• Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), που αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, επίσημα αναγνωρισμένο Κοινωνικό Εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας, ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία και μέλος με δικαίωμα ψήφου στις Επιτροπές Παρακολούθησης του σύνολο των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2007 - 2013, με το παρόν σας υποβάλλει τις προτάσεις της στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης για το Σχέδιο Νόμου για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση. Για τη Συνομοσπονδία η Δημόσια Διοίκηση μέχρι στιγμής δεν έχει αποδείξει ότι σέβεται τα ανθρώπινα και συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα των πολιτών με αναπηρία, εφόσον: - οι δημόσιοι δικτυακοί τόποι στο σύνολό τους - μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται διαδικτυακός τόπος του Πρωθυπουργού (http://www.primeminister.gr), της Βουλής των Ελλήνων (www.hellenicparliament.gr), Υπουργείων και άλλων Δημοσίων Φορέων και Οργανισμών - δεν είναι προσβάσιμοι από άτομα με αναπηρία, παρόλο που σε ορισμένους γίνεται ρητή αναφορά στις προδιαγραφές προσβασιμότητας (συμμόρφωση με το διεθνές πρότυπο WCAG), ενώ σημειώνεται ότι ειδικές εκδόσεις που φαίνεται να πληρούν τις προδιαγραφές, όπως εκείνη της πύλης της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Διοίκησης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. (http://amea.gspa.gr/) δεν αποτελούν ορθολογική προσέγγιση και δεν υιοθετούνται σε διεθνές επίπεδο, - ακόμη και στην πιλοτική λειτουργία του διαδικτυακού τόπου Διαύγεια (www.diavgeia.gov.gr) δεν έχει ληφθεί μέριμνα για τη διασφάλιση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία, το οποίο και έχουμε επισημάνει εγγράφως (υπ’ αριθ. πρωτ. 2660/14.09.2010 έγγραφο της Ε.Σ.Α.μεΑ. προς τον Υπουργό Εσωτερικών Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης), παρόλο που σύμφωνα με παράγραφο 6 του άρθρου 6 του Νόμου 3861/10 αναφέρεται το εξής: «Κατά το σχεδιασμό και τη συντήρηση των δικτυακών τόπων και την ανάρτηση των νόμων και πράξεων που προβλέπονται στον παρόντα νόμο, λαμβάνεται πρόνοια ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στο περιεχόμενο των δικτυακών τόπων» και - διαπιστώνεται ότι όλες ανεξαιρέτως οι διακηρύξεις Έργων, στο πλαίσιο εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2007 - 2013, που περιλαμβάνουν ηλεκτρονικές υπηρεσίες προς τους πολίτες και έχουν τεθεί σε διαβούλευση, δεν περιλαμβάνουν με νομικά δεσμευτικό τρόπο κανόνες για την εξασφάλιση της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία, παρόλο που η εφαρμογή του άρθρου 16 «Ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και μη διάκριση» του Γενικού Κανονισμού των Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ότι αυτό υπαγορεύει για τη μη διάκριση και την προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία, αποτελεί απαρέγκλιτη νομική υποχρέωση για τις Αναθέτουσες Αρχές και τους Τελικούς Δικαιούχους. Σημειώνεται ότι, παρότι η Ε.Σ.Α.μεΑ. έχει αποστείλει πλήθος σχετικών επιστολών στο πλαίσιο δημόσιων διαβουλεύσεων συμπεριλαμβάνοντας σε αυτές τις αναγκαίες δεσμευτικές αναφορές, σε ορισμένα Έργα (π.χ., Ενέργειες Δημοσιότητας του προγράμματος ΔΙΑΥΓΕΙΑ υπό την εποπτεία της ΚτΠ Α.Ε.) διαπιστώνεται να εξακολουθούν να μην λαμβάνονται υπόψη τα σχόλια αυτά. Βασική θέση της Συνομοσπονδίας είναι ότι το παρόν Σχέδιο Νόμου αποτελεί τη χρυσή ευκαιρία για να αρθούν τα εμπόδια που αντιμετωπίζει επί σειρά ετών η μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα του 10% των πολιτών με αναπηρία της χώρας κατά τη συναλλαγή της με τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες της δημόσιας διοίκησης, τα οποία κυρίως απορρέουν από την έλλειψη προσβασιμότητας. Η ηλεκτρονική προσβασιμότητα αφορά την παροχή κοινών υπηρεσιών για όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι τα άτομα με αναπηρία αλληλεπιδρούν με αυτές χρησιμοποιώντας λύσεις υποστηρικτικής τεχνολογίας. Ενημερώνουμε δε ότι λαμβάνοντας υπόψη τις συγκεκριμένες ανάγκες επωφελούνται όχι μόνο τα άτομα με αναπηρία - ως εξυπηρετούμενοι, ως εργαζόμενοι και ως υποψήφιοι εργαζόμενοι - αλλά και άλλες κατηγορίες πολιτών, όπως οι ηλικιωμένοι, άτομα που προσωρινά (π.χ., λόγω ατυχήματος) έχουν απολέσει μέρος της λειτουργικότητας των άνω άκρων, και αρκετές άλλες κατηγορίες πολιτών. Για τη Συνομοσπονδία έφτασε η στιγμή που η Δημόσια Διοίκηση οφείλει να αποδείξει εμπράκτως ότι:  Με βάση το στόχο της για τη «…δημιουργία μιας αποδοτικής και φιλικής στον πολίτη Ηλεκτρονικής Δημόσιας Διοίκησης», θα συμπεριλάβει και θα ικανοποιήσει και τις ανάγκες των πολιτών με αναπηρία, επί ίσοις όροις με όλους τους υπόλοιπους πολίτες. Αξίζει να επισημανθεί ότι τα Αμεα αποτελούν ίσως και τους πιο συχνούς χρήστες αυτών των υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης, λόγω της ιδιαίτερα μεγάλης γραφειοκρατίας που συνήθως ακολουθεί την αναπηρία.  Σέβεται και αναγνωρίζει τα ανθρώπινα και συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, όπως αυτά υπαγορεύονται από: - τις παραγράφους 1 και 2 του Άρθρου 5Α του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με τις οποίες: «Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει…..» και «Καθένας έχει δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους….», - το άρθρο 9 «Προσβασιμότητα» της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, την οποία η χώρα μας μαζί με το προαιρετικό της πρωτόκολλο έχει υπογράψει και αναμένεται άμεσα να κυρώσει και ως εκ τούτου να θέσει σε εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο, στο οποίο αναφέρεται το εξής: «Προκειμένου να επιτρέψουν στα άτομα με αναπηρίες να ζουν ανεξάρτητα και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της ζωής, τα Συμβαλλόμενα Κράτη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν στα άτομα με αναπηρίες την πρόσβαση, σε ίση βάση με τους άλλους, στο φυσικό περιβάλλον, τα μέσα μεταφοράς, την πληροφορία και τις επικοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων και των τεχνολογιών και συστημάτων πληροφορίας και επικοινωνιών και σε άλλες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες που είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό, τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές…», - της παρ. 2 του άρθρου 4 σύμφωνα με το οποίο «Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.» - την παρ. 6, του Άρθρου 21 του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με την οποία «τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας», και - του άρθρου 10 «Εύλογες Προσαρμογές» του Νόμου 3304/2005 (Αρ. ΦΕΚ 16/Α΄- 27/01/2005), σύμφωνα με το οποίο «Για την τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης έναντι ατόμων με αναπηρία, ο εργοδότης υποχρεώνεται στη λήψη όλων των ενδεδειγμένων κατά περίπτωση μέτρων, προκειμένου τα άτομα αυτά να έχουν δυνατότητα πρόσβασης σε θέση εργασίας, να ασκούν αυτήν και να εξελίσσονται…….».  Βρίσκεται σε πλήρη ευθυγράμμιση με: - τις κατευθύνσεις και τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως προσδιορίζονται στο «Ψηφιακό Θεματολόγιο για την Ευρώπη», όπου, μεταξύ άλλων, προκρίνεται η «συστηματική αξιολόγηση της προσβασιμότητας σε αναθεωρήσεις της νομοθεσίας στο πλαίσιο του ψηφιακού θεματολογίου, π.χ. ηλ-εμπόριο, ηλε-ταυτότητα & ηλ-υπογραφή, κατά τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία», με αναμενόμενο στόχο «έπειτα από επανεξέταση των επιλογών, διατύπωση προτάσεων, έως το 2011, ώστε να εξασφαλιστεί ότι ιστότοποι του δημόσιου τομέα (και ιστότοποι που παρέχουν βασικές υπηρεσίες στους πολίτες) θα είναι πλήρως προσβάσιμοι το 2015», και - την Ανακοίνωση που πρόσφατα εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή - COM (2010) 636 τελικό - με τίτλο «Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αναπηρία 2010 - 2020: Ανανέωση της δέσμευσης για μια Ευρώπη χωρίς εμπόδια», σύμφωνα με την οποία: «…Η Επιτροπή προτείνει τη χρήση νομοθετικών και άλλου είδους μέσων, όπως η τυποποίηση, προκειμένου να βελτιστοποιήσει την προσβασιμότητα του δομημένου περιβάλλοντος, των μεταφορών και των ΤΠΕ, σύμφωνα με τις εμβληματικές πρωτοβουλίες ‘Ψηφιακό θεματολόγιο’ και ‘Ένωση καινοτομίας’». Για την ανεμπόδιστη άσκηση των ανθρωπίνων και συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των πολιτών με αναπηρία ως εξυπηρετούμενων, ως εργαζόμενων και ως υποψήφιων εργαζόμενων από της ηλεκτρονικές υπηρεσίες της Δημόσιας Διοίκησης όσο και ως εργαζομένων σε αυτήν, η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία προτείνει τα εξής: Α. Προσθήκη νέου Άρθρου για τον Έλεγχο και την Πιστοποίηση του Επιπέδου Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης των Υπηρεσιών Δημόσιας Διοίκησης Όπως διαπιστώσαμε από την πιλοτική λειτουργία του διαδικτυακού τόπου διαύγεια (www.diavgeia.gov.gr), δεν αρκούν οι νομοθετικές πρόνοιες για να διασφαλιστεί η προσβασιμότητα ενός διαδικτυακού τόπου, αλλά απαιτείται η ύπαρξη ενός μηχανισμού πιστοποίησης της ηλεκτρονικής προσβασιμότητας, μέσω του οποίου θα ελέγχεται και θα πιστοποιείται η ηλεκτρονική προσβασιμότητα. Με το συγκεκριμένο μηχανισμό η Δημόσια Διοίκηση θα αποκτήσει τη δυνατότητα να ελέγχει αποτελεσματικά τις παρεχόμενες ηλεκτρονικές υπηρεσίες ώστε να αποφευχθεί ο αποκλεισμός των ατόμων με αναπηρία από τη χρήση τους. Για αυτό το λόγο, προτείνουμε τη προσθήκη στο εν λόγω Σχέδιο Νόμου ξεχωριστού άρθρου ως ακολούθως: «Άρθρο: Έλεγχος και Πιστοποίηση του Επιπέδου Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης των Υπηρεσιών Δημόσιας Διοίκησης Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης ανατίθεται στην Ε.Σ.Α.μεΑ. ο έλεγχος της εφαρμογής των τεχνικών προδιαγραφών για την ηλεκτρονική προσβασιμότητα των υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης, καθώς και για την πιστοποίηση του τηρουμένου επιπέδου ηλεκτρονικής προσβασιμότητας των υπηρεσιών και εφαρμογών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης καθορίζεται ο τρόπος, καθώς και κάθε λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος άρθρου». Β. Στο Άρθρο 3 «Ορισμοί» να προστεθούν και οι παρακάτω ορισμοί: Ηλεκτρονική προσβασιμότητα: Με τον όρο ηλεκτρονική προσβασιμότητα νοείται ότι, στη χρήση μιας ηλεκτρονικής υπηρεσίας ή ψηφιακού περιεχομένου, για κάθε εργασία που ο κάθε χρήστης εκτελεί, και ανεξαρτήτως των ιδιαίτερων ικανοτήτων ή περιορισμών του χρήστη λόγω αναπηρίας, υπάρχει τουλάχιστον μια αλληλουχία από ενέργειες εισόδου/εξόδου που οδηγεί στην αποτελεσματική ολοκλήρωση της εργασίας αυτής. Η μη εφαρμογή ηλεκτρονικής προσβασιμότητας συνιστά άμεση διάκριση σε βάρος των ατόμων με αναπηρία είτε ως εξυπηρετούμενων, είτε ως εργαζόμενων και υποψήφιων εργαζόμενων στη βάση των επιταγών του άρθρου 10 «Εύλογες Προσαρμογές» του Νόμου 3304/2005 (Αρ. ΦΕΚ 16/Α΄- 27/01/2005). Υποστηρικτικές τεχνολογίες: ΤΠΕ, όπως υλικό υπολογιστή, λογισμικό, εφαρμογές, εργαλεία ανάπτυξης, και βοηθήματα, για άτομα με αναπηρία γενικά ή και εξειδικευμένα για συγκεκριμένους τύπους αναπηρίας. Ψηφιοποίηση: Με τον όρο ψηφιοποίηση νοούνται όλες εκείνες οι διαδικασίες βασισμένες στην ορθή χρήση προτύπων, με τις οποίες επιτελείται η μετατροπή ενός έντυπου/έγχαρτου εγγράφου σε ψηφιακή μορφή, συμβάλλοντας κατά κύριο λόγο στην επίτευξη της ηλεκτρονικής προσβασιμότητας, της διαλειτουργικότητας, της διατήρησης και της ασφάλειας.