• Σχόλιο του χρήστη 'Κωνσταντίνος Γκίνης' | 7 Μαΐου 2019, 00:37

    ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 1.Γενικά Η Ελλάδα, βρίσκεται σε ένα χώρο (Βαλκάνια – Μ. Ανατολή – Β. Αφρική) όπου κυριαρχεί η αστάθεια και η ανασφάλεια και σε μια μακροχρόνια παρατεταμένη αντιπαράθεση με την Τουρκία, τα οποία παράγουν διαρκώς ζητήματα Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας. Επίσης είναι επιτακτική η υποστήριξη των εθνικών συμφερόντων. Αυτά για την αντιμετώπιση τους απαιτούν μακροπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και βραχυπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό, αλλά και ικανότητα ταχείας και ποιοτικής λήψεως αποφάσεως για την αντιμετώπιση των καταστάσεων εντάσεως και κρίσεως, οι οποίες είναι δυνατόν να ανακύψουν εντελώς αιφνιδιαστικά και να κλιμακωθούν με υψηλή ένταση και να οδηγήσουν ακόμη και στη σύγκρουση. Η Ελλάδα προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των ζητημάτων ασφάλειας και άμυνας έχει συστήσει, στο Πολιτικο-στρατηγικό επίπεδο, ένα συλλογικό κυβερνητικό όργανο, το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας (ΚΥΣΕΑ) (ΠΔ 63/2005, άρθρο 18, ΦΕΚ Α΄ 98/2005 Κωδικοποίηση Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση). Το ΚΥΣΕΑ διαχρονικά (ακόμη και με την προηγούμενη ονομασία του ΑΣΕΑ), δυστυχώς δεν έχει ανταποκριθεί αποτελεσματικά, στις στρατηγικές απαιτήσεις της Ελλάδος. Για την αντιμετώπιση αυτών των αδυναμιών έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις, είτε για βελτίωση της αποτελεσματικότητας του ΚΥΣΕΑ ή για τη μετεξέλιξη αυτού ή τη δημιουργία ενός άλλου οργάνου του Συμβούλιου Εθνικής Ασφαλείας (ΣΕΑ). Η αναγνώριση αυτής της πραγματικότητα, αξιολογείται ως θετική, καθώς οδήγησε στην παρούσα νομοθετική πρωτοβουλία. 2. ΣΕΑ - ΚΥΣΕΑ. Φύση του Σχήματος Το παρόν νομοσχέδιο προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις διαπιστωμένες αδυναμίες του ΚΥΣΕΑ με τη δημιουργία ενός συλλογικού συμβουλευτικού οργάνου, υπό τον Πρωθυπουργό, του ΣΕΑ, διατηρώντας ωστόσο άθικτο σε επίπεδο λήψεως αποφάσεως το ΚΥΣΕΑ, για θέματα εξωτερικής πολιτικής, ασφάλειας και άμυνας, χωρίς βεβαίως καμία βελτίωση. Δηλαδή στο πεδίο της ασφάλειας, προστίθεται μια παράλληλη συμβουλευτική δομή, το ΣΕΑ, του οποίου οι εισηγήσεις κατευθύνονται προς λήψη αποφάσεως σε ένα αποδεδειγμένα αναποτελεσματικό όργανο, το ΚΥΣΕΑ. Ο νομοθέτης έχει χρησιμοποιήσει ως μοντέλο αυτό του ΣΕΑ των ΗΠΑ, δηλαδή ως πεδίο διαβούλευσης, το οποίο ανταποκρίνεται σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες διακυβερνήσεως (Πρόεδρος, Γερουσία, Βουλή, Υπουργεία, Υπηρεσίες Πληροφοριών κτλ) αλλά και στρατηγικές συνθήκες, από αυτές της Ελλάδος. Ενώ το ΣΕΑ έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα, υφέρπουν και εκτελεστικές αρμοδιότητες όπως συντονισμού (άρθρο 154, παρ. 2, άρθρο 156, παρ. 1. β) και άρθρο 157, παρ. 2. β)) και διαχείρισης κρίσεων (άρθρο 156, παρ. 3. α) και άρθρο 157, παρ. 2. α)). Για τη διαχείριση κρίσεων έχει σχετικές αρμοδιότητες και το ΚΥΣΕΑ, όπως έκτακτες εκτιμήσεις και οργάνωση συστήματος χειρισμού κρίσεων ( ΠΔ 63/2005, άρθρο 19, παρ. δ)) Το σχήμα ΣΕΑ – ΚΥΣΕΑ, οδηγεί σε ένα γραφειοκρατικό, χρονοβόρο και δύσκαμπτο συνδυασμό, ο οποίος είναι αδύνατο να ανταποκριθεί ποιοτικά σε ταχέως κλιμακούμενες καταστάσεις, οι οποίες είναι κάτι το σύνηθες στο χώρο γεωστρατηγικού ενδιαφέροντος της Ελλάδος, όπως επίσης με επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες και ενίοτε συγκρουόμενες και το κυριότερο με ασαφή χαρακτήρα κάθε οργάνου. Δυστυχώς, το συγκεκριμένο μοντέλο εμπεριέχει εγγενώς το σπέρμα της αποτυχίας. Η αποτελεσματικότερη, αποδοτικότερη και η πλέον ευέλικτη λύση είναι η δημιουργία ενός μόνο οργάνου Εθνικής Ασφαλείας στο επίπεδο αυτό. Ως προσφορότερη λύση κρίνεται η μετεξέλιξη του ΚΥΣΕΑ σε ΣΕΑ. 3.ΣΕΑ και Στρατηγική Εκτίμηση Πληροφοριών Το ΣΕΑ θεωρείται υπεύθυνο για την «… έγκαιρη διάγνωση των απειλών για την ασφάλεια της χώρας σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο…» (άρθρο 154, παρ. 2), πράγμα που το φέρνει σε αντίθεση με την αποστολή του θεσμικά υπευθύνου οργάνου, δηλαδή της ΕΥΠ (Ν. 3649/2008, άρθρο 2, ΦΕΚ 39 Α΄/2008). Επίσης αυτό είναι έξω από τις δυνατότητες του ΣΕΑ, το οποίο ως ολιγομελές και μάλιστα συμβουλευτικού χαρακτήρα όργανο, δεν έχει δυνατότητες αναζητήσεως, συλλογής, επεξεργασίας, αναλύσεως και παραγωγής προϊόντων πληροφοριών. Αυτό δημιουργεί επικάλυψη και αντίθεση αρμοδιοτήτων και πολλαπλασιασμό προσπαθειών. Υπεύθυνη για την εκτίμηση των κινδύνων και απειλών εναντίον της Χώρας, είναι η κοινότητα των υπηρεσιών πληροφοριών της Χώρας με επικεφαλής την ΕΥΠ, η οποία μπορεί να απεικονισθεί σε μια «Στρατηγική Εθνική Εκτίμηση Πληροφοριών». Το συγκεκριμένο προϊόν μπορεί να παραχθεί από το Συμβούλιο Πληροφοριών της ΕΥΠ (Ν. 3649/2008, άρθρο 8, ΦΕΚ 39 Α΄/2008), να εγκριθεί από το Συντονιστικό Συμβούλιο Διαχείρισης Πληροφοριών της ΕΥΠ (Ν. 3649/2008, άρθρο 7, ΦΕΚ 39 Α΄/2008) και να εκτιμά τις μακροπρόθεσμες απειλές και κινδύνους εναντίον της Χώρας σε εσωτερικό, περιφερειακό αλλά και διεθνές επίπεδο. Η «Στρατηγική Εθνική Εκτίμηση Πληροφοριών» πρέπει να αναθεωρείται περιοδικά π.χ. ανά τριετία και εκτάκτως αν απαιτείται και να αποτελεί την τυπική αφετηρία όλων των ενεργειών και δράσεων της Εθνικής Ασφάλειας. 4.Επιτελικά Προϊόντα Εθνικής Ασφαλείας Το ΣΕΑ «…υποβάλει … προς τον Πρωθυπουργό ετήσια έκθεση στρατηγικού σχεδιασμού με την ονομασία «Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας»»(άρθρο 156, παρ. γ)) η οποία παρουσιάζεται και «… σε ειδική συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΣΕΠ)» (άρθρο 158, παρ. 3). Επίσης «… υποβάλλει στον Πρωθυπουργό ετήσια απόρρητη έκθεση με παρουσίαση, ανάλυση και αξιολόγηση των κρισίμων ζητημάτων εθνικής ασφάλειας καθώς και στην υποβολή προτάσεων σχεδίου αντιμετώπισης της στην οποία περιλαμβάνεται επίσης ετήσια ανάλυση των στρατηγικών προτεραιοτήτων της χώρας» (άρθρο 157, παρ. 2. γ)). Από την περιγραφή προκύπτει ότι τα δύο αυτά έγγραφα είναι παρόμοιας φύσεως και είναι δύσκολο να διαχωρισθεί τι περιλαμβάνει έκαστο. Γενικώς «Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας» δεν αποτελεί ένα βραχυπρόθεσμο έγγραφο (ετήσιας βάσης) αλλά μακράς πνοής, με ορίζοντα περίπου δεκαετίας και αποτελεί το θεμελιώδες κείμενο και τη βάση σχεδιάσεως της Εθνικής Ασφάλειας. Η ετήσια έκθεση κινείται προς της σωστή κατεύθυνση. Και τα δύο έγγραφα είναι εντελώς εσωστρεφή και δεν τροφοδοτούν δυναμικά τη διαδικασία της Εθνικής Ασφάλειας. Μια τυπική διαδικασία παραγωγής βασικών επιτελικών προϊόντων Εθνικής Ασφάλειας, δυνατόν να είναι η ακόλουθη: Με βάση τους κινδύνους και τις απειλές που προκύπτουν την «Στρατηγική Εθνική Εκτίμηση Πληροφοριών», το ΣΕΑ εκπονεί τη «Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας» για την αντιμετώπιση τους, όπως και για την υποστήριξη και επίτευξη των εθνικών αντικειμενικών σκοπών. Η «Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας» πρέπει να εγκρίνεται, από το ΚΥΣΕΑ, να αναθεωρείται περιοδικά ή και εκτάκτως αν απαιτείται και να διανέμεται στους καθ’ ύλη αρμοδίους φορείς για εφαρμογή. Από αυτή, οι εμπλεκόμενοι φορείς είναι απαραίτητο να εκπονήσουν επιμέρους στρατηγικές για την υποστήριξη της και στη συνέχεια προγράμματα και σχέδια για την εφαρμογή τους. Ειδικότερα, Στρατηγική Εξωτερικής Πολιτικής (ΥΠΕΞ), Στρατηγική Εθνικής Αμύνης (ΥΠΕΘΑ), Στρατηγική Εσωτερικής Ασφάλειας (ΥΠΠΡΟΠΟ – ΥΠΕΝ), Στρατηγική Πολιτικής Προστασίας (ΥΠΕΣ), Στρατηγική Κυβερνοάμυνας (ΥΠΨΠ) κτλ, οι οποίες πρέπει να εγκριθούν από το ΚΥΣΕΑ. Το ΣΕΑ για την εκπόνηση των «κλαδικών» στρατηγικών πρέπει να εκδώσει κατευθυντήριες και συντονιστικές οδηγίες, για τη συνεργασία και την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος μεταξύ των εμπλεκομένων. Οι υπεύθυνοι φορείς των επιμέρους στρατηγικών πρέπει να υποβάλουν ετησίως μέχρι 15 Ιανουάριου έκθεση εφαρμογής και αξιολόγησης των επιμέρους στρατηγικών και στη συνέχεια το ΣΕΑ μέχρι 15 Φεβρουαρίου την «Ετήσια Έκθεση Προόδου και Αξιολόγησης της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας» στο πνεύμα του άρθρου 157, παρ. 2. γ), προς το ΚΥΣΕΑ. Η τελευταία μετά την έγκρισή της πρέπει να διανεμηθεί στους αρμόδιους φορείς για διορθωτικές ενέργειες και επανασχεδιασμό αν απαιτείται. Προβλέπεται η «…εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης κρίσεων» (άρθρο 156, παρ. 1. α)). Το ΣΕΑ είναι όργανο ενασκήσεως υψηλής στρατηγικής και όχι επιχειρησιακό. Ως εκ τούτου δεν εκπονεί σχέδια. Τα σχέδια είναι αρμοδιότητα των κατωτέρων οργάνων του Συστήματος Εθνικής Ασφαλείας και έχουν διαφορετική φιλοσοφία και δομή. Το ΣΕΑ είναι προσανατολισμένο σε εκπόνηση στρατηγικών, στρατηγικών κατευθύνσεων και οδηγιών συντονισμού και εκθέσεων αξιολογήσεως της καταστάσεως Εθνικής Ασφαλείας. Όπως έχει προαναφερθεί και εδώ το ΣΕΑ διολισθαίνει προς τον εκτελεστικό τομέα. Επίσης ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας «… μπορεί να ζητά πληροφορίες ή να εισηγείται στον αρμόδιο Υπουργό την υποβολή εκθέσεων ή αναλύσεων για ζητήματα που άπτονται της Εθνικής Ασφάλειας». Το ΣΕΑ εκπροσωπεί τον Πρωθυπουργό δεν είναι δυνατόν να γίνονται εισηγήσεις (δηλαδή αν επιθυμούν και εφόσον πεισθούν) προς υπουργούς για την υποβολή εγγράφων για την Εθνική Ασφάλεια. Αυτή πρέπει να είναι υποχρεωτική και απορρέουσα υποχρέωση εκ του νόμου, χωρίς εισηγήσεις ή αιτήσεις και αυτοπεριορισμούς. Το νομοσχέδιο αποτυγχάνει να απεικονίσει μια συνεκτική διαδικασία παραγωγής επιτελικών προϊόντων Εθνικής Ασφαλείας και αυτή που περιγράφεται είναι περιορισμένου ορίζοντα και εντελώς εσωστρεφής αδυνατούσα να πυροδοτήσει και να συντονίσει μια δυναμική διαδικασία αμοιβαίας και αμφίδρομης (εκ των άνω προς τα κάτω και αντιστρόφως), αλλά και οριζόντιας αλληλεπίδρασης μεταξύ των οργάνων και των φορέων Εθνικής Ασφαλείας. Επίσης το ΣΕΑ διολισθαίνει προς το έργο κατωτέρων κλιμακίων και αυτοπεριορίζεται. 5. Αρχιτεκτονική Εθνικής Ασφαλείας Είναι πρόδηλο, εκ του περιεχομένου του σχεδίου νόμου αλλά και των προανφερθέντων, ότι δεν απεικονίζεται μια συνεκτική αρχιτεκτονική ασφαλείας, η οποία να αντικατοπτρισθεί σε μια σαφή ιεραρχική σχέση οργάνων, παραγωγής βασικών επιτελικών προϊόντων αλλά και διαδικασιών Εθνικής Ασφαλείας. 6.Σύνθεση ΣΕΑ Το σώμα της βασικής συνθέσεως του ΣΕΑ (άρθρο 158, παρ.2) δημιουργεί προβληματισμό ως προς τη σύστασή του. Αποτελείται από τέσσερα μέλη της Κυβερνήσεως, οι οποίοι συμμετέχουν και στο ΚΥΣΕΑ (ΦΕΚ Α΄26/2015), απουσιάζει ο υπουργός οικονομικών, ένα εκπρόσωπο της Βουλής, δηλαδή της νομοθετικής εξουσίας και πέντε υπηρεσιακούς παράγοντες. Δηλαδή στο κορυφαίο όργανο Εθνικής Ασφαλείας, του οποίου οι αποφάσεις είναι κατ’ εξοχήν κυβερνητικές και πολιτικές, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους Νόμους, οι εκπρόσωποι της Κυβερνήσεως είναι μειοψηφία. Είναι απαραίτητο να διαχωρισθούν τα τακτικά μέλη, με δικαίωμα ψήφου, από τα έκτακτα, χωρίς σχετικό δικαίωμα. Η καλύτερη λύση είναι τα τακτικά μέλη να είναι τα αυτά με το ΚΥΣΕΑ. Βεβαίως αυτό όπως έχει προαναφερθεί δημιουργεί πολλαπλασιασμό προσπαθειών, γραφειοκρατία και δυσλειτουργία. 7. Λήψη Αποφάσεως στο ΣΕΑ Από το πνεύμα του νόμου, επειδή δεν υπάρχει η εισηγητική έκθεση από την οποία να αντληθούν διευκρινιστικά στοιχεία και επειδή το ΣΕΑ έχει χαρακτηρισθεί ως «συμβουλευτικό» διαφαίνεται ότι αυτό θεωρείται απλώς ως ένα forum ανταλλαγής απόψεων και όχι λήψεως αποφάσεως. Ωστόσο επειδή παράλληλα χαρακτηρίζεται και ως « … ειδικό συλλογικό…» (άρθρο 154, παρ. 1), μάλλον ισχύουν οι προβλέψεις για τα συλλογικά όργανα της Κυβερνήσεως (ΠΔ 63/2005 άρθρο 15 και 16), κατ’ αντιστοιχία με το ΚΥΣΕΑ και δεν θα μπορούσαν να μην ισχύουν για το κορυφαίο όργανο Εθνικής Ασφαλείας, το οποίο εκπονεί και τη σχετική στρατηγική. Δηλαδή λήψη αποφάσεως με φανερή ψηφοφορία και πλειοψηφία, ενισχυμένη ψήφος του προέδρου σε περίπτωση ισοψηφίας και τήρηση απορρήτων πρακτικών. Προκύπτει ανάγκη όλα αυτά να αποσαφηνισθούν. 8. Οργάνωση του ΣΕΑ Περιγράφεται μια δομή του ΣΕΑ (άρθρο 156, παρ. 3 και 4) η οποία είναι εντελώς επιφανειακή και ανεπαρκής για την εκπλήρωση του έργου και της αποστολής του. Ενδεικτικά αναφέρεται η απουσία νομικού τμήματος, με έμφαση στο διεθνές δίκαιο, το οποίο είναι ζωτικό για τη λειτουργία του συγκεκριμένου οργάνου. Επίσης ο καθορισμός της οργάνωσης με το νόμο είναι ανελαστικός και δεν είναι εύκολη η τροποποίηση αν προκύψουν λειτουργικές ανάγκες. Η οργάνωση είναι απαραίτητο να αποτελέσει αντικείμενο συστηματικής ανάλυσης και μελέτης, ώστε να καθορισθούν τα ποσοτικά και τα ποιοτικά στοιχεία, οι υποδομές και η υποστήριξη για τη λειτουργία του. Είναι αποδοτικότερο, η οργάνωση και οι αρμοδιότητες των επιμέρους δομικών τμημάτων του ΣΕΑ, να καθορισθούν με προεδρικό διάταγμα, ώστε να συμπεριληφθούν όλα τα απαραίτητα στοιχεία και η τροποποίηση ή η αναπροσαρμογή, αν απαιτείται, να είναι ευκολότερη. 9.Λειτουργικότητα του ΣΕΑ Η σύνοδος του ΣΕΑ με τη συμμετοχή πολιτικών προσώπων για την παραγωγή επιτελικών προϊόντων, αλλά και άλλων διαδικασιών είναι πολύ δύσκολη. Είναι απαραίτητο να προβλεφθεί ένα λειτουργικό όργανο με επικεφαλής τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας και εξουσιοδοτημένους εκπροσώπους των φορέων Εθνικής Ασφαλείας π.χ. οι Γενικοί Γραμματείς των υπουργείων κτλ με την ονομασία π.χ. «Ομάδα Εργασίας ΣΕΑ» η οποία να διεκπεραιώνει την καθημερινότητα να προετοιμάζει και να εκπονεί τα τελικά προϊόντα τα οποία να εγκρίνονται από το ΣΕΑ. Επίσης για λόγους ταχύτητας και αποτελεσματικότητας είναι σκόπιμο να υιοθετηθεί και η διαδικασία της «σιωπηράς αποδοχής», τόσο στο επίπεδο της Ομάδας Εργασίας όσο και σε αυτό της ολομελείας του ΣΕΑ. 10. Λοιπά Είναι απαραίτητο να επανεξετασθεί η ορολογία η οποία χρησιμοποιείται στο σχέδιο νόμου και να εναρμονισθεί σε γενικό πλαίσιο με αυτή της άμυνας και ασφαλείας, προκειμένου να υπάρχει σαφήνεια, πληρότητα, συντομία και πλήρης κατανόηση μεταξύ των εμπλεκομένων. 11. Συμπεράσματα Οι γεωστρατηγικές συνθήκες του περιφερειακού και διεθνούς περιβάλλοντος αλλά και αυτού του εσωτερικού της Ελλάδος, επιβάλουν την ταχεία και ποιοτική λήψη αποφάσεως στο πεδίο της Εθνικής Ασφάλειας. Το υπάρχον όργανο στο Πολιτικο-στρατηγικό επίπεδο, δηλαδή το ΚΥΣΕΑ, έχει αποδειχθεί μέχρι τώρα αναποτελεσματικό. Η ανάληψη της νομοθετικής πρωτοβουλίας κρίνεται θετική, καθώς αναγνωρίζει το υπάρχον κενό στο πεδίο αυτό της Εθνικής Ασφάλειας. Η επιλογή της συγκροτήσεως ΣΕΑ ως συμβουλευτικού οργάνου και η διατήρηση ΚΥΣΕΑ χωρίς ουδεμία βελτίωση, δηλαδή ενός διδύμου μοντέλου, οδηγεί σε μια γραφειοκρατική, χρονοβόρα, δύσκαμπτη και δυσλειτουργική, διαδικασία λήψεως αποφάσεως, με υψηλό βαθμό κίνδυνου αποτυχίας. Το ΣΕΑ, παρότι χαρακτηρίζεται ως συμβουλευτικό όργανο, περιλαμβάνει και εκτελεστικές εξουσίες, δημιουργώντας επικάλυψη με το ΚΥΣΕΑ, αλλά και λοιπά όργανα του Κράτους. Τα παραγόμενα επιτελικά προϊόντα από το ΣΕΑ είναι περιορισμένου ορίζοντα, εσωστρεφή και δεν πυροδοτούν τις απαραίτητες ιεραρχικές διαδικασίες Εθνικής Ασφαλείας. Το σχέδιο νόμου σε συνδυασμό με τις υπάρχουσες δομές και λειτουργίες Εθνικής Ασφαλείας δεν επιτυγχάνει να διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη συνεκτική, αποτελεσματική, εξωστρεφή και αποδοτική αρχιτεκτονική Εθνικής Ασφαλείας. Η σύνθεση του ΣΕΑ είναι επισφαλής, σε ότι αφορά στην ποιότητα της λήψεως αποφάσεως. Η διαδικασία λήψεως αποφάσεως στο ΣΕΑ απαιτεί αποσαφήνιση. Η οργάνωση του ΣΕΑ είναι ανεπαρκής και ανελαστική, για την εκπλήρωση του έργου και της αποστολής του. Υπάρχει ανάγκη δημιουργίας συμπληρωματικής δομής του ΣΕΑ και η εισαγωγή νέων διαδικασιών, προς επίτευξη ταχείας και αποδοτικής λειτουργίας. 12. Προτάσεις Η συγκρότηση ενός και μόνο οργάνου Εθνικής Ασφαλείας στο Πολιτικο-στρατηγικό επίπεδο, με την μετεξέλιξη του ΚΥΣΕΑ σε ΣΕΑ. Η διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης, συνεκτικής και λειτουργικής αρχιτεκτονικής Εθνικής Ασφαλείας, η οποία να απεικονισθεί στο σχέδιο νόμο, ικανής να ανταποκριθεί στις γεωστρατηγικές ανάγκες και απαιτήσεις της Ελλάδος, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω. Κωνσταντίνος Γκίνης Στρατηγός ε.α. - Επίτιμος Α/ΓΕΣ Μέλος ΙΔΙΣ / Πάντειο Πανεπιστήμιο