Πόροι των Ερευνητικών Κέντρων – Κατανομή της Δημόσιας Χρηματοδότησης στα Ερευνητικά Κέντρα
Τα Ερευνητικά Κέντρα έχουν αποφασιστικό ρόλο στην εφαρμογή της στρατηγικής για την ΕΤΑΚ της χώρας. Κάθε Κέντρο αποφασίζει τη στρατηγική της ανάπτυξής του, στο πλαίσιο του σχεδιασμού σε εθνικό επίπεδο των προτεραιοτήτων της ΕΤΑΚ αλλά και σύμφωνα με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία και αποστολή του. Τα Ερευνητικά Κέντρα επιχορηγούνται από την πολιτεία στη βάση τετραετών προγραμματικών συμφωνιών που συνάπτουν με το αντίστοιχο εποπτεύον Υπουργείο.
Πόροι των ερευνητικών κέντρων και ινστιτούτων είναι κυρίως:
• Επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό του εποπτεύοντος Υπουργείου για την κάλυψη μέρους των εξόδων της λειτουργίας τους.
• Επιχορηγήσεις από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων
• Έσοδα από την εκμετάλλευση της υλικής και διανοητικής περιουσίας του ερευνητικού φορέα
• Έσοδα από την εκτέλεση ερευνητικών έργων για λογαριασμό τρίτων
• Χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά ή άλλα διεθνή προγράμματα.
• Το σύνολο των πόρων του ερευνητικού κέντρου από κάθε πηγή χρηματοδότησης υπόκειται σε ενιαία οικονομική διαχείριση, οι δε αποφάσεις που αφορούν τη διαχείριση των πόρων λαμβάνονται από το Δ.Σ. Σε κάθε περίπτωση, οι πόροι ερευνητικών προγραμμάτων που προορίζονται για την κάλυψη έμμεσων λειτουργικών δαπανών υπόκεινται στη διαχείριση των κεντρικών οικονομικών υπηρεσιών των Ερευνητικών Κέντρων.
Οι προγραμματικές συμφωνίες των ΕΚ καταρτίζονται στο πλαίσιο του ΕΣΠΕΚ και περιλαμβάνουν τα εξής:
• Αντικείμενο και σκοπός του Ερευνητικού Κέντρου και των Ινστιτούτων αυτού. Η ιδιαίτερη φυσιογνωμία του Ε.Κ. και η συμβολή του στον ελληνικό και διεθνή χώρο έρευνας και καινοτομίας.
• Προσδιορισμός και προγραμματισμός των στόχων του Ε.Κ στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Ε.ΤΑ.Κ (ΕΣΠΕΚ). Οι στόχοι αυτοί αποτυπώνονται σε έργα, δράσεις και δραστηριότητες καθώς και δείκτες για την παρακολούθηση της υλοποίησής.
• Πρόβλεψη του τρόπου οικονομικής και κοινωνικής αξιοποίησης των αποτελεσμάτων του ερευνητικού έργου του Ε.Κ.
• Δράσεις προβολής του Ε.Κ. και της διάχυσης του ερευνητικού του έργου.
• Αποτίμηση των αποτελεσμάτων της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου με ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες.
Ως προς το οικονομικό σκέλος, οι προγραμματικές συμφωνίες κάθε Ερευνητικού Κέντρου εξειδικεύονται: α) στις λειτουργικές δαπάνες, β) στις επενδύσεις συμπεριλαμβανόμενου του κόστους συντήρησης μεγάλων υποδομών, γ) στις δαπάνες για το προσωπικό κάθε κατηγορίας και δ) στο υπόλοιπο προηγούμενων χρήσεων.
Οι κατευθύνσεις και οι στόχοι επί των οποίων βασίζονται οι προγραμματικές συμφωνίες, καθορίζονται από το Δ.Σ. του Ερευνητικού Κέντρου, ύστερα από γνώμη των Διευθυντών των επιμέρους Ινστιτούτων. Στη συνέχεια, το σχέδιο του προγραμματικού σχεδιασμού καταρτίζεται από τον Πρόεδρο του Ερευνητικού Κέντρου και εγκρίνεται από το Διοικητικό Συμβούλιο.
Η εισήγηση του Ερευνητικού Κέντρου για το σχέδιο της προγραμματικής συμφωνίας υποβάλλεται από τον Πρόεδρο του Ε.Κ. στο εποπτεύον Υπουργείο. Το σχέδιο κοινοποιείται στη Γ.Γ.Ε.Τ., η οποία καταθέτει γνώμη και σχετικές παρατηρήσεις προς το εποπτεύον Υπουργείο. Η προγραμματική συμφωνία υπογράφεται από τον εποπτεύοντα Υπουργό και τον Πρόεδρο του οικείου Ε.Κ..
Η προγραμματική συμφωνία μπορεί να αναθεωρείται με την ίδια διαδικασία έως και μία φορά ανά έτος.
Σε ετήσια βάση κάθε ερευνητικό κέντρο διαμορφώνει προϋπολογισμό για το επόμενο έτος με βάση τον τετραετή σχεδιασμό της προγραμματικής συμφωνίας. Ο ετήσιος προϋπολογισμός περιλαμβάνει τον απολογισμό του προηγούμενου έτους.
Το ύψος της ετήσιας δημόσιας χρηματοδότησης προσδιορίζεται από το οικείο Υπουργείο λαμβάνοντας υπόψη την προγραμματική συμφωνία, το βαθμό επίτευξης των ετήσιων στόχων που είχε θέσει το Ε.Κ, τον ετήσιο προϋπολογισμό του κέντρου, και κριτήρια όπως η μοναδικότητα του αντικειμένου του Ε.Κ., η γεωγραφική θέση του Ε.Κ., καθώς και το κόστος λειτουργίας και συντήρησης των μεγάλων ερευνητικών υποδομών.
Πρόσθετη χρηματοδότηση πέραν της προαναφερόμενης χρηματοδότησης κατανέμεται στα Ερευνητικά Κέντρα με βάση δείκτες ποιότητας και επιτευγμάτων κάθε Κέντρου. Οι δείκτες ποιότητας και επιτευγμάτων είναι, ιδίως, οι ακόλουθοι:
• αριθμός δημοσιεύσεων ανά Ερευνητή του Ε.Κ.
• αριθμός ετεροαναφορών ανά Ερευνητή
• εισροές ανά Ερευνητή που προέρχονται από διεθνή ανταγωνιστικά προγράμματα έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων διεθνών οργανισμών
• αριθμός εγχώριων και διεθνών, διδακτορικών φοιτητών και μεταδιδακτορικών ερευνητών
• αριθμός διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, εγχώριων και διεθνών
• αριθμός ιδρυμένων εταιριών-τεχνοβλαστών
• αριθμός Ερευνητών που είναι μέλη σε εθνικές ή διεθνείς επιστημονικές ακαδημίες ή κατέχουν θέσεις στα κεντρικά όργανα διοίκησης διεθνών ακαδημαϊκών ή ερευνητικών οργανισμών ή διεθνών επιστημονικών εταιρειών
• η πρόοδος σε σχέση με τις επισημάνσεις της προηγούμενης αξιολόγησης του Κέντρου
• έσοδα από πώληση προϊόντων και παροχή υπηρεσιών
• ποσά εισροών από ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα
• αποδοτικότητα διαχείρισης πρόσθετων, μη τακτικών εσόδων (π.χ. γενικά έξοδα ερευνητικών και αναπτυξιακών έργων)
• δημιουργηθείσες θέσεις απασχόλησης
Κάθε Κέντρο, στο πλαίσιο των προγραμματικών συμφωνιών, προτείνει στην Γ.Γ.Ε.Τ. τους δείκτες με βάση τους οποίους επιθυμεί να αξιολογηθεί. Μετά από εισήγηση της Γ.Γ.Ε.Τ., με απόφαση του Υπουργού Π.Δ.Β.Μ.Θ. καθορίζεται το ποσό της πρόσθετης χρηματοδότησης και η διαδικασία κατανομής του.
Κέντρα Ερευνητικής Αριστείας
Για την επιβράβευση και ουσιαστική υποστήριξη βέλτιστων πρακτικών ποιότητας και καινοτομίας καθώς και την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των φορέων του ενιαίου χώρου έρευνας, θεσμοθετούνται τα Κέντρα Ερευνητικής Αριστείας.
Αυτά αναδεικνύονται ύστερα από πρόσκληση υποβολής υποψηφιοτήτων προς τους δημόσιους ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς (ΑΕΙ) φορείς και αξιολόγηση από ειδικές επιτροπές που συγκροτούνται με ευθύνη του ΕΣΕΤΕΚ. Τα Κέντρα Ερευνητικής Αριστείας ορίζονται με απόφαση του Υπουργού ΠΔΒΜΘ.
Κριτήρια για την ανάδειξη των Κέντρων Αριστείας είναι ιδίως η εξαιρετική ποιότητα και αποτελεσματικότητα του ερευνητικού έργου, ο βαθμός σύνδεσης της έρευνας με την παραγωγή, η αποτελεσματική δομή και οργάνωση της ερευνητικής δραστηριότητας και η συμμετοχή σε εθνικά, ευρωπαϊκά ή διεθνή δίκτυα και προγράμματα.
Τα κριτήρια αξιολόγησης των υποψηφιοτήτων, η διαδικασία ανάδειξης καθώς και οι όροι επιβράβευσης και διατήρησης του τίτλου εξειδικεύονται σε σχετική απόφαση του Υπουργού ΠΔΒΜΘ.