• Σχόλιο του χρήστη 'ΠΑΝΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΓΙΑΝΝΗΣ' | 26 Μαΐου 2011, 12:46

    Πλατφόρμα Τεχνολογίας και Καινοτομίας για την Ελληνική Υδατοκαλλιέργεια Θεματική Ενότητα – Αλληλεπιδράσεις με το Περιβάλλον ________________________________________ Mε αφορμή την ίδρυση της Πλατφόρμας Τεχνολογίας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Υδατοκαλλιέργειας (EATiP–www.eatip.eu) ο κλάδος της Ελληνικής Υδατοκαλλιέργειας ανέπτυξε μια κλαδική προσπάθεια για την ίδρυση της Πλατφόρμας Τεχνολογίας και Καινοτομίας της Ελληνικής Υδατοκαλλιέργειας (HATiP). Μέλη της Ένωσης είναι μέχρι σήμερα: α. Επαγγελματίες της Ελληνικής Υδατοκαλλιέργειας και Πανεπιστημιακοί / Ερευνητές. β. Επιχειρήσεις δημόσιες ή ιδιωτικές, οποιασδήποτε νομικής μορφής με δραστηριότητες στην αλυσίδα αξίας της Ελληνικής Υδατοκαλλιέργειας όπως και χρηματοοικονομικά ιδρύματα που έχουν ενδιαφέρον στην Ελληνική υδατοκαλλιέργεια. γ. Οργανισμοί (Ερευνητικά κέντρα Δημόσια ή ιδιωτικά/ Πανεπιστήμια / Ιδρύματα / Φορείς) που ασχολούνται ενεργά με την Ελληνική Υδατοκαλλιέργεια. δ. Μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, Επαγγελματικές Ενώσεις, Σύνδεσμοι και Δημόσιοι Υπηρεσίες και Οργανισμοί. Η Ελληνική Πλατφόρμα Τεχνολογίας και Καινοτομίας για την Υδατοκαλλιέργεια έχει αναλάβει μια σειρά πρωτοβουλιών για: • Να χτίσει γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ της βιομηχανίας και της ερευνητικής και ακαδημαϊκής κοινότητας • Να αναπτύξει ένα ξεκάθαρο διάφανο όραμα για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία στην ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια • Να καθορίσει ξεκάθαρους εθνικούς ερευνητικούς στόχους που θα υποστηρίξουν τη βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου • Να διαμορφώσει τη στρατηγική για την επίτευξη των στόχων και να μορφοποιήσει το πλάνο υλοποίησης. • Να ενεργοποιήσει υφιστάμενους μηχανισμούς (ή/και να αναπτύξει νέους) για τη διάχυση της επιστημονικής γνώσης. • Να διασφαλίσει την ενεργή συμμετοχή της βιομηχανίας, των ερευνητικών υποδομών και άλλων συναφών με τον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας φορέων σε Ευρωπαϊκά, διαπεριφερειακά, εθνικά ή περιφερειακά προγράμματα. Ο στόχος της HATiP είναι να αναπτύξει μέχρι τον Οκτώβρη του 2011 στα πλαίσια του Παγκόσμιου Συνεδρίου της EUROPEAN AQUACULTURE SOCIETY στη Ρόδο, τους βραχυπρόθεσμους (μέχρι το 2015), και να αναπτύξει τις αρχές για τους μεσοπρόθεσμους (μέχρι το 2020) και τους μακροπρόθεσμους (μέχρι το 2030) στόχους και προτεραιότητες για την Έρευνα στην Μεσογειακή θαλασσοκαλλιέργεια. Αυτό θα επιτευχθεί τόσο με την λειτουργία επιτροπών εργασίας ερευνητών και στελεχών υδατοκαλλιέργειας αλλά και με τον σχολιασμό ειδικών κειμένων που θα βγουν άμεσα σε διαβούλευση από την Ευρωπαϊκή πλατφόρμα. Τα καινοτόμο στοιχείο είναι ότι για πρώτη φορά κινητοποιούνται μέσα σε αυτό το νέο πλαίσιο όλες οι δημιουργικές δυνάμεις που αποτελούν τη μηχανή ανάπτυξης του κλάδου. Χώρες σαν τη Νορβηγία έχουν απαντήσει σε αυτή την πρόκληση και έχουν καταφέρει να βάλουν το όραμα για το μέλλον του κλάδου σαν κύρια κρατική πολιτική για τη Νορβηγία. Η ερευνητική και ακαδημαϊκή κοινότητα είχε τα τελευταία χρόνια αποκοπεί από τη βιομηχανία αλλά τώρα δίνεται μια νέα ευκαιρία ανοιχτού διαλόγου. Η Ελλάδα ήταν μέχρι πρόσφατα στην πρωτοπορία στην έρευνα και τη γνώση για τις υδατοκαλλιέργειες αν λάβουμε υπόψη και τις λύσεις που δόθηκαν πρακτικά σε εταιρείες λύνοντας ουσιαστικά όλα τα θέματα παραγωγής. Αφήσαμε όμως μεγάλα κενά στην προώθηση και συσκευασία που τα πληρώσαμε με τις δυο τελευταίες κρίσεις στην αγορά. Σήμερα ο κλάδος έχει λύσει τα θέματα παραγωγής και συχνά με χαμηλότερο κόστος παραγωγής αλλά η ερευνητική πρωτοπορία έχει περάσει πλέον σε άλλες χώρες λόγω μεγαλύτερης χρηματοδότησης στην Έρευνα. Το εγχείρημα αυτό είναι πολύ φιλόδοξο και στόχο έχει να βρεθούν ερείσματα στην κοινωνία και την πολιτεία γιατί περιλαμβάνει με διάφανο και δημοκρατικό τρόπο όλους όσους ενδιαφέρονται για το μέλλον της Ελληνικής και Μεσογειακής Υδατοκαλλιέργειας. Τα μέλη της HATiP συμμετέχουν σε εννέα θεματικές ενότητες με στόχο να αναπτύξουν το όραμα και την στρατηγική agenda για την έρευνα για την Ελληνική υδατοκαλλιέργεια. • ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ-ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ-ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ&ΥΓΕΙΑ • ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ και ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ • ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ • ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΩΝ • ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ • ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ • ΙΧΘΥΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ και ΕΥΖΩΙΑ • ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ και ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ • ΕΙΚΟΝΑ ΚΛΑΔΟΥ- MARKETING - ΕΡΕΥΝΑ ΑΓΟΡΑΣ - ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ – ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΑΓΟΡΩΝ Ο Κλάδος της ιχθυοκαλλιέργειας κατέχει ηγετική θέση στη Μεσόγειο στην παραγωγή τσιπούρας και λαβρακιού με χαρακτηριστικό του τον έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό, με το 75% περίπου να προωθείται σε αγορές του εξωτερικού συμβάλλοντας σημαντικά στο ισοζύγιο ιχθυηρών και στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν. Οι Ελληνικές εξαγωγές επεκτείνονται διαρκώς και σε αγορές εκτός των κλασικών αγορών της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Γαλλίας. Τα Ελληνικά ψάρια με υψηλή διατροφική αξία, ποιότητα και υγιεινή έχουν κατακτήσει κυρίαρχη θέση στο πιάτο του Ευρωπαίου καταναλωτή παίζοντας σημαντικό ρόλο στην στροφή του προς τη ‘Μεσογειακή Διατροφή’. ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Έρευνες τα τελευταία 40 χρόνια έχουν δείξει ότι η Μεσογειακή δίαιτα, και ειδικότερα η παραδοσιακή Κρητική δίαιτα, αποτελεί το πλέον υγιεινό τρόπο διατροφής παγκοσμίως. Βασικό συστατικό της δίαιτας αυτής είναι η συχνή κατανάλωση ψαριού, προσφέροντας στον οργανισμό τα ω-3 λιπαρά οξέα που είναι απαραίτητα για τη σωματική και ψυχοκινητική ανάπτυξη των παιδιών και για την πρόληψη των χρόνιων νοσημάτων. Υπό το πρίσμα αυτό, η τσιπούρα και το λαβράκι Ελληνικής Ιχθυοκαλλιέργειας αποτελούν ένα πραγματικά ξεχωριστό προϊόν μέσα στο ευρύ φάσμα των προσφερόμενων προϊόντων υγιεινής διατροφής. Τεράστια σημασία όμως έχουν τα συστατικά αυτά ( EPA & DHA ) στην ανάπτυξη και φυσιολογική λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου αφού η συγκέντρωσή τους στον εγκέφαλο είναι σε ποσοστό άνω του 50% του συνόλου των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων. Συγκριτική ανάλυση της σύστασης των προϊόντων της Ελληνικής Ιχθυοκαλλιέργειας καταδεικνύει την υψηλή διατροφική αξία αυτών, σε σχέση με άλλα προϊόντα ζωικής προέλευσης. Το ποσοστό πρωτεΐνης, ανά 100 gr προϊόντος, είναι εφάμιλλο των άλλων ζωικών προϊόντων, με λιγότερα όμως λιπαρά από τα περισσότερα από αυτά. Η ιδιαίτερη διατροφική αξία τους έγκειται κυρίως στο γεγονός ότι επί του συνόλου των λιπαρών, το ¼ αποτελείται από τα σημαντικά, για την ανθρώπινη υγεία, πολυακόρεστα, ωμέγα-3, λιπαρά οξέα. Πρόσφατα αυτή η ποιότητα και η θετική επίδραση των πολυακόρεστων λιπαρών Ωμέγα 3 της τσιπούρας και του λαβρακιού ιχθυοκαλλιέργειας στην υγεία της καρδιάς μας αναγνωρίστηκε με θετική γνωμοδότηση από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των τροφίμων (EFSA Journal 2010;8(10):1796). Με τη θετική επιστημονική γνωμοδότηση της EFSA, στα πλαίσια του άρθρου 13 (1) του Κανονισμού ΕΕ 1924/2006, έγινε το πρώτο εξαιρετικά σημαντικό πρώτο βήμα στον προτεινόμενο ισχυρισμό υγείας (ID 1317) ο οποίος θα πρέπει να επικυρωθεί επίσημα από την Ε.Ε με την έκδοση συγκεκριμένου Κανονισμού (Ε.Κ) μέσα στο 2011. Η EFSA (το αρμόδιο γνωμοδοτικό όργανο της Ε.Ε για την ασφάλεια τροφίμων) συστήνει*: «Η Πρόσληψη 250mg EPA και DHA την ημέρα στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής συμβάλει στη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας της καρδιάς , πρόσληψη 2g EPA και DHA την ημέρα συμβάλουν στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων τριγλυκεριδίων στο αίμα και 3g EPA και DHA την ημέρα συμβάλουν στη διατήρηση της φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης» * EFSA Journal 2009; 7(9):1263 ; EFSA Journal 2010;8(10):1796 Στο πλαίσιο αυτό ο Κλάδος των θαλασσοκαλλιεργειών (ΣΕΘ και ΠΑΝΕΜΙ) συστήνουν: «Η κατανάλωση τσιπούρας και λαβρακιού ιχθυοκαλλιέργειας δύο φορές τη βδομάδα στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής συμβάλει στην διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας της καρδιάς» «Η Κατανάλωση 250γρ φιλέτου τσιπούρας και λαβρακιού ιχθυοκαλλιέργειας καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες μας σε EPA-DHA και αποδεδειγμένα βοηθάει στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων τριγλυκεριδίων στο αίμα και στη διατήρηση της φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης». ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ – ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ – ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΠΟΜΟΝΩΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Η παραγωγική διαδικασία σε μια μονάδα θαλασσοκαλλιέργειας είναι δραστηριότητα ιδιαίτερα λεπτή που απαιτεί την συνεχή παρουσία εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού. Οι επιστήμονες που απασχολούνται σε αυτά είναι οι Ιχθυολόγοι, πτυχιούχοι των διαφόρων τμημάτων και των δύο κατευθύνσεων της Ανώτατης Εκπαίδευσης, Πανεπιστημιακής και Τεχνολογικής, πολλοί εκ των οποίων έχουν πέρα από τις βασικές τους σπουδές (κυρίως ιχθυολογίας, βιολογίας ή γεωπονίας) και μεταπτυχιακή εμπειρία σε ότι αφορά τα ψάρια, την διασφάλιση της ποιότητας του προϊόντος, την προστασία του περιβάλλοντος, κ.α. Η ευρωπαϊκή υδατοκαλλιέργεια και οι σχετικές δραστηριότητές της απασχολούν σήμερα περίπου 80.000 άτομα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, η πλειοψηφία αυτών βρίσκεται στην Ισπανία, Ελλάδα, Γαλλία, Σκωτία και Ιρλανδία. Αυτό σημαίνει ότι περίπου η υδατοκαλλιέργεια απασχολεί το 20% του συνολικού ευρωπαϊκού τομέα της αλιείας (συμπεριλαμβανομένης της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της επεξεργασίας) και αντιστοιχεί στον αριθμό των 3,3 απασχολούμενων σε κάθε 10.000 άτομα ενεργού ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού. Βραχυπρόθεσμος στόχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν η προσθήκη ακόμη 10.000 ατόμων πλήρους απασχόλησης. ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η βιωσιμότητα της υδατοκαλλιέργειας εξαρτάται από την καλή διαχείριση, την αρμονία με τη φύση και τη στενή συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες που στα 20 τελευταία χρόνια έχουν δει ιδιαίτερα θετικές επιδράσεις στην ανάπτυξη των τοπικών οικονομιών και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Η γνώση των θαλασσίων περιβαλλοντικών απαιτήσεων για την εξασφάλιση βιώσιμου μέλλοντος είναι βασικό στοιχείο στην στρατηγική εκτροφής ψαριών που στοχεύει να απαντά σε όλες τις ανησυχίες του καταναλωτή και της κοινωνίας. Τις τελευταίες εβδομάδες το πολύ-αναμενόμενο σχέδιο χωροταξικού σχεδιασμού για την υδατοκαλλιέργεια βρίσκεται σε διαβούλευση και έχει ξεκινήσει μια γόνιμη συζήτηση προκειμένου να προσδιοριστούν οι παράκτιες περιοχές που αφιερώνονται στην ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας σε σχέση με άλλες περιοχές που αφιερώνονται σε άλλους χρήστες παράκτιας ζώνης (αναψυχή, τουρισμός). Η Ελλάδα είναι ευλογημένη με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε σχέση με όλες τις χώρες της Μεσογείου. Η Ελλάδα έχει 5 φορές μικρότερη παραγωγή σε σχέση με την Αίγυπτο που είναι η μεγαλύτερη παραγωγός υδατοκαλλιεργειών στην Μεσόγειο. Παρά την μικρή της έκταση (7,5 φορές μικρότερη) έχει 5,5 φορές μακρύτερη ακτογραμμή με 13.500 χιλιόμετρα και κατά συνέπεια σημαντικές δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης ιδιαίτερα της θαλασσοκαλλιέργειας εφόσον χωροθετηθούν κατάλληλα οι περιοχές για την ανάπτυξη υδατοκαλλιέργειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αδειοδοτημένες περιοχές για θαλασσοκαλλιέργεια έχουν σήμερα έκταση 7,8 τετραγωνικά χιλιόμετρα που είναι 2,2 φορές μικρότερη από την έκταση που καταλαμβάνει ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών. Το χωροταξικό σχέδιο των υδατοκαλλιεργειών έφερε στην επιφάνεια το μεγάλο πρόβλημα της χρήσης της παράκτιας ζώνης με αντιπαραθέσεις από όσους επενδύουν στον τουρισμό και τοπικούς συλλόγους που συχνά προτιμούν την τσιμεντοποίηση και την περίφραξη της ακτής με τα all inclusive resorts σε σχέση με την ένταξη της ιχθυοκαλλιέργειας στο αναπτυξιακό μίγμα της περιοχής τους. Η αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού και ταχεία μείωση της διαθεσιμότητας των υδατικών πόρων θα μας αναγκάσει να καταφύγουμε στην παραγωγή ζωικής πρωτεΐνης από την θάλασσα (Duarte et al. 2009). Η οικονομική κρίση που βιώνουμε έχει αποδείξει ότι η Ελλάδα έχει ξεχάσει να παράγει και απλά καταναλώνει βασισμένη ασυνήθιστα στη βιομηχανία του τουρισμού. Οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να πρέπει να επιλέξουν τη στρατηγική ανάπτυξης των περιοχών τους αφού γνωρίσουν τις δυνατότητες κάθε κλάδου αποφεύγοντας τις δαιμονοποιήσεις. Σειρά Ευρωπαϊκών και Ελληνικών Ερευνητικών προγραμμάτων έχουν αποδείξει ότι πέρα από τις επιπτώσεις στο βένθος και στα λιβάδια της Posidonia oceanica στην τοποθεσία των μονάδων δεν έχουν βρεθεί επιπτώσεις στην ποιότητα του νερού με την έννοια του ευτροφισμού. Άλλες ερευνητικές εργασίες έχουν σύνδεση την ύπαρξη ιχθυοκαλλιεργειών σε μια περιοχή με αύξηση της βιομάζας και συχνά της ποικιλότητας των αλιευμάτων των τοπικών παράκτιων αλιέων. Η κατάλληλη χωροθέτηση των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας θα πρέπει να εξασφαλίζει την επαρκή ανανέωση του νερού, να αποφεύγει θέσεις κοντά σε λιβάδια Posidonia, να προβλέπει επαρκές βάθος και απόσταση από την ακτή και καθαρά νερά χωρίς πετρελαιοειδή και λύματα. Χαιρετίζουμε το νέο χωροταξικό πλαίσιο για τις υδατοκαλλιέργειες γιατί καθορίζει το πλαίσιο ανάπτυξης της παράκτιας ζώνης, επιβάλει αυστηρή επιτήρηση της ανάπτυξης της υδατοκαλλιέργειας, ορίζει προγράμματα παρακολούθησης, αποτελεί έδαφος για την ανάπτυξη περαιτέρω ερευνητικών προγραμμάτων για τις αλληλεπιδράσεις της ιχθυοκαλλιέργειας και του θαλάσσιου περιβάλλοντος αλλά ταυτόχρονα προστατεύει τον κλάδο και τον ορίζει σαν ισάξιο χρήστη της παράκτιας ζώνης αυξάνοντας τη διαφάνεια και αποφεύγοντας τις συγκρούσεις στην παράκτια ζώνη. Ελπίζουμε το νέο σχέδιο χωροταξικού σχεδιασμού όταν επεξηγηθεί με λεπτομέρειες θα καθησυχάσει τις ανησυχίες των τοπικών κοινωνιών αφού στόχος του είναι η απόλυτα ελεγχόμενη παραγωγή, η οργάνωση και η διαφάνεια σε τοπικό επίπεδο και οι συνεχείς έλεγχοι των περιβαλλοντικών παραμέτρων σε επίπεδο μονάδων. ΝΕΑ ΕΙΔΗ – ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΨΑΡΙΑ – ΝΕΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ / ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ – ΕΡΕΥΝΑ Στις Ελληνικές θαλασσοκαλλιέργειες , η τσιπούρα και το λαβράκι αντιστοιχούν σε περισσότερο από το 95% της συνολικής παραγωγής . Τα υπόλοιπα είδη ψαριών παράγονται σε μικρές ποσότητες. • Φαγκρί (pagrus pagrus) • Μυτάκι (puntazzo puntazzo) • Λυθρίνι (paguellus erythrinus) • Σαργός (diplodus sargus) • Κυανόπτερος τόνος Ατλαντικού (thynnus thynnus) • Γλώσσα (solea solea, solea senegalensis) • Κέφαλος (mugil cephalus) • Συναγρίδα (dentex dentex) • Συκιός (sciaena umbra) • Κρανιός (Argyrosomous regius) Νέα είδη, όπως το φαγκρί και η χιόνα, έχουν βγει στην παραγωγή. Έχουν μάλιστα πωληθεί συνολικά από όλες τις μονάδες περίπου 2000 τόνοι ενώ σημαντικά βήματα έχουν γίνει στην καλλιέργεια του κρανιού, της γλώσσας και του λυθρινιού. Σημαντική είναι η ανάπτυξη νέων μεθόδων εκτροφής με την πιστοποίηση παραγωγής βιολογικής τσιπούρας και λαβρακιού αλλά και η έρευνα για την παραγωγή νέων πρωτοποριακών προϊόντων (μικροφύκη) με βάση την ήδη υπάρχουσα τεχνολογία των θαλασσοκαλλιεργειών. Η HATiP αποτελεί τον φορέα που συγκεντρώνει όλους όσους ενδιαφέρονται για το μέλλον της Ελληνικής Υδατοκαλλιέργειας και που βρίσκεται στην διαδικασία να κρίνει αυστηρά τις κακές πρακτικές και νοοτροπίες αλλά και να αναδείξει τις δυνατότητες της χώρας, του εργατικού και επιστημονικού δυναμικού της αλλά και των υπεύθυνων πρακτικών και κωδίκων πρακτικής που εξασφαλίζουν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, την κοινωνική αποδοχή και την οικονομική ευρωστία της Ελληνικής Υδατοκαλλιέργειας. Στόχος της HATiP είναι να περιγράψει το όραμα της Ελληνικής υδατοκαλλιέργειας και τη στρατηγική για την έρευνα αλλά ο σκοπός της δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων που μπορούν να παρακολουθήσουν την πρόοδο των εργασιών της και να ενημερωθούν περισσότερο για τον κλάδο εξασφαλίζοντας την διαφάνεια που είναι αναγκαία για την εξασφάλιση της κοινωνικής συναίνεσης. Δρ. Πάνος Χριστοφιλογιάννης - Συντονιστής HATiP Εκ μέρους των μελών της ΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 'ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ'