• Λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού που κυρώθηκε από τη χώρα μας με τον ν.2101/1992, της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες που κυρώθηκε από τη χώρα μας με τον ν.4074/2012, τις Τελικές Παρατηρήσεις και Συστάσεις της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες αναφορικά με τα άρθρα 9 «Παιδιά με αναπηρία» και 16 «Απαλλαγή από την εκμετάλλευση, τη βία και την κακοποίηση» της προαναφερθείσας Σύμβασης, τις κατευθύνσεις της νέας Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Αναπηρία για την περίοδο 2021-2030 καθώς και τις απαιτήσεις της εθνικής μας νομοθεσίας, η Ε.Σ.Α.μεΑ. διαπιστώνει και προτείνει ανά ενότητα και υπο-ενότητα τα ακόλουθα: Ενότητα Α΄: Η αναγκαιότητα του Εθνικού Σχεδίου Δράσης 1. Δεν διευκρινίζεται εάν το Εθνικό Σχέδιο Δράσης υιοθετεί τον ορισμό του παιδιού όπως διατυπώνεται στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (βλ. άρθρο 1). Θεωρούμε ότι πρέπει να συμπεριληφθεί σχετικός ορισμός προκειμένου να είναι σαφές ποιοι μπορούν να ωφεληθούν από τα μέτρα του εν λόγω Εθνικού Σχεδίου Δράσης. 2. Στην υπο-ενότητα «1.Το ζήτημα της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης των παιδιών» γίνεται αναφορά στα πλέον ευάλωτα παιδιά, δίχως ωστόσο να περιλαμβάνεται ρητή αναφορά στα παιδιά με αναπηρία. Προτείνεται η συμπερίληψη ρητής αναφοράς στα παιδιά με αναπηρία. 3. Στην υπο-ενότητα «4. Εθνικό θεσμικό πλαίσιο»: i) να συμπεριληφθεί αναφορά στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, στην οποία περιλαμβάνεται το άρθρο 16 «Απαλλαγή από την εκμετάλλευση, τη βία και την κακομεταχείριση», το οποίο αναφέρεται σε όλα τα άτομα με αναπηρία ανεξαρτήτως ηλικίας. Πιο συγκεκριμένα, στο εν λόγω άρθρο προβλέπεται ότι τα κράτη που έχουν υπογράψει και κυρώσει τη Σύμβαση, όπως είναι και η χώρα μας, πρέπει να: α) λάβουν όλα τα κατάλληλα νομοθετικά, διοικητικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά και λοιπά μέτρα προκειμένου να προστατεύσουν τα άτομα με αναπηρίες, τόσο εντός όσο και εκτός της κατοικίας, από όλες τις μορφές εκμετάλλευσης, βίας και κακομεταχείρισης, β) λάβουν τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να αποτρέψουν όλες τις μορφές εκμετάλλευσης, βίας και κακομεταχείρισης, διασφαλίζοντας, μεταξύ άλλων, τις κατάλληλες μορφές βοήθειας και υποστήριξης, για το φύλο και την ηλικία, για τα άτομα με αναπηρία, τις οικογένειες και όσους τους παρέχουν φροντίδα, συμπεριλαμβανόμενης και της παροχής πληροφοριών και εκπαίδευσης για το πώς να αποφεύγουν, να αναγνωρίζουν και να αναφέρουν τις περιπτώσεις εκμετάλλευσης, βίας και κακομεταχείριση, γ) διασφαλίσουν ότι, όλες οι διευκολύνσεις και τα προγράμματα που έχουν σκοπό να εξυπηρετήσουν τα άτομα με αναπηρία, παρακολουθούνται αποτελεσματικά από ανεξάρτητες αρχές προκειμένου να αποτρέψουν περιστατικά όλων των μορφών εκμετάλλευσης, βίας και κακομεταχείρισης, δ) λάβουν όλα τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να προάγουν τη φυσική, γνωστική και ψυχολογική ανάνηψη, αποκατάσταση και κοινωνική επανένταξη των ατόμων με αναπηρία, τα οποία καθίστανται θύματα οποιασδήποτε μορφής εκμετάλλευσης, βίας ή κακομεταχείρισης, συμπεριλαμβανόμενης και της παροχής υπηρεσιών προστασίας, ε) θέσουν σε ισχύ αποτελεσματική νομοθεσία και πολιτικές, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι περιπτώσεις εκμετάλλευσης, βίας και κακομεταχείρισης κατά των ατόμων με αναπηρία, εντοπίζονται, ερευνώνται και, όπου απαιτείται, διώκονται. Αξίζει δε να επισημανθεί ότι η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στις Τελικές Παρατηρήσεις και Συστάσεις (2019) στην αρχική έκθεση της Ελλάδας (2015) (Σύνδεσμος: https://www.esamea.gr/pressoffice/press-releases/4442-i-e-s-a-mea-dimosieyei-tis-telikes-systaseis-tis-epitropis-toy-oie-pros-tin-ellada-gia-ta-dikaiomata-ton-atomon-me-anapiria): Α) Ως προς το άρθρο 16 «Απαλλαγή από την εκμετάλλευση, τη βία και την κακοποίηση» της Σύμβασης: •Εκφράζει την ανησυχία της για τα ανεπαρκή μέτρα εντοπισμού, πρόληψης και καταπολέμησης της ενδοοικογενειακής βίας και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των ατόμων με αναπηρία, ιδιαίτερα των γυναικών και των παιδιών με αναπηρία (παρ. 26). •Συστήνει στο ελληνικό κράτος να εφαρμόσει ένα αποτελεσματικό πλαίσιο αντιμετώπισης της βίας, ιδιαίτερα της ενδοοικογενειακής βίας και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, κατά των ατόμων με αναπηρία, ιδίως των γυναικών και των παιδιών με αναπηρία. Συνιστά, επιπλέον, στο Συμβαλλόμενο Κράτος να παρέχει ειδική κατάρτιση στις αρχές επιβολής του νόμου, στο ιατρικό προσωπικό και τους κοινωνικούς λειτουργούς στις μεθόδους εντοπισμού και αντιμετώπισης της βίας κατά των ατόμων με αναπηρία και της σεξουαλικής εκμετάλλευσής τους (παρ. 27). Β) Ως προς το άρθρο 7 «Παιδιά με αναπηρία» της Σύμβασης: •Εκφράζει την ανησυχία της για «Την έλλειψη διαθέσιμων πληροφοριών σχετικά με τους προσβάσιμους μηχανισμούς και τα συγκεκριμένα μέτρα που έχουν ληφθεί ώστε να διασφαλιστεί ότι τα παιδιά με αναπηρία απολαμβάνουν το δικαίωμά τους να ακούγονται και να λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις τους για όλα τα θέματα που τα αφορούν» (παρ. 11 β). •Συστήνει στο Ελληνικό Κράτος «Να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική και προσβάσιμες υπηρεσίες για την πλήρη και αποτελεσματική εμπλοκή των παιδιών με αναπηρία σε όλες τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που επηρεάζουν τη ζωή τους, προκειμένου να εγγυηθεί το δικαίωμά τους να λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις τους σε όλα τα θέματα που τα αφορούν» (παρ. 12 β). ii) να συμπεριληφθεί αναφορά στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού που κυρώθηκε από την Ελληνική Βουλή με τον ν. 2101/1992, στην οποία περιλαμβάνεται το άρθρο 39, σύμφωνα με το οποίο: «Τα Συμβαλλόμενα Κράτη παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για να διευκολύνουν τη σωματική και ψυχολογική ανάρρωση και την κοινωνική επανένταξη κάθε παιδιού θύματος: οποιασδήποτε μορφής παραμέλησης, εκμετάλλευσης ή κακοποίησης, βασανισμού ή κάθε άλλης μορφής σκληρής, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης […]. Η ανάρρωση αυτή και η επανένταξη γίνονται μέσα σε περιβάλλον, που ευνοεί την υγεία, τον αυτοσεβασμό και την αξιοπρέπεια του παιδιού». 4. Στην υπο-ενότητα «5.Νέες Ευρωπαϊκές Στρατηγικές και Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης» να προστεθεί και η νέα Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αναπηρία με τίτλο «Ένωση ισότητας: στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία 2021-2030» στην οποία αφενός αναγνωρίζεται ότι «Τα άτομα με αναπηρία έχουν υψηλότερο κίνδυνο να καταστούν θύματα βίας και κακοποίησης τόσο στο οικιακό περιβάλλον όσο και σε ιδρύματα, ιδίως οι γυναίκες, οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά με αναπηρία», αφετέρου προβλέπεται ότι «η Επιτροπή θα εξασφαλίσει την ενσωμάτωση πτυχών της βίας και της κακοποίησης που σχετίζονται με την αναπηρία στις συναφείς μελλοντικές πολιτικές της ΕΕ» και πως «Οι πολιτικές θα πρέπει να περιλαμβάνουν την παρακολούθηση των ιδρυμάτων και τη συστηματική ανίχνευση και διερεύνηση σε περιπτώσεις βίας, εγκληματικών ενεργειών ή κακοποίησης». 5. Στην υπο-ενότητα «6. Οι συστημικές δυσλειτουργίες και οι συνέπειες στα παιδιά», τα σημεία 5, 7 και 8 και να συμπληρωθούν/τροποποιηθούν ως ακολούθως: «5. Δράση των υπηρεσιών με βάση τις παραδοσιακές τους πρακτικές και όχι προτεραιοποιώντας τις ανάγκες των παιδιών-θυμάτων και τις αρχές των «φιλικών και πλήρως προσβάσιμων προς κάθε παιδί, με ή χωρίς αναπηρία, υπηρεσιών» (Αιτιολόγηση: Δεδομένου ότι η προσβασιμότητα στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες συνιστά γενική αρχή -βλ. άρθρο 3- και ειδικό δικαίωμα -βλ. άρθρο 9. Ωστόσο βλέπει και Συστάσεις Επιτροπής Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες -σημείο 3 παρόντος εγγράφου). «7. Απουσία στατιστικών στοιχείων και ερευνητικών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων στατιστικών στοιχείων και ερευνητικών δεδομένων για τα παιδιά με αναπηρία (Αιτιολόγηση: όπως υπαγορεύει το άρθρο 31 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες), προκειμένου να διαπιστωθεί η έκταση, η συχνότητα, οι ποιοτικές όψεις του φαινομένου, καθώς και η εξέλιξή του στο χώρο και το χρόνο, πολλές αλλά όχι συστηματικές και συνδεόμενες μεταξύ τους καταγραφές και ανυπαρξία ενός εθνικού αρχείου αναφοράς κρουσμάτων. 8. Ελλιπής πληροφόρηση και εκπαίδευση (αρχική και σε βάθος εκπαίδευση) των επαγγελματιών του πεδίου της πρόληψης και αντιμετώπισης της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών, του προσωπικού των υπηρεσιών που έρχονται σε καθημερινή επαφή με τα παιδιά, των παιδιών με αναπηρία και των γονέων/κηδεμόνων τους» (Αιτιολόγηση: όπως το άρθρο 16 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες υπαγορεύεi). Ενότητα Β΄: Βασικές Αρχές, Στόχοι και Πολιτικές του Εθνικού Σχεδίου Δράσης 6. Στην υπο-ενότητα «2. Οι Βασικές Αρχές του Εθνικού Σχεδίου Δράσης» να προστεθεί μια επιπλέον αρχή ως ακολούθως: «2.6 Μη διάκριση λόγω αναπηρίας και προσβασιμότητα. Στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης ενσωματώνεται οριζόντια η αρχή της μη διάκρισης λόγω αναπηρίας και η προσβασιμότητα προκειμένου οι δράσεις που περιλαμβάνονται σε αυτό αφενός να μη διακρίνουν τα παιδιά με αναπηρία, τους επαγγελματίες με αναπηρία, τους γονείς, ανάδοχους γονείς και κηδεμόνες με αναπηρία, αφετέρου τα παιδιά με αναπηρία, οι επαγγελματίες με αναπηρία, οι γονείς, ανάδοχοι γονείς και κηδεμόνες με αναπηρία να μπορέσουν να ωφεληθούν εξίσου από αυτές» (Αιτιολόγηση: Δεδομένου ότι στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες η μη διάκριση λόγω αναπηρίας και η προσβασιμότητα συνιστούν γενικές αρχές -βλ. άρθρο 3). Πρέπει να επισημανθεί ότι όλες οι ψηφιακές εφαρμογές που θα αναπτυχθούν θα πρέπει να είναι πλήρως προσβάσιμες στα άτομα με αναπηρία, όπως το Κεφάλαιο Η του ν.4727/2020 υπαγορεύει. 7. Στην υπο-ενότητα «3. Στρατηγικοί Στόχοι του ΕΣΔ»: i) η παρακάτω παράγραφος να συμπληρωθεί ως ακολούθως: «Το ΕΣΔ αποτελεί μια ολιστική παρέμβαση στο υφιστάμενο πλαίσιο δομών και λειτουργιών για την αντιμετώπιση του φαινομένου της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης όλων των παιδιών, ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος, φύλου, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων του παιδιού ή των γονέων του ή των νόμιμων εκπροσώπων του ή της εθνικής, εθνικιστικής ή κοινωνικής καταγωγής τους, της περιουσιακής τους κατάστασης, της αναπηρίας τους, της γέννησής τους ή οποιασδήποτε άλλης κατάστασης […]» (Αιτιολόγηση: όπως αναφέρεται στο άρθρο 2 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού). ii) ο στρατηγικός στόχος 1 να συμπληρωθεί ως ακολούθως: «1. Η αναπροσαρμογή των θεσμικών λειτουργιών στην κατεύθυνση των φιλικών προς το παιδί διαδικασιών με την δημιουργία ενός σύγχρονου, συλλογικού, συνεκτικού, πλήρως προσβάσιμου και φιλικού προς κάθε παιδί (με ή χωρίς αναπηρία) πλέγματος προστασίας και υποστήριξης στα θύματα και στις οικογένειές τους, αξιοποιώντας όλους τους φορείς του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα». 8. Στην ενότητα «4. Πολιτικές του ΕΣΔ σε βασικές επιδιώξεις» η 7η πολιτική να συμπληρωθεί/τροποποιηθεί ως ακολούθως: «Ενημέρωση και ενδυνάμωση των παιδιών και των γονέων τους, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών με αναπηρία και των γονέων και κηδεμόνων αυτών, για την πρόληψη της δια ζώσης και της διαδικτυακής σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσής τους». Ως εκ τούτου, στην ενότητα «6. Τομεακές πολιτικές» η «Πολιτική 7:Ενημέρωση και ενδυνάμωση των παιδιών για την πρόληψη της δια ζώσης και της διαδικτυακής σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσής τους» να συμπληρωθεί/τροποποιηθεί αναλόγως. Ενότητα Γ΄: Διακυβέρνηση, Παρακολούθηση και Χρονοδιάγραμμα του Εθνικού Σχεδίου Δράσης 9. Παρά το γεγονός ότι: α) στο άρθρο 4, παρ. 3 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες προβλέπεται ότι «Κατά την ανάπτυξη και εφαρμογή της νομοθεσίας και των πολιτικών, για να εφαρμοστεί η παρούσα Σύμβαση και σε άλλες διαδικασίες λήψης αποφάσεων που αφορούν ζητήματα σχετικά με τα άτομα με αναπηρίες, τα Συμβαλλόμενα Κράτη θα συμβουλεύονται συνεχώς και θα εμπλέκουν ενεργά τα άτομα με αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών με αναπηρίες, μέσω των αντιπροσωπευτικών οργανώσεών τους» (άρθρο 4, παρ. 3), και β) στο άρθρο 12 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού προβλέπεται το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης της γνώμης των παιδιών σχετικά με οποιοδήποτε θέμα το αφορά, ωστόσο στην Ενότητα Γ’ δεν προβλέπεται η συμμετοχή Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών που εκπροσωπούν τα συμφέροντα των παιδιών με αναπηρία, όπως είναι η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Ατόμων με Αναπηρία-ΠΟΣΓΚΑμεΑ- ή χωρίς, καθώς και Ανεξάρτητων Αρχών (π.χ. Συνήγορος του Παιδιού) στην παρακολούθηση υλοποίησης και επικαιροποίηση του εν λόγω Σχεδίου Δράσης. 10. Στην υπο-ενότητα 2 «Παρακολούθηση της Εφαρμογής και Αξιολόγηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης» προβλέπεται η επιλογή δεικτών για την αποτίμηση της εφαρμογής των μέτρων που περιλαμβάνονται στο εν λόγω Εθνικό Σχέδιο Δράσης. Δυστυχώς όμως το γεγονός ότι αυτή η διαδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί, εφόσον οι δείκτες, για τους οποίους μάλιστα θα θέλαμε να εκφράσουμε την άποψή μας, δεν περιλαμβάνονται στο παρόν σχέδιο που έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, καθιστά προς το παρόν το Εθνικό Σχέδιο Δράσης ελλιπές. Για την επιλογή των δεικτών προτείνεται ηλόγω της υ στενή συνεργασία με το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της Ε.Σ.Α.μεΑ. αφενός λόγω της έλλειψης στατιστικών στοιχείων και δεικτών για τα παιδιά με αναπηρία, αφετέρου ποχρέωσης της χώρας, μετά την κύρωση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες με τον ν.4074/2012 (βλ. άρθρο 12 της Σύμβασης), να συλλέγει δεδομένα για τα άτομα με αναπηρία εν γένει. Η συνεργασία αυτή άλλωστε επιβάλλεται και από την παρ. 3 του άρθρου 68 του ν.4488/2017, σύμφωνα με την οποία: «Η Ελληνική Στατιστική Αρχή και οι υπηρεσίες και φορείς που περιλαμβάνονται στο Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα αναπτύσσουν, παράγουν και διαδίδουν σύμφωνα με τις αρχές του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος και την κείμενη νομοθεσία επίσημες στατιστικές σχετικά με τα ΑμεΑ, καθώς και με τα εμπόδια που αυτά αντιμετωπίζουν κατά την άσκηση των δικαιωμάτων τους. Για τους σκοπούς του σχεδιασμού των ως άνω στατιστικών και της διάχυσης των παραγόμενων δεδομένων τελούν σε διαβούλευση με το Παρατηρητήριο για τα Θέματα Αναπηρίας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.)». Αξίζει να διευκρινιστεί ότι στο Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα περιλαμβάνονται όλα τα Υπουργεία που εμπλέκονται στο σχεδιασμό, την εφαρμογή και παρακολούθηση του εν λόγω Εθνικού Σχεδίου Δράσης. Ενότητα Δ΄: Συνοπτικός Πίνακας Μέτρων με κατηγοριοποίηση ανά Πολιτική 11. Στην ενότητα Δ΄ προτείνεται να συμπεριληφθεί η παρακάτω δράση 5 που περιλαμβάνεται στον Στόχο 16 του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία: «Στόχος 16. Ισότιμη Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη 5. Μεριμνούμε για δικαιοσύνη φιλική προς τα παιδιά με αναπηρία που είναι θύματα και μάρτυρες αξιόποινων πράξεων  Αναθέτουμε σε εξειδικευμένο προσωπικό την εξατομικευμένη αξιολόγηση των αναγκών προστασίας των ανηλίκων θυμάτων, καθώς και της αντιληπτικής ικανότητας και ψυχικής κατάστασης αυτών.  Διαμορφώνουμε συνθήκες και χώρους κατάλληλους για την εξέταση των ανηλίκων θυμάτων με αναπηρία από τις προανακριτικές, ανακριτικές, εισαγγελικές και δικαστικές αρχές.  Βελτιώνουμε τους όρους προσβασιμότητας και απλοποιούμε την διαδικασία στα πέντε (5) Σπίτια του Παιδιού. Χρονοδιάγραμμα: Εντός του 2023 Υπεύθυνος φορέας: Υπουργείο Δικαιοσύνης» Ενότητα Ε’: Αναλυτικός Πίνακας Μέτρων με κατηγοριοποίηση ανά Πολιτική 12. Λαμβάνοντας υπόψη ότι σύμφωνα με το σημείο θ, της παρ. 1 του άρθρου 4-Γενικές Αρχές της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναλαμβάνουν την ευθύνη «Να προάγουν την κατάρτιση επαγγελματιών και προσωπικού που απασχολείται με τα άτομα με αναπηρίες, σχετικά με τα δικαιώματα που αναγνωρίζονται στην παρούσα Σύμβαση, ώστε να παρέχουν με τον καλύτερο τρόπο τη βοήθεια και τις υπηρεσίες που εγγυώνται αυτά τα δικαιώματα» καθώς και τη σύστασης της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες για παροχή ειδικής κατάρτισης στις αρχές επιβολής του νόμου, στο ιατρικό προσωπικό και τους κοινωνικούς λειτουργούς στις μεθόδους εντοπισμού και αντιμετώπισης της βίας κατά των ατόμων με αναπηρία και της σεξουαλικής εκμετάλλευσής τους, προτείνεται σε όλες τις εκπαιδεύσεις που θα λάβουν χώρα στο πλαίσιο εφαρμογής του εν λόγω Εθνικού Σχεδίου Δράσης να περιληφθεί ξεχωριστή ενότητα, ανάλογα με το θέμα της εκπαίδευσης κάθε φορά, στα δικαιώματα των παιδιών με αναπηρία, σε θέματα εντοπισμού κακοποίησης, πρόληψης και αποτελεσματικής προστασίας των παιδιών με αναπηρία από την κακοποίηση, καθώς στους τρόπους βέλτιστης επικοινωνίας με τα παιδιά με αναπηρία. Για τη διαμόρφωση και εφαρμογή αυτής της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας προτείνεται να υπάρχει κάθε φορά συνεργασία με το Ινστιτούτο της Ε.Σ.Α.μεΑ., το οποίο διαθέτει και Κέντρο Διά Βίου Μάθησης.