• Τμήμα Πληροφορικής & Επικοινωνιών ΤΕΕ www.e-tee.gr Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2103291306-2103291338 Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο : info@e-tee.gr ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ «ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΈΡΓΩΝ ΊΔΡΥΣΗ ΑΡΧΗΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΈΡΓΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ » Αντιμετώπιση Έργων ΤΠΕ Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση στο γενικό κανόνα που θέλει τα Έργα Πληροφορικής να αποτυγχάνουν. Αντίστοιχα ήταν τα συμπεράσματα της πρόσφατης μελέτης περί «Βελτίωσης Αποδοτικότητας των Επενδύσεων σε Τεχνολογίες Πληροφορικής στη Δημόσια Διοίκηση» του Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας. Συγκεκριμένα, στον ελληνικό χώρο οι κύριες και συχνότερες αδυναμίες που παρουσιάζονται σε υλοποιούμενα έργα ΤΠΕ, με φορέα ανάθεσης το δημόσιο τομέα είναι οι ακόλουθες: • τα οικονομικά κόστη υπερβαίνουν τους προϋπολογισμούς • οι χρονικές προθεσμίες ολοκλήρωσης δεν τηρούνται • η ποιότητα των νέων συστημάτων είναι υποδεέστερη των προδιαγραφών που τίθενται κατά τη σχεδίαση αυτών Είναι προφανές ότι οι κύριες αιτίες των ανωτέρω αδυναμιών συνοψίζονται αφενός στις λανθασμένες προεκτιμήσεις του κόστους των έργων πληροφορικής, αλλά κυρίως στην έλλειψη θεσμικού πλαισίου που καθορίζει τις προδιαγραφές με τις οποίες οι ανάδοχοι θα ολοκληρώνουν ένα έργο πληροφορικής από την ανάλυση και το σχεδιασμό, έως την υλοποίησή του. Στο πλαίσιο, αυτό πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην αντιμετώπιση των έργων πληροφορικής και στο θεσμικό τους πλαίσιο. Μέχρι σήμερα, τα έργα πληροφορικής αντιμετωπίζονται ως έργα προμηθειών. Συγκεκριμένα, στα επιχειρησιακά προγράμματα, οι μελέτες και τα έργα ΤΠΕ προκηρύσσονται ως προμήθειες βάσει του ΠΔ 118/2007. Αυτό σημαίνει, ότι δεν υπάρχει πλαίσιο αντιμετώπισης του συνόλου των έργων. Έτσι, καταλήγουμε σε μη λειτουργικά (λόγω της έλλειψης προδιαγραφών), αμφιβόλου ποιότητας(λόγω της έλλειψης μητρώου επιστημόνων και μηχανικών ΤΠΕ, που θα εγγυούνταν την ποιότητα του έργου), προκλητικά υπερκοστολογημένα έργα (λόγω της έλλειψης πλαισίου κοστολόγησης μελετών) και τελικώς μη χρήσιμα (λόγω της έλλειψης πλαισίου μελετών για το σύνολο του έργου) έργα πληροφορικής. Η προσπάθεια αναθεώρησης του 3316/2005, που συνοψίζεται στο Σχέδιο Νόμου «Μεταρρύθμιση Συστήματος Ανάθεσης και Εκτέλεσης συμβάσεων Μελετών και Δημοσίων Έργων, Ίδρυση Αρχής Ελέγχου Μελετών και Έργων και λοιπές διατάξεις» του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, μπορεί να αποτελέσει μια χρυσή ευκαιρία για τη ρύθμιση του θεσμικού πλαισίου των μελετών ΤΠΕ, καθώς και για την εκκίνηση της διαδικασίας επίλυσης ζητημάτων που μαστίζουν εδώ και χρόνια τον τομέα των ΤΠΕ. Προτεινόμενες Αλλαγές επί των Άρθρων του Σχεδίου Νόμου «Άρθρο 2» Κατηγορίες Μελετών Πρόταση 1: Μετονομασία της ονομασίας της κατηγορίας 34 – «Μελέτες ηλεκτρονικών δικτύων» σε «Μελέτες δικτύων & υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών». Τεκμηρίωση: Ο όρος «δίκτυα & υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» αντικατοπτρίζει πλήρως το σύνολο των τεχνικών εργασιών που απαιτούνται για την λειτουργία και την παροχή σύγχρονων τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και υπηρεσιών μετάδοσης δεδομένων, καθώς καλύπτει τόσο την υποδομή του δικτύου, όσο και το «λειτουργικό» δίκτυο. Επίσης, σύμφωνα και με τη στρωματοποίση κατά το μοντέλο αναφοράς OSI, η μελέτη δικτύων θα κάλυπτε έως το επίπεδο 3, ενώ ο όρος «δίκτυα & υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» καλύπτει έως το επίπεδο 7, των εφαρμογών. Αποτελεί δε όρο που χρησιμοποιείται ευρέως εντός της Ε.Ε. (π.χ. στην κοιν. οδηγία πλαίσιο 22/2002 όσο και στις 21/2002, 24/2002 περί ηλεκτρονικών επικοινωνιών καθώς και στην οδηγία 123/2006 [πρώην οδηγία Bolgenstain σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά]). Επιπλέον, στην εθνική νομοθεσία, στο Ν.3431/2006 «Περί Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και άλλες διατάξεις», ορίζεται μονοσήμαντα το «Δίκτυο ηλεκτρονικών επικοινωνιών» ως «τα συστήματα μετάδοσης και, κατά περίπτωση, ο εξοπλισμός μεταγωγής ή δρομολόγησης και οι λοιποί πόροι, περιλαμβανομένων μη ενεργών στοιχείων δικτύου, που επιτρέπουν τη μεταφορά σημάτων, με τη χρήση καλωδίου, ραδιοσημάτων, οπτικού ή άλλου ηλεκτρομαγνητικού μέσου, περιλαμβανομένων των δορυφορικών δικτύων, των σταθερών (μεταγωγής μέσω κυκλωμάτων και πακετομεταγωγής, περιλαμβανομένου του Διαδικτύου) και κινητών επίγειων δικτύων, των συστημάτων ηλεκτρικών καλωδίων, εφόσον χρησιμοποιούνται για τη μετάδοση σημάτων, των δικτύων που χρησιμοποιούνται για ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές, καθώς και των δικτύων καλωδιακής τηλεόρασης, ανεξάρτητα από το είδος των μεταφερόμενων πληροφοριών». Επίσης στο ν. 3431/2006 περί «Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και άλλες διατάξεις» στο άρθρο 2 παρ. μζ, ορίζονται οι Υπηρεσίες Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών ως «οι υπηρεσίες που παρέχονται συνήθως έναντι αμοιβής των οποίων η παροχή συνίσταται, εν όλω ή εν μέρει, στη μεταφορά σημάτων σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών και των υπηρεσιών μετάδοσης σε δίκτυα, που χρησιμοποιούνται για ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις. Στις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών δεν περιλαμβάνονται υπηρεσίες παροχής ή ελέγχου περιεχομένου, που μεταδίδεται μέσω δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών και υπηρεσίες της κοινωνίας της πληροφορίας, όπως αυτές ορίζονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 2 του π.δ. 39/2001 (ΦΕΚ 28 Α΄), και οι οποίες δεν αφορούν, εν όλω ή εν μέρει, τη μεταφορά σημάτων σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών». Πρόταση 2: Θεωρούμε πως η νέα κατηγορία 11 «Ηλεκτρολογικές και Ηλεκτρονικές μελέτες» πρέπει να σπάσει σε δύο διακριτές κατηγορίες: «Ηλεκτρολογικές μελέτες» και «Ηλεκτρονικές μελέτες». Τεκμηρίωση: Η πρόοδος της τεχνολογίας είναι τέτοια ώστε να καθίσταται πλέον σαφές, πως πλέον οι μελέτες ασθενών ρευμάτων (ηλεκτρονικές μελέτες) απαιτούν ιδιαίτερη εξειδίκευση που επιβάλλει το διαχωρισμό τους, τόσο από τις ηλεκτρολογικές όσο και από τις μελέτες συστημάτων πληροφορικής & δικτύων. Για το λόγο αυτό άλλωστε, και το ΤΕΕ, ήδη από τη δεκαετία του ’80, έχει προχωρήσει στη διάκριση των Βασικών Ειδικοτήτων σε Ηλεκτρονικούς Μηχανικούς και σε Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς. «Άρθρο 4» Πρόταση 3: Στην παρ.1 του Αρ.5 του Ν3316/2005, όπως τροποποιείται με το αρ.4 του σχεδίου Νόμου, προβλέπεται υποχρεωτική Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Θεωρούμε πως πρέπει να προστεθεί η φράση «όπου απαιτείται». Τεκμηρίωση: Στην κατηγορία 28 (πλέον 33/34) η Προμελέτη Περιβαλλοντικών Περιπτώσεων δεν είναι απαραίτητη για όλες τις υποκατηγορίες μελετών. Για παράδειγμα μία μελέτη ανάπτυξης ενός Πληροφοριακού Συστήματος που θα οδηγήσει σε ένα έργο υλοποίησης του Πληροφορικού Συστήματος δεν δύναται να έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις, καθώς πρόκειται για ανάπτυξη λογισμικού που εγκαθίσταται σε κάποιον εξοπλισμό. Φυσικά για την υποκατηγορία μελετών δικτύων μια Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ενδείκνυται καθώς η μελέτη δικτύων μπορεί να οδηγήσει σε εγκαταστάσεις ασύρματων και ενσύρματων ζεύξεων, των οποίων η τοποθέτηση και η κατασκευή δύναται να έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον. «Άρθρο 90» Πρόταση 4: Να αφαιρεθεί η κατηγορία 34 από την παρ.3 του αρ.90 του σχεδίου νόμου. Επίσης, να καταργηθεί το τελευταίο εδάφιο της παρ.1 του αρ.45 του Ν.3316/2005, που προστέθηκε με την παρ. 6α του αρ.5 του Ν3841/2006, περί ανάγκης ενεργοποίησης της κατηγορίας 28 (πλέον 33 και 34) «συστημάτων πληροφορικής και δικτύων» με έκδοση ΠΔ. Τεκμηρίωση: Κρίνουμε πως δεν συντρέχουν πλέον λόγοι αναβολής της ενεργοποίησης της κατηγορίας 28 (πλέον 33 και 34). Το ΤΕΕ σε συνεργασία με την ΕΜηΠΕΕ και το e-TEE, ήδη έχει προχωρήσει στην κατάρτιση σχεδίου ΠΔ για τις τεχνικές προδιαγραφές των κατηγοριών και σχεδίου ΥΑ για τις προεκτιμώμενες αμοιβές, που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία των κατηγοριών μελετών. Αν με την επερχόμενη τροποποίηση του Ν3316/2005, καταργηθεί η ανωτέρω διάταξη, τότε η παλαιά κατηγορία 28 (πλέον 33 και 34) θα βρίσκεται στην ίδια κατάσταση με όλες τις νέες κατηγορίες που δημιουργούνται. Η έκδοση του ΠΔ των τεχνικών προδιαγραφών και της ΥΑ για τις προεκτιμώμενες αμοιβές (τα οποία είναι ήδη έτοιμα και έχουν δοθεί στο ΥΠΟΜΕΔΙ), σε συνδυασμό με δράσεις δημοσιότητας της ΕΜηΠΕΕ και του e-ΤΕΕ προς τα μέλη τους, θα οδηγήσουν σε αιτήσεις εγγραφής στο Μητρώο Μελετητών. Όσον αφορά τη σύνδεση των κατηγοριών με το ΠΔ που προβλέπεται στο αρ. 39 σχετικά με τις προϋποθέσεις εγγραφής στα μητρώα μελετητών, θεωρούμε πως εισάγει μια περιττή καθυστέρηση στην ενεργοποίηση των κατηγοριών. Ο επαρκής αριθμός των μελών στο Μητρώο Μελετητών θα «ενεργοποιήσει» και την κατηγορία 28 (πλέον 33 και 34), όπως προβλέπεται και στις μεταβατικές διατάξεις. Εξάλλου, για καμία άλλη κατηγορία δεν έχει εκδοθεί έως σήμερα ΠΔ με τις προϋποθέσεις εγγραφής στο Μητρώο Μελετητών, γεγονός που αποδεικνύει ότι το ΠΔ δεν είναι απολύτως απαραίτητο για να ολοκληρωθεί η διαδικασία εγγραφής στα μητρώα. Είναι επιτακτική ανάγκη η άμεση ενεργοποίηση του Ν3316/05, τόσο για τις μελέτες «πληροφοριακών συστημάτων», όσο και τις «μελέτες δικτύων & υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών». Έως τώρα στα επιχειρησιακά προγράμματα «Κοινωνία της Πληροφορίας», «Ψηφιακή σύγκλιση» και «Διοικητική Μεταρρύθμιση 2007-2013» οι μελέτες και τα έργα ΤΠΕ προκηρύσσονται ως προμήθειες βάσει του ΠΔ 118/2007. Η έλλειψη προδιαγραφών που θα δέσμευαν τους αναδόχους ως προς την ποιότητα των παραδοτέων, η έλλειψη κοινού τρόπου κοστολόγησης των μελετών και των έργων και η μη χρησιμοποίηση μητρώων στα οποία συμμετέχουν επιστήμονες και μηχανικοί ΤΠΕ, έχουν οδηγήσει σε υπερκοστολογήσεις, σε καθυστερήσεις υλοποίησης και σε έργα τα οποία είναι υποδεέστερα των αρχικών προδιαγραφών. Εκ μέρους του Δ.Σ. του Τμήματος Πληροφορικής και Επικοινωνιών του ΤΕΕ (e-TEE) O Πρόεδρος Ο Γραμματέας Μανόλης Γιαμπουράς Βασίλης Γερογιάννης