ΕΝΟΤΗΤΑ I ΕΘΝΙΚΟΣ ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΜΕΡΟΣ Α΄ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ (Άρθρα 1-14)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

 

Άρθρο 1

Σκοπός

Σκοπός του παρόντος είναι η καθιέρωση ενός διαφανούς και σαφούς τρόπου για τη διεκπεραίωση των τελωνειακών διαδικασιών, την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και του λαθρεμπορίου και την απλούστευση της επικοινωνίας των πολιτών με τις τελωνειακές αρχές μέσω της επικαιροποίησης και του εκσυγχρονισμού του εθνικού τελωνειακού κώδικα.

 

Άρθρο 2

Αντικείμενο

Αντικείμενο του παρόντος είναι η συστηματοποίηση των τελωνειακών διατάξεων και η ενσωμάτωση επιμέρους διατάξεων αναφορικά με τις τελωνειακές διαδικασίες και τη βεβαίωση και είσπραξη εσόδων μέσω των τελωνειακών αρχών και της φορολογικής διοίκησης.

 

Άρθρο 3

Πεδίο εφαρμογής

Ο Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας εφαρμόζεται από τις τελωνειακές αρχές:

α) στις συναλλαγές της χώρας με τρίτες χώρες,

β) στα προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης και λοιπούς φόρους,

γ) στα ενωσιακά ή μη εμπορεύματα που τελούν υπό ειδική τελωνειακή παρακολούθηση,

δ) στις αποσκευές επιβατών που εισέρχονται στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) από τρίτες χώρες,

ε) στους εφοδιασμούς πλοίων και αεροσκαφών.

 

Άρθρο 4

Ορισμοί

Για τους σκοπούς του παρόντος ισχύουν οι παρακάτω ορισμοί:

1. «Ανταλλαγή πληροφοριών»: η κάθε είδους ανταλλαγή πληροφοριών, μεταξύ τελωνειακών αρχών και μεταξύ οικονομικών φορέων και τελωνειακών αρχών με τη χρησιμοποίηση ηλεκτρονικών τεχνικών επεξεργασίας δεδομένων ή με άλλο τρόπο και η διαχείριση των πληροφοριών αυτών,
2. «αποσκευές»: τα εμπορεύματα και κάθε είδους αντικείμενα που μεταφέρονται με οποιονδήποτε τρόπο, κατά το ταξίδι φυσικού προσώπου,
3. «δηλωτικό φορτίου»: το έγγραφο που συνοψίζει στοιχεία από τις φορτωτικές και άλλα μεταφορικά έγγραφα, τα οποία εκδόθηκαν για τη μεταφορά εμπορευμάτων,
4. «διασαφιστής»: το πρόσωπο που υποβάλλει τελωνειακή διασάφηση, διασάφηση προσωρινής εναπόθεσης, συνοπτική διασάφηση εισόδου, συνοπτική διασάφηση εξόδου, διασάφηση επανεξαγωγής ή γνωστοποίηση επανεξαγωγής στο όνομά του ή το πρόσωπο στο όνομα του οποίου υποβάλλεται η εν λόγω διασάφηση,
5. «διεθνής αερολιμένας»: κάθε αερολιμένας που έχει ορισθεί, ως αερολιμένας εισόδου και αναχώρησης από και για διεθνή εναέρια κυκλοφορία, όπου διενεργούνται τελωνειακές εργασίες και διατυπώσεις και εφαρμόζεται η νομοθεσία περί μετανάστευσης, δημόσιας υγείας, θέσης σε καραντίνα ζώων και φυτών και σχετικές διαδικασίες,
6. «ελευθεροκοινωνία»: η άδεια σε πλοίο να εισέλθει σε λιμάνι, να προβεί σε επιβίβαση ή αποβίβαση προσώπων, εκφόρτωση ή φόρτωση φορτίου ή εφοδίων,
7. «έγγραφα πλοίων»: πιστοποιητικά και άλλα έγγραφα που αποδεικνύουν τη συμμόρφωση με διεθνείς, ενωσιακούς και εθνικούς κανόνες δικαίου και τα οποία πρέπει να είναι διαθέσιμα από τον πλοίαρχο πλοίου,
8. «οικονομικός φορέας»: το πρόσωπο που στο πλαίσιο άσκησης της επαγγελματικής του δραστηριότητας προβαίνει σε ενέργειες, για τις οποίες εφαρμόζεται η τελωνειακή νομοθεσία.
9. «οφειλέτης»: το υπόχρεο πρόσωπο για την καταβολή της τελωνειακής οφειλής,
10. «πρόσωπο»: το φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα κατά την έννοια της περ. δ) του άρθρου 3 του Kώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 5104/2024, Α΄58),
11. «προσωρινή εναπόθεση»: η κατάσταση, στην οποία τελούν μη ενωσιακά εμπορεύματα, τα οποία αποθηκεύονται, προσωρινά, υπό τελωνειακή επιτήρηση, για το χρονικό διάστημα, μεταξύ της προσκόμισής τους στο τελωνείο και της υπαγωγής τους σε τελωνειακό καθεστώς ή της επανεξαγωγής τους,
12. «τελωνειακός αντιπρόσωπος»: το πρόσωπο που ορίζεται από άλλο πρόσωπο, με σκοπό τη, για λογαριασμό του τελευταίου, διεκπεραίωση των πράξεων και των διατυπώσεων που απαιτούνται, σύμφωνα με την τελωνειακή νομοθεσία, στο πλαίσιο των συναλλαγών του με τις τελωνειακές αρχές,
13. «τελωνειακές αρχές»: οι αρχές που είναι αρμόδιες για την εφαρμογή της τελωνειακής νομοθεσίας,
14. «τελωνειακή διασάφηση»: η πράξη, με την οποία ένα πρόσωπο δηλώνει, με τους απαιτούμενους τελωνειακούς τύπους και διαδικασίες, τη βούλησή του να υπαγάγει εμπορεύματα σε συγκεκριμένο τελωνειακό καθεστώς, με αναφορά σε τυχόν ειδικές ρυθμίσεις που θα πρέπει να εφαρμοσθούν στα εμπορεύματα αυτά,
15. «τελωνειακό έδαφος»: το τελωνειακό έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), που περιλαμβάνει τα εδάφη που αναφέρονται στις παρ. 1 και 2 του άρθρου 4 του ενωσιακού τελωνειακού κώδικα της περ. β) της παρ. 20, συμπεριλαμβανομένων των χωρικών και εσωτερικών υδάτων, και του εναέριου χώρου τους,
16. «τελωνειακοί έλεγχοι»: οι ενέργειες των τελωνειακών αρχών για τον έλεγχο εφαρμογής της τελωνειακής νομοθεσίας και άλλων συναφών διατάξεων,
17. «τελωνειακή επιτήρηση»: οι ενέργειες των τελωνειακών αρχών για τη διασφάλιση τήρησης της νομοθεσίας, σχετικά με εμπορεύματα που αποτελούν το αντικείμενο αυτών των ενεργειών,
18. «τελωνειακές εργασίες και διατυπώσεις»: το σύνολο των ενεργειών, στις οποίες οφείλουν να προβαίνουν πρόσωπα και τελωνειακές αρχές, κατά την εφαρμογή της τελωνειακής νομοθεσίας,
19. «τελωνειακό καθεστώς»: οποιοδήποτε από τα ακόλουθα καθεστώτα, στο οποίο δύναται να υπαχθούν τα εμπορεύματα, ήτοι:

α) θέση σε ελεύθερη κυκλοφορία,

β) ειδικά καθεστώτα:

βα) διαμετακόμιση,

ββ) τελωνειακή αποταμίευση,

βγ) ελεύθερες ζώνες,

βδ) προσωρινή εισαγωγή,

βε) ειδικός προορισμός,

βστ) τελειοποίηση προς επανεισαγωγή,

βζ) τελειοποίηση προς επανεξαγωγή,

γ) εξαγωγή,

20. «τελωνειακή νομοθεσία»: το σύνολο των κανόνων δικαίου που σχετίζεται με τελωνειακά θέματα και ειδικότερα:

α) οι διεθνείς συμφωνίες και συμβάσεις τελωνειακού περιεχομένου,

β) ο Ενωσιακός Τελωνειακός Κώδικας [Κανονισμός (ΕΕ) 952/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 9ης Οκτωβρίου 2013 για τη θέσπιση του ενωσιακού τελωνειακού κώδικα (L 269)] και οι κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικοί αυτού κανονισμοί [ιδίως κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμός (ΕΕ) 2015/2446 της Επιτροπής της 28ης Ιουλίου 2015 για τη συμπλήρωση του Κανονισμού (ΕΕ) 952/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, όσον αφορά λεπτομερείς κανόνες σχετικούς με ορισμένες από τις διατάξεις του ενωσιακού τελωνειακού κώδικα (L 343), εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2015/2447 της Επιτροπής της 24ης Νοεμβρίου 2015 για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής ορισμένων διατάξεων του Κανονισμού (ΕΕ) 952/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση του ενωσιακού τελωνειακού κώδικα (L 343), κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμός (ΕΕ) 2016/341 της Επιτροπής της 17ης Δεκεμβρίου 2015 για τη συμπλήρωση του Κανονισμού (ΕΕ) 952/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά μεταβατικούς κανόνες για ορισμένες διατάξεις του ενωσιακού τελωνειακού κώδικα για τις περιπτώσεις που τα σχετικά ηλεκτρονικά συστήματα δεν έχουν τεθεί ακόμη σε λειτουργία και την τροποποίηση του κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμού (ΕΕ) 2446/2015 της Επιτροπής (L 69)],

γ) ο Κανονισμός περί κοινού δασμολογίου [Κανονισμός (ΕΟΚ) 2658/1987 του Συμβουλίου της 23ης Ιουλίου 1987 για τη δασμολογική και στατιστική ονοματολογία και το κοινό δασμολόγιο) (L256)],

δ) το σύνολο της ενωσιακής νομοθεσίας, εκτός των περ. β) και γ) που σχετίζεται με τελωνειακά θέματα,

ε) ο Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας,

στ) το σύνολο της εθνικής νομοθεσίας, εκτός του παρόντος Κώδικα που σχετίζεται με τελωνειακά θέματα,

ζ) το σύνολο του κανονιστικού πλαισίου, που έχει εκδοθεί κατ’ εξουσιοδότηση εθνικών τελωνειακών διατάξεων.

21. «τελωνειακή οφειλή»: η υποχρέωση προσώπου για την καταβολή του συνόλου του οφειλόμενου ποσού που αναλογεί σε εμπορεύματα, για τη διενέργεια τελωνειακών εργασιών και διατυπώσεων, συμπεριλαμβανομένων των δασμών, ειδικών φόρων κατανάλωσης, φόρου προστιθέμενης αξίας, τελών και λοιπών φόρων και δικαιωμάτων του Δημοσίου, καθώς και των επιβαλλόμενων προστίμων των απλών τελωνειακών παραβάσεων και των πολλαπλών τελών μετά των νόμιμων τόκων και λοιπών προσαυξήσεων, σύμφωνα με την τελωνειακή νομοθεσία. Στην έννοια της τελωνειακής οφειλής συμπεριλαμβάνεται και οποιαδήποτε άλλη επιβάρυνση ή ποσό, η καταβολή της οποίας ή η είσπραξη του οποίου πραγματοποιείται στις τελωνειακές αρχές, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία,
22. «τελωνειακός περίβολος»: η υποκείμενη σε τελωνειακή επιτήρηση και έλεγχο εγκατάσταση προσωρινής εναπόθεσης, στεγασμένη ή υπαίθρια, η διαχείριση της οποίας ανήκει, αποκλειστικά, στην τελωνειακή αρχή. Ως τελωνειακοί περίβολοι δύνανται να ορίζονται και οι αναγκαίοι δημόσιοι χώροι λιμένων, αερολιμένων και σιδηροδρομικών σταθμών, κατόπιν σύμφωνης γνώμης της, κατά περίπτωση, αρμόδιας για τη διαχείριση του χώρου αρχής.
23. «φορτίο»: οποιαδήποτε εμπορεύματα και αντικείμενα κάθε είδους, μεταφερόμενα επί μεταφορικού μέσου, εκτός του ταχυδρομείου, των προμηθειών του πλοίου/αεροσκάφους, των αμοιβών του πλοίου, του εξοπλισμού του πλοίου, των προσωπικών αντικειμένων του πληρώματος και των συνοδευόμενων αποσκευών επιβατών,
24. «όμιλος εταιρειών»: κάθε όμιλος που περιλαμβάνει ελέγχουσα και ελεγχόμενες εταιρείες. Ως «ελέγχουσα εταιρεία» νοείται εταιρεία του ομίλου που ασκεί επιρροή, άμεση ή έμμεση, σε άλλη εταιρεία, η οποία καλείται ελεγχόμενη, λόγω δικαιωμάτων κυριότητας, χρηματοοικονομικής συμμετοχής ή ειδικών κανόνων δικαίου.
25. «χύδην εμπορική κυκλοφορία»: η μεταφορά μη συσκευασμένου προϊόντος είτε με δεξαμενές, οι οποίες είναι αναπόσπαστο μέρος του μέσου μεταφοράς (βυτιοφόρο όχημα, βυτιοφόρο σιδηροδρομικό βαγόνι, δεξαμενόπλοιο) είτε με δεξαμενές ISO, είτε με άλλους περιέκτες των οποίων η χωρητικότητα υπερβαίνει τα διακόσια δέκα (210) λίτρα.
26. «ειδικά εμπορευματοκιβώτια»: τα εμπορευματοκιβώτια που διαθέτουν ειδικά σχεδιασμένο εξοπλισμό για συστήματα ψύξης, συστήματα οξυγόνωσης, συστήματα θερμομόνωσης ή άλλα συστήματα.
27. «καπνοβιομήχανος»: κάθε πρόσωπο που μεταποιεί τον καπνό σε επεξεργασμένα προϊόντα, τα οποία προορίζονται για λιανική πώληση.

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

 

Άρθρο 5

Τελωνειακές αρχές – Σκοπός και αρμοδιότητες

1. Αρμόδιες για την εφαρμογή της τελωνειακής νομοθεσίας είναι οι τελωνειακές αρχές.
2. Οι τελωνειακές αρχές είναι υπεύθυνες για την εποπτεία του διεθνούς εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Οι τελωνειακές αρχές εφαρμόζουν μέτρα που αποσκοπούν ιδίως:

α) στην προστασία των δημοσιονομικών συμφερόντων της Ε.Ε. και των κρατών μελών της,

β) στην προστασία της Ε.Ε. από το αθέμιτο και παράνομο εμπόριο, με παράλληλη υποστήριξη των νόμιμων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων,

γ) στη διαφύλαξη της ασφάλειας και της προστασίας της Ε.Ε. και των κατοίκων της, καθώς και στην προστασία του περιβάλλοντος, σε συνεργασία με άλλες αρχές,

δ) στη διατήρηση κατάλληλης ισορροπίας ανάμεσα στους τελωνειακούς ελέγχους και τη διευκόλυνση του θεμιτού εμπορίου.

3. Στην αποκλειστική αρμοδιότητα των τελωνειακών αρχών εμπίπτουν:

α) η εφαρμογή της τελωνειακής νομοθεσίας,

β) η βεβαίωση και είσπραξη τελωνειακών οφειλών,

γ) η διαχείριση των πληροφοριακών συστημάτων των τελωνείων,

δ) η ανταλλαγή και διαχείριση πληροφοριών και δεδομένων, μέσω πληροφοριακών συστημάτων ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, σε θέματα της αρμοδιότητάς τους,

ε) η τελωνειακή επιτήρηση, ο έλεγχος και η φύλαξη, όπου απαιτείται, των τελωνειακών περιβόλων, των εγκαταστάσεων προσωρινής εναπόθεσης ή των χώρων που έχουν εγκριθεί ως Ελεύθερες Ζώνες. Η είσοδος εντός των χώρων αυτών οποιουδήποτε υπαλλήλου άλλης δημόσιας διωκτικής υπηρεσίας επιτρέπεται κατόπιν έγκρισης του προϊσταμένου της αρμόδιας τελωνειακής αρχής, με την επιφύλαξη των διατάξεων της ποινικής δικονομίας για τη διενέργεια ανακριτικών πράξεων. Η αρμοδιότητα της Ελληνικής Αστυνομίας σε υποκείμενους σε τελωνειακή επιτήρηση χώρους Μεθοριακών Τελωνείων και Τελωνείων Διεθνών Λιμένων και Αερολιμένων περιορίζεται στον έλεγχο διαβατηρίων. Η εγκατάσταση αστυνομικών ή λιμενικών φυλακίων στα σημεία εισόδου-εξόδου και σε τελωνειακούς περιβόλους αποσκοπεί στην τήρηση της έννομης τάξης εντός των χώρων αυτών και δεν παρέχεται στα αστυνομικά ή λιμενικά όργανα η αρμοδιότητα ελέγχου εμπορευμάτων, μεταφορικών μέσων, αποθηκών και αποσκευών ταξιδιωτών,

στ) ο έλεγχος των συνοδευομένων και ασυνόδευτων ρευστών διαθεσίμων κατά τα οριζόμενα στον Κανονισμό (ΕΕ) 2018/1672 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2018, σχετικά με τους ελέγχους ρευστών διαθεσίμων που εισέρχονται ή εξέρχονται από την Ένωση και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) 1889/2005 (ΕΕ L 284).

4. Επίσης, στην αρμοδιότητα των τελωνειακών αρχών εμπίπτουν:

α) ο έλεγχος προσώπων, αποσκευών, εμπορευμάτων και μεταφορικών μέσων, για τον εντοπισμό παράνομης διακίνησης ναρκωτικών, ψυχοτρόπων ή τοξικών ουσιών, όπλων, εκρηκτικών, πυρηνικών υλικών, στο πλαίσιο προάσπισης της δημόσιας υγείας και προστασίας του κοινωνικού συνόλου, για τον εντοπισμό κεφαλαίων προερχόμενων από εγκληματικές δραστηριότητες, για τον εντοπισμό προϊόντων που παραβιάζουν δικαιώματα διανοητικής ή πνευματικής ιδιοκτησίας, για τον εντοπισμό ειδών που προσβάλλουν τη δημόσια τάξη, παρατυπιών που αφορούν μεταφορές, αλιεία, λαθρομετανάστευση, καθώς και κάθε άλλου είδους παράνομων ενεργειών, έστω και μη ρητά αναφερομένων στην παρούσα, που δύνανται να προκύψουν κατά τη διενέργεια ελέγχων που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των τελωνειακών αρχών,

β) η διενέργεια ελέγχων για την αποτροπή της παράνομης διακίνησης απαγορευμένων και επικίνδυνων προϊόντων και εν γένει εμπορευμάτων που τελούν υπό απαγορεύσεις ή περιορισμούς, στο πλαίσιο προστασίας του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, της παράνομης διακίνησης άγριας πανίδας και χλωρίδας και προδρόμων ουσιών,

γ) η διεξαγωγή ελέγχων σε εγκαταστάσεις, δεξαμενές, εμπορεύματα, αποσκευές και μεταφορικά μέσα, για τον εντοπισμό παράνομης διακίνησης εμπορευμάτων που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης,

δ) η εφαρμογή της συναφούς νομοθεσίας που τους έχει ανατεθεί από άλλες αρχές με ειδικότερες διατάξεις και η βεβαίωση και είσπραξη των φόρων, τελών, ποινών, προστίμων και λοιπών επιβαρύνσεων που τυχόν επιβάλλονται, σύμφωνα με τη νομοθεσία αυτή.

5. Για την εξυπηρέτηση του σκοπού και την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, οι τελωνειακές αρχές αποκτούν πρόσβαση σε όλα τα απαραίτητα πληροφοριακά συστήματα των δημόσιων διωκτικών αρχών και για κάθε σύστημα ξεχωριστά. Η πρόσβαση στα πληροφοριακά συστήματα των άλλων δημόσιων διωκτικών αρχών υλοποιείται με σχετικά πρωτόκολλα συνεργασίας.
6. Οι τελωνειακές αρχές συνεργάζονται με άλλες υπηρεσίες του εσωτερικού ή του εξωτερικού σε θέματα αρμοδιότητάς τους και παρέχουν τη συνδρομή τους σε αυτές.

 

Άρθρο 6

Τελωνειακοί έλεγχοι

1. Οι τελωνειακοί υπάλληλοι δύνανται να χρησιμοποιούν:

α) κάθε κατάλληλο τεχνολογικό μέσο ή λογισμικό για τη διενέργεια έρευνας, την άντληση δεδομένων, την παρακολούθηση και τη διενέργεια ελέγχων σε θέματα αρμοδιότητας των τελωνειακών αρχών και

β) κάθε κατάλληλο επιστημονικό μέσο για τον έλεγχο, τη διαπίστωση της απόκρυψης, κατοχής ή μεταφοράς με οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο υποκειμένων ειδών ή απαγορευμένων ουσιών, αν υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες για την παράνομη εισαγωγή και κυκλοφορία τους στο εσωτερικό της χώρας.

2. Οι τελωνειακοί υπάλληλοι δικαιούνται να οπλοφορούν κατά την εκτέλεση των ελεγκτικών και διωκτικών καθηκόντων τους.
3. Για τη διαπίστωση τελωνειακής παράβασης, οι τελωνειακοί υπάλληλοι μπορούν να διενεργούν ελέγχους επί όλων των αγαθών, ανεξάρτητα από την προέλευσή τους, τόσο κατά το στάδιο της διακίνησης, όσο και κατά το στάδιο της εναπόθεσής τους στους χώρους της ασκούμενης επιχειρηματικής δραστηριότητας κάθε προσώπου, συμπεριλαμβανομένων και των υφιστάμενων αποθεμάτων, με βάση τα τηρούμενα στοιχεία και να προβαίνουν σε ελέγχους των βιβλίων και λοιπών στοιχείων αυτής. Επιπλέον, οι τελωνειακοί υπάλληλοι μπορούν να διενεργούν κάθε εξέταση ή έρευνα καθώς και όλες τις ανακριτικές πράξεις προς διαπίστωση των αδικημάτων λαθρεμπορίας, δασμοφοροδιαφυγής ή οποιασδήποτε άλλης τελωνειακής παράβασης, έχοντας τα καθήκοντα των ειδικών προανακριτικών υπαλλήλων, σύμφωνα με τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ν. 4620/2019, Α’ 96).
4. Οι άλλες διωκτικές και στρατιωτικές αρχές και άλλες υπηρεσίες και φορείς του δημόσιου τομέα, έχουν υποχρέωση να συνδράμουν τους τελωνειακούς υπαλλήλους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, εφόσον ζητηθεί. Οι τελωνειακοί υπάλληλοι δεν υπόκεινται σε κανέναν έλεγχο από ιδιωτικό φορέα ασφάλειας ή φύλαξης χώρου, εφόσον διενεργούν έλεγχο και δηλωθεί η ιδιότητά τους.
5. Κατά τη διενέργεια τελωνειακών ελέγχων, όταν απαιτείται η ιδιόχειρη υπογραφή του ελεγχόμενου και του ελεγκτή επί εγγράφου, αυτοί δύνανται να υπογράφουν, αντί αυτής, με ψηφιοποιημένη ιδιόχειρη υπογραφή, η οποία τίθεται με τη χρήση γραφίδας ή άλλου πρόσφορου μέσου σε επιφάνεια καταγραφής ηλεκτρονικού μέσου που χρησιμοποιείται από την τελωνειακή αρχή. Με τη θέση ψηφιοποιημένης ιδιόχειρης υπογραφής του ελεγχόμενου επί του ως άνω μέσου, τεκμαίρεται ότι αυτός έχει λάβει γνώση του περιεχομένου του ελέγχου που ενσωματώνεται στο ηλεκτρονικό μέσο. Η ψηφιοποιημένη ιδιόχειρη υπογραφή επέχει την ίδια νομική και αποδεικτική ισχύ με την ιδιόχειρη υπογραφή επί έγχαρτου εγγράφου. Για τους σκοπούς του παρόντος, ως έγγραφα που δύνανται να υπογράφονται με τη χρήση ψηφιοποιημένης ιδιόχειρης υπογραφής νοούνται όσα παράγονται μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής ή μέσω ειδικού πληροφοριακού συστήματος που συνθέτει αυτοματοποιημένα δεδομένα ή μέσω ψηφιοποίησης έντυπου εγγράφου της τελωνειακής αρχής.
6. Για τη διαπίστωση παραβάσεων της τελωνειακής νομοθεσίας και ποινικών αδικημάτων που προβλέπονται σε αυτή ή σχετίζονται με την εφαρμογή της, δύναται να εγκαθίστανται και να λειτουργούν συστήματα επιτήρησης με δυνατότητα λήψης και καταγραφής ήχου και εικόνας σε χώρους που διενεργούνται τελωνειακές εργασίες ή που υπόκεινται σε τελωνειακή επιτήρηση, ανεξαρτήτως του χρησιμοποιούμενου λογισμικού, υλισμικού, των τεχνικών προδιαγραφών και του είδους της λειτουργίας των συστημάτων επιτήρησης ως συνεχούς ή ασυνεχούς. Με μέριμνα του υπεύθυνου επεξεργασίας, ενημερώνεται το κοινό, με κάθε πρόσφορο μέσο, σχετικά:

α) με το ότι πρόκειται να εισέλθει σε χώρο που εμπίπτει στην εμβέλεια συστημάτων επιτήρησης και

β) με τα δικαιώματά του σύμφωνα με τα άρθρα 53 έως 59 του ν. 4624/2019 (Α’ 137), σε συνδυασμό με τα άρθρα 15, 17 και 18 του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 (ΓΚΠΔ, Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων, L 119).

6Α. Κατά τη διαπίστωση και καταδίωξη αυτόφωρων διαπραττόμενων αδικημάτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος άρθρου ή για λόγους κατεπείγοντος, επιτρέπονται η καταγραφή ήχου και η εστίαση (zoom), καθώς και η λειτουργία φορητών συστημάτων επιτήρησης, χωρίς τοπικό περιορισμό, κατόπιν αιτιολογημένης απόφασης του υπεύθυνου επεξεργασίας. Τα ανωτέρω τελούν υπό την έγκριση του αρμόδιου εισαγγελέα πρωτοδικών, ο οποίος ενημερώνεται άμεσα από τον υπεύθυνο επεξεργασίας. Σε περίπτωση μη έγκρισης, ο αρμόδιος εισαγγελέας απαγορεύει τη συνέχιση της διαδικασίας και τη χρήση των συλλεγμένων δεδομένων και διατάσσει την καταστροφή τους με τρόπο που αποκλείει την ανάκτηση. Ως υπεύθυνος επεξεργασίας ορίζεται η Α.Α.Δ.Ε..

6Β. Τα δεδομένα που καταγράφονται και αφορούν σε αξιόποινες πράξεις διαβιβάζονται στις αρμόδιες δικαστικές και εισαγγελικές αρχές. Τα δεδομένα διατηρούνται για χρονικό διάστημα δεκαπέντε (15) ημερών από τη συλλογή τους, μετά την παρέλευση του οποίου καταστρέφονται, με τρόπο που αποκλείει την ανάκτηση. Κατ’ εξαίρεση, αν η διατήρησή τους είναι απαραίτητη για την απόδειξη διαπραττόμενων αδικημάτων και παραβάσεων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας, τα δεδομένα διατηρούνται έως την εκπλήρωση του σκοπού αυτού και στη συνέχεια καταστρέφονται, με τρόπο που αποκλείει την ανάκτηση.

Η απόφαση της περ. β της παρ. 6 του άρθρου 194 εκδίδεται, κατόπιν ειδικής αιτιολόγησης περί συνδρομής των νόμιμων προϋποθέσεων που δικαιολογούν την επιτήρηση συγκεκριμένου χώρου και την τήρηση των αρχών της αναγκαιότητας και αναλογικότητας του μέτρου, αφού ληφθούν υπόψη: α) η μελέτη εκτίμησης αντικτύπου των επιπτώσεων στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, που αναφέρεται στην περ. β της παρ. 6 του άρθρου 194 και β) η θέση των εργαζομένων του χώρου, όπου τα συστήματα επιτήρησης θα εγκατασταθούν και θα λειτουργούν, και υπόκειται σε περιοδική αξιολόγηση, ως προς τα δεδομένα, στα οποία βασίστηκε για την έκδοσή της. Η ισχύς της ως άνω απόφασης δεν δύναται να υπερβαίνει την τριετία.

Η απόφαση του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. αποστέλλεται, αμελλητί, στον αρμόδιο εισαγγελέα πρωτοδικών, ο οποίος μπορεί να ζητήσει κάθε στοιχείο για τον έλεγχο της νομιμότητας της εγκατάστασης και λειτουργίας των συστημάτων επιτήρησης. Κατά της απόφασης εγκατάστασης και λειτουργίας σταθερών ή φορητών συστημάτων καταγραφής ήχου και εικόνας, ασκείται αίτηση ακυρώσεως ενώπιων του Συμβουλίου Επικρατείας.

 

Άρθρο 7

Ωράριο λειτουργίας – Οικονομικές επιβαρύνσεις και έξοδα για την παροχή τελωνειακών εργασιών εκτός του ωραρίου λειτουργίας ή εκτός του τελωνειακού καταστήματος

1. Η εκτέλεση τελωνειακών εργασιών και διατυπώσεων διενεργείται από τις τελωνειακές αρχές κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες λειτουργίας των δημόσιων υπηρεσιών. Οι τελωνειακές αρχές που λειτουργούν σε χερσαία συνοριακά σημεία εισόδου – εξόδου, καθώς και οι τελωνειακές αρχές των Διεθνών Αερολιμένων και Λιμένων για τις αίθουσες επιβατών λειτουργούν σε εικοσιτετράωρη βάση.
2. Οι Προϊστάμενοι των τελωνειακών αρχών δύνανται να επιτρέπουν, μετά από αίτηση και με δαπάνες του ενδιαφερομένου, την εκτέλεση τελωνειακών εργασιών και διατυπώσεων, πέραν του οριζόμενου στο πρώτο εδάφιο της παρ. 1 ωραρίου λειτουργίας των τελωνειακών αρχών και εκτός του τελωνειακού καταστήματος.

 

Άρθρο 8

Σύστημα Παρακολούθησης Επαγγελματικών Οχημάτων και Εμπορευματοκιβωτίων

1. Συστήνεται στην Α.Α.Δ.Ε. Σύστημα Παρακολούθησης Επαγγελματικών Οχημάτων και Εμπορευματοκιβωτίων.
2. Το Σύστημα εξυπηρετεί σκοπούς αναβάθμισης του τελωνειακού ελέγχου και των δυνατοτήτων παρακολούθησης της νομιμότητας της διακίνησης των εμπορευμάτων, των εμπορευματοκιβωτίων και οχημάτων, με την εγκατάσταση, λειτουργία και διασύνδεση σύγχρονου τεχνολογικού τελωνειακού εξοπλισμού.
3. Το Σύστημα Παρακολούθησης Επαγγελματικών Οχημάτων και Εμπορευματοκιβωτίων εγκαθίσταται σε χερσαία και θαλάσσια συνοριακά σημεία διέλευσης της ελληνικής επικράτειας, σε σημεία του εθνικού οδικού δικτύου, ιδίως σε σταθμούς διοδίων, και σε λοιπούς χώρους που τελούν υπό τελωνειακή επιτήρηση ή εποπτεία, ήτοι Ελεύθερες Ζώνες και τελωνειακούς περιβόλους, καθώς και σε χώρους διακίνησης ή αποθήκευσης εμπορευμάτων.
4. Πρόσβαση στα δεδομένα του Συστήματος Παρακολούθησης Επαγγελματικών Οχημάτων και Εμπορευματοκιβωτίων έχουν οι Υπηρεσίες της Γενικής Διεύθυνσης Τελωνείων και Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης της Α.Α.Δ.Ε., οι οποίες και διαχειρίζονται τα δεδομένα αυτά, με σκοπό την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και την τελωνειακή και φορολογική συμμόρφωση. Πρόσβαση δύναται να χορηγείται για σκοπούς νόμιμου ελέγχου και προστασίας του δημοσίου συμφέροντος και σε άλλες υπηρεσίες της Α.Α.Δ.Ε., καθώς και σε λοιπές διωκτικές αρχές κατόπιν αποδοχής σχετικού αιτήματος από την Α.Α.Δ.Ε.. Κατά τη διαχείριση και αξιοποίηση των δεδομένων του Συστήματος Παρακολούθησης Επαγγελματικών Οχημάτων και Εμπορευματοκιβωτίων τηρούνται τα οριζόμενα στην εθνική και ενωσιακή νομοθεσία περί προστασίας προσωπικών δεδομένων και τελωνειακού και φορολογικού απορρήτου.
5. Οι αποκεντρωμένες διοικήσεις, οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης β’ βαθμού, οι υπό οποιοδήποτε νομικό καθεστώς ή σχέση φορείς διαχείρισης α) Θαλάσσιων Συνοριακών Σημείων Διέλευσης ή λιμενικών εγκαταστάσεων γενικά, όπως Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία ή Οργανισμοί Λιμένος, β) σταθμών διοδίων, όπως υπηρεσίες του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και παραχωρησιούχοι συμβάσεων συντήρησης και εκμετάλλευσης εθνικών και επαρχιακών οδικών δικτύων της χώρας, γ) επιτηρούμενων τελωνειακών χώρων, όπως οι Ελεύθερες Ζώνες και δ) λοιπών χώρων διακίνησης ή αποθήκευσης εμπορευμάτων, παρέχουν κάθε αναγκαία συνδρομή και διευκόλυνση προς τις υπηρεσίες της Γενικής Διεύθυνσης Τελωνείων και Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, προς την Κοινωνία της Πληροφορίας Α.Ε. ως αναθέτουσα αρχή και προς την ανάδοχο του έργου εταιρεία, ιδίως για την εγκατάσταση, τη θέση σε λειτουργία και τη διενέργεια εργασιών συντήρησης και επισκευής του Συστήματος Παρακολούθησης Επαγγελματικών Οχημάτων και Εμπορευματοκιβωτίων.

Ιδίως, οφείλουν να παρέχουν συνδρομή ως προς την επίλυση ζητημάτων χωροθέτησης, χορήγησης πολεοδομικών και κάθε είδους λοιπών απαιτούμενων διοικητικών αδειών ή εγκρίσεων, συνδεσιμότητας του εξοπλισμού με τις υποδομές τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής, στάθμευσης και λειτουργίας ελεγκτικών μονάδων της Α.Α.Δ.Ε. που θα χρησιμοποιούν τον εξοπλισμό.

Αν για την εγκατάσταση, τη θέση σε λειτουργία και τη διενέργεια εργασιών συντήρησης και επισκευής του Συστήματος Παρακολούθησης Επαγγελματικών Οχημάτων και Εμπορευματοκιβωτίων απαιτείται άδεια ή έγκριση, εφόσον από την υποβολή της αίτησης για τη χορήγηση αυτής παρέλθει άπρακτη προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερολογιακών ημερών, τεκμαίρεται η σιωπηρή συναίνεση του αρμόδιου οργάνου – φορέα για τη χορήγηση της άδειας ή έγκρισης, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής ή ειδικής διάταξης.

6. Οι όροι, προϋποθέσεις και διαδικασίες των εκάστοτε συμβάσεων παραχώρησης αυτοκινητοδρόμου, όπως αυτές έχουν κυρωθεί με νόμο, δεν θίγονται από τις προηγούμενες παραγράφους.

 

Άρθρο 9

Δικαίωμα ακρόασης

1. Με την επιφύλαξη της περ. β) της παρ. 8 του άρθρου 170, οι τελωνειακές αρχές οφείλουν, πριν από κάθε διοικητική ενέργεια ή μέτρο σε βάρος των δικαιωμάτων ή συμφερόντων συγκεκριμένου προσώπου, να τον καλούν να εκφράσει τις απόψεις του, εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών.
2. Για την άσκηση του δικαιώματος ακρόασης συντάσσεται κλήση, στην οποία αναφέρονται:

α) η δυνατότητα του συγκεκριμένου προσώπου να ασκήσει το δικαίωμα ακρόασης, εντός της προθεσμίας της παρ. 1 και να λάβει αντίγραφα των εγγράφων του διοικητικού φακέλου,

β) οι λόγοι των τελωνειακών αρχών, για τους οποίους προτίθενται να λάβουν την απόφαση σε βάρος των δικαιωμάτων ή συμφερόντων του συγκεκριμένου προσώπου,

γ) η δυνατότητα άσκησης προσφυγής.

3. Εξαιρετικά:

α) Η παρ. 1 δεν εφαρμόζεται στις ακόλουθες περιπτώσεις:

αα) εάν αφορά απόφαση από τις αναφερόμενες στην παρ. 1 του άρθρου 33 του Ενωσιακού Τελωνειακού Κώδικα,

αβ) σε περίπτωση άρνησης του οφέλους από δασμολογική ποσόστωση, εφόσον έχει συμπληρωθεί ο όγκος της συγκεκριμένης δασμολογικής ποσόστωσης, κατά τα αναφερόμενα στο πρώτο εδάφιο της παρ. 4 του άρθρου 56 του Ενωσιακού Τελωνειακού Κώδικα,

αγ) εάν επιβάλλεται από τη φύση ή το επίπεδο της απειλής για την ασφάλεια και προστασία της Ε.Ε. και των κατοίκων της, για την υγεία των ανθρώπων, των ζώων ή των φυτών, για το περιβάλλον ή για τους καταναλωτές,

αδ) εάν η απόφαση έχει σκοπό να διασφαλίσει την εφαρμογή άλλης απόφασης, για την οποία έχει ασκηθεί το δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης,

αε) σε περίπτωση που θα επιφέρει ζημία σε έρευνες που έχουν ξεκινήσει και αποσκοπούν στην καταπολέμηση της απάτης,

αστ) σε ειδικές περιπτώσεις που προβλέπονται στην τελωνειακή νομοθεσία,

β) η προθεσμία άσκησης του δικαιώματος ακρόασης υπόκειται σε σύντμηση, σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία.

 

 

Άρθρο 10

Προσέγγιση πλοίων και αεροσκαφών σε λιμένες και αερολιμένες

1. Αεροσκάφη που προέρχονται από άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε. ή τρίτη χώρα προσγειώνονται υποχρεωτικά σε αεροδρόμια που τελούν υπό την επιτήρηση και τον έλεγχο των τελωνειακών αρχών. Η αναχώρηση αεροσκαφών που έχουν ως προορισμό άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε. ή τρίτη χώρα επιτρέπεται μόνο από τα ως άνω αεροδρόμια.
2. Πλοία, οποιασδήποτε χωρητικότητας και προέλευσης, που φέρουν φορτίο, το οποίο υπόκειται σε τελωνειακό έλεγχο, προσεγγίζουν υποχρεωτικά σε λιμένες, όπου υπάρχει αρμόδια τελωνειακή αρχή.
3. Όταν, για λόγους ανωτέρας βίας, δεν είναι δυνατόν να τηρηθούν τα οριζόμενα στην παρ. 2, ο πλοίαρχος οφείλει να ενημερώσει, χωρίς καθυστέρηση, την πλησιέστερη στον λιμένα τελωνειακή αρχή.
4. Τα εμπορεύματα πλοίων που για λόγους ανώτερης βίας προσορμίζονται λόγω ανάγκης επισκευής, επιτρέπεται να εκφορτωθούν και να εναποτεθούν σε χώρους που εγκρίνονται από την τελωνειακή αρχή και επιβαρύνονται με δικαιώματα υπερημερίας δύο (2) μήνες από την εκφόρτωσή τους σύμφωνα με το άρθρο 37.

 

Άρθρο 11

Περιπτώσεις ναυαγίων

1. Σε περιπτώσεις ναυαγίου τηρούνται οι διατάξεις των νόμων περί ναυαγίων και ναυαγιαιρέσεων.
2. Οι τελωνειακές αρχές οφείλουν να παρέχουν τη συνδρομή τους, με κάθε δυνατό μέσο, στους ναυαγούς και να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα προς εξασφάλιση των δικαιωμάτων του Δημοσίου, σε συνεργασία με τη λιμενική αρχή.
3. Οι τελωνειακές αρχές, ανεξάρτητα από το επίπεδο ή την τάξη τους, έχουν το δικαίωμα να ενεργούν όλες τις τελωνειακές εργασίες που απαιτούνται, ανάλογα με τον προορισμό που δίνεται στο ναυάγιο.

 

Άρθρο 12

Τελωνειακά παραστατικά

Όλα τα τελωνειακά παραστατικά, που προβλέπονται από την ισχύουσα νομοθεσία υποβάλλονται στις τελωνειακές αρχές και από την ημερομηνία αποδοχής τους από την τελωνειακή αρχή, αποτελούν τίτλους υπέρ του Δημοσίου.

 

Άρθρο 13

Απόρρητο πληροφοριών

1. Οι πληροφορίες που περιέρχονται στις τελωνειακές αρχές, κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, καθώς και τα στοιχεία που απορρέουν από τα τελωνειακά παραστατικά και τα έγγραφα που υποβάλλονται σε αυτές, κατά τη διενέργεια τελωνειακών εργασιών, διατυπώσεων και ελέγχων και είναι εκ φύσεως εμπιστευτικά ή παρέχονται εμπιστευτικά καλύπτονται από την υποχρέωση τήρησης του επαγγελματικού απόρρητου.
2. Κατ’ εξαίρεση της παρ. 1, επιτρέπεται η γνωστοποίηση των ανωτέρω:

α) σε δικαστικές αρχές, κατόπιν σχετικού αιτήματος,

β) σε ελεγκτικές και διωκτικές αρχές, κατόπιν αιτήματος, στο πλαίσιο έρευνας και δίωξης αδικημάτων,

γ) σε δημόσιες αρχές της χώρας, κατόπιν αιτήματος, για λόγους δημοσίου συμφέροντος,

δ) σε τελωνειακές ή άλλες δημόσιες αρχές χωρών εντός ή εκτός του τελωνειακού εδάφους:

δα) για σκοπούς εφαρμογής της τελωνειακής νομοθεσίας και τελωνειακής συνεργασίας, ιδίως στο πλαίσιο των ελέγχων που διενεργούνται από άλλες αρμόδιες αρχές ταυτόχρονα με τους τελωνειακούς ελέγχους,

δβ) στο πλαίσιο διεθνούς συμφωνίας,

δγ) στο πλαίσιο ενωσιακής υποχρέωσης στον τομέα της κοινής εμπορικής πολιτικής,

ε) αν προβλέπεται από ειδική διάταξη νόμου.

 

Άρθρο 14

Άγιο Όρος

Οι διατάξεις του Μέρους Γ΄ του παρόντος Κώδικα δεν θίγουν το ειδικό καθεστώς του Αγίου Όρους, όπως είναι κατοχυρωμένο κατά το άρθρο 105 του Συντάγματος.