Αρχική Διαβούλευση του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης για το εθνικό Κοινωνικό Κλιματικό ΣχέδιοΚοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο (ΚΚΣ) Σχόλιο του χρήστη Αλέξανδρος Δημητρόπουλος | 18 Ιουλίου 2025, 15:31
  • Σχόλιο του χρήστη 'Αλέξανδρος Δημητρόπουλος' | 18 Ιουλίου 2025, 15:31

    Το παρακάτω σχόλιο επικεντρώνεται στην κατηγορία δράσεων ‘Μ4: Πράσινη μετακίνηση για νοικοκυριά’. Παρότι η περιγραφή της κατηγορίας αυτής είναι αρκετά γενική, όπως άλλωστε και των περισσότερων άλλων κατηγοριών, θα ήθελα να υποβάλω τα ακόλουθα σχόλια: 1. Παρότι παρουσιάζεται μόνο μια δράση στην κατηγορία αυτή (Μ4.1: “Χρηματοδοτική μίσθωση ηλεκτρικών οχημάτων από ευάλωτα νοικοκυριά”), το κείμενο αναφέρεται και στη στήριξη της επιτάχυνσης ‘της ανάπτυξης δημόσια προσβάσιμων υποδομών φόρτισης σε όλη την Ελλάδα με σκοπό τη χρήση των παραπάνω οχημάτων από τα μεταφορικά ευάλωτα νοικοκυριά χωρίς λειτουργικούς περιορισμούς’. Δεν είναι ξεκάθαρο στο παρόν κείμενο τι ποσοστό του προϋπολογισμού των 150+ εκ. Ευρώ, αφορά στην άμεση στήριξη της χρηματοδοτικής μίσθωσης ηλεκτρικών οχημάτων από ευάλωτα νοικοκυριά και τι ποσοστό στη στήριξη της επιτάχυνσης της ανάπτυξης των υποδομών φόρτισης, η οποία είναι προφανώς αναγκαία προϋπόθεση για την αποτελεσματική χρήση των ηλεκτρικών οχημάτων που θα μισθωθούν. Επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι η χρηματοδοτική στήριξη δικτύων φόρτισης είναι μακροπρόθεσμα πιο αποδοτικό μέτρο για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης από την άμεση στήριξη της αγοράς (ή μίσθωσης) ηλεκτρικών αυτοκινήτων μέσω επιδοτήσεων (βλ. https://www.aeaweb.org/articles?id=10.1257/pol.20190131 και https://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/689702?casa_token=s_3-VJ0gykkAAAAA%3A06pStd3mLaDSXlQX38b6_xHzUFe-IdMQvJ1ZroX48mcIDgIKikCyJTm2BnxFQAamsOqLqxsikUvU), οπότε είναι μια δράση η οποία χρήζει ιδιαίτερης σημασίας. Δεδομένου των στόχου του ΚΚΣ για τη στήριξη των μεταφορικά ευάλωτων νοικοκυριών, είναι σημαντικό η στήριξη του δικτύου (ταχυ)φορτιστών που θα χρηματοδοτηθεί από αυτό να επικεντρωθεί στις περιοχές που διαμένουν τα νοικοκυριά αυτά. 2. Εντύπωση προκαλεί ο χαρακτηρισμός της δράσης αυτής στο κείμενο ως ‘πιλοτικής’, καθώς κι ότι ο αριθμός των επωφελούμενων νοικοκυριών από αυτή περιορίζεται στις 10 χιλιάδες. Στο πλαίσιο αυτό είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς γιατί μια πιλοτική δράση που αφορά στη στήριξη 10 χιλιάδων μεταφορικά ευάλωτων νοικοκυριών έχει μεγαλύτερο προϋπολογισμό από δράσεις που όχι μόνο μπορούν να επωφελήσουν πολύ περισσότερα ευάλωτα νοικοκυριά, αλλά και να προσφέρουν κίνητρο για τη μείωση της χρήσης των αυτοκινήτων μέσω της προσφοράς πιο βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων. Τα οφέλη των τελευταίων δεν περιορίζονται σε περιβαλλοντικά και κλιματικά, αλλά και στην εξοικονόμηση πολύτιμου χρόνου (μέσω της μείωσης της κυκλοφοριακής συμφόρησης), και στη βελτίωση της δημόσιας υγείας (μέσω της μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των τροχαίων ατυχημάτων, αλλά και την αύξηση της σωματικής άσκησης). Για παράδειγμα, οι δράσεις στην κατηγορία Μ3: ‘Υποδομές για προώθηση βιώσιμης κινητικότητας’ και στην κατηγορία Μ1: ‘Ενίσχυση στόλου αστικών λεωφορείων με μέριμνα για πιο ευάλωτους’ έχουν προϋπολογισμούς της τάξης των 100 εκ. Ευρώ, έναντι 150 εκ. της δράσης Μ4. 3. Δεν είναι σαφές ούτε πως έχει υπολογισθεί ο αριθμός των νοικοκυριών που θα επωφεληθούν από τη δράση αυτή (10 χιλιάδες), ούτε ποιο είναι το μέσο αναμενόμενο ποσό στήριξης ανά νοικοκυριό. Μια στήριξη της τάξεως των 15000 Ευρώ ανά νοικοκυριό που θα προέκυπτε από μια απλή διαίρεση του προϋπολογισμού με τον αριθμό των επωφελούμενων νοικοκυριών (και χωρίς τον συνυπολογισμό των δαπανών για το δίκτυο φόρτισης) είναι πολύ μεγαλύτερη από τη στήριξη που προβλέπεται από άλλα σχεδιαζόμενα ή προτεινόμενα προγράμματα κοινωνικής μίσθωσης ηλεκτρικών αυτοκινήτων, τα οποία κυμαίνονται μεταξύ 5 και 7 χιλιάδων Ευρώ ανά αυτοκίνητο ( βλ. π.χ. https://www.economie.gouv.fr/actualites/voitures-electriques-le-leasing-social-fait-son-retour-le-30-septembre# και https://www.transportenvironment.org/articles/social-leasing-how-low-price-evs-can-help-transport-vulnerable-drivers). Μια τέτοια μείωση της στήριξης ανά αυτοκίνητο θα μπορούσε να οδηγήσει στο διπλασιασμό ή και τριπλασιασμό των νοικοκυριών που θα επωφεληθούν από το πρόγραμμα. 4. Δεν είναι ξεκάθαρο από το κείμενο αν η στήριξη χρηματοδοτικής μίσθωσης θα παρέχεται μόνο για ηλεκτρικά οχήματα ή και για υβριδικά με χαμηλούς ρύπους. Αν περιλαμβάνεται και η δεύτερη κατηγορία θα ήταν χρήσιμο να διευκρινιστεί με τι κριτήρια θα καθορισθούν τα υβριδικά αυτοκίνητα που θα είναι επιλέξιμα (π.χ. μόνο plug-in υβριδικά ή και υβριδικά χωρίς δυνατότητα (εξωτερικής) φόρτισης, ανώτατο όριο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, κλπ.). Στην περίπτωση των plug-in υβριδικών, είναι σημαντικό για τη συνεισφορά τους στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα να κινούνται το δυνατόν περισσότερο με ηλεκτρική ενέργεια. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, είναι καθοριστικής σημασίας η επιτάχυνση της διεύρυνσης του δικτύου φορτιστών, ειδικά στις περιοχές διαμονής των μεταφορικά ευάλωτων νοικοκυριών. 5. Το κείμενο δεν αναφέρεται σε κριτήρια πέρα των εισοδηματικών με τα οποία θα επιλεχθούν τα νοικοκυριά που θα επωφεληθούν από τη στήριξη της χρηματοδοτικής μίσθωσης ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Για την αύξηση της οικονομικής και κλιματικής αποδοτικότητας της δράσης, αλλά και για τη συμπερίληψη το δυνατόν περισσότερων ευάλωτων νοικοκυριών σε αυτή, κάποια κριτήρια που θα μπορούσαν να ληφθούν συνδυαστικά υπόψιν είναι: - Προτεραιότητα σε νοικοκυριά με αυξημένες μεταφορικές ανάγκες (κοινώς που κάνουν πολλά χιλιόμετρα το χρόνο). Η αντικατάσταση ενός συμβατικού με ηλεκτρικό όχημα σε αυτή την περίπτωση είναι ιδιαιτέρως συμφέρουσα για δύο λόγους. Πρώτον, τα νοικοκυριά αυτά είναι πιο ευάλωτα από το ΣΕΔΕ2, και η οικονομική ελάφρυνση που θα έχουν από τη μίσθωση ενός ηλεκτρικού οχήματος θα είναι αναλογικά μεγαλύτερη από αυτή που θα έχουν νοικοκυριά που κάνουν λιγότερα χιλιόμετρα. Δεύτερον, τα κλιματικά και περιβαλλοντικά οφέλη αυξάνονται αναλογικά με τον αριθμό των συμβατικών χιλιομέτρων που αντικαθίστανται από ηλεκτρικά. - Μίσθωση ηλεκτρικού αυτοκινήτου ως αντικατάσταση παρόντος οχήματος κι όχι ως προσθήκη επιπλέον οχήματος στο νοικοκυριό. Όσο παλαιότερα, πιο ρυπογόνα και λιγότερο ενεργειακά αποδοτικά το οχήματα που αντικαθίστανται – κι όσο πιο πολλά χιλιόμετρα μπορούν ακόμα να γράψουν – τόσο πιο οικονομικά, περιβαλλοντικά και κλιματικά αποδοτική θα είναι η δράση. Υπάρχει προφανώς και η επιλογή της σύνδεσης της αντικατάστασης ρυπογόνων αυτοκινήτων με ένα σύστημα απόσυρσης κι ανακύκλωσης τους. - Πρόβλεψη ώστε το ηλεκτρικό όχημα που θα μισθωθεί να μην είναι απαραιτήτως καινούργιο, αλλά να μπορεί να είναι και αρίστης κατάστασης μεταχειρισμένο. Με αυτό τον τρόπο και μειώνεται το κόστος της μίσθωσης ανά όχημα, και διευκολύνεται η μίσθωση πιο ευρύχωρων ηλεκτρικών αυτοκινήτων (για μεγαλύτερες οικογένειες) με σχετικά μεγάλη αυτονομία, και αναπτύσσεται ταχύτερα η αγορά μεταχειρισμένων ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Με εκτίμηση, Αλέξανδρος Δημητρόπουλος Οικονομολόγος, ερευνητής