Αρχική Διαβούλευση του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης για το εθνικό Κοινωνικό Κλιματικό ΣχέδιοΚοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο (ΚΚΣ) Σχόλιο του χρήστη WWF Ελλάς | 17 Ιουλίου 2025, 12:44
  • Σχόλιο του χρήστη 'WWF Ελλάς' | 17 Ιουλίου 2025, 12:44

    Σχόλια WWF Ελλάς επί του εθνικού Κοινωνικού Κλιματικού Σχεδίου Το υπό διαβούλευση «Κοινωνικό και Κλιματικό Σχέδιο» (ΚΚΣ) της Αντιπροεδρίας της Κυβέρνησης αποτελεί ένα απολύτως περιγραφικό κείμενο, από το οποίο απουσιάζουν οι λεπτομέρειες που απαιτούνται από τον Κανονισμό (ΕΕ) 2023/955 (π.χ. από το Παράρτημα V που περιλαμβάνει υπόδειγμα προς τα κράτη-μέλη για τα σχέδια), δεν δίνονται επαρκή και ποσοτικοποιημένα στοιχεία και πίνακες, ενώ η αναφορά των μέτρων και επενδύσεων είναι αρκετά γενική (φαίνεται σαν απλή αναπαραγωγή των επιταγών του Κανονισμού). Αξίζει, επιπλέον, να σημειωθεί ότι η διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης ήταν αρκετά περιορισμένη, δεδομένης της μεγάλης σημασίας του εργαλείου αυτού για την υλοποίησης μιας δίκαιης μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα, με έμφαση στα ευάλωτα νοικοκυριά, τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους χρήστες μεταφορών. Ακολουθούν ορισμένες γενικές παρατηρήσεις: - Τα σχέδια πρέπει να προσδιορίζουν ορόσημα και στόχους, καθώς και ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση των μέτρων και των επενδύσεων (βλ. σελ. 4, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Καθοδήγηση σχετικά με τα κοινωνικά σχέδια για το κλίμα, C/2025/1597). Ενώ στον συγκεντρωτικό πίνακα δράσεων στο τέλος του Σχεδίου αναφέρονται όλες οι προβλεπόμενες δράσεις και η κατηγορία στην οποία εμπίπτουν (επένδυση ή μεταρρύθμιση), δεν υπάρχει καμία περαιτέρω εξειδίκευση ή πληροφορία για τον τρόπο υλοποίησης, ορόσημα, χρονοδιάγραμμα, ή εξειδικευμένη κατανομή των χρηματοδοτήσεων. - Δεν αναφέρεται από πού προέρχεται η εθνική συνεισφορά ύψους 25% στην εξασφαλισμένη χρηματοδότηση €4,783 δισ. Επίσης, όπως ορίζεται στον ανακεφαλαιωτικό πίνακα που περιλαμβάνεται στο Παράρτημα V του κανονισμού KTK, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναφέρουν το ποσοστό της εθνικής συνεισφοράς τους για κάθε τομέα. - Σύμφωνα και με την από 30/06/2025 παρουσίαση της Κυβέρνησης με τίτλο «Νέοι ευρωπαϊκοί πόροι 8+ δισ. ευρώ για το περιβάλλον, την ανάπτυξη, την καθημερινότητα και την κοινωνική συνοχή», (https://ypen.gov.gr/wp-content/uploads/2025/06/30-06-2026_%CE%A4%CE%91%CE%9C%CE%95%CE%99%CE%91-%CE%A3%CE%A5%CE%9D%CE%A4%CE%A5%CE%A0%CE%9F%CE%A5.pdf) στην υλοποίηση του ΚΚΣ εμπλέκονται περισσότερα Υπουργεία: Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Υπουργείο Ανάπτυξης, Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Στην εν λόγω παρουσίαση περιλαμβάνεται μια υποτυπώδης κατανομή αρμοδιοτήτων, ενώ στο Σχέδιο δεν γίνεται καμία σχετική αναφορά. - Στο άρθρο 24 του Κανονισμού προβλέπεται η διαδικασία παρακολούθησης της υλοποίησης του σχεδίου. Στο ΚΚΣ δεν υπάρχει κάποια αναφορά σε αρμόδια όργανα και διαδικασία υλοποίησης αυτής της υποχρέωσης. - Ενώ, με πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ, έγινε εκτενής συζήτηση με φορείς σχετικά με τον προσδιορισμό των κριτηρίων ευαλωτότητας για τα νοικοκυριά και τις μεταφορές, αυτό δεν φαίνεται να αποτυπώνεται στο Σχέδιο. Αναφέρονται κάποιοι αριθμοί ευάλωτων νοικοκυριών χωρίς καμία περαιτέρω πρόβλεψη και εξειδικευμένη πληροφορία για το πώς προέκυψαν, ποια κριτήρια εν τέλει χρησιμοποιήθηκαν, πώς ιεραρχήθηκαν κ.λπ. - Είναι απαραίτητη η «εκτίμηση του αριθμού και προσδιορισμό[ς] των ευάλωτων νοικοκυριών, των ευάλωτων πολύ μικρών επιχειρήσεων και των ευάλω­των χρηστών των μεταφορών» (άρθρο 6 παρ. 1 ε του Κανονισμού). Το ΚΚΣ περιορίζεται σε «εκτιμήσεις» αυτών δίνοντας απλά αόριστους αριθμούς (βλ. σελ. 12, 13, 17), χωρίς να παρουσιάζεται ο τρόπος υπολογισμού και χωρίς να δίνονται περαιτέρω πληροφορίες για τη βάση αυτών των εκτιμήσεων. - Σύμφωνα με τον Κανονισμό, «[τ]α κράτη μέλη πρέπει να αναλύουν τις επιπτώσεις αυτές [του ΣΕΔΕ2] στο κατάλληλο περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο (για κάθε κράτος μέλος), λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές ιδιαιτερότητες και παράγοντες όπως η πρόσβαση στις δημόσιες μεταφορές και τις βασικές υπηρεσίες, και προσδιορίζοντας τις περιοχές που πλήττονται περισσότερο», κάτι που επίσης φαίνεται να απουσιάζει από το ΚΚΣ, καθώς δεν γίνεται καμία ειδική αναφορά σε ευάλωτες περιοχές (π.χ. στο Κ2.1 γίνεται αναφορά σε «περιοχές στεγαστικής πίεσης» χωρίς περαιτέρω προσδιορισμό, ή στη Μ1.1 απλή αναφορά σε «περιοχές με ταυτόχρονα υψηλή πυκνότητα πληθυσμού και υψηλά επίπεδα μεταφορικής ευαλωτότητας») ή ανάλυση όσον αφορά το περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. - Η συμπληρωματικότητα με άλλα υφιστάμενα χρηματοδοτικά μέσα και μηχανισμούς αναφέρεται στο ΚΚΣ (σελ. 16), αλλά δεν επεξηγείται όπως απαιτείται (βλ. σελ. 5, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Καθοδήγηση σχετικά με τα κοινωνικά σχέδια για το κλίμα, C/2025/1597). - Δεν περιλαμβάνεται πουθενά στο Σχέδιο εξήγηση του πώς πρέπει να εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο οι ορισμοί της ενεργειακής φτώχειας και της φτώχειας στον τομέα των μεταφορών (σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 1 στ του Κανονισμού). - Το κοινωνικό σχέδιο για το κλίμα πρέπει να συνάδει με τις πληροφορίες και τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει το κράτος-μέλος σε διάφορα σχέδια και προγράμματα (άρθρο 6 παρ. 3 του κανονισμού KTK), π.χ. το σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής του κράτους μέλους, δ) το σχέδιο ανακαίνισης κτιρίων του κράτους μέλους σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2024/1275, και τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης (κανονισμός 2021/1056). Ωστόσο, κανένα από αυτά τα εργαλεία δεν αναφέρεται εντός του Σχεδίου, οπότε και δεν γίνεται σαφές με ποιον τρόπο θα συμβαδίζει με τις ισχύουσες δεσμεύσεις του κράτους στο πλαίσιο των ανωτέρω σχεδίων κ.λπ. - Απουσιάζει η επεξήγηση του τρόπου με τον οποίο τα μέτρα και οι επενδύσεις σκοπεύουν να ενισχύσουν την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία. - Όσον αφορά τα προβλεπόμενα από τον Κανονισμό κίνητρα για τη χρήση οικονομικά προσιτών και προσβάσιμων δημόσιων μεταφορών, στο Σχέδιο αναφέρονται δράσεις που θα αναβαθμίσουν το ιδιαίτερα δυσλειτουργικό δίκτυο μέσων σταθερής τροχιάς (π.χ. μέσω βελτίωσης της προσβασιμότητας), ωστόσο δεν προβλέπεται η παροχή οικονομικών κινήτρων στους χρήστες για ευρύτερη χρήση των ΜΜΜ. - Όσον αφορά την παροχή προσωρινής άμεσης εισοδηματικής στήριξης, η οποία είναι προαιρετική, σύμφωνα με τον Κανονισμό «θα πρέπει i) να αποσκοπεί στον μετριασμό των δυσμενών επιπτώσεων στο εισόδημα· ii) να παρέχει άμεση ανακούφιση σε ευάλωτα νοικοκυριά και ευάλωτους χρήστες των μεταφορών που αντιμετωπίζουν ενεργειακή φτώχεια και φτώχεια στον τομέα των μεταφορών· και iii) να συνοδεύει τα διαρθρωτικά μέτρα και τις επενδύσεις», ενώ θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στα μακροπρόθεσμα διαρθρωτικά μέτρα έναντι της βραχυπρόθεσμης και ad hoc άμεσης εισοδηματικής στήριξης. Στο υπό διαβούλευση Σχέδιο προτείνεται τα μέτρα της κατηγορίας αυτής να αφορούν επιδόματα ενοικίου και θέρμανσης, τα οποία ναι μεν είναι βραχυπρόθεσμα, αλλά αποτελούν επαναλαμβανόμενες δαπάνες του εθνικού προϋπολογισμού που ήδη είναι σε εφαρμογή, κατ’ αντίθεση των επιταγών του άρθρου 13 παρ. 2 του Κανονισμού. - Τέλος, δεν αναλύεται στο κείμενο πώς εφαρμόζεται η αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης», και ειδικότερα ανά μέτρο και επένδυση όπως απαιτεί ο Κανονισμός (βλ. και Ανακοίνωση της Επιτροπής C/2025/1596).