• Ιστοσελίδα: https://www.mathematica.gr 29/04/2020 Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο: info@mathematica.gr Σχόλια για τη διδασκαλία των Μαθηματικών στο Λύκειο με αφορμή το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας «Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις» και ειδικότερα το άρθρο 7 «Διάρθρωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων Γενικού Λυκείου και εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποφοίτων Γενικού Λυκείου» Η εκπαιδευτική διαδικασία στο Λύκειο, και ιδιαίτερα στην τελευταία τάξη, ήταν, είναι και θα είναι (στο ορατό μέλλον), άμεσα συνδεδεμένη με την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στη χώρα μας ειδικότερα, το ζήτημα αυτό συνδέεται στενά με το καθολικό κοινωνικό αίτημα για αδιάβλητες διαδικασίες επιλογής, οι οποίες δεν ήταν δεδομένες στο παρελθόν όταν οι εξετάσεις διεξάγονταν με την αποκλειστική ευθύνη των Α.Ε.Ι. Σήμερα που διεξάγονται από τους θεσμικούς φορείς και υπό την άμεση εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας, το αδιάβλητο της διαδικασίας έχει κερδίσει τη γενική αποδοχή και εμπιστοσύνη. Με αυτή τη μικρή εισαγωγή θέλουμε να επισημάνουμε ότι οι απαιτούμενες αλλαγές για την αναβάθμιση του σχολείου (που είναι πολλές και έχουν ήδη καθυστερήσει, όπως η ανανέωση των προγραμμάτων σπουδών, των σχολικών βιβλίων* και των μεθόδων διδασκαλίας), δεν θα έχουν καμία προοπτική αν πραγματοποιηθούν ερήμην της στενής σχέσης του Λυκείου με την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Για λόγους προφανείς σε οποιονδήποτε έχει στοιχειώδη επαφή με τη λειτουργία του Λυκείου οι μαθητές εστιάζουν με απόλυτο τρόπο το ενδιαφέρον και το χρόνο που διαθέτουν για μελέτη, μόνο στα μαθήματα που πρόκειται να εξεταστούν. Αυτό το γεγονός έχει βέβαια πολλές αρνητικές συνέπειες για την επίτευξη των γενικότερων μορφωτικών σκοπών της εκπαίδευσης όπως είναι η ανάπτυξη της αυτόνομης και κριτικής σκέψης, που χαρακτηρίζει κατεξοχήν τη διδασκαλία και μάθηση των Μαθηματικών. Με βάση τα προηγούμενα, την πεποίθηση ότι εκφράζουμε την άποψη ενός πολύ σημαντικού τμήματος της ελληνικής μαθηματικής κοινότητας και συνεχίζοντας μια παράδοση παρεμβάσεων του ιστότοπου στα εκπαιδευτικά ζητήματα (https://www.mathematica.gr/forum/viewtopic.php?f=203&t=67005), διατυπώνουμε τα ακόλουθα σχόλια για το άρθρο 7 του σχεδίου νόμου: α) Το πρόγραμμα της Γ΄ Λυκείου προβλέπει 32 ώρες εβδομαδιαίας διδασκαλίας μαθημάτων γενικής παιδείας και προσανατολισμού, χωρίς όμως να προσδιορίζεται η κατανομή τους στα επιμέρους μαθήματα. Η 6η και 7η ώρα που καθιερώθηκαν από το τρέχον σχολικό έτος στα μαθήματα προσανατολισμού κρίθηκαν εξαιρετικά επωφελείς για τη διδασκαλία των Μαθηματικών και προτείνουμε με έμφαση τη διατήρησή τους. Αν θεωρούνται υπερβολικές για ορισμένα γνωστικά αντικείμενα, αυτό δεν μπορεί να αποτελεί λόγο οριζόντιας περικοπής. Ένα άλλο ζήτημα που συνδέεται με τη διατήρηση αυτών των επιπλέον ωρών στα Μαθηματικά είναι ότι θα διευκολύνουν το σταδιακό εμπλουτισμό της διδακτέας και εξεταστέας ύλης που έχει συρρικνωθεί σε υπερβολικό βαθμό και χωρίς σχέδιο τα τελευταία χρόνια. Μια άμεση και διαπιστωμένη συνέπεια αυτής της συρρίκνωσης είναι ότι οι τελευταίες γενιές πρωτοετών φοιτητών έχουν απόλυτη άγνοια πολύ βασικών γνώσεων όπως οι μιγαδικοί αριθμοί, οι πίνακες, η μαθηματική επαγωγή κ.α. Στο ζήτημα αυτό καθώς και το επόμενο που θίγεται παρακάτω, η υστέρηση της ελληνικής μαθηματικής εκπαίδευσης, συγκρινόμενη με των άλλων ευρωπαϊκών (και όχι μόνο) χωρών είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. β) Η δημιουργία της κοινής Ομάδας Μαθημάτων Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών και Σπουδών Υγείας θέτει ένα μείζον πρόβλημα λόγω της ύπαρξης στα αντίστοιχα τμήματα πολλών μαθητών που θα παρακολουθούν μαθήματα στα οποία δεν προβλέπεται η υποχρεωτική εξέτασή τους για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το πρόβλημα είναι παρόμοιο με αυτό που παρατηρείται διαχρονικά στα τμήματα Γενικής Παιδείας (όχι μόνο της Γ΄ Λυκείου) και ακυρώνει την μορφωτική αξία των αντίστοιχων μαθημάτων. Θεωρούμε ότι αποτελεί μία καλή ιδέα η εισαγωγή των λεγόμενων «κόντρα» μαθημάτων, όπως π.χ. η διδασκαλία της Ιστορίας ή Κοινωνιολογίας στους Προσανατολισμούς Θετικών Σπουδών & Υγείας, Οικονομίας & Πληροφορικής και της διδασκαλίας των Μαθηματικών στον Προσανατολισμό Ανθρωπιστικών Σπουδών. Και αυτή όμως η καινοτομία θα ακυρωθεί στην πράξη αν δεν γίνει υποχρεωτική η εξέτασή των συγκεκριμένων μαθημάτων για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αντίθετα η ένταξη αυτών των μαθημάτων στα υποχρεωτικώς εξεταζόμενα θα συμβάλει αποφασιστικά στην άμβλυνση της μονομέρειας που χαρακτηρίζει τις αντίστοιχες σπουδές. γ) Με το προηγούμενο σχόλιο συνδέεται η επισήμανση της μορφωτικής αξίας των βασικών μαθηματικών γνώσεων για ευρύτερες κατηγορίες μαθητών της Γ΄ Λυκείου, όπως είναι οι υποψήφιοι των Παιδαγωγικών Τμημάτων που θα αναλάβουν το κρίσιμο έργο της διδασκαλίας των Μαθηματικών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Είναι επίσης πολύ χαρακτηριστική η ανάδειξη του ισχυρού μαθηματικού υπόβαθρου που απαιτούν βασικοί κλάδοι των Επιστημών Υγείας σε κλάδους όπως η μοντελοποίηση, η στατιστική και οι πιθανότητες, γεγονός που γίνεται φανερό στις μέρες μας με την απρόβλεπτη και ταχύτατη εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού. δ) Το πρόγραμμα της Β΄ Λυκείου προβλέπει 30 ώρες εβδομαδιαίας διδασκαλίας μαθημάτων γενικής παιδείας και 5 ώρες μαθημάτων προσανατολισμού. Στην τάξη αυτή πρέπει αρχικά να επανεξεταστεί η επαναφορά των προαγωγικών εξετάσεων στο μάθημα της Άλγεβρας Γενικής Παιδείας για τους μαθητές του Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών, η κατάργηση της οποίας έγινε χωρίς να ληφθούν υπόψη κρίσιμοι διδακτικοί παράγοντες σχετικά με τη σημασία των προαπαιτούμενων γνώσεων. Επίσης, για τους λόγους που εκτέθηκαν παραπάνω, θεωρούμε ότι απαιτείται αύξηση των ωρών διδασκαλίας στα μαθήματα προσανατολισμού της Β΄ Λυκείου με αντίστοιχο εμπλουτισμό της ύλης. Αυτό το τελευταίο ζήτημα κρίνεται εξαιρετικής σημασίας, αν συγκρίνουμε την παλαιότητα των προγραμμάτων σπουδών και διδακτικών βιβλίων με τις ραγδαίες επιστημονικές εξελίξεις. Για τους παραπάνω λόγους, πέραν των όσων έχουν ήδη επισημανθεί αναλυτικά παραπάνω, συνοπτικά, προτείνουμε: • Οι Υποψήφιοι που εξετάζονται στα Μαθηματικά Προσανατολισμού της Γ' Λυκείου να τα διδάσκονται για τον ίδιο αριθμό ωρών (7) σε αμιγή τμήματα και όχι σε συνδιδασκαλία με υποψήφιους που δεν θα εξεταστούν το μάθημα για την εισαγωγή τους. Σε αντίθετη περίπτωση η μαθηματική παιδεία θα έχει υποστεί σοβαρό τραυματισμό και ο ρόλος της σε μια δύσκολη περίοδο για την ανόρθωση της οικονομίας της χώρας θα έχει μηδενιστεί. • Στον επόμενο, ήδη αναγκαίο σχεδιασμό για την πρόσβαση στη Γ/βάθμια εκπαίδευση, πρέπει ο αριθμός των εξεταζόμενων μαθημάτων να αυξηθεί στα 5 και τα μαθηματικά, με βάρος στις ενότητες κυρίως από το στοχαστικό χώρο, να εξετάζονται υποχρεωτικά για την εισαγωγή των Υποψηφίων στις Σχολές Επιστημών Υγείας. • Οι προαγωγικές εξετάσεις πρέπει να επανέλθουν στην Άλγεβρα της Β Λυκείου για όλους τους μαθητές και στα μαθηματικά Προσανατολισμού της Β' Λυκείου οι ώρες πρέπει να αυξηθούν από δύο (2) σε τρεις (3) όπως ήταν και παλαιότερα, με ταυτόχρονη αύξηση της διδακτέας ύλης. • Η εξεταστέα ύλη στη Γ' Λυκείου πρέπει προσεκτικά και μεθοδικά να διευρυνθεί και να εμπλουτιστεί με εδάφια και από άλλους χώρους των μαθηματικών, παράλληλα με την συγγραφή νέου σχολικού βιβλίου. Με εκτίμηση, Οι Συντονιστές και τα Διευθύνοντα Μέλη του mathematica.gr Απόκης Γεώργιος Βαρβεράκης Ανδρέας Βασιλόπουλος Σπύρος Βήττας Κώστας Βισβίκης Γεώργιος Ιωάννου Δημήτρης Κακαβάς Βασίλης Καλαθάκης Γιώργος Καλδή Φωτεινή Καπελλίδης Σπύρος Καρδαμίτσης Σπύρος Κατσίπης Νίκος Κοντογιώργης Θανάσης Κοτρώνης Αναστάσης Κούτρας Στάθης Κυριαζής Χρήστος Κωστάκος Γρηγόρης Λάμπρου Μιχάλης Μαραγκουδάκης Παύλος Μαυρογιάννης Νίκος Μάγκος Θάνος Μουρούκος Βαγγέλης Μπαλόγλου Γιώργος Μπεληγιάννης Θανάσης Μπόρης Ροδόλφος Μπραζιτίκος Σιλουανός Νάννος Μιχάλης Παπαγρηγοράκης Μίλτος Πρωτοπαπάς Λευτέρης Ρεκούμης Κώστας Ρίζος Γιώργος Ροδόπουλος Γιώργος Σκουτέρης Δημήτρης Στεργίου Μπάμπης Στράτης Αντωνέας Στόγιας Σωτήρης Συγκελάκης Αλέξανδρος Συνεφακόπουλος Αχιλλέας Τηλέγραφος Κώστας Τσιπέλης Σεραφείμ Τσιφάκης Χρήστος Φραγκάκης Νικόλαος Χριστοφίδης Δημήτρης