion of social securi¬ty rights by such means as the accumula¬tion of insurance or employment periods com¬pleted under the legisla¬tion of each of the Parties.

Article 13 – The right to social and medical assistance

With a view to ensuring the effective exercise of the right to social and medical assistance, the Parties under¬take:

1 to ensure that any person who is with¬out adequate resources and who is unable to secure such resources either by his own efforts or from other sourc¬es, in particular by benefits under a social security scheme, be granted adequate assis¬tance, and, in case of sickness, the care necessitated by his condition;

2 to ensure that persons receiving such assis¬tance shall not, for that reason, suffer from a diminu¬tion of their political or social rights;

3 to provide that every¬one may receive by appropriate public or private servic¬es such advice and personal help as may be required to pre¬vent, to remove, or to alleviate per-sonal or family want;

4 to apply the provisions referred to in para¬graphs 1, 2 and 3 of this article on an equal footing with their nation¬als to nationals of other Par¬ties lawfully within their territo-ries, in accordance with their obligations under the European Convention on Social and Medical Assistance, signed at Paris on 11 December 1953.

Article 14 – The right to benefit from social welfare services

With a view to ensuring the effective exercise of the right to benefit from social welfare servic¬es, the Parties under¬take:

1 to promote or provide services which, by using methods of social work, would contribute to the welfare and develop¬ment of both individuals and groups in the community, and to their adjust¬ment to the social environ¬ment;

2 to encourage the partici¬pation of individuals and voluntary or other organisa¬tions in the establishment and maintenance of such services.

Article 15 – The right of persons with disabilities to independence, social integration and participation in the life of the community

With a view to ensuring to persons with disabilities, irrespective of age and the nature and origin of their disabilities, the effective exercise of the right to independence, social integration and participation in the life of the community, the Parties undertake, in particular:

1 to take the necessary measures to provide persons with disabilities with guidance, education and vocational training in the framework of general schemes wherever possible or, where this is not possible, through specialised bodies, public or private;

2 to promote their access to employment through all measures tending to encourage employers to hire and keep in employment persons with disabilities in the ordinary working environment and to adjust the working conditions to the needs of the disabled or, where this is not possible by reason of the disability, by arranging for or creating sheltered employment according to the level of disability. In certain cases, such measures may require recourse to specialised placement and support services;

3 to promote their full social integration and participation in the life of the community in particular through measures, including technical aids, aiming to overcome barriers to communication and mobility and enabling access to transport, housing, cultural activities and leisure.

Article 16 – The right of the family to social, legal and economic protection

With a view to ensuring the necessary conditions for the full development of the family, which is a fundamen¬tal unit of society, the Parties under¬take to promote the economic, legal and social protection of family life by such means as social and family benefits, fiscal arrangements, provision of family housing, benefits for the newly married and other appropri¬ate means.

Article 17 – The right of children and young persons to social, legal and economic protection

With a view to ensuring the effective exercise of the right of children and young persons to grow up in an environment which encourages the full development of their personality and of their physical and mental capacities, the Parties undertake, either directly or in co-operation with public and private organisations, to take all appropriate and necessary measures designed:

1 a to ensure that children and young persons, taking account of the rights and duties of their parents, have the care, the assistance, the education and the training they need, in particular by providing for the establishment or maintenance of institutions and services sufficient and adequate for this purpose;

b to protect children and young persons against negligence, violence or exploitation;

c to provide protection and special aid from the state for children and young persons temporarily or definitively deprived of their family’s support;

2 to provide to children and young persons a free primary and secondary education as well as to encourage regular attendance at schools.

Article 18 – The right to engage in a gainful occupation in the territory of other Parties

With a view to ensuring the effective exercise of the right to engage in a gainful occu-pation in the territory of any other Party, the Parties under¬take:

1 to apply existing regula¬tions in a spirit of liber¬ality;

2 to simplify exist¬ing formalities and to reduce or abolish chancery dues and other charges payable by foreign workers or their employers;

3 to liberalise, individually or collectively, regula¬tions governing the employment of foreign workers;

and recognise:

4 the right of their na¬tionals to leave the country to en¬gage in a gainful occupa¬tion in the territories of the other Parties.

Article 19 – The right of migrant workers and their families to protection and assistance

With a view to ensur¬ing the effective exercise of the right of migrant workers and their families to protec¬tion and assis¬tance in the terri¬tory of any other Party, the Parties undertake:

1 to maintain or to satisfy themselves that there are main¬tained adequate and free ser-vices to assist such workers, particular¬ly in obtain¬ing accurate information, and to take all appro¬pri¬ate steps, so far as national laws and regula¬tions permit, against mislead¬ing propaganda relating to emigration and immigration;

2 to adopt appropriate measures within their own juris¬diction to facilitate the departure, journey and reception of such work¬ers and their families, and to provide, within their own jurisdic¬tion, appropriate ser¬vices for health, medical atten¬tion and good hygienic condi¬tions during the journey;

3 to promote co operation, as appropriate, between social services, public and private, in emigration and immi¬gration countries;

4 to secure for such workers lawfully within their territo¬ries, insofar as such matters are regulated by law or regula¬tions or are subject to the control of adminis¬trative author-ities, treatment not less favourable than that of their own nation¬als in respect of the following matters:

a remunera¬tion and other employment and working conditions;

b member¬ship of trade unions and enjoy¬ment of the benefits of collec¬tive bargaining;

c accommo¬dation;
5 to secure for such workers lawfully within their territo¬ries treatment not less favourable than that of their own nationals with regard to employment taxes, dues or contribu¬tions payable in respect of employed persons;

6 to facili¬tate as far as possible the reunion of the family of a for¬eign worker per¬mitted to estab¬lish himself in the terri¬tory;

7 to secure for such workers lawfully within their territo¬ries treatment not less favou-rable than that of their own nationals in respect of legal proceedings relating to matters referred to in this article;

8 to secure that such workers lawfully residing within their territories are not expelled unless they endan¬ger national security or offend against public interest or moral¬ity;

9 to permit, within legal limits, the transfer of such parts of the earnings and sav¬ings of such workers as they may desire;

10 to extend the protection and assistance provided for in this article to self employed migrants insofar as such mea¬sures apply;

11 to promote and facilitate the teaching of the national language of the receiving state or, if there are several, one of these languages, to migrant workers and members of their families;

12 to promote and facilitate, as far as practicable, the teaching of the migrant worker’s mother tongue to the children of the migrant worker.

Article 20 – The right to equal opportunities and equal treatment in matters of employment and occupation without discrimination on the grounds of sex

With a view to ensuring the effective exercise of the right to equal opportunities and equal treatment in matters of employment and occupation without discrimination on the grounds of sex, the Parties undertake to recognise that right and to take appropriate measures to ensure or promote its application in the following fields:

a access to employment, protection against dismissal and occupational reintegration;

b vocational guidance, training, retraining and rehabilitation;

c terms of employment and working conditions, including remuneration;

d career development, including promotion.

Article 21 – The right to information and consultation

With a view to ensuring the effective exercise of the right of workers to be informed and consulted within the undertaking, the Parties undertake to adopt or encourage measures enabling workers or their representatives, in accordance with national legislation and practice:

a to be informed regularly or at the appropriate time and in a comprehensible way about the economic and financial situation of the undertaking employing them, on the understanding that the disclosure of certain information which could be prejudicial to the undertaking may be refused or subject to confidentiality; and

b to be consulted in good time on proposed decisions which could substantially affect the interests of workers, particularly on those decisions which could have an important impact on the employment situation in the undertaking.

Article 22 – The right to take part in the determination and improvement of the working conditions and working environment

With a view to ensuring the effective exercise of the right of workers to take part in the determination and improvement of the working conditions and working environment in the undertaking, the Parties undertake to adopt or encourage measures enabling workers or their representatives, in accordance with national legislation and practice, to contribute:

a to the determination and the improvement of the working conditions, work organisation and working environment;

b to the protection of health and safety within the undertaking;

c to the organisation of social and socio cultural services and facilities within the undertaking;

d to the supervision of the observance of regulations on these matters.

Article 23 – The right of elderly persons to social protection

With a view to ensuring the effective exercise of the right of elderly persons to social protection, the Parties undertake to adopt or encourage, either directly or in co operation with public or private organisations, appropriate measures designed in particular:

– to enable elderly persons to remain full members of society for as long as possible, by means of:

a adequate resources enabling them to lead a decent life and play an active part in public, social and cultural life;

b provision of information about services and facilities available for elderly persons and their opportunities to make use of them;

– to enable elderly persons to choose their life style freely and to lead independent lives in their familiar surroundings for as long as they wish and are able, by means of:

a provision of housing suited to their needs and their state of health or of adequate support for adapting their housing;

b the health care and the services necessitated by their state;

– to guarantee elderly persons living in institutions appropriate support, while respecting their privacy, and participation in decisions concerning living conditions in the institution.

Article 24 – The right to protection in cases of termination of employment

With a view to ensuring the effective exercise of the right of workers to protection in cases of termination of employment, the Parties undertake to recognise:

a the right of all workers not to have their employment terminated without valid reasons for such termination connected with their capacity or conduct or based on the operational requirements of the undertaking, establishment or service;

b the right of workers whose employment is terminated without a valid reason to adequate compensation or other appropriate relief.

To this end the Parties undertake to ensure that a worker who considers that his employment has been terminated without a valid reason shall have the right to appeal to an impartial body.

Article 25 – The right of workers to the protection of their claims in the event of the insolvency of their employer

With a view to ensuring the effective exercise of the right of workers to the protection of their claims in the event of the insolvency of their employer, the Parties undertake to provide that workers’ claims arising from contracts of employment or employment relationships be guaranteed by a guarantee institution or by any other effective form of protection.

Article 26 – The right to dignity at work

With a view to ensuring the effective exercise of the right of all workers to protection of their dignity at work, the Parties undertake, in consultation with employers’ and workers’ organisations:

1 to promote awareness, information and prevention of sexual harassment in the workplace or in relation to work and to take all appropriate measures to protect workers from such conduct;

2 to promote awareness, information and prevention of recurrent reprehensible or distinctly negative and offensive actions directed against individual workers in the workplace or in relation to work and to take all appropriate measures to protect workers from such conduct.

Article 27 – The right of workers with family responsibilities to equal opportunities and equal treatment

With a view to ensuring the exercise of the right to equality of opportunity and treatment for men and women workers with family responsibilities and between such workers and other workers, the Parties undertake:
1 to take appropriate measures:

a to enable workers with family responsibilities to enter and remain in employment, as well as to re-enter employment after an absence due to those responsibilities, including measures in the field of vocational guidance and training;

b to take account of their needs in terms of conditions of employment and social security;

c to develop or promote services, public or private, in particular child daycare services and other childcare arrangements;

2 to provide a possibility for either parent to obtain, during a period after maternity leave, parental leave to take care of a child, the duration and conditions of which should be determined by national legislation, collective agreements or practice;

3 to ensure that family responsibilities shall not, as such, constitute a valid reason for termination of employment.

Article 28 – The right of workers’ representatives to protection in the undertaking and facilities to be accorded to them

With a view to ensuring the effective exercise of the right of workers’ representatives to carry out their functions, the Parties undertake to ensure that in the undertaking:

a they enjoy effective protection against acts prejudicial to them, including dismissal, based on their status or activities as workers’ representatives within the undertaking;

b they are afforded such facilities as may be appropriate in order to enable them to carry out their functions promptly and efficiently, account being taken of the industrial relations system of the country and the needs, size and capabilities of the undertaking concerned.

Article 29 – The right to information and consultation in collective redundancy procedures

With a view to ensuring the effective exercise of the right of workers to be informed and consulted in situations of collective redundancies, the Parties undertake to ensure that employers shall inform and consult workers’ representatives, in good time prior to such collective redundancies, on ways and means of avoiding collective redundancies or limiting their occurrence and mitigating their consequences, for example by recourse to accompanying social measures aimed, in particular, at aid for the redeployment or retraining of the workers concerned.

Article 30 – The right to protection against poverty and social exclusion

With a view to ensuring the effective exercise of the right to protection against poverty and social exclusion, the Parties undertake:
a to take measures within the framework of an overall and co-ordinated approach to promote the effective access of persons who live or risk living in a situation of social exclusion or poverty, as well as their families, to, in particular, employment, housing, training, education, culture and social and medical assistance;

b to review these measures with a view to their adaptation if necessary.

Article 31 – The right to housing

With a view to ensuring the effective exercise of the right to housing, the Parties undertake to take measures designed:

1 to promote access to housing of an adequate standard;

2 to prevent and reduce homelessness with a view to its gradual elimination;

3 to make the price of housing accessible to those without adequate resources.

Part III

Article A – Undertakings

1 Subject to the provisions of Article B below, each of the Parties under¬takes:

a to consider Part I of this Char¬ter as a declara¬tion of the aims which it will pursue by all appro¬pri¬ate means, as stated in the introducto¬ry paragraph of that part;

b to consider itself bound by at least six of the following nine articles of Part II of this Charter: Articles 1, 5, 6, 7, 12, 13, 16, 19 and 20;

c to consider itself bound by an additional number of articles or numbered para-graphs of Part II of the Charter which it may select, provided that the total number of articles or num¬bered paragraphs by which it is bound is not less than sixteen articles or sixty-three numbered para¬graphs.

2 The articles or paragraphs selected in accordance with sub parag¬raphs b and c of paragraph 1 of this arti¬cle shall be notified to the Secretary General of the Council of Europe at the time when the instrument of ratification, acceptance or approval is deposited.

3 Any Party may, at a later date, declare by noti¬fication addressed to the Secretary Ge-neral that it considers itself bound by any articles or any numbered para¬graphs of Part II of the Charter which it has not already accepted under the terms of paragraph 1 of this article. Such undertakings subsequently given shall be deemed to be an integral part of the ratifica¬tion, acceptance or approv¬al and shall have the same effect as from the first day of the month following the expiration of a period of one month after the date of the notification.

4 Each Party shall maintain a system of labour inspec¬tion appropri¬ate to national condi¬tions.

Article B – Links with the European Social Charter and the 1988 Additional Protocol

1 No Contracting Party to the European Social Charter or Party to the Additional Protocol of 5 May 1988 may ratify, accept or approve this Charter without considering itself bound by at least the provisions corresponding to the provisions of the European Social Charter and, where appropriate, of the Additional Protocol, to which it was bound.

2 Acceptance of the obligations of any provision of this Charter shall, from the date of entry into force of those obligations for the Party concerned, result in the corresponding provision of the European Social Charter and, where appropriate, of its Additional Protocol of 1988 ceasing to apply to the Party concerned in the event of that Party being bound by the first of those instruments or by both instruments.

Part IV

Article C – Supervision of the implementation of the undertakings contained in this Charter

The implementation of the legal obligations contained in this Charter shall be submitted to the same supervision as the European Social Charter.

Article D – Collective complaints

1 The provisions of the Additional Protocol to the European Social Charter providing for a system of collective complaints shall apply to the undertakings given in this Charter for the States which have ratified the said Protocol.

2 Any State which is not bound by the Additional Protocol to the European Social Charter providing for a system of collective complaints may when depositing its instrument of ratification, acceptance or approval of this Charter or at any time thereafter, declare by notification addressed to the Secretary General of the Council of Europe, that it accepts the supervision of its obligations under this Charter following the procedure provided for in the said Protocol.

Part V

Article E – Non-discrimination

The enjoyment of the rights set forth in this Charter shall be secured without discrimination on any ground such as race, colour, sex, language, religion, political or other opinion, national extraction or social origin, health, association with a national minority, birth or other status.

Article F – Derogations in time of war or public emergency

1 In time of war or other public emergency threatening the life of the nation any Party may take mea¬sures derogating from its obliga¬tions under this Charter to the extent strict¬ly required by the exigencies of the situa¬tion, provided that such measures are not inconsis¬tent with its other obligations under international law.
2 Any Party which has availed itself of this right of derogation shall, within a reasonable lapse of time, keep the Secretary Gene¬ral of the Council of Europe fully informed of the measures taken and of the reasons therefor. It shall likewise inform the Secretary General when such measures have ceased to operate and the provisions of the Charter which it has accepted are again being fully executed.

Article G – Restrictions

1 The rights and prin¬ciples set forth in Part I when effec¬tively realised, and their effective exercise as provid¬ed for in Part II, shall not be subject to any restric¬tions or limitations not specified in those parts, except such as are prescribed by law and are necessary in a democratic society for the protection of the rights and freedoms of others or for the protection of public interest, national security, public health, or morals.

2 The restric¬tions permitted under this Charter to the rights and obliga¬tions set forth herein shall not be applied for any purpose other than that for which they have been prescribed.

Article H – Relations between the Charter and domestic law or international agree¬ments

The provisions of this Charter shall not preju¬dice the provi¬sions of domestic law or of any bilateral or multilater¬al treaties, conventions or agreements which are already in force, or may come into force, under which more favourable treatment would be accorded to the persons pro¬tected.

Article I – Implementation of the undertakings given

1 Without prejudice to the methods of implementation foreseen in these articles the relevant provisions of Articles 1 to 31 of Part II of this Charter shall be implemented by:

a laws or regulations;

b agreements between employers or employers’ organisations and workers’ organisations;

c a combination of those two methods;

d other appropriate means.

2 Compliance with the undertakings deriving from the provisions of paragraphs 1, 2, 3, 4, 5 and 7 of Article 2, paragraphs 4, 6 and 7 of Article 7, paragraphs 1, 2, 3 and 5 of Article 10 and Articles 21 and 22 of Part II of this Charter shall be regarded as effective if the provisions are applied, in accordance with paragraph 1 of this article, to the great majority of the workers concerned.

Article J – Amendments

1 Any amend¬ment to Parts I and II of this Charter with the purpose of extending the rights guaranteed in this Charter as well as any amendment to Parts III to VI, proposed by a Party or by the Governmental Committee, shall be commu¬nicated to the Secretary G¬eneral of the Council of Europe and forwarded by the Secretary General to the Parties to this Charter.
2 Any amendment proposed in accordance with the provisions of the preceding paragraph shall be examined by the Governmental Committee which shall submit the text adopted to the Committee of Ministers for approval after consultation with the Parliamentary Assembly. After its approval by the Committee of Ministers this text shall be forwarded to the Parties for acceptance.

3 Any amendment to Part I and to Part II of this Charter shall enter into force, in respect of those Parties which have accepted it, on the first day of the month following the expiration of a period of one month after the date on which three Parties have informed the Secretary Gene¬ral that they have accepted it.

In respect of any Party which subsequently accepts it, the amendment shall enter into force on the first day of the month following the expiration of a period of one month after the date on which that Party has informed the Secretary General of its acceptance.

4 Any amendment to Parts III to VI of this Charter shall enter into force on the first day of the month following the expiration of a period of one month after the date on which all Parties have informed the Secretary General that they have accepted it.

Part VI

Article K – Signature, ratification and entry into force

1 This Charter shall be open for signa¬ture by the mem¬ber States of the Council of Europe. It shall be subject to ratification, acceptance or approval. Instru¬ments of ratification, acceptance or approval shall be deposited with the Secreta¬ry General of the Council of Eu¬rope.

2 This Charter shall enter into force on the first day of the month following the expiration of a period of one month after the date on which three member States of the Council of Europe have expressed their consent to be bound by this Charter in accordance with the preceding paragraph.

3 In respect of any member State which subse¬quently expresses its consent to be bound by this Charter, it shall enter into force on the first day of the month following the expiration of a period of one month after the date of the depos¬it of the instrument of ratification, acceptance or approv¬al.

Article L – Territorial application

1 This Charter shall apply to the metropolitan terri¬tory of each Party. Each signatory may, at the time of signa¬ture or of the deposit of its in¬strument of ratification, acceptance or approval, speci¬fy, by declaration addressed to the Secretary General of the Council of Europe, the territory which shall be considered to be its metropoli¬tan territory for this purpose.

2 Any signatory may, at the time of signature or of the deposit of its instrument of ratifi-cation, acceptance or approv¬al, or at any time thereafter, de¬clare by notification addressed to the Secretary General of the Coun¬cil of Europe, that the Charter shall extend in whole or in part to a non metropoli¬tan territory or territories specified in the said declara¬tion for whose international relations it is responsi¬ble or for which it assumes interna¬tional responsi¬bility. It shall specify in the declaration the articles or paragraphs of Part II of the Charter which it accepts as binding in respect of the terri-tories named in the declara¬tion.

3 The Charter shall extend its application to the territory or terri¬tories named in the aforesaid decla¬ration as from the first day of the month following the expiration of a period of one month after the date of receipt of the notification of such declaration by the Secretary General.

4 Any Party may declare at a later date by notification addressed to the Secretary General of the Council of Europe that, in respect of one or more of the territories to which the Charter has been applied in accor¬dance with paragraph 2 of this article, it accepts as binding any arti¬cles or any numbered paragraphs which it has not already accepted in respect of that territo¬ry or territories. Such undertakings subsequently given shall be deemed to be an integral part of the original decla¬ration in respect of the territory con¬cerned, and shall have the same effect as from the first day of the month following the expiration of a period of one month after the date of receipt of such notification by the Secretary General.

Article M – Denunciation

1 Any Party may denounce this Charter only at the end of a period of five years from the date on which the Charter entered into force for it, or at the end of any subsequent period of two years, and in either case after giving six months’ notice to the Secretary General of the Council of Europe who shall inform the other Parties accord¬ingly.

2 Any Party may, in accor¬dance with the provi¬sions set out in the preceding paragraph, denounce any arti¬cle or paragraph of Part II of the Charter accepted by it provided that the number of articles or para¬graphs by which this Party is bound shall never be less than sixteen in the former case and sixty-three in the latter and that this number of articles or para¬graphs shall continue to include the articles selected by the Party among those to which special reference is made in Arti¬cle A, paragraph 1, sub paragraph b.

3 Any Party may denounce the present Charter or any of the articles or para¬graphs of Part II of the Charter under the conditions speci¬fied in para¬graph 1 of this article in respect of any terri¬tory to which the said Charter is applicable, by virtue of a declaration made in accordance with paragraph 2 of Article L.

Article N – Appendix

The appendix to this Charter shall form an integral part of it.

Article O – Notifications

The Secretary General of the Council of Europe shall notify the member States of the Council and the Director General of the International Labour Office of:

a any signature;

b the deposit of any instrument of ratification, acceptance or approval;

c any date of entry into force of this Charter in accordance with Article K;

d any declaration made in application of Articles A, paragraphs 2 and 3, D, paragraphs 1 and 2, F, paragraph 2, L, paragraphs 1, 2, 3 and 4;

e any amendment in accordance with Article J;

f any denunciation in accordance with Article M;

g any other act, notification or communication relating to this Charter.

In witness whereof, the undersigned, being duly authorised thereto, have signed this revised Charter.

Done at Strasbourg, this 3rd day of May 1996, in English and French, both texts being equally authentic, in a single copy which shall be depos¬ited in the archives of the Council of Europe. The Secretary Gene¬ral of the Council of Europe shall transmit certified copies to each member State of the Council of Europe and to the Director General of the International Labour Office.

Appendix to the Revised European Social Charter

Scope of the Revised European Social Char¬ter in terms of persons protected

1 Without prejudice to Arti¬cle 12, paragraph 4, and Article 13, para¬graph 4, the persons covered by Articles 1 to 17 and 20 to 31 include foreigners only in so far as they are nationals of other Parties lawfully resident or working regularly within the territory of the Party concerned, subject to the under¬standing that these articles are to be interpreted in the light of the provisions of Arti¬cles 18 and 19.

This inter¬pretation would not prejudice the extension of similar facil¬ities to other persons by any of the Parties.

2 Each Party will grant to refugees as defined in the Convention relating to the Status of Refugees, signed in Geneva on 28 July 1951 and in the Protocol of 31 January 1967, and lawfully staying in its territo¬ry, treatment as favou¬rable as possible, and in any case not less favoura¬ble than under the obligations accepted by the Party under the said convention and under any other existing internation¬al instruments appli¬cable to those refugees.

3 Each Party will grant to stateless persons as defined in the Convention on the Status of Stateless Persons done in New York on 28 September 1954 and lawfully staying in its territory, treatment as favourable as possible and in any case not less favourable than under the obligations accepted by the Party under the said instrument and under any other existing international instruments applicable to those stateless persons.

Part I, paragraph 18, and Part II, Article 18, paragraph 1

It is understood that these provisions are not concerned with the question of entry into the territories of the Parties and do not preju¬dice the provisions of the European Convention on Establish¬ment, signed in Paris on 13 December 1955.

Part II

Article 1, paragraph 2

This provision shall not be inter¬pret¬ed as prohibiting or authorising any union security clause or practice.

Article 2, paragraph 6

Parties may provide that this provision shall not apply:

a to workers having a contract or employment relationship with a total duration not exceeding one month and/or with a working week not exceeding eight hours;

b where the contract or employment relationship is of a casual and/or specific nature, provided, in these cases, that its non-application is justified by objective considerations.

Article 3, paragraph 4

It is understood that for the purposes of this provision the functions, organisation and conditions of operation of these services shall be determined by national laws or regulations, collective agreements or other means appropriate to national conditions.

Article 4, paragraph 4

This provi¬sion shall be so understood as not to prohibit immediate dismissal for any serious offence.

Arti¬cle 4, paragraph 5

It is under¬stood that a Party may give the undertak¬ing required in this paragraph if the great majority of workers are not permitted to suffer deduc¬tions from wages either by law or through collective agree¬ments or arbi¬tration awards, the exceptions being those persons not so covered.

Article 6, paragraph 4

It is under¬stood that each Party may, insofar as it is concerned, regulate the exercise of the right to strike by law, provided that any further restriction that this might place on the right can be justified under the terms of Arti¬cle G.

Article 7, paragraph 2

This provision does not prevent Parties from providing in their legislation that young persons not having reached the minimum age laid down may perform work in so far as it is absolutely necessary for their vocational training where such work is carried out in accordance with conditions prescribed by the competent authority and measures are taken to protect the health and safety of these young persons.

Article 7, paragraph 8

It is understood that a Party may give the under¬taking required in this paragraph if it fulfils the spirit of the undertaking by providing by law that the great majority of persons under eighteen years of age shall not be em¬ployed in night work.

Article 8, paragraph 2

This provision shall not be interpreted as laying down an absolute prohibition. Exceptions could be made, for instance, in the following cases:

a if an employed woman has been guilty of misconduct which justifies breaking off the employment relationship;

b if the undertaking concerned ceases to operate;

c if the period prescribed in the employment contract has expired.
Article 12, paragraph 4

The words “and subject to the conditions laid down in such agreements” in the introduction to this para¬graph are taken to imply inter alia that with regard to benefits which are available independently of any insurance contribution, a Party may require the completion of a prescribed period of residence before granting such benefits to nationals of other Parties.

Article 13, paragraph 4

Governments not Parties to the European Convention on Social and Medical Assistance may ratify the Charter in respect of this paragraph provided that they grant to nationals of other Parties a treat¬ment which is in conformity with the provisions of the said convention.

Article 16

It is understood that the protection afforded in this provision covers single parent families.

Article 17

It is understood that this provision covers all persons below the age of 18 years, unless under the law applicable to the child majority is attained earlier, without prejudice to the other specific provisions provided by the Charter, particularly Article 7.

This does not imply an obligation to provide compulsory education up to the above-mentioned age.

Article 19, paragraph 6

For the purpose of applying this provision, the term “family of a foreign worker” is understood to mean at least the worker’s spouse and unmarried children, as long as the latter are considered to be minors by the receiving State and are dependent on the migrant worker.

Article 20

1 It is understood that social security matters, as well as other provisions relating to unemployment benefit, old age benefit and survivor’s benefit, may be excluded from the scope of this article.

2 Provisions concerning the protection of women, particularly as regards pregnancy, confinement and the post natal period, shall not be deemed to be discrimination as referred to in this article.

3 This article shall not prevent the adoption of specific measures aimed at removing de facto inequalities.

4 Occupational activities which, by reason of their nature or the context in which they are carried out, can be entrusted only to persons of a particular sex may be excluded from the scope of this article or some of its provisions. This provision is not to be interpreted as requiring the Parties to embody in laws or regulations a list of occupations which, by reason of their nature or the context in which they are carried out, may be reserved to persons of a particular sex.

Articles 21 and 22

1 For the purpose of the application of these articles, the term “workers’ representatives” means persons who are recognised as such under national legislation or practice.

2 The terms “national legislation and practice” embrace as the case may be, in addition to laws and regulations, collective agreements, other agreements between employers and workers’ representatives, customs as well as relevant case law.

3 For the purpose of the application of these articles, the term “undertaking” is understood as referring to a set of tangible and intangible components, with or without legal personality, formed to produce goods or provide services for financial gain and with power to determine its own market policy.

4 It is understood that religious communities and their institutions may be excluded from the application of these articles, even if these institutions are “undertakings” within the meaning of paragraph 3. Establishments pursuing activities which are inspired by certain ideals or guided by certain moral concepts, ideals and concepts which are protected by national legislation, may be excluded from the application of these articles to such an extent as is necessary to protect the orientation of the undertaking.

5 It is understood that where in a state the rights set out in these articles are exercised in the various establishments of the undertaking, the Party concerned is to be considered as fulfilling the obligations deriving from these provisions.

6 The Parties may exclude from the field of application of these articles, those undertakings employing less than a certain number of workers, to be determined by national legislation or practice.

Article 22

1 This provision affects neither the powers and obligations of states as regards the adoption of health and safety regulations for workplaces, nor the powers and responsibilities of the bodies in charge of monitoring their application.

2 The terms “social and socio cultural services and facilities” are understood as referring to the social and/or cultural facilities for workers provided by some undertakings such as welfare assistance, sports fields, rooms for nursing mothers, libraries, children’s holiday camps, etc.

Article 23, paragraph 1

For the purpose of the application of this paragraph, the term “for as long as possible” refers to the elderly person’s physical, psychological and intellectual capacities.

Article 24

1 It is understood that for the purposes of this article the terms “termination of employment” and “terminated” mean termination of employment at the initiative of the employer.

2 It is understood that this article covers all workers but that a Party may exclude from some or all of its protection the following categories of employed persons:

a workers engaged under a contract of employment for a specified period of time or a specified task;

b workers undergoing a period of probation or a qualifying period of employment, provided that this is determined in advance and is of a reasonable duration;

c workers engaged on a casual basis for a short period.

3 For the purpose of this article the following, in particular, shall not constitute valid reasons for termination of employment:

a trade union membership or participation in union activities outside working hours, or, with the consent of the employer, within working hours;

b seeking office as, acting or having acted in the capacity of a workers’ representative;

c the filing of a complaint or the participation in proceedings against an employer involving alleged violation of laws or regulations or recourse to competent administrative authorities;

d race, colour, sex, marital status, family responsibilities, pregnancy, religion, political opinion, national extraction or social origin;

e maternity or parental leave;

f temporary absence from work due to illness or injury.

4 It is understood that compensation or other appropriate relief in case of termination of employment without valid reasons shall be determined by national laws or regulations, collective agreements or other means appropriate to national conditions.

Article 25

1 It is understood that the competent national authority may, by way of exemption and after consulting organisations of employers and workers, exclude certain categories of workers from the protection provided in this provision by reason of the special nature of their employment relationship.

2 It is understood that the definition of the term “insolvency” must be determined by national law and practice.

3 The workers’ claims covered by this provision shall include at least:

a the workers’ claims for wages relating to a prescribed period, which shall not be less than three months under a privilege system and eight weeks under a guarantee system, prior to the insolvency or to the termination of employment;

b the workers’ claims for holiday pay due as a result of work performed during the year in which the insolvency or the termination of employment occurred;

c the workers’ claims for amounts due in respect of other types of paid absence relating to a prescribed period, which shall not be less than three months under a privilege system and eight weeks under a guarantee system, prior to the insolvency or the termination of the employment.

4 National laws or regulations may limit the protection of workers’ claims to a prescribed amount, which shall be of a socially acceptable level.

Article 26

It is understood that this article does not require that legislation be enacted by the Parties.

It is understood that paragraph 2 does not cover sexual harassment.

Article 27

It is understood that this article applies to men and women workers with family responsibilities in relation to their dependent children as well as in relation to other members of their immediate family who clearly need their care or support where such responsibilities restrict their possibilities of preparing for, entering, participating in or advancing in economic activity. The terms “dependent children” and “other members of their immediate family who clearly need their care and support” mean persons defined as such by the national legislation of the Party concerned.

Articles 28 and 29

For the purpose of the application of this article, the term “workers’ representatives” means persons who are recognised as such under national legislation or practice.

Part III

It is understood that the Charter contains legal obli¬gations of an interna¬tional character, the appli¬cation of which is submit¬ted solely to the supervi¬sion provided for in Part IV thereof.

Article A, paragraph 1

It is under¬stood that the numbered paragraphs may include articles consisting of only one paragraph.

Article B, paragraph 2

For the purpose of paragraph 2 of Article B, the provisions of the revised Charter correspond to the provisions of the Charter with the same article or paragraph number with the exception of:

a Article 3, paragraph 2, of the revised Charter which corresponds to Article 3, paragraphs 1 and 3, of the Charter;

b Article 3, paragraph 3, of the revised Charter which corresponds to Article 3, paragraphs 2 and 3, of the Charter;

c Article 10, paragraph 5, of the revised Charter which corresponds to Article 10, paragraph 4, of the Charter;

d Article 17, paragraph 1, of the revised Charter which corresponds to Article 17 of the Charter.

Part V

Article E

A differential treatment based on an objective and reasonable justification shall not be deemed discriminatory.

Article F

The terms “in time of war or other public emergen¬cy” shall be so understood as to cover also the threat of war.

Article I

It is understood that workers excluded in accordance with the appendix to Articles 21 and 22 are not taken into account in establishing the number of workers concerned.

Article J

The term “amendment” shall be extended so as to cover also the addition of new articles to the Charter.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ
(Αναθεωρημένος)

Προοίμιο
Οι κυβερνήσεις που υπογράφουν το κείμενο και είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης,
Αφού έκριναν ότι ο σκοπός του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η επίτευξη μεγαλύτερης ενότητας μεταξύ των μελών του με στόχο τη διασφάλιση και την εφαρμογή των ιδεωδών και των αρχών που αποτελούν την κοινή τους κληρονομιά και τη διευκόλυνση της οικονομικής και κοινωνικής τους προόδου, κυρίως μέσω της διατήρησης και της περαιτέρω εφαρμογής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών˙
Αφού έκριναν ότι στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών που υπογράφηκε στη Ρώμη στις 4 Νοεμβρίου 1950, και στα Πρωτόκολλά της, τα Κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης συμφώνησαν να εξασφαλίσουν στους πληθυσμούς τους τα αστικά και πολιτικά δικαιώματα και τις ελευθερίες που ορίζονται στα κείμενα αυτά˙
Αφού έκριναν ότι στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη που άνοιξε για υπογραφή στο Τουρίνο στις 18 Οκτωβρίου 1961, και στα Πρωτόκολλά του, τα Κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης συμφώνησαν να εξασφαλίσουν στους πληθυσμούς τους τα κοινωνικά δικαιώματα που ορίζονται στα κείμενα αυτά, με σκοπό τη βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου και την προαγωγή της κοινωνικής τους ευημερίας˙
Αφού υπενθύμισαν ότι στη Διάσκεψη των Υπουργών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη στις 5 Νοεμβρίου 1990 υπογραμμίστηκε η ανάγκη, αφενός, να διατηρηθεί ο αδιαίρετος χαρακτήρας όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είτε αυτά είναι αστικά, πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά ή πολιτιστικά και, αφετέρου, να δοθεί στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη μια νέα ώθηση˙
Αφού αποφάσισαν, σύμφωνα με τη Διάσκεψη των Υπουργών που πραγματοποιήθηκε στο Τουρίνο στις 21 και 22 Οκτωβρίου 1991, να εκσυγχρονίσουν και να προσαρμόσουν το ουσιαστικό περιεχόμενο του Χάρτη, προκειμένου να ληφθούν υπόψη κυρίως οι θεμελιώδεις κοινωνικές αλλαγές που σημειώθηκαν από τη στιγμή που υιοθετήθηκε το κείμενο˙
Αφού αναγνώρισαν το πλεονέκτημα της ενσωμάτωσης σε έναν Αναθεωρημένο Χάρτη, ο οποίος σχεδιάστηκε για να καταλάβει σταδιακά τη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη, των δικαιωμάτων που διασφαλίζονται από το Χάρτη όπως τροποποιήθηκε, των δικαιωμάτων που διασφαλίζονται από το Πρόσθετο Πρωτόκολλο του 1988 και της προσθήκης νέων δικαιωμάτων,
Συμφώνησαν τα εξής:

Μέρος Ι
Τα Συμβαλλόμενα Μέρη αποδέχονται ως στόχο της πολιτικής τους, την εφαρμογή της οποίας θα επιδιώξουν με κάθε πρόσφορο μέσο, τόσο εθνικού όσο και διεθνούς χαρακτήρα, την εκπλήρωση των προϋποθέσεων υπό τις οποίες τα παρακάτω δικαιώματα και οι αρχές μπορούν να εφαρμοστούν αποτελεσματικά:
1. Κάθε άτομο θα έχει την ευκαιρία να κερδίζει τα προς το ζην με επάγγελμα το οποίο επιλέγει ελεύθερα.
2. Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα σε δίκαιες συνθήκες εργασίας.
3. Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα σε ασφαλείς και υγιεινές συνθήκες εργασίας.
4. Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα σε δίκαιη αμοιβή, ικανοποιητική για ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο για τους ίδιους και τις οικογένειές τους.
5. Όλοι οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες έχουν το δικαίωμα να συνεταιρίζονται ελεύθερα στα πλαίσια εθνικών ή διεθνών οργανώσεων για την προστασία των οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων τους.
6. Όλοι οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες έχουν το δικαίωμα σε συλλογικές διαπραγματεύσεις.
7. Τα παιδιά και τα νεαρά άτομα έχουν το δικαίωμα σε ειδική προστασία κατά των σωματικών και ηθικών κινδύνων στους οποίους εκτίθενται.
8. Οι εργαζόμενες γυναίκες, σε περίπτωση μητρότητας, έχουν το δικαίωμα σε ειδική προστασία.
9. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα σε κατάλληλα μέσα επαγγελματικού προσανατολισμού, τα οποία θα το βοηθήσουν στην επιλογή ενός επαγγέλματος κατάλληλου για τις προσωπικές του ικανότητες και τα ενδιαφέροντά του.
10. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα σε κατάλληλα μέσα επαγγελματικής κατάρτισης.
11. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να επωφελείται από κάθε μέτρο που του δίνει τη δυνατότητα να απολαμβάνει το υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας.
12. Όλοι οι εργαζόμενοι και τα εξαρτώμενα από αυτούς άτομα έχουν το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση.
13. Κάθε άτομο που δε διαθέτει επαρκείς πόρους έχει το δικαίωμα σε κοινωνική και ιατρική βοήθεια.
14. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να επωφελείται από τις κοινωνικές υπηρεσίες πρόνοιας.
15. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες έχουν το δικαίωμα στην ανεξαρτησία, στην κοινωνική ένταξη και στη συμμετοχή στη ζωή της κοινότητας.
16. Η οικογένεια, ως θεμελιώδης μονάδα της κοινωνίας, έχει το δικαίωμα σε κατάλληλη κοινωνική, νομική και οικονομική προστασία για τη διασφάλιση της πλήρους ανάπτυξής της.
17. Τα παιδιά και τα νεαρά άτομα έχουν το δικαίωμα σε κατάλληλη κοινωνική, νομική και οικονομική προστασία.
18. Οι υπήκοοι κάθε Μέρους έχουν το δικαίωμα να ασκούν οποιοδήποτε κερδοφόρο επάγγελμα στο έδαφος οποιουδήποτε άλλου μέρους με ίσους όρους με τους υπηκόους αυτού του Μέρους, βάσει περιορισμών που στηρίζονται σε σοβαρούς οικονομικούς ή κοινωνικούς λόγους.
19. Οι μετανάστες εργαζόμενοι που είναι υπήκοοι ενός Μέρους και οι οικογένειές τους έχουν το δικαίωμα σε προστασία και βοήθεια στο έδαφος οποιουδήποτε άλλου Μέρους.
20. Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα σε ίσες ευκαιρίες και ίση μεταχείριση σε θέματα απασχόλησης και επαγγέλματος χωρίς διάκριση που να βασίζεται στο φύλο.
21. Οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα να ενημερώνονται και να διαβουλεύονται μέσα στην επιχείρηση.
22. Οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν στον καθορισμό και στη βελτίωση των συνθηκών και του περιβάλλοντος εργασίας στην επιχείρηση.
23. Κάθε ηλικιωμένο άτομο έχει το δικαίωμα στην κοινωνική προστασία.
24. Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα στην προστασία σε περιπτώσεις λύσης της εργασιακής σχέσης.
25. Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα στην προστασία των διεκδικήσεων τους στην περίπτωση αφερεγγυότητας του εργοδότη τους.
26. Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια στην εργασία.
27. Κάθε άτομο με οικογενειακές υποχρεώσεις που απασχολείται ή επιθυμεί να απασχοληθεί έχει δικαίωμα να το πράττει χωρίς να υπόκειται σε διάκριση και, κατά το δυνατό, χωρίς σύγκρουση των επαγγελματικών και οικογενειακών του ευθυνών.
28. Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων σε επιχειρήσεις έχουν το δικαίωμα στην προστασία κατά επιζήμιων πράξεων και θα πρέπει να τους παρέχονται οι κατάλληλες διευκολύνσεις για την εκπλήρωση των καθηκόντων τους.
29. Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα να ενημερώνονται και να διαβουλεύονται στις διαδικασίες συλλογικών απολύσεων.
30. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα στην προστασία κατά της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
31. Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα στη στέγαση.

Μέρος ΙΙ
Τα Μέρη αναλαμβάνουν, όπως προβλέπεται στο Μέρος ΙΙΙ, να θεωρούν εαυτούς δεσμευμένους από τις υποχρεώσεις που διατυπώνονται στα εξής άρθρα και παραγράφους.

Άρθρο 1 – Το δικαίωμα στην εργασία
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος στην εργασία, τα Μέρη αναλαμβάνουν:
1. να αποδέχονται, ως έναν από τους πρωταρχικούς στόχους και τις πρωταρχικές τους ευθύνες, την επίτευξη και διατήρηση ενός όσο το δυνατόν υψηλότερου και σταθερότερου επιπέδου απασχόλησης, με σκοπό την επίτευξη πλήρους απασχόλησης˙
2. να προστατεύουν αποτελεσματικά το δικαίωμα του εργαζόμενου να κερδίζει τα προς το ζην με επάγγελμα το οποίο επιλέγει ελεύθερα˙
3. να καθιερώνουν ή να διατηρούν δωρεάν υπηρεσίες απασχόλησης για όλους τους εργαζόμενους˙
4. να παρέχουν ή να προωθούν κατάλληλο επαγγελματικό προσανατολισμό, κατάρτιση και αποκατάσταση.

Άρθρο 2 – Το δικαίωμα σε δίκαιες συνθήκες εργασίας
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος σε δίκαιες συνθήκες εργασίας, τα Μέρη αναλαμβάνουν:
1. να προβλέπουν λογική διάρκεια καθημερινού και εβδομαδιαίου ωραρίου εργασίας, η εργάσιμη εβδομάδα να μειώνεται σταδιακά στο βαθμό που το επιτρέπουν η αύξηση της παραγωγικότητας και άλλοι σχετικοί παράγοντες˙
2. να προβλέπουν δημόσιες αργίες με αποδοχές˙
3. να προβλέπουν τη χορήγηση ετήσιας άδειας με αποδοχές διάρκειας τουλάχιστον τεσσάρων εβδομάδων˙
4. να εξαλείφουν τους εγγενείς κινδύνους σε επικίνδυνα ή ανθυγιεινά επαγγέλματα και, στις περιπτώσεις που δεν έχει ακόμη καταστεί δυνατή η εξάλειψη ή η επαρκής μείωση των κινδύνων αυτών, να προβλέπουν είτε τη μείωση των ωρών εργασίας είτε τη χορήγηση πρόσθετης άδειας με αποδοχές σε εργαζόμενους που ασκούν αυτά τα επαγγέλματα˙
5. να διασφαλίζουν μία εβδομαδιαία περίοδο ανάπαυσης, η οποία, κατά το δυνατόν, θα συμπίπτει με την ημέρα που αναγνωρίζεται ως ημέρα ανάπαυσης σύμφωνα με τις παραδόσεις ή τα έθιμα της χώρας ή της περιοχής˙
6. να διασφαλίζουν ότι οι εργαζόμενοι ενημερώνονται γραπτώς, όσο το δυνατόν συντομότερα, και, σε κάθε περίπτωση όχι αργότερα από δύο μήνες από την ημερομηνία έναρξης της απασχόλησής τους, για τους βασικούς όρους της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας˙
7. να διασφαλίζουν ότι οι εργαζόμενοι που απασχολούνται σε νυχτερινή εργασία επωφελούνται από μέτρα που λαμβάνουν υπόψη την ιδιαίτερη φύση της εργασίας.

Άρθρο 3 – Το δικαίωμα σε ασφαλείς και υγιεινές συνθήκες εργασίας
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος σε ασφαλείς και υγιεινές συνθήκες εργασίας, τα Μέρη αναλαμβάνουν, σε συνεννόηση με τις οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων:
1. να διαμορφώνουν, εφαρμόζουν και εξετάζουν περιοδικά μια συνεκτική εθνική πολιτική για την επαγγελματική ασφάλεια, την επαγγελματική υγιεινή και το εργασιακό περιβάλλον. Πρωταρχικός στόχος αυτής της πολιτικής είναι η βελτίωση της επαγγελματικής ασφάλειας και υγιεινής και η αποφυγή ατυχημάτων και προσβολών της υγείας, που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της εργασίας ή συνδέονται με αυτήν ή συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της, κυρίως με την ελαχιστοποίηση των αιτίων των κινδύνων που ενυπάρχουν στο εργασιακό περιβάλλον˙
2. να εκδίδουν κανονισμούς ασφάλειας και υγιεινής˙
3. να προβλέπουν την εφαρμογή αυτών των κανονισμών με τη λήψη μέτρων ελέγχου˙
4. να προωθούν τη σταδιακή ανάπτυξη των υπηρεσιών επαγγελματικής υγιεινής για όλους τους εργαζόμενους με λειτουργίες κυρίως προληπτικού και συμβουλευτικού χαρακτήρα.

Άρθρο 4 – Το δικαίωμα σε δίκαιη αμοιβή
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος σε δίκαιη αμοιβή, τα Μέρη αναλαμβάνουν:
1. να αναγνωρίζουν το δικαίωμα των εργαζομένων σε μία αμοιβή που θα εξασφαλίζει σε αυτούς και στις οικογένειές τους ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο˙
2. να αναγνωρίζουν το δικαίωμα των εργαζομένων σε αυξημένη αμοιβή για υπερωριακή εργασία, με εξαίρεση ορισμένες ειδικές περιπτώσεις˙
3. να αναγνωρίζουν το δικαίωμα των εργαζομένων, ανδρών και γυναικών, σε ίση αμοιβή για εργασία ίσης αξίας˙
4. να αναγνωρίζουν το δικαίωμα όλων των εργαζομένων σε μία λογική περίοδο ειδοποίησης σχετικά με τον τερματισμό της απασχόλησης˙
5. να επιτρέπουν κρατήσεις επί των μισθών μόνο υπό προϋποθέσεις και στο βαθμό που προβλέπεται από την εθνική νομοθεσία ή από κανονισμούς ή καθορίζεται από συλλογικές συμβάσεις ή διαιτητικές αποφάσεις.
Η άσκηση αυτών των δικαιωμάτων επιτυγχάνεται από ελεύθερα συναπτόμενες συλλογικές συμβάσεις, από θεσπισμένους δια νόμου μηχανισμούς προσδιορισμού των μισθών, ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο σύμφωνο με τις εθνικές συνθήκες.

Άρθρο 5 – Το δικαίωμα στο συνδικαλισμό
Με σκοπό τη διασφάλιση ή την προώθηση της ελευθερίας των εργαζομένων και των εργοδοτών να συνιστούν τοπικές, εθνικές ή διεθνείς οργανώσεις για την προστασία των οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων τους και να συμμετέχουν σε αυτές, τα Μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση η εθνική νομοθεσία να μην προσβάλλει ούτε να εφαρμόζεται με τέτοιο τρόπο ώστε να προσβάλλει αυτήν την ελευθερία. Ο βαθμός στον οποίο οι εγγυήσεις που προβλέπονται από αυτό το άρθρο εφαρμόζονται στην αστυνομία καθορίζεται από την εθνική νομοθεσία ή τους κανονισμούς. Η αρχή που διέπει την εφαρμογή αυτών των εγγυήσεων στα μέλη των ενόπλων δυνάμεων και ο βαθμός στον οποίο εφαρμόζονται σε άτομα που ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία καθορίζονται επίσης από την εθνική νομοθεσία ή τους κανονισμούς.

Άρθρο 6 – Το δικαίωμα στις συλλογικές διαπραγματεύσεις
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος στις συλλογικές διαπραγματεύσεις, τα Μέρη αναλαμβάνουν:
1. να προωθούν από κοινού διαβουλεύσεις μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών˙
2. να προωθούν, όπου είναι απαραίτητο και σκόπιμο, μηχανισμούς εκούσιων διαπραγματεύσεων μεταξύ των εργοδοτών ή των εργοδοτικών οργανώσεων και των οργανώσεων των εργαζομένων, με σκοπό τη ρύθμιση των όρων και των συνθηκών απασχόλησης μέσω συλλογικών συμβάσεων˙
3. να προωθούν την καθιέρωση και χρήση κατάλληλων μηχανισμών συμβιβασμού και εκούσιας διαιτησίας για τη ρύθμιση εργασιακών διαφορών˙
και αναγνωρίζουν:
4. το δικαίωμα εργαζομένων και εργοδοτών στη συλλογική δράση στις περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην απεργία, με την επιφύλαξη των υποχρεώσεων που θα μπορούσαν να προκύψουν από συλλογικές συμβάσεις που είχαν υπογραφεί στο παρελθόν.

Άρθρο 7 – Το δικαίωμα των παιδιών και των νεαρών ατόμων στην προστασία
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος των παιδιών και των νεαρών ατόμων στην προστασία, τα Μέρη αναλαμβάνουν:
1. να ορίζουν ότι το κατώτατο όριο ηλικίας εισόδου στην απασχόληση είναι το 15ο έτος, με την επιφύλαξη εξαιρέσεων για παιδιά που απασχολούνται σε οριζόμενες από το νόμο ελαφρές εργασίες που δεν βλάπτουν την υγεία, την ηθική ή την εκπαίδευσή τους˙
2. να ορίζουν ότι το κατώτατο όριο ηλικίας εισόδου στην απασχόληση είναι το 18ο έτος για οριζόμενα από το νόμο επαγγέλματα που θεωρούνται επικίνδυνα ή ανθυγιεινά˙
3. να ορίζουν ότι τα άτομα που δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμα την υποχρεωτική εκπαίδευση δεν απασχολούνται σε τέτοιες εργασίες, οι οποίες θα τους στερούσαν τη δυνατότητα να επωφελούνται πλήρως από την εκπαίδευσή τους˙
4. να ορίζουν ότι οι ώρες εργασίας των ατόμων ηλικίας κάτω των 18 ετών είναι περιορισμένες σύμφωνα με τις ανάγκες της ανάπτυξής τους και, ιδιαίτερα, σύμφωνα με τις ανάγκες τους για επαγγελματική κατάρτιση˙
5. να αναγνωρίζουν το δικαίωμα των νεαρών εργαζομένων και των μαθητευομένων σε δίκαιη αμοιβή ή άλλες κατάλληλες παροχές˙
6. να ορίζουν ότι ο χρόνος που αφιερώνουν τα νεαρά άτομα στην επαγγελματική κατάρτιση κατά τη διάρκεια του κανονικού ωραρίου εργασίας με τη συναίνεση του εργοδότη θεωρείται ότι αποτελεί μέρος της ημερήσιας εργασίας˙
7. να ορίζουν ότι τα απασχολούμενα άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών δικαιούνται ετήσια άδεια με αποδοχές διάρκειας τουλάχιστον τεσσάρων εβδομάδων˙
8. να ορίζουν ότι τα άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών δεν απασχολούνται σε νυχτερινή εργασία, με εξαίρεση ορισμένα επαγγέλματα που προβλέπονται από την εθνική νομοθεσία ή τους κανονισμούς˙
9. να ορίζουν ότι τα άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών που απασχολούνται σε επαγγέλματα που ορίζονται από την εθνική νομοθεσία ή τους κανονισμούς υπόκεινται σε τακτικό ιατρικό έλεγχο˙
10. να διασφαλίζουν ειδική προστασία από σωματικούς και ηθικούς κινδύνους, στους οποίους εκτίθενται τα παιδιά και τα νεαρά άτομα, και, ιδιαίτερα, από τους κινδύνους που προκαλούνται άμεσα ή έμμεσα από την εργασία τους.

Άρθρο 8 – Το δικαίωμα των εργαζομένων γυναικών στην προστασία της μητρότητας
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος των εργαζομένων γυναικών στην προστασία της μητρότητας, τα Μέρη αναλαμβάνουν:
1. να εξασφαλίζουν στις εργαζόμενες γυναίκες, πριν από και μετά τον τοκετό, άδεια συνολικής διάρκειας τουλάχιστον 14 εβδομάδων είτε με τη μορφή άδειας με αποδοχές, είτε με τη μορφή ικανοποιητικών παροχών κοινωνικής ασφάλισης είτε με τη μορφή παροχών από δημόσιους πόρους˙
2. να θεωρούν παράνομη από μέρους του εργοδότη την κοινοποίηση της απόλυσης σε μία γυναίκα κατά τη διάρκεια της περιόδου από τη στιγμή που τον ειδοποιεί για την εγκυμοσύνη της μέχρι το τέλος της άδειας μητρότητας, ή την κοινοποίηση της απόλυσής της σε κάποια χρονική στιγμή που η προθεσμία της ειδοποίησης εκπνέει κατά τη διάρκεια της προαναφερθείσας περιόδου˙
3. να προβλέπουν ότι οι γυναίκες που θηλάζουν τα παιδιά τους δικαιούνται επαρκή χρόνο εκτός εργασίας για αυτό το σκοπό˙
4. να ρυθμίζουν τη νυχτερινή εργασία των εγκύων, των γυναικών που έχουν γεννήσει πρόσφατα και εκείνων που θηλάζουν τα παιδιά τους˙
5. να απαγορεύουν την απασχόληση των εγκύων, των γυναικών που έχουν πρόσφατα γεννήσει ή που θηλάζουν τα παιδιά τους σε υπόγειες μεταλλευτικές εργασίες και σε οποιαδήποτε άλλη εργασία, η οποία είναι ακατάλληλη λόγω της επικίνδυνης, ανθυγιεινής ή επίπονης φύσης της και να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων αυτών των γυναικών στην απασχόληση.

Άρθρο 9 – Το δικαίωμα στον επαγγελματικό προσανατολισμό
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος στον επαγγελματικό προσανατολισμό, τα Μέρη δεσμεύονται να παρέχουν ή να προωθούν, εφόσον κρίνεται απαραίτητο, μία υπηρεσία η οποία θα βοηθά όλα τα άτομα, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρίες, να επιλύουν τα προβλήματα που σχετίζονται με την επαγγελματική επιλογή και πρόοδο, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ατόμου και τη σχέση τους με τις επαγγελματικές ευκαιρίες: η βοήθεια αυτή θα πρέπει να παρέχεται δωρεάν τόσο στα νεαρά άτομα, συμπεριλαμβανομένων των μαθητών, όσο και στους ενηλίκους.

Άρθρο 10 – Το δικαίωμα στην επαγγελματική κατάρτιση
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος στην επαγγελματική κατάρτιση, τα Μέρη δεσμεύονται:
1. να παρέχουν ή να προωθούν, εφόσον κρίνεται απαραίτητο, την τεχνική και επαγγελματική κατάρτιση σε κάθε άτομο, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρίες, σε συνεννόηση με τις οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων, και να παρέχουν διευκολύνσεις αναφορικά με την πρόσβαση σε ανώτερη τεχνική και πανεπιστημιακή εκπαίδευση, με μοναδικό κριτήριο την ατομική ικανότητα˙
2. να παρέχουν ή να προωθούν ένα σύστημα μαθητείας και άλλες συστηματικές ρυθμίσεις για την κατάρτιση νεαρών αγοριών και κοριτσιών στις διάφορες απασχολήσεις τους˙
3. να παρέχουν ή να προωθούν, εφόσον αυτό κρίνεται απαραίτητο:
α. ικανοποιητικές και έτοιμες προς εφαρμογή διευκολύνσεις για την κατάρτιση ενήλικων εργαζομένων˙
β. ειδικές διευκολύνσεις για την επανακατάρτιση ενήλικων εργαζομένων που κρίνεται απαραίτητη ως αποτέλεσμα της τεχνολογικής ανάπτυξης ή των νέων τάσεων στην απασχόληση˙
4. να παρέχουν ή να προωθούν, εφόσον κρίνεται απαραίτητο, ειδικά μέτρα για την επανακατάρτιση και την επανένταξη των μακροχρόνια ανέργων˙
5. να ενθαρρύνουν την πλήρη χρήση των διευκολύνσεων που παρέχονται από κατάλληλα μέτρα, όπως είναι:
α. η μείωση και η κατάργηση διδάκτρων και τελών˙
β. η χορήγηση οικονομικής βοήθειας σε κατάλληλες περιπτώσεις˙
γ. ο συνυπολογισμός στο κανονικό ωράριο εργασίας του χρόνου που δαπανάται για συμπληρωματική κατάρτιση που λαμβάνουν οι εργαζόμενοι κατά τη διάρκεια της απασχόλησης, μετά από αίτημα του εργοδότη τους˙
δ. η διασφάλιση, μέσω επαρκούς επίβλεψης, σε συνεννόηση με τις οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων, της αποτελεσματικότητας του συστήματος μαθητείας και άλλων ρυθμίσεων κατάρτισης για νεαρούς εργαζομένους, και γενικά, της ικανοποιητικής προστασίας των νεαρών εργαζομένων.

Άρθρο 11 – Το δικαίωμα στην προστασία της υγείας
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος στην προστασία της υγείας, τα Μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να λαμβάνουν, είτε απευθείας είτε σε συνεργασία με δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς, κατάλληλα μέτρα, τα οποία, μεταξύ άλλων, αποσκοπούν:
1. στην εξάλειψη, στο βαθμό που είναι δυνατό, των αιτίων που προκαλούν κακή υγεία˙
2. στην παροχή συμβουλευτικών και εκπαιδευτικών διευκολύνσεων για την προώθηση της υγείας και την ενθάρρυνση της ατομικής ευθύνης σε θέματα σχετικά με την υγεία˙
3. στην πρόληψη, στο βαθμό που είναι δυνατό, των επιδημικών, ενδημικών και άλλων ασθενειών, καθώς και των ατυχημάτων.

Άρθρο 12 – Το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος στην κοινωνική ασφάλιση, τα Μέρη δεσμεύονται:
1. να καθιερώνουν ή να διατηρούν ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης˙
2. να διατηρούν το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης σε ικανοποιητικό επίπεδο τουλάχιστον ίδιο με εκείνο που είναι απαραίτητο για την επικύρωση του Ευρωπαϊκού Κώδικα Κοινωνικής Ασφάλισης˙
3. να καταβάλλουν προσπάθειες ώστε το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης να ανέρχεται σταδιακά σε υψηλότερο επίπεδο˙
4. να λαμβάνουν μέτρα, με τη σύναψη κατάλληλων διμερών και πολυμερών συμβάσεων ή με άλλα μέσα, και με την επιφύλαξη των προϋποθέσεων που διατυπώνονται σε αυτές τις συμβάσεις, έτσι ώστε να διασφαλίζεται:
α. η ίση μεταχείριση ανάμεσα στους υπηκόους του κάθε Μέρους και τους υπηκόους άλλων Μερών αναφορικά με τα δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης των ωφελημάτων που προκύπτουν από τη νομοθεσία για την κοινωνική ασφάλιση, ανεξάρτητα από τις μετακινήσεις των προστατευομένων ατόμων στα εδάφη των Μερών˙
β. η χορήγηση, η διατήρηση και η αποκατάσταση των δικαιωμάτων κοινωνικής ασφάλισης με τέτοια μέσα, όπως είναι ο συνυπολογισμός περιόδων ασφάλισης ή απασχόλησης που πραγματοποιούνται σύμφωνα με τη νομοθεσία καθενός από τα Μέρη.

Άρθρο 13 – Το δικαίωμα σε κοινωνική και ιατρική βοήθεια
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος σε κοινωνική και ιατρική βοήθεια, τα Μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση:
1. Να διασφαλίζουν ότι σε οποιοδήποτε άτομο που δε διαθέτει επαρκείς πόρους και αδυνατεί να τους εξασφαλίσει, είτε με τις δικές του προσπάθειες είτε από άλλες πηγές, ιδιαίτερα από παροχές που χορηγούνται από ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, θα χορηγείται ικανοποιητική βοήθεια, και, σε περίπτωση ασθένειας, η φροντίδα που απαιτείται από την κατάστασή του˙
2. Να διασφαλίζουν ότι τα άτομα που δέχονται τέτοια βοήθεια δεν υφίστανται, εξαιτίας αυτής, περιορισμούς στην άσκηση των πολιτικών και κοινωνικών τους δικαιωμάτων˙
3. Να προβλέπουν ότι όλα τα άτομα θα μπορούν να λαμβάνουν από τις κατάλληλες δημόσιες ή ιδιωτικές υπηρεσίες οποιαδήποτε συμβουλή και προσωπική βοήθεια μπορεί να χρειαστεί για την πρόληψη, την εξάλειψη ή την αντιμετώπιση προσωπικών ή οικογενειακών αναγκών˙
4. Να εφαρμόζουν τις διατάξεις που αναφέρονται στις παραγράφους 1, 2 και 3 αυτού του άρθρου, στη βάση της ισότητας ανάμεσα στους υπηκόους τους και τους υπηκόους των άλλων Μερών, που βρίσκονται νόμιμα στα εδάφη τους, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Κοινωνικής και Ιατρικής Βοήθειας που υπογράφηκε στο Παρίσι στις 11 Δεκεμβρίου 1953.

Άρθρο 14 – Το δικαίωμα στην απόλαυση των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος στην απόλαυση των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας, τα Μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση:
1. Να προωθούν ή να παρέχουν υπηρεσίες, οι οποίες, χρησιμοποιώντας μεθόδους κοινωνικής εργασίας, θα συμβάλλουν στην ευημερία και στην ανάπτυξη και των ατόμων και των ομάδων στην κοινότητα, καθώς και στην προσαρμογή τους στο κοινωνικό περιβάλλον˙
2. Να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των ατόμων, καθώς και εθελοντικών ή άλλων οργανώσεων, στη σύσταση και διατήρηση τέτοιων υπηρεσιών.

Άρθρο 15 – Το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στην ανεξαρτησία, την κοινωνική ένταξη και τη συμμετοχή στη ζωή της κοινότητας
Με σκοπό τη διασφάλιση στα άτομα με αναπηρία, ανεξαρτήτως της ηλικίας και της φύσης και της προέλευσης της αναπηρίας τους, της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος στην ανεξαρτησία, την κοινωνική ένταξη και τη συμμετοχή στη ζωή της κοινότητας, τα Μέρη δεσμεύονται, συγκεκριμένα:
1. Να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλίζεται στα άτομα με αναπηρία καθοδήγηση, εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση στο πλαίσιο γενικών προγραμμάτων, όπου αυτό είναι δυνατό, ή, όπου αυτό δεν είναι δυνατό, μέσω εξειδικευμένων φορέων, δημόσιου ή ιδιωτικού χαρακτήρα˙
2. Να προωθούν την πρόσβαση αυτών των ατόμων στην απασχόληση μέσω όλων των μέτρων που ενθαρρύνουν τους εργοδότες να προσλαμβάνουν και να απασχολούν άτομα με αναπηρία στο σύνηθες εργασιακό περιβάλλον και να προσαρμόζουν τις συνθήκες εργασίας στις ανάγκες αυτών των ατόμων, ή, στην περίπτωση που αυτό δεν είναι δυνατό εξαιτίας της αναπηρίας, να κάνουν τις αναγκαίες ρυθμίσεις ή να δημιουργούν συνθήκες προστατευμένης απασχόλησης σύμφωνα με το βαθμό αναπηρίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τέτοιου είδους μέτρα μπορεί να απαιτούν την προσφυγή σε εξειδικευμένες υπηρεσίες τοποθέτησης σε εργασία και υποστήριξης˙
3. Να προωθούν την πλήρη κοινωνική ένταξη και συμμετοχή αυτών των ατόμων στη ζωή της κοινότητας, ιδιαίτερα με μέτρα, συμπεριλαμβανομένων τεχνικών βοηθημάτων, των οποίων στόχος είναι η υπερπήδηση των εμποδίων στην επικοινωνία και στην κινητικότητα και η διευκόλυνση της πρόσβασης στα μέσα συγκοινωνίας, στη στέγαση, στις πολιτιστικές και άλλες δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου.

Άρθρο 16 – Το δικαίωμα της οικογένειας σε κοινωνική, νομική και οικονομική προστασία
Με στόχο τη διασφάλιση των συνθηκών που απαιτούνται για την πλήρη ανάπτυξη της οικογένειας, η οποία αποτελεί θεμελιώδη μονάδα της κοινωνίας, τα Μέρη δεσμεύονται να προωθούν την οικονομική, νομική και κοινωνική προστασία της οικογενειακής ζωής με μέσα, όπως οι κοινωνικές και οικογενειακές παροχές, οι φορολογικές ρυθμίσεις, η παροχή οικογενειακής στέγης, οι παροχές για τα νιόπαντρα ζευγάρια, καθώς και άλλα κατάλληλα μέσα.

Άρθρο 17 – Το δικαίωμα των παιδιών και των νεαρών ατόμων σε κοινωνική, νομική και οικονομική προστασία
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος των παιδιών και των νεαρών ατόμων να μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει την πλήρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και των σωματικών και πνευματικών τους ικανοτήτων, τα Μέρη δεσμεύονται, είτε άμεσα είτε σε συνεργασία με δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς, να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα και απαραίτητα μέτρα που έχουν ως στόχο:
1. α. Να διασφαλίζουν ότι τα παιδιά και τα νεαρά άτομα, λαμβάνοντας υπόψη τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των γονιών τους, απολαμβάνουν τη φροντίδα, τη βοήθεια, την εκπαίδευση και την κατάρτιση που χρειάζονται, ιδιαίτερα προβλέποντας την ίδρυση ή διατήρηση δομών και υπηρεσιών που κρίνονται ικανοποιητικές και επαρκείς για αυτό το σκοπό˙
β. Να προστατεύουν τα παιδιά και τα νεαρά άτομα από την αμέλεια, τη βία ή την εκμετάλλευση˙
γ. Να παρέχουν προστασία και ειδική βοήθεια από το κράτος στα παιδιά και τα νεαρά άτομα που στερούνται προσωρινά ή οριστικά την υποστήριξη της οικογένειας τους˙
2. Να παρέχουν στα παιδιά και τα νεαρά άτομα δωρεάν πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς και να ενθαρρύνουν την τακτική φοίτηση στο σχολείο.

Άρθρο 18 – Το δικαίωμα στην άσκηση ενός κερδοφόρου επαγγέλματος στο έδαφος άλλων Μερών
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος στην άσκηση ενός κερδοφόρου επαγγέλματος στο έδαφος οποιουδήποτε άλλου Μέρους, τα Μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση:
1. Να εφαρμόζουν τις ισχύουσες ρυθμίσεις με φιλελεύθερο πνεύμα˙
2. Να απλοποιούν τις ισχύουσες διατυπώσεις και να μειώνουν ή να καταργούν τα δικαστικά τέλη και οποιοδήποτε άλλο τέλος που καταβάλλεται από τους αλλοδαπούς εργαζόμενους ή τους εργοδότες τους˙
3. Να φιλελευθεροποιεί, σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο, τους κανονισμούς που διέπουν την απασχόληση αλλοδαπών εργαζομένων˙
Και αναγνωρίζουν:
4. Το δικαίωμα των υπηκόων τους να αφήνουν τη χώρα τους για να ασκήσουν ένα κερδοφόρο επάγγελμα στα εδάφη των άλλων Μερών.

Άρθρο 19 – Το δικαίωμα των μεταναστών εργαζομένων και των οικογενειών τους στην προστασία και τη βοήθεια
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος των μεταναστών εργαζομένων και των οικογενειών τους σε προστασία και βοήθεια στο έδαφος οποιουδήποτε άλλου Μέρους, τα Μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση:
1. να διατηρούν ή να εξασφαλίζουν την ύπαρξη ικανοποιητικών υπηρεσιών που θα παρέχουν δωρεάν βοήθεια σε αυτούς τους εργαζόμενους, ιδίως την παροχή έγκυρης πληροφόρησης, και να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα, στο βαθμό που το επιτρέπουν οι εθνικοί νόμοι και κανονισμοί, εναντίον κάθε παραπλανητικής προπαγάνδας που σχετίζεται με τη μετανάστευση από και προς το έδαφός τους˙
2. να υιοθετούν, στο πλαίσιο της δικαιοδοσίας τους, κατάλληλα μέτρα για τη διευκόλυνση της αναχώρησης, του ταξιδιού και της υποδοχής αυτών των εργαζομένων και των οικογενειών τους, και να παρέχουν, στο πλαίσιο της δικαιοδοσίας τους, κατάλληλες υπηρεσίες για την υγεία, την ιατρική μέριμνα καθώς και καλές συνθήκες υγιεινής κατά τη διάρκεια του ταξιδιού˙
3. να προωθούν τη συνεργασία, ανάλογα με την περίπτωση, μεταξύ των κοινωνικών υπηρεσιών, δημόσιων και ιδιωτικών, των χωρών προέλευσης και υποδοχής˙
4. να εξασφαλίζουν στους εργαζόμενους που διαμένουν νόμιμα στα εδάφη τους, στο βαθμό που αυτά τα ζητήματα ρυθμίζονται από τη νομοθεσία ή τους κανονισμούς ή υπάγονται στον έλεγχο των διοικητικών αρχών, μεταχείριση όχι λιγότερο ευνοϊκή από αυτήν προς τους δικούς τους υπηκόους αναφορικά με τους ακόλουθους τομείς:
α. Αμοιβή και άλλες συνθήκες απασχόλησης και εργασίας˙
β. Συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις και απόλαυση των ωφελημάτων των συλλογικών διαπραγματεύσεων˙
γ. Στέγαση
5. να εξασφαλίζουν σε αυτούς τους εργαζόμενους που διαμένουν νόμιμα στα εδάφη τους μεταχείριση όχι λιγότερο ευνοϊκή από αυτήν προς τους δικούς τους υπηκόους αναφορικά με τους φόρους, τα τέλη και τις εισφορές που καταβάλλονται σε σχέση με την απασχόληση από τα απασχολούμενα άτομα˙
6. να διευκολύνουν, όσο είναι δυνατόν, την επανασύνδεση της οικογένειας ενός αλλοδαπού εργαζόμενου, στον οποίο έχει επιτραπεί να εγκατασταθεί στο έδαφός τους˙
7. να εξασφαλίζουν σε αυτούς τους εργαζόμενους που διαμένουν νόμιμα στα εδάφη τους μεταχείριση όχι λιγότερο ευνοϊκή από αυτήν προς τους δικούς τους υπηκόους αναφορικά με νομικές διαδικασίες που σχετίζονται με τα θέματα που αναφέρονται στο παρόν άρθρο˙
8. να εξασφαλίζουν σε αυτούς τους εργαζόμενους που διαμένουν νόμιμα στα εδάφη τους ότι δε θα απελαύνονται παρά μόνο εάν θέσουν σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια ή προσβάλλουν το δημόσιο συμφέρον ή τα ήθη˙
9. να επιτρέπουν, εντός νομίμων ορίων, τη μεταφορά οποιουδήποτε μέρους των αποδοχών και των αποταμιεύσεων των μεταναστών εργαζομένων που αυτοί επιθυμούν να μεταφέρουν˙
10. να επεκτείνουν την προστασία και τη βοήθεια που προβλέπονται από αυτό το άρθρο και στους αυτο-απασχολούμενους μετανάστες στο βαθμό που τα σχετικά μέτρα ισχύουν στην περίπτωσή τους˙
11. να προωθούν και να διευκολύνουν τη διδασκαλία της εθνικής γλώσσας του κράτους υποδοχής, ή, στην περίπτωση που υπάρχουν περισσότερες από μία, τη διδασκαλία μίας από αυτές τις γλώσσες, στους μετανάστες εργαζόμενους και στα μέλη των οικογενειών τους˙
12. να προωθούν και να διευκολύνουν, στο βαθμό που είναι εφικτό, τη διδασκαλία της μητρικής γλώσσας του μετανάστη εργαζόμενου στα παιδιά του.

Άρθρο 20 – Το δικαίωμα σε ίσες ευκαιρίες και ίση μεταχείριση σε θέματα απασχόλησης και επαγγέλματος χωρίς διάκριση που να βασίζεται στο φύλο
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος σε ίσες ευκαιρίες και ίση μεταχείριση σε θέματα απασχόλησης και επαγγέλματος χωρίς διάκριση που να βασίζεται στο φύλο, τα Μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να αναγνωρίζουν αυτό το δικαίωμα και να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για τη διασφάλιση ή προώθηση της εφαρμογής τους στους ακόλουθους τομείς:
α. Πρόσβαση στην απασχόληση, προστασία κατά της απόλυσης και επαγγελματική επανένταξη˙
β. Επαγγελματικός προσανατολισμός, κατάρτιση, επανακατάρτιση και αποκατάσταση˙
γ. Όροι απασχόλησης και συνθήκες εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της αμοιβής˙
δ. Εξέλιξη επαγγελματικής σταδιοδρομίας, συμπεριλαμβανομένης της προαγωγής.

Άρθρο 21 – Το δικαίωμα στην ενημέρωση και τη διαβούλευση
Με σκοπό την αποτελεσματική άσκηση του δικαιώματος των εργαζομένων στην ενημέρωση και τη διαβούλευση στα πλαίσια της επιχείρησης, τα Μέρη δεσμεύονται να υιοθετούν ή να ενθαρρύνουν μέτρα που δίνουν τη δυνατότητα στους εργαζόμενους ή τους εκπροσώπους τους, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και πρακτική:
α. Να ενημερώνονται τακτικά ή σε κατάλληλο χρόνο και με κατανοητό τρόπο για την οικονομική και τη χρηματοοικονομική κατάσταση της επιχείρησης στην οποία απασχολούνται, με τη συμφωνία ότι η επιχείρηση μπορεί να τους αρνηθεί την αποκάλυψη συγκεκριμένων πληροφοριών που θα μπορούσε να αποβεί ζημιογόνα για αυτήν ή πληροφοριών που θεωρούνται εμπιστευτικές˙ και
β. Να ζητείται η γνώμη τους σε σωστή χρονική στιγμή για προτεινόμενες αποφάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν ουσιαστικά τα συμφέροντα των εργαζομένων, ιδιαίτερα για εκείνες τις αποφάσεις που θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην κατάσταση απασχόλησης της επιχείρησης.

Άρθρο 22 – Το δικαίωμα στη συμμετοχή στον καθορισμό και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και του εργασιακού περιβάλλοντος
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος των εργαζομένων να συμμετέχουν στον καθορισμό και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και του εργασιακού περιβάλλοντος στην επιχείρηση, τα Μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να υιοθετούν ή να ενθαρρύνουν τη λήψη μέτρων που δίνουν τη δυνατότητα στους εργαζόμενους ή τους εκπροσώπους τους, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και πρακτική, να συμβάλλουν:
α. στον καθορισμό και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, της οργάνωσης της εργασίας και του εργασιακού περιβάλλοντος˙
β. στην προστασία της υγιεινής και της ασφάλειας μέσα στην επιχείρηση˙
γ. στην οργάνωση κοινωνικών και κοινωνικοπολιτιστικών υπηρεσιών και διευκολύνσεων μέσα στην επιχείρηση˙
δ. στην επίβλεψη της τήρησης των ρυθμίσεων για αυτά τα θέματα.

Άρθρο 23 – Το δικαίωμα των ηλικιωμένων ατόμων στην κοινωνική προστασία
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος των ηλικιωμένων ατόμων στην κοινωνική προστασία, τα Μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να υιοθετούν ή να ενθαρρύνουν, είτε άμεσα είτε σε συνεργασία με δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς, τη λήψη κατάλληλων μέτρων που θα στοχεύουν κυρίως:
• στο να βοηθούν τα ηλικιωμένα άτομα να παραμένουν πλήρη μέλη της κοινωνίας για όσο το δυνατό μεγαλύτερη χρονική περίοδο, με:
α. τη διασφάλιση ικανοποιητικών πόρων που θα τους δίνουν τη δυνατότητα να διάγουν έναν αξιοπρεπή βίο και να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στη δημόσια, κοινωνική και πολιτιστική ζωή˙
β. την παροχή πληροφοριών για υπηρεσίες και διευκολύνσεις διαθέσιμες σε ηλικιωμένα άτομα και τις ευκαιρίες που τους παρέχονται να τις χρησιμοποιήσουν˙
• στο να δίνουν τη δυνατότητα στα ηλικιωμένα άτομα να επιλέγουν ελεύθερα τον τρόπο ζωής τους και να διάγουν ανεξάρτητο βίο στο οικογενειακό τους περιβάλλον για όσο χρονικό διάστημα επιθυμούν και μπορούν, μέσω:
α. της παροχής στέγασης κατάλληλης για τις ανάγκες τους και για την κατάσταση της υγείας τους ή επαρκούς υποστήριξης για την προσαρμογή της κατοικίας τους˙
β. της προστασίας της υγείας και της παροχής υπηρεσιών που είναι απαραίτητες για την κατάστασή τους˙
• στο να εγγυώνται στα ηλικιωμένα άτομα που ζουν σε ιδρύματα την παροχή κατάλληλης υποστήριξης, με σεβασμό στην ιδιωτική τους ζωή, και τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων που αφορούν στις συνθήκες διαβίωσης στο ίδρυμα.

Άρθρο 24 – Το δικαίωμα στην προστασία σε περιπτώσεις λύσης της εργασιακής σχέσης
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος των εργαζομένων στην προστασία σε περιπτώσεις λύσης της εργασιακής σχέσης, τα Μέρη αναλαμβάνουν να αναγνωρίζουν:
α. το δικαίωμα όλων των εργαζομένων στη μη λύση της εργασιακής τους σχέσης χωρίς βάσιμες αιτίες για αυτήν, που να συνδέονται με την ικανότητα ή τη συμπεριφορά τους ή να βασίζονται στις λειτουργικές απαιτήσεις της επιχείρησης, της εγκατάστασης ή της υπηρεσίας˙
β. το δικαίωμα των εργαζομένων, των οποίων η εργασιακή σχέση λύεται χωρίς βάσιμη αιτία, σε ικανοποιητική αποζημίωση ή άλλη κατάλληλη ενίσχυση.
Για αυτόν το σκοπό τα Μέρη αναλαμβάνουν να διασφαλίζουν ότι ο εργαζόμενος, που θεωρεί ότι η εργασιακή του σχέση έχει λυθεί χωρίς βάσιμο λόγο, έχει το δικαίωμα προσφυγής σε αμερόληπτο όργανο.

Άρθρο 25 – Το δικαίωμα των εργαζομένων στην προστασία των διεκδικήσεών τους στην περίπτωση αφερεγγυότητας του εργοδότη τους
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος των εργαζομένων στην προστασία των διεκδικήσεών τους στην περίπτωση αφερεγγυότητας του εργοδότη τους, τα Μέρη αναλαμβάνουν να προβλέπουν ότι οι διεκδικήσεις των εργαζομένων που προκύπτουν βάσει συμβάσεων εργασίας ή εργασιακών σχέσεων διασφαλίζονται μέσω ενός θεσμικού οργάνου ή με οποιαδήποτε άλλη αποτελεσματική μορφή προστασίας.

Άρθρο 26 – Το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια κατά την εργασία
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος των εργαζομένων στην προστασία της αξιοπρέπειας τους κατά την εργασία, τα Μέρη αναλαμβάνουν, σε συνεννόηση με τις οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων:
1. να προωθούν την αντίληψη, την ενημέρωση και την πρόληψη της σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας ή σε σχέση με την εργασία και να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων από τέτοιου είδους συμπεριφορά˙
2. να προωθούν την αντίληψη, την ενημέρωση και την πρόληψη επαναλαμβανόμενων επικριτικών ή σαφώς αρνητικών και προσβλητικών ενεργειών κατά μεμονωμένων εργαζόμενων στο χώρο εργασίας ή σε σχέση με την εργασία και να λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων από τέτοιου είδους συμπεριφορά.

Άρθρο 27 – Το δικαίωμα των εργαζομένων με οικογενειακές υποχρεώσεις στην ισότητα ευκαιριών και την ίση μεταχείριση
Με σκοπό τη διασφάλιση της άσκησης του δικαιώματος στην ισότητα ευκαιριών και την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών εργαζομένων με οικογενειακές υποχρεώσεις και μεταξύ αυτών των εργαζομένων και άλλων, τα Μέρη αναλαμβάνουν:
1. να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα:
α. για να παρέχουν στους εργαζόμενους με οικογενειακές υποχρεώσεις τη δυνατότητα εισόδου και παραμονής στην απασχόληση καθώς και επανεισόδου σε αυτήν μετά από απουσία που οφείλεται σε αυτές τις υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένων μέτρων στον τομέα του επαγγελματικού προσανατολισμού και της επαγγελματικής κατάρτισης˙
β. να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες τους από πλευράς συνθηκών απασχόλησης και κοινωνικής ασφάλειας˙
γ. να αναπτύσσουν ή να προωθούν υπηρεσίες, δημόσιες ή ιδιωτικές, κυρίως υπηρεσίες για την ημερήσια φροντίδα των παιδιών και άλλες ρυθμίσεις για τον ίδιο σκοπό˙
2. να παρέχουν σε κάθε γονέα τη δυνατότητα να λαμβάνει, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου μετά την άδεια μητρότητας, γονική άδεια για τη φροντίδα του παιδιού, της οποίας η διάρκεια και οι όροι θα καθορίζονται από την εθνική νομοθεσία, τις συλλογικές συμβάσεις ή την πρακτική˙
3. να διασφαλίζουν ότι οι οικογενειακές υποχρεώσεις, ως έχουν, δεν αποτελούν βάσιμο λόγο για λήξη της απασχόλησης.

Άρθρο 28 – Το δικαίωμα των εκπροσώπων των εργαζομένων στην προστασία μέσα στην επιχείρηση και στις διευκολύνσεις που τους παρέχονται
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος των εκπροσώπων των εργαζομένων στην εκπλήρωση των καθηκόντων τους, τα Μέρη αναλαμβάνουν να διασφαλίζουν ότι οι εκπρόσωποι αυτοί μέσα στην επιχείρηση:
α. απολαμβάνουν αποτελεσματική προστασία ενάντια σε κάθε επιζήμια ενέργεια, συμπεριλαμβανομένης της απόλυσης, λόγω της θέσης τους ή των δραστηριοτήτων που αναλαμβάνουν ως εκπρόσωποι των εργαζομένων μέσα στην επιχείρηση˙
β. έχουν τις κατάλληλες διευκολύνσεις που τους παρέχουν τη δυνατότητα να εκπληρώνουν τα καθήκοντά τους άμεσα και αποτελεσματικά, λαμβάνοντας υπόψη το σύστημα εργασιακών σχέσεων της χώρας, καθώς και τις ανάγκες, το μέγεθος και τις δυνατότητες της εν λόγω επιχείρησης.

Άρθρο 29 – Το δικαίωμα στην ενημέρωση και τη διαβούλευση σε διαδικασίες ομαδικών απολύσεων
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος των εργαζομένων στην ενημέρωση και τη διαβούλευση σε περιπτώσεις ομαδικών απολύσεων, τα Μέρη αναλαμβάνουν να διασφαλίζουν ότι οι εργοδότες ενημερώνουν και συμβουλεύονται τους εκπροσώπους των εργαζομένων, σε εύλογο χρόνο πριν από αυτές τις ομαδικές απολύσεις, για τους τρόπους και τα μέσα αποφυγής των μαζικών απολύσεων ή περιορισμού της συχνότητας τους και ελαχιστοποίησης των συνεπειών τους, για παράδειγμα, με τη λήψη συνοδευτικών κοινωνικών μέτρων που στοχεύουν κυρίως στην παροχή βοήθειας για την αναδιάρθρωση ή την επανακατάρτιση των εργαζομένων που απολύονται.

Άρθρο 30 – Το δικαίωμα στην προστασία από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος στην προστασία από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, τα Μέρη αναλαμβάνουν:
α. να λαμβάνουν μέτρα μέσα στο πλαίσιο μιας συνολικής και συντονισμένης προσέγγισης για την προώθηση της αποτελεσματικής πρόσβασης των ατόμων, καθώς και των οικογενειών τους, που ζουν ή κινδυνεύουν να βρεθούν κάτω από συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού ή φτώχειας, κυρίως, στην απασχόληση, τη στέγαση, την κατάρτιση, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό και την κοινωνική και ιατρική βοήθεια˙
β. να αναθεωρούν αυτά τα μέτρα με σκοπό την προσαρμογή τους, εάν αυτό κριθεί αναγκαίο.

Άρθρο 31 – Το δικαίωμα στη στέγαση
Με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής άσκησης του δικαιώματος των εργαζομένων στη στέγαση, τα Μέρη αναλαμβάνουν να λαμβάνουν μέτρα έτσι ώστε:
1. να προωθείται η πρόσβαση σε ικανοποιητικού επιπέδου στέγαση˙
2. να προλαμβάνεται και να μειώνεται ο αριθμός των αστέγων με σκοπό τη σταδιακή εξάλειψη του φαινομένου˙
3. να γίνεται το κόστος της στέγασης περισσότερο προσιτό για όσους δε διαθέτουν επαρκείς πόρους.

Μέρος ΙΙΙ
Άρθρο Α – Δεσμεύσεις
1. Σύμφωνα με τις διατάξεις του Άρθρου Β πιο κάτω, καθένα από τα Μέρη αναλαμβάνει:
α. να θεωρεί το Μέρος Ι αυτού του Χάρτη ως διακήρυξη των στόχων που θα επιδιώξει με όλα τα κατάλληλα μέσα, όπως αυτά ορίζονται στην εισαγωγική παράγραφο εκείνου του μέρους˙
β. να θεωρεί ότι δεσμεύεται από τουλάχιστον έξι (6) από τα ακόλουθα εννέα (9) άρθρα του Μέρους ΙΙ αυτού του Χάρτη: Άρθρα 1, 5, 6, 7, 12, 13, 16, 19 και 20˙
γ. να θεωρεί ότι δεσμεύεται από έναν πρόσθετο αριθμό άρθρων ή αριθμημένων παραγράφων του Μέρους ΙΙ του Χάρτη, τα οποία μπορεί να επιλέξει, με την προϋπόθεση ότι ο συνολικός αριθμός των άρθρων ή των αριθμημένων παραγράφων από τα οποία δεσμεύεται δεν είναι μικρότερος από δεκαέξι (16) άρθρα ή εξήντα-τρεις (63) αριθμημένες παραγράφους.
2. Τα άρθρα ή οι παράγραφοι που θα επιλεγούν σύμφωνα με τις υπο-παραγράφους β και γ της παραγράφου 1 αυτού του άρθρου θα γνωστοποιηθούν στο Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης τη στιγμή που θα κατατεθεί το κείμενο επικύρωσης, αποδοχής ή έγκρισης.
3. Οποιοδήποτε Μέρος μπορεί, σε μεταγενέστερη ημερομηνία, να δηλώσει με γνωστοποίηση που θα απευθύνει προς το Γενικό Γραμματέα ότι θεωρεί ότι δεσμεύεται από οποιαδήποτε άρθρα ή αριθμημένες παραγράφους του Μέρους ΙΙ του Χάρτη, τα οποία δεν έχει ήδη αποδεχθεί βάσει των όρων της παραγράφου 1 αυτού του άρθρου. Αυτές οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται μεταγενέστερα θα θεωρούνται ότι αποτελούν ολοκληρωμένο μέρος της επικύρωσης, της αποδοχής ή της έγκρισης και θα έχουν την ίδια ισχύ από την πρώτη ημέρα του μήνα μετά τη λήξη της περιόδου του ενός μήνα από την ημερομηνία της γνωστοποίησης.
4. Κάθε Μέρος θα διαθέτει ένα σύστημα επιθεώρησης εργασίας ανάλογο με τις εθνικές συνθήκες.

Άρθρο Β – Σχέσεις με τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη και με το Πρόσθετο Πρωτόκολλο του 1988
1. Κανένα Συμβαλλόμενο Μέρος στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη ή Μέρος στο Πρόσθετο Πρωτόκολλο της 5ης Μαΐου 1988 δε μπορεί να επικυρώσει, να δεχθεί ή να εγκρίνει αυτόν το Χάρτη χωρίς να θεωρήσει ότι δεσμεύεται από τουλάχιστον τις διατάξεις που αντιστοιχούν στις διατάξεις του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη και, ανάλογα με την περίπτωση, του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου από το οποίο δεσμεύεται.
2. Η αποδοχή των υποχρεώσεων που απορρέουν από οποιαδήποτε διάταξη αυτού του Χάρτη, από την ημερομηνία έναρξης ισχύος αυτών των υποχρεώσεων για το ενδιαφερόμενο Μέρος, θα έχει ως αποτέλεσμα την αντίστοιχη διάταξη του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη και, ανάλογα με την περίπτωση, του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου του 1988 που παύει να εφαρμόζεται στο ενδιαφερόμενο Μέρος στην περίπτωση δέσμευσης αυτού του Μέρους από το πρώτο από αυτά τα κείμενα ή και από τα δύο κείμενα.

Μέρος IV
Άρθρο Γ – Παρακολούθηση της εφαρμογής των δεσμεύσεων που περιέχονται σε αυτόν το Χάρτη
Η εφαρμογή των νομικών δεσμεύσεων που περιέχονται σε αυτόν το Χάρτη θα υπόκειται στην ίδια παρακολούθηση όπως και ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης.

Άρθρο Δ – Συλλογικές καταγγελίες
1. Οι διατάξεις του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη που προβλέπουν ένα σύστημα συλλογικών καταγγελιών θα εφαρμόζονται στις δεσμεύσεις που περιλαμβάνονται σε αυτόν το Χάρτη για τα Κράτη που έχουν επικυρώσει το εν λόγω Πρωτόκολλο.
2. Οποιοδήποτε Κράτος που δε δεσμεύεται από το Πρόσθετο Πρωτόκολλο στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, το οποίο προβλέπει ένα σύστημα συλλογικών καταγγελιών, μπορεί, κατά την κατάθεση του κειμένου του σχετικά με την επικύρωση, αποδοχή ή έγκριση αυτού του Χάρτη ή οποιαδήποτε στιγμή μεταγενέστερα, να δηλώσει με γνωστοποίηση προς το Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης ότι αποδέχεται την παρακολούθηση των υποχρεώσεων του βάσει αυτού του Χάρτη σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται από το εν λόγω Πρωτόκολλο.

Μέρος V
Άρθρο Ε – Μη διάκριση
Η απόλαυση των δικαιωμάτων που διατυπώνονται σε αυτόν το Χάρτη να διασφαλίζεται χωρίς διάκριση για οποιοδήποτε λόγο όπως η φυλή, το χρώμα, το φύλο, η γλώσσα, η θρησκεία, οι πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, η εθνική ή κοινωνική καταγωγή, η υγεία, η σχέση με μία εθνική μειονότητα, η γέννηση ή άλλη κατάσταση.

Άρθρο ΣΤ – Αποκλίσεις σε περίοδο πολέμου ή δημόσιας έκτακτης ανάγκης
1. Σε περίοδο πολέμου ή άλλης δημόσιας έκτακτης ανάγκης που αποτελεί απειλή για τη ζωή του έθνους οποιοδήποτε Μέρος μπορεί να λαμβάνει μέτρα που αποκλίνουν από τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από αυτόν το Χάρτη, στο βαθμό που αυστηρά απαιτείται από την επείγουσα κατάσταση, με την προϋπόθεση ότι αυτά τα μέτρα δεν είναι αντίθετα με τις άλλες υποχρεώσεις του σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
2. Οποιοδήποτε Μέρος που έχει κάνει χρήση αυτού του δικαιώματος της απόκλισης πρέπει, μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα, να ενημερώνει πλήρως το Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τα μέτρα που έχουν ληφθεί και τους λόγους που τα επέβαλαν. Ομοίως, πρέπει να ενημερώνει το Γενικό Γραμματέα για τη λήξη της εφαρμογής αυτών των μέτρων και για την εκ νέου έναρξη της πλήρους εφαρμογής των διατάξεων του Χάρτη που έχει αποδεχτεί.

Άρθρο Ζ – Περιορισμοί
1. Τα δικαιώματα και οι αρχές που διατυπώνονται στο Μέρος Ι, όταν εφαρμόζονται αποτελεσματικά, και η αποτελεσματική άσκησή τους, όπως προβλέπεται στο Μέρος ΙΙ, δεν υπόκεινται σε κανένα περιορισμό που δε διευκρινίζεται σε αυτά τα Μέρη, με εξαίρεση εκείνους που προβλέπονται από το νόμο και είναι απαραίτητοι σε μία δημοκρατική κοινωνία για την προστασία των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των άλλων ή για την προστασία του δημοσίου συμφέροντος, της εθνικής ασφάλειας, της δημόσιας υγείας ή των χρηστών ηθών.
2. Οι περιορισμοί που επιτρέπονται βάσει αυτού του Χάρτη στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που διατυπώνονται σε αυτόν δεν εφαρμόζονται για οποιονδήποτε σκοπό διαφορετικό από εκείνον για τον οποίο θεσπίστηκαν.

Άρθρο Η – Σχέσεις μεταξύ του Χάρτη και του εσωτερικού δικαίου ή των διεθνών συμφωνιών
Οι διατάξεις αυτού του Χάρτη δε θίγουν τις διατάξεις του εσωτερικού δικαίου ή οποιασδήποτε διμερούς ή πολυμερούς συνθήκης, σύμβασης ή συμφωνίας, που ήδη ισχύει ή πρόκειται να ισχύσει, σύμφωνα με την οποία θα παρείχετο ευνοϊκότερη μεταχείριση στα προστατευόμενα άτομα.

Άρθρο Θ – Εφαρμογή των προβλεπόμενων δεσμεύσεων
1. Με κάθε επιφύλαξη ως προς τις μεθόδους εφαρμογής που προβλέπονται από αυτά τα άρθρα, οι σχετικές διατάξεις των Άρθρων 1 έως 31 του Μέρους ΙΙ αυτού του Χάρτη εφαρμόζονται μέσω:
α. νόμων ή κανονισμών˙
β. συμφωνιών μεταξύ εργοδοτών ή οργανώσεων των εργοδοτών και οργανώσεων των εργαζομένων˙
γ. ενός συνδυασμού αυτών των δύο μεθόδων˙
δ. άλλων κατάλληλων μέσων.
2. Η εναρμόνιση με τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τις διατάξεις των παραγράφων 1, 2, 3, 4, 5 και 7 του Άρθρου 2, των παραγράφων 4, 6 και 7 του Άρθρου 7, των παραγράφων 1, 2, 3 και 5 του άρθρου 10 και των Άρθρων 21 και 22 του Μέρους ΙΙ αυτού του Χάρτη θεωρείται αποτελεσματική, εάν οι διατάξεις εφαρμόζονται, σύμφωνα με την παράγραφο 1 αυτού του άρθρου, στη μεγάλη πλειοψηφία των ενδιαφερόμενων εργαζομένων.

Άρθρο Ι – Τροποποιήσεις
1. Οποιαδήποτε τροποποίηση στα Μέρη Ι και ΙΙ αυτού του Χάρτη με σκοπό την επέκταση των δικαιωμάτων που διασφαλίζονται σε αυτόν το Χάρτη, καθώς και οποιεσδήποτε τροποποιήσεις στα Μέρη ΙΙΙ έως VI, που προτείνονται από ένα Μέρος ή από την Κυβερνητική Επιτροπή, κοινοποιούνται στο Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης και προωθούνται από το Γενικό Γραμματέα στα Συμβαλλόμενα σε αυτόν το Χάρτη Μέρη.
2. Οποιαδήποτε τροποποίηση που προτείνεται σύμφωνα με τις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου εξετάζεται από την Κυβερνητική Επιτροπή, η οποία υποβάλλει το υιοθετημένο κείμενο στην Επιτροπή Υπουργών για έγκριση μετά από διαβουλεύσεις με την Κοινοβουλευτική Σύνοδο. Μετά την έγκρισή του από την Επιτροπή Υπουργών το κείμενο αυτό προωθείται στα Μέρη για αποδοχή.
3. Οποιαδήποτε τροποποίηση στο Μέρος Ι και στο Μέρος ΙΙ αυτού του Χάρτη τίθεται σε εφαρμογή, αναφορικά με εκείνα τα Μέρη που την έχουν αποδεχτεί, την πρώτη ημέρα του μήνα μετά τη λήξη μιας περιόδου ενός μήνα από την ημερομηνία κατά την οποία τρία Μέρη έχουν ενημερώσει το Γενικό Γραμματέα ότι την έχουν αποδεχτεί.
Σε ό,τι αφορά οποιοδήποτε Μέρος το οποίο μεταγενέστερα την αποδέχεται, η τροποποίηση τίθεται σε ισχύ την πρώτη ημέρα του μήνα μετά τη λήξη μιας περιόδου ενός μήνα από την ημερομηνία κατά την οποία εκείνο το Μέρος έχει ενημερώσει το Γενικό Γραμματέα ότι την έχει αποδεχτεί.
4. Οποιαδήποτε τροποποίηση στα Μέρη ΙΙΙ έως VI αυτού του Χάρτη τίθεται σε ισχύ την πρώτη ημέρα του μήνα μετά τη λήξη μιας περιόδου ενός μήνα από την ημερομηνία κατά την οποία όλα τα Μέρη έχουν ενημερώσει το Γενικό Γραμματέα ότι την έχουν αποδεχτεί.

Μέρος VI
Άρθρο Κ – Υπογραφή, επικύρωση και έναρξη ισχύος
1. Αυτός ο Χάρτης είναι ανοιχτός για υπογραφή από τα Κράτη Μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Θα επικυρωθεί, θα γίνει αποδεκτός ή θα εγκριθεί. Τα κείμενα επικύρωσης, αποδοχής ή έγκρισης θα κατατεθούν στο Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης.
2. Αυτός ο Χάρτης τίθεται σε ισχύ την πρώτη ημέρα του μήνα μετά τη λήξη μιας περιόδου ενός μήνα από την ημερομηνία κατά την οποία τρία Κράτη Μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν εκφράσει την συγκατάθεσή τους να δεσμεύονται από αυτόν το Χάρτη σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο.
3. Αναφορικά με οποιοδήποτε Κράτος Μέλος, το οποίο μεταγενέστερα εκφράζει τη συγκατάθεση του να δεσμεύεται από αυτόν το Χάρτη, ο Χάρτης τίθεται σε ισχύ την πρώτη ημέρα του μήνα μετά τη λήξη μιας περιόδου ενός μήνα από την ημερομηνία κατάθεσης του κειμένου επικύρωσης, αποδοχής ή έγκρισης.

Άρθρο Λ – Εδαφική εφαρμογή
1. Αυτός ο Χάρτης εφαρμόζεται στο μητροπολιτικό έδαφος κάθε Μέρους. Κάθε υπογράφων μπορεί, κατά το χρόνο υπογραφής ή κατάθεσης των κειμένων του σχετικά με την επικύρωση, την αποδοχή ή την έγκριση αυτού του Χάρτη, να καθορίζει, με δήλωση προς το Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης, το έδαφος το οποίο θεωρείται για αυτόν το σκοπό μητροπολιτικό έδαφος.
2. Οποιοσδήποτε υπογράφων μπορεί, κατά το χρόνο υπογραφής ή κατάθεσης των κειμένων του σχετικά με την επικύρωση, την αποδοχή ή την έγκριση αυτού του Χάρτη, ή οποιαδήποτε στιγμή μεταγενέστερα, να δηλώνει με ειδοποίηση προς το Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης, ότι η εφαρμογή του Χάρτη, στο σύνολό του ή εν μέρει, επεκτείνεται σε μη μητροπολιτικό έδαφος ή εδάφη που ορίζονται στην εν λόγω δήλωση για τις διεθνείς σχέσεις των οποίων ο υπογράφων είναι υπεύθυνος ή για τα οποία αναλαμβάνει διεθνή ευθύνη. Ο υπογράφων καθορίζει στη δήλωση τα άρθρα ή τις παραγράφους του Μέρους ΙΙ του Χάρτη, τα οποία αποδέχεται ως δεσμευτικά αναφορικά με τα εδάφη που καθορίζονται στη δήλωση.
3. Η εφαρμογή του Χάρτη επεκτείνεται στο έδαφος ή τα εδάφη που αναφέρονται στην παραπάνω δήλωση από την πρώτη ημέρα του μήνα μετά τη λήξη μιας περιόδου ενός μήνα από την ημερομηνία λήψης της ειδοποίησης αυτής της δήλωσης από το Γενικό Γραμματέα.
4. Οποιοδήποτε Μέρος μπορεί να δηλώσει σε μεταγενέστερη ημερομηνία με ειδοποίηση προς το Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης ότι, αναφορικά με ένα ή περισσότερα εδάφη στα οποία έχει εφαρμοστεί ο Χάρτης σύμφωνα με την παράγραφο 2 αυτού του άρθρου, δέχεται ως δεσμευτικά οποιαδήποτε άρθρα ή οποιεσδήποτε αριθμημένες παραγράφους, τις οποίες δεν έχει ήδη αποδεχτεί, σε σχέση με αυτό το έδαφος ή τα εδάφη. Τέτοιες δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται μεταγενέστερα θεωρούνται ότι αποτελούν ολοκληρωμένο μέρος της αρχικής δήλωσης αναφορικά με το εν λόγω έδαφος και έχουν την ίδια ισχύ από την πρώτη ημέρα του μήνα μετά τη λήξη μιας περιόδου ενός μήνα από την ημερομηνία λήψης αυτής της ειδοποίησης από το Γενικό Γραμματέα.

Άρθρο Μ – Καταγγελία
1. Οποιοδήποτε Μέρος μπορεί να καταγγείλει αυτόν το Χάρτη μόνο στο τέλος μιας περιόδου πέντε ετών από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του Χάρτη για αυτό το Μέρος ή στο τέλος οποιασδήποτε μεταγενέστερης περιόδου δύο ετών και σε κάθε περίπτωση αφού δοθεί εξάμηνη ειδοποίηση στο Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο οποίος θα ενημερώσει ανάλογα τα άλλα Μέρη.
2. Οποιοδήποτε Μέρος μπορεί, σύμφωνα με τις διατάξεις που διατυπώνονται στην προηγούμενη παράγραφο, να καταγγείλει οποιοδήποτε άρθρο ή οποιαδήποτε παράγραφο του Μέρους ΙΙ του Χάρτη που έχει ήδη αποδεχτεί, με την προϋπόθεση ότι ο αριθμός των άρθρων ή των παραγράφων από τις οποίες δεσμεύεται αυτό το Μέρος δε θα είναι ποτέ λιγότερες από δεκαέξι όσον αφορά την πρώτη περίπτωση και εξήντα τρεις όσον αφορά τη δεύτερη, και ότι σε αυτόν τον αριθμό των άρθρων ή των παραγράφων συνεχίζουν να περιλαμβάνονται τα άρθρα που έχει επιλέξει το Μέρος μεταξύ εκείνων στα οποία γίνεται ειδική αναφορά στο Άρθρο Α, παράγραφος 1, υποπαράγραφος β.
3. Οποιοδήποτε Μέρος μπορεί να καταγγείλει τον παρόντα Χάρτη ή οποιοδήποτε από τα άρθρα ή τις παραγράφους του Μέρους ΙΙ του Χάρτη, βάσει των όρων που καθορίζονται στην παράγραφο 1 αυτού του άρθρου αναφορικά με οποιοδήποτε έδαφος στο οποίο εφαρμόζεται ο εν λόγω Χάρτης, μέσω μιας δήλωσης που γίνεται σύμφωνα με την παράγραφο 2 του Άρθρου Λ.

Άρθρο Ν – Παράρτημα
Το παράρτημα αυτού του Χάρτη αποτελεί ολοκληρωμένο μέρος αυτού του Χάρτη.

Άρθρο Ο – Γνωστοποιήσεις
Ο Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης γνωστοποιεί στα Κράτη Μέλη του Συμβουλίου και στο Γενικό Διευθυντή του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας:
α. οποιαδήποτε υπογραφή˙
β. την κατάθεση οποιουδήποτε κειμένου επικύρωσης, αποδοχής ή έγκρισης˙
γ. οποιαδήποτε ημερομηνία έναρξης ισχύος αυτού του Χάρτη σύμφωνα με το Άρθρο Κ˙
δ. οποιαδήποτε δήλωση που γίνεται κατ’ εφαρμογή των Άρθρων Α, παράγραφοι 2 και 3, Δ, παράγραφοι 1 και 2, ΣΤ, παράγραφος 2, Λ, παράγραφοι 1, 2, 3 και 4˙
ε. οποιαδήποτε τροποποίηση σύμφωνα με το Άρθρο Ι˙
στ. οποιαδήποτε καταγγελία σύμφωνα με το Άρθρο Μ˙
ζ. οποιαδήποτε άλλη πράξη, γνωστοποίηση ή κοινοποίηση που έχει σχέση με αυτόν το Χάρτη.

Ως επιβεβαίωση των ανωτέρω, οι υπογράφοντες, κατάλληλα εξουσιοδοτημένοι για αυτόν το σκοπό, έχουν υπογράψει αυτόν τον αναθεωρημένο Χάρτη.

Έγινε στο Στρασβούργο, στις 3 Μαΐου 1996, στα Αγγλικά και τα Γαλλικά, τα δύο κείμενα είναι εξίσου αυθεντικά, σε ένα και μοναδικό αντίγραφο, το οποίο κατατίθεται στα αρχεία του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ο Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης κοινοποιεί ακριβή αντίγραφα σε κάθε Κράτος Μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και στο Γενικό Διευθυντή του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας.

Παράρτημα του Aναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη

Πεδίο εφαρμογής του αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη σε σχέση με τα προστατευόμενα άτομα
1. Με κάθε επιφύλαξη των διατάξεων του Άρθρου 12, παράγραφος 4 και του Άρθρου 13, παράγραφος 4, στα άτομα που καλύπτονται από τα Άρθρα 1 έως 17 και 20 έως 31 περιλαμβάνονται αλλοδαποί μόνο στην περίπτωση που είναι υπήκοοι άλλων Μερών οι οποίοι διαμένουν νόμιμα ή εργάζονται κανονικά στο έδαφος του ενδιαφερόμενου Μέρους, ενώ εξυπακούεται ότι αυτά τα άρθρα θα ερμηνεύονται λαμβάνοντας υπόψη τις διατάξεις των Άρθρων 18 και 19.
Αυτή η ερμηνεία δεν θίγει την επέκταση παρόμοιων διευκολύνσεων σε άλλα άτομα από οποιοδήποτε άλλο Μέρος.
2. Κάθε Μέρος θα παρέχει στους πρόσφυγες, όπως αυτοί ορίζονται στη Σύμβαση που υπογράφηκε στη Γενεύη στις 28 Ιουλίου 1951 και αφορά την Κατάσταση των Προσφύγων, και στο Πρωτόκολλο της 31ης Ιανουαρίου 1967, οι οποίοι διαμένουν νόμιμα στο έδαφος του, όσο το δυνατόν πιο ευνοϊκή μεταχείριση και, σε κάθε περίπτωση, όχι λιγότερο ευνοϊκή από αυτήν που προβλέπεται από τις υποχρεώσεις που έχει αποδεχτεί το Μέρος βάσει της εν λόγω Σύμβασης και σύμφωνα με οποιοδήποτε άλλο ισχύον διεθνές κείμενο που εφαρμόζεται σε αυτούς τους πρόσφυγες.
3. Κάθε Μέρος θα παρέχει στους απάτριδες, όπως αυτοί ορίζονται στη Σύμβαση της Νέας Υόρκης, της 28ης Σεπτεμβρίου 1954, σχετικά με την Κατάσταση των Απατρίδων, οι οποίοι διαμένουν νόμιμα στο έδαφος του, όσο το δυνατόν πιο ευνοϊκή μεταχείριση και, σε κάθε περίπτωση, όχι λιγότερο ευνοϊκή από αυτήν που προβλέπεται από τις υποχρεώσεις που έχει αποδεχτεί το Μέρος βάσει του εν λόγω κειμένου και σύμφωνα με οποιοδήποτε άλλο ισχύον διεθνές κείμενο που εφαρμόζεται σε αυτούς τους απάτριδες.

Μέρος Ι, παράγραφος 18, και Μέρος ΙΙ, Άρθρο 18, παράγραφος 1
Είναι ευνόητο ότι οι διατάξεις αυτές δεν αναφέρονται στο ζήτημα της εισόδου στα εδάφη των Μερών και δε θίγουν τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης περί Εγκατάστασης, που υπογράφηκε στο Παρίσι στις 13 Δεκεμβρίου 1955.

Μέρος ΙΙ
Άρθρο 1, παράγραφος 2
Αυτή η διάταξη δεν ερμηνεύεται ως απαγορεύουσα ή επιτρέπουσα οποιεσδήποτε ρήτρες ή πρακτικές συνδικαλιστικής ασφάλειας.

Άρθρο 2, παράγραφος 6
Τα Μέρη μπορούν να ορίσουν ότι αυτή η διάταξη δεν εφαρμόζεται:
α. σε εργαζόμενους με σύμβαση ή εργασιακή σχέση, η συνολική διάρκεια της οποίας δεν υπερβαίνει τον ένα μήνα και / ή με εβδομάδα εργασίας, η οποία δεν υπερβαίνει τις οκτώ ώρες˙
β. στην περίπτωση που η σύμβαση ή η εργασιακή σχέση έχει περιστασιακό και / ή συγκεκριμένο χαρακτήρα, με την προϋπόθεση, σε αυτές τις περιπτώσεις, ότι η μη εφαρμογή της δικαιολογείται από αντικειμενικούς λόγους.

Άρθρο 3, παράγραφος 4
Είναι ευνόητο ότι, για τους σκοπούς αυτής της διάταξης, η λειτουργία, η οργάνωση και οι συνθήκες λειτουργίας αυτών των υπηρεσιών καθορίζονται από την εθνική νομοθεσία ή τους κανονισμούς, τις συλλογικές συμβάσεις ή άλλα μέσα που ταιριάζουν στις εθνικές συνθήκες.

Άρθρο 4, παράγραφος 4
Η διάταξη αυτή ερμηνεύεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην απαγορεύει την άμεση απόλυση εξαιτίας κάποιου σοβαρού παραπτώματος.

Άρθρο 4, παράγραφος 5
Είναι ευνόητο ότι ένα Μέρος μπορεί να αναλάβει τη δέσμευση που απαιτείται σε αυτήν την παράγραφο, εάν οι κρατήσεις επί του μισθού απαγορεύονται για τη μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων, είτε βάσει νόμου είτε βάσει συλλογικών συμβάσεων ή διαιτητικών αποφάσεων, με εξαίρεση τα άτομα εκείνα που δεν καλύπτονται από τις σχετικές ρυθμίσεις.

Άρθρο 6, παράγραφος 4
Είναι ευνόητο ότι κάθε Μέρος μπορεί, στο βαθμό που το αφορά, να ρυθμίζει με νόμο την άσκηση του δικαιώματος στην απεργία, με την προϋπόθεση ότι, εάν το Μέρος επέβαλλε οποιονδήποτε περαιτέρω περιορισμό σε αυτό το δικαίωμα , ο περιορισμός αυτός θα μπορούσε να αιτιολογηθεί βάσει των όρων του Άρθρου Ζ.

Άρθρο 7, παράγραφος 2
Αυτή η διάταξη δεν εμποδίζει τα Μέρη από το να προβλέπουν στη νομοθεσία τους ότι τα νεαρά άτομα που δεν έχουν συμπληρώσει το κατώτατο όριο ηλικίας, όπως αυτό καθορίζεται από τις σχετικές διατάξεις, μπορούν να εργάζονται, εφόσον αυτό είναι απόλυτα αναγκαίο για την επαγγελματική τους κατάρτιση, στις περιπτώσεις που η εργασία αυτή πραγματοποιείται σύμφωνα με τους όρους που καθορίζονται από την αρμόδια αρχή και λαμβάνονται μέτρα για την προστασία της υγιεινής και της ασφάλειας αυτών των ατόμων.

Άρθρο 7, παράγραφος 8
Είναι ευνόητο ότι ένα Μέρος μπορεί να αναλάβει τη δέσμευση που απαιτείται σε αυτήν την παράγραφο, εάν συμμορφώνεται με το πνεύμα της δέσμευσης, ορίζοντας στη νομοθεσία ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ατόμων ηλικίας κάτω των 18 ετών δεν απασχολούνται σε νυχτερινή εργασία.

Άρθρο 8, παράγραφος 2
Αυτή η διάταξη δεν ερμηνεύεται ως επιβάλλουσα μία απόλυτη απαγόρευση. Θα μπορούσαν να γίνουν εξαιρέσεις, παραδείγματος χάριν, στις ακόλουθες περιπτώσεις:
α. εάν μία εργαζόμενη γυναίκα έχει κριθεί ένοχη για ανάρμοστη συμπεριφορά, πράγμα το οποίο δικαιολογεί τη λύση της εργασιακής σχέσης˙
β. εάν η εν λόγω επιχείρηση σταματήσει να λειτουργεί˙
γ. εάν έχει εκπνεύσει η περίοδος που αναφέρεται στη σύμβαση εργασίας.

Άρθρο 12, παράγραφος 4
Οι όροι «και με την επιφύλαξη των προϋποθέσεων που διατυπώνονται σε αυτές τις συμβάσεις» στην εισαγωγή αυτής της παραγράφου χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν, μεταξύ άλλων, ότι αναφορικά με τις παροχές που χορηγούνται ανεξάρτητα από οποιεσδήποτε ασφαλιστικές εισφορές, ένα Μέρος μπορεί να απαιτήσει τη συμπλήρωση μιας καθορισμένης περιόδου παραμονής πριν από τη χορήγηση τέτοιων παροχών σε υπηκόους άλλων Μερών.

Άρθρο 13, παράγραφος 4
Κυβερνήσεις που δεν είναι Μέρη της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Κοινωνική και την Ιατρική Βοήθεια μπορούν να επικυρώσουν το Χάρτη αναφορικά με αυτήν την παράγραφο, με την προϋπόθεση ότι παρέχουν στους υπηκόους άλλων Μερών μεταχείριση η οποία εναρμονίζεται με τις διατάξεις της εν λόγω σύμβασης.

Άρθρο 16
Είναι ευνόητο ότι η προστασία που παρέχεται βάσει αυτής της διάταξης καλύπτει τις μονογονεϊκές οικογένειες.

Άρθρο 17
Είναι ευνόητο ότι η διάταξη αυτή καλύπτει όλα τα άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών, εκτός εάν, βάσει του νόμου που ισχύει για τα παιδιά, η ενηλικίωση αποκτάται νωρίτερα, με την επιφύλαξη των άλλων συγκεκριμένων διατάξεων που προβλέπονται από το Χάρτη, ιδιαίτερα του Άρθρου 7.
Αυτό δεν προϋποθέτει την υποχρέωση παροχής υποχρεωτικής εκπαίδευσης μέχρι την προαναφερθείσα ηλικία.

Άρθρο 19, παράγραφος 6
Για τους σκοπούς της εφαρμογής αυτής της διάταξης, ο όρος «οικογένεια ενός αλλοδαπού εργαζόμενου» νοείται ότι σημαίνει τουλάχιστον τη σύζυγο του εργαζόμενου και τα ανύπανδρα παιδιά, εφόσον αυτά θεωρούνται ανήλικα από το Κράτος υποδοχής και προστατεύονται από τον μετανάστη εργαζόμενο.

Άρθρο 20
1. Είναι ευνόητο ότι θέματα κοινωνικής ασφάλειας καθώς και άλλες διατάξεις που αφορούν το επίδομα ανεργίας, τη σύνταξη λόγω γήρατος και τη σύνταξη λόγω θανάτου, μπορούν να εξαιρεθούν από το πεδίο εφαρμογής αυτού του Άρθρου.
2. Οι διατάξεις που αφορούν την προστασία των γυναικών, ειδικότερα όσον αφορά την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και την περίοδο μετά τον τοκετό, δε θεωρούνται ότι αποτελούν διάκριση στο πλαίσιο αυτού του άρθρου.
3. Αυτό το άρθρο δεν εμποδίζει την υιοθέτηση συγκεκριμένων μέτρων που στοχεύουν στην απάλειψη των de facto ανισοτήτων.
4. Οι επαγγελματικές δραστηριότητες, οι οποίες από τη φύση τους ή λόγω του πλαισίου μέσα στο οποίο πραγματοποιούνται, μπορούν να ανατεθούν μόνο σε άτομα συγκεκριμένου φύλου, μπορούν να αποκλειστούν από το πεδίο εφαρμογής αυτού του άρθρου ή από ορισμένες διατάξεις του. Αυτή η διάταξη δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως απαιτούσα από τα Μέρη να ενσωματώσουν στους νόμους ή τους κανονισμούς έναν κατάλογο επαγγελμάτων, τα οποία από τη φύση τους ή λόγω του πλαισίου μέσα στο οποίο πραγματοποιούνται, μπορούν να ανατεθούν σε άτομα ενός συγκεκριμένου φύλου.

Άρθρα 21 και 22
1. Για τους σκοπούς της εφαρμογής αυτών των άρθρων, ο όρος «εκπρόσωποι των εργαζομένων» σημαίνει τα άτομα που αναγνωρίζονται ως εκπρόσωποι των εργαζομένων σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία ή πρακτική.
2. Οι όροι «εθνική νομοθεσία και πρακτική» περιλαμβάνουν, ανάλογα με την περίπτωση, πέρα από τους νόμους και τους κανονισμούς, συλλογικές συμβάσεις, άλλες συμφωνίες μεταξύ εργοδοτών και εκπροσώπων των εργαζομένων, έθιμα, καθώς και τη σχετική νομολογία.
3. Για το σκοπό της εφαρμογής αυτών των άρθρων, ο όρος «επιχείρηση» ερμηνεύεται ως σύνολο υλικών και μη υλικών στοιχείων, με ή χωρίς νομική υπόσταση, που δημιουργήθηκε για την παραγωγή αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών με σκοπό το οικονομικό κέρδος και με εξουσία να καθορίζει τη δική του πολιτική αγοράς.
4. Είναι ευνόητο ότι οι θρησκευτικές κοινότητες και τα ιδρύματά τους μπορεί να αποκλείονται από την εφαρμογή αυτών των άρθρων, ακόμη και αν αυτά τα ιδρύματα είναι «επιχειρήσεις» με την έννοια της παραγράφου 3. Τα ιδρύματα που επιδιώκουν δραστηριότητες εμπνευσμένες από συγκεκριμένα ιδεώδη ή καθοδηγούνται από συγκεκριμένες ηθικές αξίες, ιδεώδη και έννοιες που προστατεύονται από την εθνική νομοθεσία μπορεί να αποκλείονται από την εφαρμογή αυτών των άρθρων στο βαθμό που αυτό είναι απαραίτητο για την προστασία του προσανατολισμού της επιχείρησης.
5. Είναι ευνόητο ότι, στην περίπτωση που σε ένα κράτος τα δικαιώματα που προβλέπονται από αυτά τα άρθρα ασκούνται στις διάφορες εγκαταστάσεις της επιχείρησης, το ενδιαφερόμενο Μέρος θεωρείται ότι εκπληρώνει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτές τις διατάξεις.
6. Τα Μέρη μπορεί να εξαιρούν από το πεδίο εφαρμογής αυτών των άρθρων εκείνες τις επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερους εργαζόμενους από ένα συγκεκριμένο αριθμό, ο οποίος θα καθορίζεται από την εθνική νομοθεσία ή πρακτική.

Άρθρο 22
1. Αυτή η διάταξη δεν επηρεάζει ούτε την εξουσία και τις υποχρεώσεις των κρατών αναφορικά με την υιοθέτηση των κανονισμών υγιεινής και ασφάλειας για τους χώρους εργασίας, ούτε την εξουσία και τις ευθύνες των φορέων που είναι επιφορτισμένοι με τον έλεγχο της εφαρμογής τους.
2. Οι όροι «κοινωνικές και κοινωνικό-πολιτιστικές υπηρεσίες και διευκολύνσεις» αναφέρονται στις κοινωνικές και / ή πολιτιστικές διευκολύνσεις σε εργαζόμενους που παρέχονται από ορισμένες επιχειρήσεις, όπως, παραδείγματος χάριν, κοινωνική στήριξη, χώροι άθλησης, χώροι για θηλασμό, βιβλιοθήκες, παιδικές κατασκηνώσεις, κλπ.

Άρθρο 23, παράγραφος 1
Για το σκοπό της εφαρμογής αυτής της παραγράφου, ο όρος «για όσο το δυνατό μεγαλύτερη χρονική περίοδο» αναφέρεται στις σωματικές, ψυχολογικές και πνευματικές ικανότητες των ηλικιωμένων ατόμων.

Άρθρο 24
1. Εξυπακούεται ότι για τους σκοπούς αυτού του άρθρου οι όροι «λήξη της απασχόλησης» και «έχει λήξει» σημαίνουν τη λήξη της απασχόλησης με πρωτοβουλία του εργοδότη.
2. Εξυπακούεται ότι αυτό το άρθρο καλύπτει όλους τους εργαζόμενους, αλλά και ότι ένα Μέρος μπορεί να αποκλείσει εν μέρει ή συνολικά από το πεδίο εφαρμογής του τις ακόλουθες κατηγορίες εργαζομένων:
α. τους εργαζόμενους που απασχολούνται με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου ή ορισμένου έργου˙
β. τους εργαζόμενους που βρίσκονται σε δοκιμαστική ή εισαγωγική περίοδο απασχόλησης, με την προϋπόθεση ότι αυτή η περίοδος καθορίζεται εκ των προτέρων και είναι λογικής διάρκειας˙
γ. τους εργαζόμενους που απασχολούνται εποχιακά για μικρή χρονική περίοδο.
3. Για τους σκοπούς αυτού του άρθρου οι ακόλουθοι λόγοι, ειδικότερα, δεν αποτελούν βάσιμες αιτίες για τη λήξη της απασχόλησης:
α. η συμμετοχή σε συνδικαλιστική οργάνωση ή σε συνδικαλιστικές δραστηριότητες εκτός ωραρίου εργασίας ή, με τη συναίνεση του εργοδότη, εντός ωραρίου εργασίας˙
β. η αναζήτηση αξιώματος ενεργώντας ή έχοντας ενεργήσει με την ιδιότητα του εκπροσώπου των εργαζομένων˙
γ. η υποβολή καταγγελιών ή η συμμετοχή στις νομικές διαδικασίες κατά ενός εργοδότη που αφορούν υποτιθέμενη παράβαση των νόμων ή των κανονισμών ή προσφυγή στις αρμόδιες διοικητικές αρχές˙
δ. η φυλή, το χρώμα, το φύλο, η οικογενειακή κατάσταση, οι οικογενειακές υποχρεώσεις, η εγκυμοσύνη, το θρήσκευμα, οι πολιτικές πεποιθήσεις, η εθνική προέλευση ή η κοινωνική καταγωγή˙
ε. η άδεια μητρότητας ή η γονική άδεια˙
στ. η προσωρινή απουσία από την εργασία λόγω ασθένειας ή τραυματισμού.
4. Εξυπακούεται ότι η αποζημίωση ή άλλος κατάλληλος τρόπος ανακούφισης στην περίπτωση λήξης της απασχόλησης χωρίς βάσιμες αιτίες καθορίζεται από την εθνική νομοθεσία ή τους κανονισμούς, από συλλογικές συμβάσεις ή άλλα μέσα που αρμόζουν στις εθνικές συνθήκες.

Άρθρο 25
1. Είναι ευνόητο ότι η αρμόδια εθνική αρχή μπορεί, με τη μορφή εξαίρεσης και μετά από διαβουλεύσεις με τις οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων, να εξαιρεί συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων από την προστασία που προβλέπεται από αυτήν τη διάταξη λόγω της ειδικής φύσης της εργασιακής τους σχέσης.
2. Είναι ευνόητο ότι η σημασία του όρου «αφερεγγυότητα» πρέπει να καθορίζεται από την εθνική νομοθεσία και πρακτική.
3. Οι διεκδικήσεις των εργαζομένων που καλύπτονται από αυτήν τη διάταξη περιλαμβάνουν τουλάχιστον:
α. τις διεκδικήσεις των εργαζομένων για αποδοχές που σχετίζονται με μία καθορισμένη περίοδο, η οποία δεν είναι μικρότερη των τριών μηνών σε ένα σύστημα προνομίων και των οκτώ εβδομάδων σε ένα σύστημα εγγυήσεων, πριν την αφερεγγυότητα ή την λήξη της απασχόλησης˙
β. τις διεκδικήσεις των εργαζομένων για άδεια με αποδοχές που οφείλονται, ως αποτέλεσμα εργασίας που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του έτους κατά το οποίο συνέβη η αφερεγγυότητα ή η λήξη της απασχόλησης˙
γ. τις διεκδικήσεις των εργαζομένων για ποσά που οφείλονται αναφορικά με άλλους τύπους αμειβόμενης απουσίας για μία καθορισμένη περίοδο, η οποία δεν είναι μικρότερη των τριών μηνών σε ένα σύστημα προνομίων και των οκτώ εβδομάδων σε ένα σύστημα εγγυήσεων, πριν την αφερεγγυότητα ή τη λήξη της απασχόλησης.
4. Εθνικοί νόμοι ή κανονισμοί μπορεί να περιορίσουν την προστασία των διεκδικήσεων των εργαζομένων σε ένα προκαθορισμένο ποσό, το οποίο θα είναι ενός κοινωνικά αποδεκτού επιπέδου.

Άρθρο 26
Είναι ευνόητο ότι αυτό το άρθρο δεν απαιτεί την ψήφιση νομοθεσίας από τα Μέρη.
Εννοείται ότι η παράγραφος 2 δεν καλύπτει τη σεξουαλική παρενόχληση.

Άρθρο 27
Είναι ευνόητο ότι το άρθρο αυτό εφαρμόζεται σε εργαζόμενους, άνδρες και γυναίκες, με οικογενειακές υποχρεώσεις σχετικά με τα εξαρτώμενα από αυτούς τέκνα, καθώς και με άλλα μέλη του άμεσου οικογενειακού τους περιβάλλοντος, τα οποία σαφώς χρειάζονται τη φροντίδα ή την υποστήριξή τους, σε περιπτώσεις όπου αυτές οι υποχρεώσεις περιορίζουν τη δυνατότητά τους για προετοιμασία, είσοδο, συμμετοχή ή πρόοδο σε κάποια οικονομική δραστηριότητα. Οι όροι «εξαρτώμενα τέκνα» και «άλλα μέλη του άμεσου οικογενειακού τους περιβάλλοντος, τα οποία χρειάζονται τη φροντίδα και την υποστήριξή τους» σημαίνουν τα άτομα που καθορίζονται ως τέτοια από την εθνική νομοθεσία του ενδιαφερόμενου Μέρους.

Άρθρα 28 και 29
Για τον σκοπό της εφαρμογής αυτού του άρθρου, ο όρος «εκπρόσωποι των εργαζομένων» σημαίνει τα άτομα που αναγνωρίζονται ως τέτοια βάσει της εθνικής νομοθεσίας ή πρακτικής.

Μέρος III
Είναι ευνόητο ότι ο Χάρτης περιλαμβάνει νομικές υποχρεώσεις διεθνούς χαρακτήρα, η εφαρμογή των οποίων ανατίθεται αποκλειστικά στον έλεγχο που προβλέπεται στο Μέρος IV του Χάρτη.

Άρθρο Α, παράγραφος 1
Εξυπακούεται ότι οι αριθμημένες παράγραφοι μπορεί να περιλαμβάνουν άρθρα, τα οποία αποτελούνται από μία μόνο παράγραφο.
Άρθρο Β, παράγραφος 2
Για το σκοπό της παραγράφου 2 του Άρθρου Β, οι διατάξεις του Αναθεωρημένου Χάρτη αντιστοιχούν στις διατάξεις του Χάρτη με τον ίδιο αριθμό άρθρου ή παραγράφου, με εξαίρεση:
α. το Άρθρο 3, παράγραφος 2 του αναθεωρημένου Χάρτη που αντιστοιχεί στο Άρθρο 3, παράγραφοι 1 και 3 του Χάρτη˙
β. το Άρθρο 3, παράγραφος 3 του αναθεωρημένου Χάρτη που αντιστοιχεί στο Άρθρο 3, παράγραφοι 2 και 3 του Χάρτη˙
γ. το Άρθρο 10, παράγραφος 5 του αναθεωρημένου Χάρτη που αντιστοιχεί στο Άρθρο 10, παράγραφος 4 του Χάρτη˙
δ. το Άρθρο 17, παράγραφος 1 του αναθεωρημένου Χάρτη που αντιστοιχεί στο Άρθρο 17 του Χάρτη.

Μέρος V
Άρθρο Ε
Μία διαφοροποιημένη μεταχείριση βασισμένη σε αντικειμενική και λογική αιτιολόγηση δε θεωρείται ότι αποτελεί διάκριση.

Άρθρο ΣΤ
Οι όροι «σε καιρό πολέμου ή άλλης δημόσιας έκτακτης ανάγκης» θεωρείται ότι καλύπτουν εξίσου και την απειλή πολέμου.

Άρθρο Θ
Εξυπακούεται ότι οι εργαζόμενοι που εξαιρούνται σύμφωνα με το παράρτημα των Άρθρων 21 και 22 δε λαμβάνονται υπόψη στον καθορισμό του αριθμού των ενδιαφερόμενων εργαζομένων.

Άρθρο Ι
Ο όρος «τροποποίηση» επεκτείνεται ώστε να καλύψει και την προσθήκη νέων άρθρων στο Χάρτη.