Αρχική Ρατσισμός και ξενοφοβίαΆρθρο 1 ΣκοπόςΣχόλιο του χρήστη Κατσαγιάννης Θέμης, μέλος Ομοφυλοφιλικής και Λεσβιακής Κοινότητας Ελλάδας | 3 Μαρτίου 2011, 16:55
  • Σχόλιο του χρήστη 'Κατσαγιάννης Θέμης, μέλος Ομοφυλοφιλικής και Λεσβιακής Κοινότητας Ελλάδας' | 3 Μαρτίου 2011, 16:55

    Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή ζωή δίνει μορφή στην κοινωνική συνείδηση. Οι λέξεις δεν χρησιμοποιούνται μόνο για να περιγράψουν, αλλά και για να κρίνουν και να εκτιμήσουν. Αναλόγως, για παράδειγμα, την κοινωνία και την χρήση των λέξεων σε αυτήν, οι λεσβίες, οι gay, οι αμφισεξουαλικές/οι και οι τρανς μπορεί να είναι ανώμαλοι παιδεραστές, ανήθικοι και αμαρτωλοί, ή σε άλλη κοινωνία να είναι απλά μια κοινωνική ομάδα ενταγμένη στον κοινωνικό σύνολο, όπως όλες οι άλλες. Για μια ομάδα ανθρώπων, λοιπόν, που έχουν κοινά χαρακτηριστικά ανεξαρτήτως κοινωνίας, η πραγματικότητα μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από κοινωνία σε κοινωνία, απλά και μόνο γιατί οι λέξεις έχουν δημιουργήσει και ενισχύουν μια άλλη πραγματικότητα, την οποία και συντηρούν. Χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες λέξεις, δηλαδή, δημιουργείται και κατευθύνεται η πραγματικότητα. Συνεπώς, ο τρόπος με τον οποίο περιγράφουμε τον κόσμο και τους ανθρώπους έχει μεγάλη σημασία και για τις αξιολογικές κρίσεις που εννοούνται ή υποβόσκουν. Αυτές οι κρίσεις ενδέχεται να είναι τόσο αρνητικές, ώστε να επηρεάζουν καταλυτικά την πραγματικότητα των κοινωνικών ομάδων τις οποίες καθορίζουν. Αποτέλεσμα είναι η περιθωριοποίηση, οι διακρίσεις και η βία. Για τον λόγο αυτό πρέπει να εκλείψει η ρητορική μίσους. Ρητορική μίσους είναι κάθε λέξη, φράση ή πρόταση που έχει στόχο να πλήξει, να υποβιβάσει, να καθυβρίσει, να ταπεινώσει, να πληγώσει, να διασύρει, να περιθωριοποιήσει, να χλευάσει, να εμπαίξει, να περιγελάσει (κτλ) ένα πρόσωπο ή μια ομάδα προσώπων για λόγους που προκαθορίζονται βιολογικά ή κοινωνικά, είναι δηλαδή πέρα από τον έλεγχο ή την επιλογή των προσώπων αυτών. Αυτοί οι λόγοι συνήθως περιλαμβάνουν την φυλετική και εθνοτική καταγωγή, το θρήσκευμα, το φύλο, την αναπηρία, την ηλικία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα του κοινωνικού φύλου κτλ. Η ρητορική μίσους εκτός από τον προφορικό λόγο μπορεί να εκφέρεται και μέσω του τύπου, εικονογραφήσεων και άλλων μέσων. Περιλαμβάνει εκφράσεις με αρνητικό συναισθηματικό φορτίο που κατευθύνονται προς ομάδες που περιγράφουν ως χειρότερες ή κατώτερες. Ακόμα και η ρητορική μίσους εναντίον συγκεκριμένων ατόμων, τελικά απευθύνεται σε μια ομάδα ατόμων με ένα κοινό χαρακτηριστικό. Κι αυτό συμβαίνει επειδή προσπαθούν να μειώσουν τα πρόσωπα αυτά και να τα φέρουν στο επίπεδο των στερεοτυπικών, άδικων και κατώτερων αναπαραστάσεων που υπάρχουν στην κοινωνία για το σύνολο της ομάδας ή της κοινότητας προσώπων στην οποία αυτά τα άτομα ανήκουν. Έτσι, η ρητορική μίσους στερεί από τους ανθρώπους την ατομικότητα και υποβιβάζει την προσωπικότητά τους. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η ρητορική μίσους συμβάλλει στην διόγκωση καταστάσεων που ενδεχομένως να εδράζονται στην πραγματικότητα, αλλά δεν παρουσιάζονται στις πραγματικές τους διαστάσεις. Ως αποτέλεσμα οι gay άντρες θεωρείται για παράδειγμα ότι έχουν κατακλύσει και εδραιωθεί σε χώρους όπως η τηλεόραση, το θέατρο, η μόδα και το τραγούδι με αποτέλεσμα να μην αφήνουν μη ετεροφυλόφιλους να εισέλθουν και να διαπρέψουν, τουλάχιστον όχι χωρίς όρους. Κατά κάποιον τρόπο οι gay παρουσιάζονται ως απειλή, ως κατεστημένο αναξιοκρατίας και ως κλειστή ομάδα συμφερόντων. Κάτι τέτοιο είναι πρακτικά αδύνατον, καθώς οι λεσβίες και οι gay δεν ξεπερνούν το 15% του γενικού πληθυσμού. Αντίστοιχες στερεοτυπικές αναπαραστάσεις υπάρχουν και για άλλες ομάδες π.χ. για τους Εβραίους όσον αφορά νευραλγικούς τομείς της παγκόσμιας οικονομίας, όπως το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο οι Εβραίοι όσο και οι gay μοιράζονται χαρακτηριστικά στη φαντασία ακροδεξιών, όπως η καταστροφή της χριστιανικής θρησκείας, η πονηριά, η ίντριγκα και η διείσδυση σε όλους τους χώρους. Έτσι, στο μυαλό των συνωμοσιολόγων, αν γίνει και η παραμικρή παραχώρηση προς αυτές τις ομάδες θα είναι αρκετό για να ξεκινήσει ο οχετός του κακού που θα καταστρέψει τον πολιτισμό ανεπιστρεπτί. Αυτές οι αντιλήψεις ενισχύουν τις διακρίσεις και τα στερεότυπα, ιδιαίτερα όταν προβάλλονται συνεχώς από τα Μ.Μ.Ε. Η ρητορική μίσους δεν γίνεται πάντα με επιθετικό τρόπο, αλλά μπορεί να πάρει και την μορφή αστείων, ανεκδότων ή αθώων και φαινομενικά ουδέτερων τοποθετήσεων. Για τον λόγο αυτό, το κράτος οφείλει να επέμβει με την κατάλληλη νομοθεσία και να προστατεύσει τις κοινωνικές ομάδες που μειονεκτούν, λόγω αντικειμενικών συνθηκών. Σαφώς, η συστηματική χρήση της ρητορικής μίσους και μάλιστα από σημαίνουσες προσωπικότητες μιας κοινωνίας (πολιτικοί, ιερείς, κτλ) και η προβολή και διάδοσή της από τα Μ.Μ.Ε. χωρίς αντίλογο μπορεί να οδηγήσει σε πράξεις βίας και διακρίσεων. Πολλές κοινωνικές ομάδες, κυρίως χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, αλλά όχι μόνο, επηρεάζονται με καταλυτικό τρόπο, καθώς ο λόγος τέτοιων προσωπικοτήτων έχει άλλη βαρύτητα και λειτουργεί παιδευτικά. Όταν, λοιπόν, η ρητορική μίσους κυριαρχεί ή αποτελεί μεγάλο μέρος του δημόσιου λόγου σε αναφορές που γίνονται για μια κοινωνική ομάδα, όπως οι λεσβίες, οι gay, οι αμφισεξουαλικές/οι και οι τρανς, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εκδήλωσης εγκλημάτων μίσους. Υπό αυτήν την έννοια η λεκτική βία αποτελεί προοίμιο της σωματικής, ψυχολογικής ή άλλης βίας. Έγκλημα μίσους είναι κάθε πράξη που τιμωρείται από το νόμο, της οποίας το θύμα ή κάθε άλλος στόχος (η περιουσία ή η οικογένεια του θύματος) επιλέγεται βάσει του πραγματικού ή του υποτιθέμενου δεσμού ή της στήριξης σε μια ομάδα που στοχοποιείται λόγω συγκεκριμένου ή συγκεκριμένων χαρακτηριστικών, όπως η φυλετική ή εθνική καταγωγή, η γλώσσα, το θρήσκευμα, η αναπηρία, η ηλικία, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η ταυτότητα κοινωνικού φύλου κτλ. Το κίνητρο των δραστών είναι ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό του θύματος, συνήθως το γεγονός ότι το θύμα ανήκει ή υποτίθεται ότι ανήκει σε μια ομάδα (όπως οι παραπάνω) εναντίον της οποίας ο δράστης νιώθει δυσαρέσκεια, μνησικακία, μίσος κτλ ή εναντίον της οποίας έχει προκαταλήψεις. Βασικός λόγος εγκλημάτων μίσους εναντίον των λεσβιών, των gay, των αμφισεξουαλικών και των τρανς είναι συχνά οι εκτεταμένες γενικεύσεις, τα στερεότυπα ή οι πεποιθήσεις για αρνητικά χαρακτηριστικά που υποτίθεται ότι είναι αντιπροσωπευτικά όλων των μελών της εν λόγω κοινότητας. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ο δράστης στοχοποιεί τα θύματα για αυτό που είναι και όχι για κάτι που κάνουν, δηλαδή για την ταυτότητά τους και όχι για τις πράξεις τους. Ένα έγκλημα μίσους δεν είναι απαραιτήτως βίαιο και δεν περιλαμβάνει μόνο επιθέσεις ή δολοφονίες. Μπορεί να εκδηλωθεί οπουδήποτε και από οποιονδήποτε. Στο σχολείο (συμμαθητές, καθηγητές), στο πανεπιστήμιο, στη δουλειά (συνάδελφοι, αφεντικά, πελάτες), στο δρόμο, στο διαδίκτυο (e-mail, fora, κτλ), εντός της οικογένειας (γονείς, αδέρφια, συγγενείς), στις δημόσιες υπηρεσίες, κατά την παροχή ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας και σε κάθε άλλο χώρο ή κατάσταση που υπάρχουν άνθρωποι. Έγκλημα μίσους μπορεί να θεωρηθεί οτιδήποτε από τα παρακάτω: Προσβολές Παρενόχληση (σεξουαλική ή μη) Απειλές Κλοπές Αρνητικά σχόλια Ανεπιθύμητα σχόλια (ακόμα κι αν είναι θετικά) Άρνηση αγαθού ή υπηρεσίας (π.χ. στέγαση, περίθαλψη) Νταηλίκι (bullying) Παρατσούκλια Λεκτικές επιθέσεις Σωματικές επιθέσεις (π.χ. τραυματισμοί) Δολοφονίες Ενδοοικογενειακή βία Καταστροφή περιουσίας (κινητής και ακίνητης) Ηλεκτρονικό έγκλημα Δημοσιοποίηση προσωπικών στοιχείων ή στιγμών Η λίστα αυτή δεν είναι εξαντλητική και αναφέρεται και σε εγκλήματα που στοχεύουν μέλη της οικογένειας ενός ατόμου. Θέλει να καταδείξει ότι κάθε σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή άλλη βία, όπως κι αν εκδηλώνεται με λέξεις, με πράξεις μέσω του διαδικτύου, κτλ. αποτελεί έγκλημα μίσους, αν εφαλτήριό της είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός ή η ταυτότητα κοινωνικού φύλου. Γενικά, τα εγκλήματα κατά της προσωπικότητας, της ζωής και της περιουσίας του ατόμου είναι εγκλήματα μίσους αν στοχοποιούν έναν άνθρωπο για αυτό που είναι. Όλα τα εγκλήματα είναι κατακριτέα, αλλά η ζημιά που γίνεται από τα εγκλήματα μίσους δεν μπορεί να μετρηθεί μόνο με όρους βλάβης (με τη νομική έννοια) ή χρηματικούς. Τα εγκλήματα μίσους πλήττουν την κοινωνική συνοχή και κατακερματίζουν κοινότητες επειδή στοχοποιούν μια ολόκληρη ομάδα και όχι μόνο ένα συγκεκριμένο θύμα. Τα εγκλήματα μίσους διαπράττονται για να προκαλέσουν φόβο σε μια ολόκληρη κοινότητα. Ένα βίαιο έγκλημα μίσους έχει στόχο να στείλει ένα μήνυμα, ότι ένα άτομο και το «σινάφι του» δεν θα γίνει ανεκτό. Έτσι, πολλές φορές τόσο το θύμα όσο και άλλα μέλη της κοινότητας μένουν με την αίσθηση απομόνωσης και περιθωριοποίησης, ευάλωτα και απροστάτευτα. Πληγώνεται η ταυτότητά τους και η ηθική βλάβη είναι πολλαπλάσια και για το θύμα και για την κοινότητα. Πέρα όμως από το θύμα και την κοινότητα στην οποία ανήκει, πλήττεται και η κοινωνία και οι αξίες της, δεδομένου ότι πρόκειται για σύγχρονο κράτος που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και δεσμεύεται για την απαγόρευση των διακρίσεων και της βίας εναντίον ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων. Σε μια κοινωνία που άτομα μιας κοινότητας στοχοποιούνται δημιουργείται κλίμα φόβου και επαγρύπνησης για κάθε άλλη ευαίσθητη κοινωνική ομάδα. Άλλωστε, η μη ανοχή και η βία κατά του διαφορετικού δεν σταματά στον διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό ή ταυτότητα κοινωνικού φύλου, αλλά κατευθύνεται προς κάθε άνθρωπο που δεν χωράει στο πρότυπο εθνικής ή φυλετικής καταγωγής, θρησκεύματος κτλ της συγκεκριμένης κοινωνίας. Εν τέλει, δημιουργείται η εντύπωση σε όλες τις μειοψηφικές κοινότητες (θρησκευτικές, φυλετικές, κτλ) ότι βρίσκονται σε σοβαρά μειονεκτική θέση και ότι πρέπει να αναλάβουν δράση για να προστατευτούν, με αρνητικά αποτελέσματα για την κοινωνική ειρήνη.