Αγαπητοί Φίλοι,
Τα σχόλια που καταγράφονται αποτελούν σημαντική συνεισφορά στο δημόσιο διάλογο. Μας βοηθούν και εμάς να αντιληφθούμε καλύτερα τις προοπτικές για τη λειτουργία ενός τέτοιου πρωτοποριακού θεσμού. Άλλωστε, έχουμε ζητήσει επανειλημμένα την καταγραφή προτάσεων, ως αναγκαία προϋπόθεση για μια δημοκρατική διαβουλευτική διαδικασία. Κρίνοντας από τα σχόλια πολλών πολιτών, θα θέλαμε να προβούμε σε μερικές διευκρινίσεις, οι οποίες ενδεχομένως να βοηθήσουν στην τοποθέτηση περισσότερων θετικών προτάσεων για τη λειτουργία του Γραφείου Αντιμετώπισης Περιστατικών Αυθαιρεσίας.
Α. Σχετικά με τη λειτουργία της Αστυνομίας
Το Γραφείο Αντιμετώπισης Περιστατικών Αυθαιρεσίας έρχεται να απαντήσει στην κοινωνική απαξίωση απέναντι στα Σώματα Ασφαλείας και ταυτόχρονα να θωρακίσει τη διαδικασία απονομής δικαιοσύνης. Θέλουμε να ενδυναμώσουμε, όχι να αποδυναμώσουμε τη θέση του πολίτη, είτε είναι ένστολος είτε όχι. Το Γραφείο δεν είναι δικαιοδοτικό όργανο, ούτε υποκαθιστά την ποινική δικονομία ή το πειθαρχικό δίκαιο. Είναι όμως ένας εγγυητής αξιοπιστίας αφενός του απόλυτου σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων και αφετέρου ένα επιπλέον κίνητρο επαγγελματισμού για την Αστυνομία, το Λιμενικό και την Πυροσβεστική. Με την εισήγηση που καταθέτει η Επιτροπή του Γραφείου προς τα δικαιοδοτικά όργανα, αλλά και την ενημέρωση του πολίτη για την πορεία της καταγγελίας του, δημιουργείται ένα νέο ήθος συμμετοχής, διαφάνειας και λογοδοσίας.
Είναι προφανές ότι από τη στιγμή που ενισχύεται η αξιοπιστία των μηχανισμών ελέγχου, ταυτόχρονα ενδυναμώνεται και η επαγγελματική και κοινωνική καταξίωση όσων υπηρετούν στα σώματα ασφαλείας. Αυτό είναι το ζητούμενο, αυτός είναι ο στόχος μας κι αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που η λειτουργία ενός τέτοιου Γραφείου αποτελεί πάγιο αίτημα των συνδικαλιστικών φορέων των σωμάτων ασφαλείας. Αντίστοιχα Γραφεία λειτουργούν και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη δημιουργία ενός κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ αστυνομικών αρχών και πολιτών.
Το Γραφείο δεν δέχεται ανώνυμες καταγγελίες, όπως συμβαίνει σήμερα. Κάθε καταγγελία θα αξιολογείται από ειδικούς επιστήμονες, χωρίς να εγείρονται υπόνοιες μεροληψίας.
Είναι λογικό να υπάρξουν κακόβουλες ή μαζικές καταγγελίες, όπως άλλωστε διαπιστώνεται και με το σημερινό σύστημα. Όλα τα νομικά μέσα προστασίας του προσωπικού όμως που υπάρχουν σήμερα, θα εξακολουθήσουν να ισχύουν και στην περίπτωση του Γραφείου. Δεν καταργείται η δυνατότητα του πολίτη να προσφύγει στις Αρχές με οποιονδήποτε νόμιμο τρόπο. Απλά, του δίνεται μια επιπλέον δυνατότητα, χωρίς χρονοβόρες ή γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Για να λειτουργήσει αξιόπιστα ένας τέτοιος φορέας είναι απαραίτητο να βρίσκεται εκτός των δομών των σωμάτων ασφαλείας. Αυτό άλλωστε επιτάσσει και η διεθνής πρακτική σήμερα. Το Γραφείο θα στεγάζεται εκτός των κτιριακών υποδομών των Σωμάτων Ασφαλείας, αλλά και του Υπουργείου. Θα έχει δική του υλικοτεχνική υποδομή και επικεφαλής που θα εγκρίνεται από το Κοινοβούλιο, ώστε να εξασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή νομιμοποίηση.
Ο σχεδιασμός μας δεν περιορίζεται στο Γραφείο. Το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη επεξεργάζεται και σύντομα θα ανακοινώσει συγκεκριμένα μέτρα για την αναδιάρθρωση και τον εκσυγχρονισμό των Σωμάτων Ασφαλείας. Η εκπαίδευση των ένστολων πολιτών, η δια βίου μάθηση και κατάρτιση, ο εξοπλισμός, η διοίκηση με στόχους και κίνητρα, το σύστημα μεταθέσεων, η ενίσχυση των αστυνομικών τμημάτων και η ανακατανομή του προσωπικού είναι αποφασιστικά μέτρα που θα αλλάξουν τον παραδοσιακό τρόπο λειτουργίας της Αστυνομίας, του Λιμενικού και της Πυροσβεστικής. Η νέα αντεγκληματική πολιτική θα βασιστεί σε μια Αστυνομία επαγγελματική, ευέλικτη, δίκαιη και αξιόπιστη.
Β. Σχετικά με τη συμμετοχή του Συνηγόρου του Πολίτη και ΜΚΟ
Η συμμετοχή του Συνηγόρου του Πολίτη δεν είναι δυνατή, γιατί κάτι τέτοιο απαγορεύεται ρητά από το νόμο σύστασής του. Ως Ανεξάρτητη Αρχή, ο ρόλος της περιορίζεται μεταξύ δημόσιας διοίκησης, της οποίας μέρος είναι το Γραφείο Αντιμετώπισης Περιστατικών Αυθαιρεσίας, και του πολίτη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το Γραφείο δεν μπορεί να συνεργάζεται με το Συνήγορο ή άλλες Αρχές και ΜΚΟ. Για την ακρίβεια, στο παρόν σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος προβλέπεται η συνεργασία προκειμένου το Γραφείο να εκπληρώνει αποτελεσματικότερα την αποστολή του.
Γ. Σχετικά με τη σχέση του Γραφείου με την Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων
Το Γραφείο ούτε υποκαθιστά ούτε αντικαθιστά τις Υπηρεσίες Εσωτερικών Υποθέσεων των Σωμάτων Ασφαλείας. Η φιλοσοφία του είναι εντελώς διαφορετική από τέτοιες Υπηρεσίες. Η λειτουργία του βασίζεται σε αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καθώς και άλλων διεθνών οργανισμών. Η λογική του είναι να αποτελέσει έναν φορέα ελέγχου, οργανωτικά ανεξάρτητο από τα Σώματα Ασφαλείας, που θα διασφαλίζει την άμεση προώθηση και διεκπεραίωση υποθέσεων αυθαιρεσίας κατά του πολίτη. Σε κάθε περίπτωση, το σχέδιο Π.Δ. προβλέπει συνεργασία του Γραφείου με τις ανωτέρω υπηρεσίες, αν π.χ. κατά την πορεία εξέτασης μιας καταγγελίας προκύψουν στοιχεία που καθιστούν αναγκαία την παρέμβαση της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων της Αστυνομίας.
Δ. Σχετικά με την αποδοχή ευμενών σχολίων ή προτάσεων
Το Γραφείο φυσικά και θα δέχεται ευμενή σχόλια, αλλά και προτάσεις πολιτών. Τα σχόλια θα προωθούνται στις αρμόδιες υπηρεσίες των Σωμάτων Ασφαλείας για την απόδοση ευσήμων ή τιμών. Θα υπάρχει επίσης και ειδική αναφορά στην ετησία έκθεση που θα υποβάλει το γραφείο προς τον Υπουργό. Η ετήσια έκθεση θα δημοσιεύεται και οι πολίτες θα μπορούν να αποστείλουν τα σχόλια και τις παρατηρήσεις τους και διαδικτυακά.
Ε. Σχετικά με τη στελέχωση του Γραφείου
Για να είναι αξιόπιστο ένα τέτοιο Γραφείο πρέπει να λειτουργεί εκτός των Σωμάτων Ασφαλείας. Κατά συνέπεια δεν προβλέπεται η δυνατότητα στελέχωσής του με υπηρετούντες ή πρώην υπηρετούντες στα Σώματα Ασφαλείας. Το αντίθετο θα διακινδύνευε τις εγγυήσεις ανεξαρτησίας λειτουργίας και αξιοπιστίας των εισηγήσεών του. Εξάλλου, το Γραφείο δεν έχει ρόλο ανακριτικής ή δικαστικής αρχής. Υπενθυμίζουμε ότι αξιολογεί τις καταγγελίες και κατά περίπτωση τις διαβιβάζει στα αρμόδια πειθαρχικά συμβούλια και υπηρεσίες των Σωμάτων Ασφαλείας ή στις αρμόδιες δικαστικές αρχές.
ΣΤ. Σχετικά με ψευδείς ή κακόβουλες καταγγελίες σε βάρος ενστόλων
Διευκρινίζεται ότι ο καταγγελλόμενος διατηρεί όλα τα δικαιώματα που του παρέχει ο νόμος και σήμερα, όπως αυτά προβλέπονται από τον ποινικό και αστικό κώδικα.
Ζ. Σχετικά με την υπαγωγή του Λιμενικού Σώματος στον Στρατιωτικό Ποινικό Κώδικα
Δεν τίθεται ζήτημα «αναρμοδιότητας» του Γραφείου. Το Γραφείο δεν είναι άλλωστε δικαστική αρχή. Είναι λειτουργικά αυτόνομο. Το Γραφείο συντάσσει μια εισήγηση, την οποία διαβιβάζει στη στρατιωτική δικαιοσύνη και τα αρμόδια πειθαρχικά όργανα.
— Aπό το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη