Στο πλαίσιο της αποστολής της η Εθνική Αρχή ασκεί τις εξής αρμοδιότητες:
1. Σχεδιάζει και παρακολουθεί την εφαρμογή της πολιτικής στον τομέα της πολιτικής προστασίας και εισηγείται στον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη την προώθηση των αναγκαίων ρυθμίσεων και τη λήψη των απαραίτητων μέτρων, κανονιστικών ή άλλων για το σχεδιασμό και την υλοποίηση της Πολιτικής Προστασίας της χώρας.
2. Συντονίζει τους εμπλεκόμενους φορείς για την κατάρτιση της Εθνικής Στρατηγικής για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών, με στόχο την ενσωμάτωση και έγκρισή της στο πλαίσιο της Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής, πλαισίων («frameworks») για την οργάνωση και τυποποίηση τομέων δράσης της πολιτικής προστασίας, καθώς και της Στρατηγικής για την Προστασία των Υποδομών Ζωτικής Σημασίας συμπεριλαμβανομένων των διασυνδέσεων και αλληλεξαρτήσεών τους.
3. Καταρτίζει εξαετές Μεσοπρόθεσμο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας και στη συνέχεια αντίστοιχο τριετές κυλιόμενο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας, στο οποίο αποτυπώνει, ιεραρχεί και εξειδικεύει προγράμματα, έργα και δράσεις για την κάλυψη των αναγκών και την ενίσχυση των ικανοτήτων του Εθνικού Συστήματος Πολιτικής Προστασίας, λαμβάνοντας υπόψη τις προτάσεις των περιφερειακών και τοπικών αρχών πολιτικής προστασίας.
4. Υποβάλλει το Μεσοπρόθεσμο καθώς και το τριετές κυλιόμενο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας για έγκριση. στους συναρμόδιους Υπουργούς.
5. Κατευθύνει, προωθεί και συντονίζει τις δράσεις πολιτικής προστασίας επιπέδου κεντρικής διοίκησης, σύμφωνα με τα ισχύοντα στον παρόντα νόμο.
6. Προωθεί και συντονίζει τις δράσεις ανάλυσης και χαρτογράφησης των κινδύνων και απειλών του αντίστοιχου εθνικού καταλόγου του άρθρου 25 του παρόντος καθώς και εκτίμησης της επικινδυνότητάς τους, σε συνεργασία με τους αρμόδιους δημόσιους φορείς και υπηρεσίες, σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
7. Σε επίπεδο σχεδιασμού πολιτικής προστασίας:
α. Καλείται σε πρότερη διαβούλευση και συμμετέχει στην κατάρτιση και ενιαία διαχείριση ολοκληρωμένων σχεδίων πρόληψης δομικού χαρακτήρα επιπέδου κεντρικής διοίκησης, τα οποία περιορίζονται σε δημόσιες δομές και υποδομές με σκοπό την εναρμόνισή τους με τις αντίστοιχες δράσεις μη δομικού χαρακτήρα και τα Σχέδια Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης των Συνεπειών τους του επιπέδου της.
β. Καταρτίζει σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς, Σχέδια Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης των Συνεπειών τους, επιπέδου Κεντρικής Διοίκησης, για τους κινδύνους του εθνικού καταλόγου του άρθρου 25, καταρτίζει πρότυπα σχέδια και εκδίδει κατευθυντήριες οδηγίες για το σχεδιασμό πολιτικής προστασίας και την προληπτική οργανωμένη απομάκρυνση πληθυσμού και σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς καταρτίζει πρότυπες επιχειρησιακές διαδικασίες [«Standard Operating Procedures» (SOPs)] για τη φάση της αντιμετώπισης, σε συνεργασία με τους φορείς που έχουν την ευθύνη αντιμετώπισης ανά κατηγορία κινδύνου.
8. Οργανώνει και λειτουργεί, σε 24ωρη βάση, το Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Πολιτικής Προστασίας, με σκοπό τη συλλογή και επεξεργασία των αναγκαίων πληροφοριών για την εκτίμηση της κατάστασης και το συντονισμό των δράσεων της Κεντρικής Διοίκησης κατά την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και των συνεπειών τους, σε συνεργασία με τις Περιφερειακές και Τοπικές Αρχές Πολιτικής Προστασίας.
9. Αξιοποιεί τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία και πληροφορίες για την κινητοποίηση του δυναμικού και των μέσων πολιτικής προστασίας της χώρας και την ενημέρωση και παροχή αντίστοιχων οδηγιών προς τους πολίτες, ενόψει επαπειλούμενου κινδύνου καταστροφών.
10. Αναπτύσσει πρωτοβουλίες, συνεργασίες και συνέργιες με την επιστημονική κοινότητα όπως αυτή περιγράφεται στο Κεφάλαιο ΣΤ’ του παρόντος.
11. Συντάσσει κατευθυντήριες οδηγίες και αξιολογεί, σε συνεργασία με τις επικεφαλής οργανικές μονάδες συντονισμού, την επιχειρησιακή ικανότητα των Λειτουργιών Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕ.Ε.Α.) επιπέδου κεντρικής διοίκησης, με σκοπό τον εντοπισμό ελλείψεων στους τομείς επιχειρησιακού σχεδιασμού, οργάνωσης, εξοπλισμού, εκπαίδευσης και ασκήσεων.
12. Σχεδιάζει, υλοποιεί και συντονίζει το έργο της πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης των πολιτών σε θέματα πολιτικής προστασίας. Συνεργάζεται με άλλους κρατικούς φορείς, τόσο σε επίπεδο γενικής ενημέρωσης όσο και σε επίπεδο παροχής ειδικών οδηγιών για την αντιμετώπιση κινδύνων ή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης λαμβάνοντας υπόψη την αναπηρία, τη γλωσσική και πολιτισμική ποικιλομορφία καθώς και ειδικότερες ανάγκες άλλων ομάδων πληθυσμού.
13. Συγκεντρώνει, επεξεργάζεται και ιεραρχεί προτάσεις των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των ΛΕ.Ε.Α. στα αντίστοιχα επίπεδα.
14. Εισηγείται στον Υπουργό Εσωτερικών, τη διάθεση και κατανομή των πιστώσεων, που είναι εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό της Εθνικής Αρχής, καθώς και των, τυχόν, αναγκαίων έκτακτων ενισχύσεων, στους Ο.Τ.Α α’ και β’ βαθμού, για τον σχεδιασμό και εφαρμογή μέτρων και δράσεων πολιτικής προστασίας.
15. Συλλέγει και αναλύει πληροφορίες, στατιστικά στοιχεία επιπτώσεων καταστροφών («Loss Data») από το Εθνικό Σύστημα. Οι αρμόδιοι φορείς για την παροχή πληροφοριών και το είδος αυτών, ρυθμίζονται με κοινή απόφαση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη και των συναρμόδιων Υπουργών, κατόπιν σχετικής εισήγησης του Διοικητή της Εθνικής Αρχής.
16. Συμμετέχει σε ευρωπαϊκές και διεθνείς επιτροπές κατά λόγο αρμοδιότητάς της, συνεργάζεται με αντίστοιχες υπηρεσίες κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τρίτων χωρών για κάθε ζήτημα που αφορά στη διαχείριση θεμάτων αρμοδιότητάς της, για τη μεταφορά τεχνογνωσίας, καθώς και για την αξιοποίηση ειδικών ευρωπαϊκών και διεθνών πόρων.
17. Συντονίζει την εκπαίδευση και κατάρτιση του προσωπικού της πολιτικής προστασίας, των εθελοντών και του πληθυσμού σε θέματα πολιτικής προστασίας, μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων που καταρτίζει. Πιστοποιημένος Φορέας παροχής εκπαίδευσης στο προσωπικό πολιτικής προστασίας και ιδίως στου Συντονιστές Έκτακτης Ανάγκης σε όλα τα επίπεδα και τους Συντονιστές ΛΕ.Ε.Α. και Συντονιστές Ομάδων ΛΕ.Ε.Α. καθώς στους αναπληρωτές αυτών όλων των επιπέδων ορίζεται το Κέντρο Μελετών Ασφάλειας (ΚΕ.ΜΕ.Α.) του Υπουργείου Προστασία του Πολίτη, κατόπιν έγκρισης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων από την Εθνική Αρχή.
18. Προωθεί σχολικές παρεμβάσεις σε θέματα πολιτικής προστασίας σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και υλοποιεί ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για άτομα με αναπηρία, πληγέντες από καταστροφές, το προσωπικό των πρώτων ανταποκριτών και εθελοντές, σε συνεργασία με ερευνητικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα και άλλους φορείς.
19. Συνεργάζεται, χρηματοδοτεί και συνάπτει προγραμματικές συμφωνίες, μνημόνια συνεργασίας ή συμβάσεις με την Πυροσβεστική Ακαδημία, το Κέντρο Μελετών Ασφάλειας του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, φορείς του δημοσίου ή ευρύτερου δημοσίου τομέα, Ακαδημαϊκά Ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα ή ινστιτούτα για την εκπόνηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και την παροχή εκπαιδεύσεων, εκπόνηση μελετών, διενέργεια ερευνών και υλοποίηση προγραμμάτων στο πλαίσιο άσκησης των αρμοδιοτήτων της.
20. Διοργανώνει ασκήσεις Πολιτικής Προστασίας, σε συνεργασία με ΟΤΑ α΄ και β’ βαθμού και λοιπούς εμπλεκόμενους φορείς, με σκοπό την αξιολόγηση των υφιστάμενων σχεδίων πολιτικής προστασίας.
21. Συνάπτει μνημόνια συνεργασίας του άρθρου 24 του παρόντος με ιδιωτικούς φορείς για την εξασφάλιση πόρων από τον ιδιωτικό τομέα για αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών.
22. Προωθεί τις θέσεις της Χώρας στον τομέα της Πολιτικής Προστασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τους διεθνείς οργανισμούς και τους αντίστοιχους φορείς πολιτικής προστασίας άλλων χωρών. Εκπροσωπεί τη Χώρα στα αρμόδια θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνών οργανισμών. Παρακολουθεί την ενσωμάτωση και εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας καθώς και των υποχρεώσεων από την εφαρμογή της Διεθνούς Στρατηγικής του Ηνωμένων Εθνών για τη μείωση του Κινδύνου των Καταστροφών και παρόμοιων διεθνών πρωτοβουλιών.
23. Η Εθνική Αρχή λειτουργεί ως εθνικό σημείο επαφής με τους μηχανισμούς ενεργοποίησης για την παροχή και λήψη διεθνούς συνδρομής στον τομέα της πολιτικής προστασίας και δέχεται κατ’ αποκλειστικότητα αιτήματα κρατικών υπηρεσιών για συνδρομή άλλων Αρχών, Υπηρεσιών και Φορέων της ημεδαπής ή της αλλοδαπής με σκοπό την αντιμετώπιση καταστροφών.
24. Προωθεί και αξιοποιεί την εθελοντική δράση, συντονίζει και εποπτεύει το Σύστημα Εθελοντισμού συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με μη κυβερνητικές οργανώσεις και φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών, ιδιωτικού δικαίου και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, τηρεί το Μητρώο Εθελοντικών Οργανώσεων Πολιτικής Προστασίας και υποστηρίζει, μέσω ειδικού κονδυλίου, την ενίσχυσή του Συστήματος Εθελοντισμού σε μέσα και εξοπλισμό.
25.Συμμετέχει σε εθνικές επιτροπές, ομάδες εργασίας, συμβούλια και όργανα κατάρτισης εθνικών κατευθυντήριων γραμμών, για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και μείωση της τρωτότητας του δομημένου περιβάλλοντος απέναντι σε φυσικές ή ανθρωπογενείς καταστροφές και εκφράζει τις απόψεις και προτάσεις της αναφορικά με σχετικές μελέτες.
26. Συνεργάζεται όταν απαιτείται με τις αρμόδιες εθνικές αρχές για την αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων και την υποβολή προτάσεων για την ενίσχυση των ικανοτήτων του Εθνικού Συστήματος και δύναται προς τούτο να ενεργεί ως δικαιούχος προγραμμάτων χρηματοδοτούμενων, ολικά ή μερικά, από εθνικούς πόρους ή την Ε.Ε. ή από άλλους διεθνείς οργανισμούς καθώς και συγχρηματοδοτούμενων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων.
27. Συνεργάζεται, κατά περίπτωση, με τα Υπουργεία, τις Επιτελικές Δομές ΕΣΠΑ των Υπουργείων και τους ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού για τη διαμόρφωση προτάσεων χρηματοδότησης έργων, σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας, μέσω των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ και άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων.
28. Συντάσσει και υποβάλλει μέσω του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη στη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής των Ελλήνων:
α. Την Εθνική Στρατηγική για τη μείωση του Κινδύνου Καταστροφών.
β. Αναλυτικές ετήσιες εκθέσεις για την πρόοδο στη διαχείριση εκτάκτων αναγκών.