Αρχική Οργάνωση και λειτουργία φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχώνΑΡΘΡΟ 1 ΠροοίμιοΣχόλιο του χρήστη Μπούσμπουρας Δημήτρης | 18 Νοεμβρίου 2017, 11:46
  • Σχόλιο του χρήστη 'Μπούσμπουρας Δημήτρης' | 18 Νοεμβρίου 2017, 11:46

    Οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ) είχαν δημιουργηθεί σε μια ενδιάμεση κατάσταση της διεθνούς πρακτικής που προβλέπει συνήθως Εθνικά και Περιφερειακά Πάρκα που διοικούνται αντίστοιχα από το κράτος και περιφερειακούς φορείς. Εδώ επιλέχτηκε οι ΦΔΠΠ είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ). Το αποτέλεσμα στην πράξη (το έζησα ως μέλος ΔΣ φορέα – εκπρόσωπος των περιβαλλοντικών οργανώσεων- για 12 χρόνια) περιείχε τα αρνητικά του δημοσίου και τα αρνητικά του ιδιωτικού τομέα. Προσλήψεις με ΑΣΕΠ και στην συνέχεια έλλειψη αξιολόγησης, δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία στο προσωπικό στις περισσότερες περιπτώσεις και πολύ λίγες ή περιορισμένες αρμοδιότητες ελέγχου και επιβολής ποινών. Το κράτος μετά από πιέσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προχωρήσει το 2003 στην θεσμοθέτηση των Προστατευόμενων Περιοχών (Π.Π.) σε μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού του συστήματος ώστε να διατηρηθεί το φυσικό περιβάλλον και η βιοποικιλότητα. Δημιουργήθηκαν 28 φορείς διαχείρισης που περιλαμβάνουν τους Εθνικούς Δρυμούς, τους διεθνώς προστατευόμενους υγροτόπους με την συνθήκη Ramsar και πολλές περιοχές του δικτύου NATURA 2000. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις το υποδέχτηκαν πολύ θετικά καθώς οι Εθνικοί Δρυμοί και οι υγρότοποι μέχρι τότε δεν είχαν μια δομή να τους υποστηρίζει και παρακολουθούσαμε την υποβάθμιση των περιοχών και την απώλεια ειδών. Φάνηκε με τον νέο θεσμό ότι θα υπήρχε μια προσέγγιση παρόμοια με τα Εθνικά Πάρκα σε άλλες χώρες που εποπτεύονται κατευθείαν από το Υπουργείο Περιβάλλοντος ή τα Περιφερειακά Πάρκα στην Δυτ. Ευρώπη όπου οι τοπικές κοινωνίες μετέχουν περισσότερο στην διοίκηση. Τελικά επιλέχτηκε ένα υβριδικό μοντέλο με Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών – Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου διοικούμενα από ΔΣ στην σύνθεση των οποίων μετείχαν εκπρόσωποι του κεντρικού κράτους, των περιφερειών, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Περιβαλλοντικών οργανώσεων και τοπικών παραγωγικών φορέων, χωρίς όμως καθοριστικές αρμοδιότητες όπως η φύλαξη. Ο κύριος στόχος του Υπουργείου Περιβάλλοντος ήταν να διασφαλιστεί η απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων για το φυσικό περιβάλλον και την βιοποικιλότητα. Δημιούργησε τους ΦΔΠΠ χωρίς να τους παρέχει όλα τα νομικά εφόδια. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα Προεδρικά Διατάγματα με τις ρυθμίσεις των ζωνών εντός των Π.Π. δεν εκδόθηκαν στις περισσότερες περιοχές. Τα ΔΣ των ΦΔΠΠ είναι ίσως τα μόνα μη αμειβόμενα ΔΣ στο ευρύτερο δημόσιο. Παρ’ όλα αυτά λειτούργησαν και στελεχώθηκαν ικανοποιητικά κυρίως χάρις στις προσπάθειες των προέδρων και ορισμένων εκπρόσωπων των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που πίστεψαν στον θεσμό. Το ενδιαφέρον στην προσπάθεια αυτή ήταν η σύγκλιση συμφερόντων για την διατήρηση της φύσης και την ανάδειξη των περιοχών. Πολύ περισσότερα πράγματα θα είχαν γίνει αν δεν υπήρχε η ανούσια γραφειοκρατία του υπουργείου και η έλλειψη θεσμικού πλαισίου. Με το Σχέδιο νόμου επιχειρείται η κάλυψη του συνόλου των προστατευόμενων περιοχών NATURA της χώρας. 446 περιοχές θα ενταχθούν σε 28 υπάρχοντες ΦΔΠΠ και 7 νέους που θα δημιουργηθούν. Προφανώς «λύνεται» το ζήτημα της ελλιπούς κάλυψης. Αυτό όμως μόνο σε τυπικό επίπεδο καθώς: • Οι υπάρχοντες ΦΔΠΠ μετά βίας μπορούσαν να ανταπεξέλθουν των αρμοδιοτήτων τους. Η γνωμοδότηση π.χ. στην διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων είναι πολύ αμφίβολο αν θα μπορέσει να καλυφθεί, λόγω περιορισμένου προσωπικού και χρόνου. • Οι αρμοδιότητες είναι κυρίως συμβουλευτικές στις υπάρχουσες υπηρεσίες. • Οι φύλακες των ΦΔΠΠ έχουν καθήκοντα φύλαξης αλλά όπως και το σύνολο των υπαλλήλων των ΦΔΠΠ έχουν λιγότερες αρμοδιότητες από την Ομοσπονδιακή Θηροφυλακή (τους πραιτοριανούς δηλαδή) των Kυνηγετικών Ομοσπονδιών. Θα έπρεπε το σύνολο του προσωπικού των ΦΔΠΠ να έχει τα ελάχιστα προανακριτικά καθήκοντα που παρανόμως έχουν δοθεί στους ομοσπονδιακούς θηροφύλακες. Και αν υπήρχε πραγματικά βούληση για προστασία θα έπρεπε αυτό το σώμα να ενταχθεί (όπως και τα αντίστοιχα έσοδα από τις άδειες θήρας) στην δασική υπηρεσία και τους ΦΔΠΠ. • Οι νέες εκτάσεις αρμοδιότητας κάθε ΦΔΠΠ είναι τεράστιες και τα διαθέσιμα κονδύλια για μετακινήσεις ελάχιστα, ήδη μερικοί ΦΔΠΠ έχουν παροπλίσει οχήματα που διαθέτουν γιατί δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα ασφάλιστρα ή τα καύσιμα. • Η δυνατότητα για παραρτήματα που δίνει ο νόμος στην πράξη θα μείνει ανενεργός. Το πολύ - πολύ να αποτελέσουν ορισμένα από αυτά χώρους για την κίνηση φυλάκων και ξεναγών σε απομακρυσμένες από την έδρα ΠΠ. • Τα ΠΔ για τις ΠΠ θα εκδοθούν στην καλύτερη των περιπτώσεων μετά από 3 χρόνια (μετά δηλαδή την εκπόνηση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών και Σχεδίων Διαχείρισης με την διαδικασία που ξεκίνησε πρόσφατα). • Το σχήμα λειτουργίας των ΠΠ όπως διαμορφώνεται είναι κεντρικά ελεγχόμενο (όπως ήταν πάντα, παρά και ίσως λόγω της υιοθέτησης ΝΠΙΔ). Επιβάλλεται συνεπώς η ανάπτυξη επαρκούς κεντρικής δομής για τις ΠΠ στο Υπουργείο Περιβάλλοντος για να μπορέσει να λειτουργήσει. Αυτό δεν προβλέπεται από το Σχέδιο Νόμου. • Το σχήμα που εφαρμόζεται σε άλλες χώρες για έσοδα των ΦΔΠΠ από παραγωγικές δραστηριότητες δεν έχει όμως εξεταστεί. Όπως πχ η εκχώρηση της μίσθωσης υγροτόπων για την αλιεία ή και την δασοπονία σε ορισμένες περιπτώσεις. Μερικά θετικά: • Πρόεδρος του Δ.Σ. ορίζεται πρόσωπο με αναγνωρισμένη επιστημονική επάρκεια, εμπειρία και ενεργό δράση σε ζητήματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος (κάτι αυτονόητο που δεν ίσχυε μέχρι σήμερα). • Ο περιορισμός σε 7 των μελών των ΔΣ περιορίζει τα μεγάλα σχήματα που στην πράξη δεν ήταν λειτουργικά και τα μέλη δεν αισθάνονταν ταύτιση με τον θεσμό. Η πρόβλεψη για συμβουλευτική επιτροπή δίνει την δυνατότητα συμμετοχής πολλών φορέων και τοπικών κοινωνιών. • Επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Περιβάλλοντος (μέχρι τώρα ήταν μόνο τα κοινοτικά κονδύλια και όταν τελείωσαν από το Πράσινο ταμείο). Τα πολλαπλά οφέλη από την ύπαρξη των ΠΠ (μεταξύ των οποίων και οικονομικά από τα έσοδα από τον ειδικό τουρισμό με πολλά δις ετησίως) αναγνωρίζονται έμμεσα με αυτόν τον τόπο. Αυτό όμως το μέτρο φαίνεται στις παρούσες συνθήκες να είναι περισσότερο ευχή και οι ΦΔΠΠ θα φυτοζωούν.