Άρθρο 12

1. Από τις προτιμήσεις των ψηφοφόρων σε κάθε ερώτημα που τίθεται στην κρίση τους επικρατεί εκείνη, η οποία συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των εγκύρων ψηφοδελτίων.

2. Στο έγκυρα ψηφοδέλτια δεν προσμετρώνται τα λευκά.

3. Το αποτέλεσμα δημοψηφίσματος για ψηφισμένο νομοσχέδιο που ρυθμίζει σοβαρό κοινωνικό ζήτημα είναι δεσμευτικό όταν στην ψηφοφορία λάβει μέρος τουλάχιστον το πενήντα τοις εκατό (50%) όσων έχουν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους.

  • 14 Αυγούστου 2011, 04:08 | Άμπης Κοέν

    Σωστό κατά τη γνώμη μου το κατώφλι του 50%, ώστε να μην εκφυλίζεται η έννοια του δημοψηφίσματος, εφόσον στην περίπτωση αυτή αυτό θα είναι δεσμευτικό για την κυβέρνηση. Αυτό έχει την έννοια, ότι αν ένα σεβαστό ποσοστό του ελληνικού λαού (και σίγουρα πάνω από το 50%), δεν θέλει να πάρει θέση με την ψήφο του, αυτό σημαίνει ότι εμπιστεύεται την κυβέρνηση να πάρει τις όποιες αποφάσεις.
    Ωστόσο, απαραίτητο για να έχει νόημα αυτό σε κατεύθυνση δημοκρατικής νομιμοποίησης, είναι να υπάρχει μια πρόσθετη ερώτηση στο δημοψήφισμα, του τύπου «συμφωνείτε με τη διατύπωση του ερωτήματος;» Διότι αν ο λαός δε συμφωνεί με το ερώτημα, θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να το εκφράσει αυτό με αυτόν τον τρόπο. Αλλιώς, η βούληση του λαού που δεν εκφράζεται από το συγκεκριμένο δημοψήφισμα αλλά θέλει να συμμετέχει, θα χαθεί ανάμεσα στο λευκό και την αποχή όπως συμβαίνει συνήθως, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της πραγματικής αξίας του δημοψηφίσματος ως δημοκρατικού εργαλείου ακόμα και αν δεν ακυρωθεί λόγω μειωμένης συμμετοχής.

  • 7 Αυγούστου 2011, 17:01 | Σπύρος Βροντινός, Δρ. Πολιτικός Μηχανικός

    Μη δεσμευτικό δημοψήφισμα = ευνουχισμένο δημοψήφισμα, γιατί:
    Οι πολίτες δεν θα πρέπει να μπερδεύονται εάν το εκάστοτε δημοψήφισμα θα είναι τελικά ουσιαστικό για αυτούς ή απλά ένα τρέχον πολιτικό galop! Αυτό θα αποθάρρυνε ιδιαίτερα την συμμετοχή τους!

    Δημοψηφίσματα από την αρχαιότητα γινόνταν όχι για να δίνονται απλά κάποιες γνώμες, αλλά για να παίρνονται τελεσίδικες αποφάσεις (μέχρι το επόμενο δημοψήφισμα για το ίδιο θέμα). Επίσης, όλοι γνωρίζουμε ότι για να πιάνουν τόπο οι όποιες γνώμες, συνήθως οφείλουν να συνδυάζονται και με τα σχετικά υποστηρικτικά σχόλια που όμως στην περίπτωση μας θα απουσιάζουν παντελώς………..

    Τέλος, σε ποιό μέρος του κόσμου γίνονται σήμερα δημοψηφίσματα που όμως δεν δεσμεύουν τους κυβερνώντες; Εγώ δεν έχω ακούσει ούτε για ένα……………

  • 7 Αυγούστου 2011, 08:15 | ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΟΥΓΑΣ

    Είναι προφανές πως το δημοψήφισμα, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να είναι δεσμευτικό και όχι συμβουλευτικό.
    Επίσης δεν κατανοώ γιατί στην περίτωση των δημοψηφισμάτων το αποτέλεσμα είναι δεσμευτικό όταν στην ψηφοφορία λάβει μέρος τουλάχιστον το πενήντα τοις εκατό (50%) όσων έχουν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους, αλλά στις εκλογές το αποτέλεσμα ισχύει με όποιο αποτέλεσμα συμμετοχής.

  • 5 Αυγούστου 2011, 15:10 | AMAΛΙΑ

    ΑΡΘΡΟ 12 ΠΑΡ. 3 Το 50% θα πρέπει να γίνει τουλάχιστον 80% για να είναι δεσμευτικό.
    Τέλος θεωρώ άσκοπα τα δημοψηφίσματα,είναι δυνατόν να επιβαρύνετε ο Προϋπολογισμός για τέτοιου είδους καπρίτσια του κάθε Πρωθυπουργού? την ώρα μάλιστα που οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι στερούνται τα πάντα? έλεος κ.κ. Υπουργοί και κ.κ. Βουλευταί!

  • 4 Αυγούστου 2011, 18:13 | GTHOMAKOS

    Δημοψηφισμα που να μην είναι δεσμευτικό;;;;; Αυτό είναι ανέκδοτο!!
    Οταν μιλήσει ο λαός ποιος είναι αυτός που θα τον φιμώσει;;;

    Στο επιχείρημα οτι ο λαός είναι ανώριμος να εκφραστεί με βάση το συλλογικό συμφέρον απαντώ ότι θα ωριμάσει μόνο μέσα απο διαφανείς, μη χειραγωγούμενες και συμμετοχικές δημοκρατικές διαδικασίες. Ακόμα και αν στην αρχή χρειαστεί να φάει τα μούτρα του. Ούτως ή άλλως η ανωριμότητά του λαού έχει εκφραστεί και με το υπάρχον διεφραρμένο κομματικο σύστημα και μας έχει οδηγήσει στο χείλος του γκρεμού.
    Στην τελική, είναι προτιμότερο να πληρώνουμε κατευθείαν τα δικά μας λάθη παρά την ιδιοτέλεια και την διαφθορά των αντιπροσώπων μας.

    Το λευκό ως επιλογή πρέπει να υπάρχει (συμφωνώ δεν χρειάζεται να είναι ξεχωριστό ψηφοδέλτιο).Ομως το λευκό είναι εκφραση άποψης. Αποτελεί, αρνητική ή ουδέτερη, πολιτική τοποθέτηση και αποκηρύσσει τις προτεινόμενες προτάσεις (μην αμφιβάλετε οτι τις περισσότερες φορές θα κληθείτε να ψηφίσετε σε ερωτήματα που θα χουν διατυπωθεί με τέτοιο τρόπο ωστε να εκμαιέυουν – εκβιάζουν την απάντηση που συμφέρει τους κυβερνώντες). Ακόμα όμως και τις καλυτερες προθέσεις να έχει αυτός που διατυπώνει το ερώτημα, είναι λογικό οτι δεν μπορούν να απαντηθούν όλα με ένα ΝΑΙ ή ένα ΟΧΙ.Το λευκό λοιπόν έχει νοημα.Σημαίνει: «δεν με εκφράζειη διατύπωση του ερωτήματος και οι απαντήσεις, θελω να το διατυπώσετε αλλιώς ωστε να με εκφράζει». Και υπο αυτή την εννοια πρέπει να προσμετράτει στα έγκυρα ψηφοδέλτια και όταν υπερβαίνει το 50% θα πρέπει να ακυρώνεται το δημοψήφισμα να ακολουθεί διαβούλευση και να επαναλαμβάνεται με διαφορετική διατύπωση που θα δινει την δυναότητα στην λαική βουληση να εκφραστεί.

    ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΨΗΦΙΖΟΥΜΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΆ ΘΕΛΟΥΜΕ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΟ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΚΑΚΟ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΠΙΛΟΓΩΝ

  • 2 Αυγούστου 2011, 19:11 | Παπαδάκης Αριστείδης

    Τα λευκά πρέπει να προσμετρώνται ως έγκυρα σε όλες τις εκλογές. Το λευκό είναι δήλωση στάσης. Είναι ελάχιστη δημοκρατική απαίτηση.

  • 2 Αυγούστου 2011, 11:41 | Απόστολος Αμπράζης

    η ετυμηγορία του εκλογικού σώματος είναι συμβουλευτική για την κυβέρνηση – αρθρο 12 3
    (Το αποτέλεσμα δημοψηφίσματος για ψηφισμένο νομοσχέδιο που ρυθμίζει σοβαρό κοινωνικό ζήτημα είναι δεσμευτικό)
    ΔΕΣΜΕΥΤΙΚΟ – ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ : ΔΥΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΕΝΟΙΕΣ ΠΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥΣ(ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ) ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΕΧΟΥΝ ΤΟ ΙΔΙΟ ΝΟΗΜΑ

    Νόμος, διάταγμα, απόφαση κλπ. που αντιβαίνει το κοινό αίσθημα παύει να ισχύει. Για το αυτονόητο ο Έλληνας θέλει δημοψήφισμα?

  • 2 Αυγούστου 2011, 10:23 | Κ.Π.

    1.Τα λευκά θα πρέπει να προσμετρώνται στα έγκυρα. Και στις εκλογές θα έπρεπε να γίνεται έτσι.
    2.Επίσης, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα πρέπει να είναι δεσμευτικό, αλλιώς γιατί να μπείς στον κόπο να το κάνεις; Δεν είναι δημοσκόπηση, δημοψήφισμα είναι.

  • 1 Αυγούστου 2011, 15:16 | Δημητρης Γκογκος

    Θα πρέπει να είναι δεσμευτικό πάντα και όχι μόνο για ψηφισμένα νομοσχέδια. Αλλιώς τι σόι δημοκρατία είναι όταν ο λαός αποφασίζει κάτι αλλά η κυβέρνηση αρνείται να τον ακούσει. Μη φοβάστε τη δημοκρατία.

  • 1 Αυγούστου 2011, 14:31 | Δημητρης Γκογκος

    Το λευκό θα έπρεπε να προσμετράται. Αν υπερισχυσει τότε θα πρέπει να αλλαχθεί το ερώτημα γιατί προφαν΄ως προσπαθήσατε να εγκλωβίσετε.

  • 1 Αυγούστου 2011, 11:35 | Γρηγόρης Καραολίδης

    Όταν αποφαίνεται ο Λαός ρητά και άμεσα με ευθεία ψήφο του , είναι εννοιολογικά αυτονόητα ότι η ψήφος του ΔΕΣΜΕΥΕΙ τούς αντιπροσώπους του, τόσο την Βουλή , όσο και την Κοινοβουλευτική Δημοκρατική Κυβέρνηση .
    Το ψήφισμα τού Δήμου , δηλαδή το αποτέλεσμα τής ψήφου τού Λαού είναι εξ ορισμού (αυτονόητα μόνο) δεσμευτικό. Ο Λαός με την άμεση ψήφο του ΔΕΣΜΕΥΕΙ την εκάστοτε κυβέρνηση και ψηφίζει για να διαμορφώσει την πορεία τής Πολιτείας , όχι να δώσει απλά γνώμη σε μια κυβέρνηση που τελικά θα κάνει ό,τι τής αρέσει ! Κυβέρνηση αιρετή, δημοκρατική δεν δικαιούται να θεωρεί τήν άμεση ψήφο των εκλεκτόρων της συμβουλευτική , διότι τέτοια θέση επιφέρει διακοπή τής αντιπροσωπευτικότητας , παρακάμπτει την σχέση εντολής και ελέγχου τού Λαού προς την κυβέρνησή του .
    Εάν το αποτέλεσμά του δεν είναι δεσμευτικό σε κάθε περίπτωση , τότε γιατί να γίνει το «δημοψήφισμα» ; Συγκέντρωση απόψεων των ψηφοφόρων σε ερώτημα («δημοψήφισμα») χωρίς δεσμευτικό αποτέλεσμα ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ δημοψήφισμα , αλλά καταστρατήγηση τού όρου και ΑΝΑΙΡΕΣΗ τής εννοίας τού Δημοψηφίσματος .

  • 1 Αυγούστου 2011, 09:52 | Dr ΓΡΗΓΟΡΟΥΔΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ

    T α λευκα πρεπει οπωσδηποτε να προσμετρωνται. Εκφραζουν πολιτικη θεση και οχι αρνηση η αδιαφορια. Αυτο πρεπει να ισχυει και για τις βουλευτικες εκλογες. Επιπλεον πρεπει να υπαρχει καποια θεση στο ψηφοδελτιο του δημοψηφισματος οπου ο πολιτης να μπορει να απορριψει συνολικα η να αποδεχθει συνολικα τα ερωτηματα.

  • 1 Αυγούστου 2011, 08:19 | Σπυρίδων Τσαμαϊδης

    Τα ΛΕΥΚΑ ψηφοδέλτια ΠΡΕΠΕΙ να προσμετρώνται.
    – Οχι τα ΑΚΥΡΑ, ούτε -φυσικά- η , απροσδιόριστος, αποχή.
    – Εάν τα ΛΕΥΚΑ υπερβαίνουν το 50%, να κηρύσσεται άκυρο το Δημοψήφισμα, και να επαναδιατυπώνονται τα ερωτήματα, αν επαναληφθεί.

    Τα ΛΕΥΚΑ να προσμετρώνται και στις ΕΘΝΙΚΕΣ Εκλογές, και να ΑΦΑΙΡΟΥΝ Βουλευτές, μέχρι του (Συνταγματικώς) κατωτάτου ορίου των 200.

  • 1 Αυγούστου 2011, 07:51 | ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΝΤΑΚΗΣ

    Το λευκό δεν είναι άποψη. Τις περισσότερες φορές είναι υπεκφυγή. Όταν πρέπει να ληφθεί μια απόφαση επιλέγεις αν όχι την καλύτερη, την λιγότερο άσχημη. Το λευκό σε ζητήματα που αφορούν το κράτος είναι απλά μέσο για να τα έχεις καλά με τη συνείδησή σου.

  • 31 Ιουλίου 2011, 13:52 | Δρ. Ανδρέας Κομνηνός

    Επιτέλους πρέπει να σταματήσει η μη-προσμέτρηση των λευκών σαν πολιτική έκφραση. Είναι εκβιασμός να τίθεται ένα ερώτημα με δεδομένες τις απαντήσεις έτσι όπως θέλει η εκάστοτε κυβερνητική πλειοψηφία να τις διαμορφώσει (Πως θες να πεθάνεις; α) Με πιστόλι β) Με γκιλοτίνα). Επειδή όμως το λευκό μπορεί να θεωρηθεί ότι αντιπροσωπεύει πολλαπλά είδη απόψεων, προτείνω πολύ συγκεκριμένα:

    Α) Να δοθεί ρητά η δυνατότητα στον πολίτη να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει με την σκοπιμότητα του δημοψηφίσματος πρωτού προχωρήσει στις επιλογές.

    Β) Να δοθεί σε κάθε ερώτημα η δυνατότητα στον πολίτη να απορρίψει όλες τις δυνατές απαντήσεις (επιλογές) σαν μη αποδεκτές, ή και να απορρίψει όλο ερώτημα ως ψευδές δίλλημα.

  • 29 Ιουλίου 2011, 22:14 | Μ.ΓΕΩΡΓΙΟΣ

    ΓΙΑΤΙ ΣΤΑ ΓΚΑΛΟΠ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ Η ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΗΣΜΑ ΟΧΙ. ΕΡΩΤΗΜΑ.

  • Ta δημοψηφίσματα από τον ίδιο το χαρακτήρα τους (με δεδομένες τις ερωτήσεις και σαφώς περιορισμένες απαντήσεις) δεν έχουν πάντα πραγματικά δημοκρατική διάσταση. Μην ξεχνάμε ότι δημοψηφίσματα και όχι πολλαπλές ευκαιρίες διατύπωσης απόψεων προσφέρουν και τα ίδια τα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Δεν λύνουν τα δημοψηφίσματα το πρόβλημα της ανεπαρκούς και ατελέσφορης λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών ούτε αναβαθμίζουν το ρόλο του πολίτη. Μάλλον αποτελούν «άλλοθι» των πολιτικών και των διαχειριστών της εξουσίας εν γένει.
    Η πολιτική ηγεσία και η κυβέρνηση που σέβεται τον εαυτό της αποδίδει μεγάλη σημασία στο διάλογο με τους ειδικούς και με αυτούς που αφορούν τα θέματα, για τα οποία λαμβάνει αποφάσεις και δεν προσφεύγει στις λύσεις των «στημένων απαντήσεων». Σέβεται το διάλογο που έχει προηγηθεί ή που διενεργείται με την ευθύνη των υπηρεσιών και των εξειδικευμάνων θεσμών, λαμβάνει υπόψη τα πορίσματα των διερευνήσεων των προτάσεων των καθ’ ύλην αρμοδίων. Δεν καταφεύγει σε δημοψηφίσματα, για να νομιμοποιήσει τις επιλογές που επιθυμεί ούτε με τα δημοψηφίσματα μπορεί να επικαλύψει την απουσία πραγματικής επικοινωνίας με την κοινωνία και τους πολίτες.

  • 29 Ιουλίου 2011, 16:39 | Σαλαχώρης Μιχαήλ

    Το αντικείμενο του Δημοψηφίσματος μπορεί να έχει πολλαπλές προσεγγίσεις. Μέσα από τις προβλεπόμενες διαδικασίες και διεργασίες θα καταλήγει σε μονολεκτικής απάντησης ερώτημα, το οποίο, μπορεί να μην εκφράζει, για τμήμα του εκλογικού σώματος, το αρχικό αντικείμενο του Δημοψηφίσματος. Η έκφραση αυτή μπορεί να αποτυπωθεί, μόνον, μέσω των λευκών ψηφοδελτίων. Κατά συνέπεια τα λευκά ψηφοδέλτια πρέπει να προσμετρώνται σαν έγκυρα.

  • 29 Ιουλίου 2011, 12:11 | Δρ Γεώργιος Γιαννιτσιώτης

    1. Το λευκό ψηφοδέλτιο είναι ΕΓΚΥΡΗ ΨΗΦΟΣ και η μη προσμέτρησή του αποτελεί ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΚΤΡΟΠΗ!
    2. Γιατί το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος (υπό την προϋπόθεση συμμετοχής πλέον του 50% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων) είναι δεσμευτικό μόνον για τους νόμους του κράτους και όχι για τα άλλα σοβαρά θέματα;;

  • 29 Ιουλίου 2011, 12:09 | Δρ Γεώργιος Γιαννιτσιώτης

    Το λευκό ψηφοδέλτιο είναι ΕΓΚΥΡΗ ΨΗΦΟΣ και η μη προσμέτρησή του αποτελεί ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΚΤΡΟΠΗ!

  • 29 Ιουλίου 2011, 11:08 | Διονύσης

    Αφού τα λευκά δεν προσμετρώνται ως έγκυρα να ακυρώνεται το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος αν το σύνολο της αποχής και των μη εγκύρων ψηφοδελτίων υπερβαίνει το 50% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων.
    Στις δε βουλευτικές εκλογές να ακυρώνεται το αποτέλεσμα και να επαναπροκηρύσονται νέες , στις οποίες να μην επιτρέπεται να κατέλθουν ως υποψήφιοι αυτοί που κατέβηκαν στις ακυρωθείσες εκλογές. Εννοείται αν συμβαίνει η παραπάνω προϋπόθεση του 50%.

  • 29 Ιουλίου 2011, 11:13 | Χρήστος Αναστασιάδης

    Τί θα πει «σοβαρό κοινωνικό ζήτημα» ; Ο ορισμός στο 2(δ) μπορεί να περιλάβει τα πάντα (εκτόα αν υπάρχουν νομοσχέδια ασόβαρα, ή που δεν επηρεάζουν «εν γένει» την κοινωνική ζωή)

    Πρέπει να υπάρχει δεσμευτικότητα ;

    Το όριο του 50% σημαίνει π.χ. κατ’αναλογία ότι σε εκλογές με εθνική ή τοπική προσέλευση κάτω του 50% το αποτέλεσμα δεν είναι δεσμευτικό;

  • 29 Ιουλίου 2011, 11:32 | Γιάννης Γ.

    Απαράδεκτο να μην προσμετρώνται τα λευκά στα έγκυρα ψηφοδέλτια (το ίδιο ισχύει και στις βουλευτικές εκλογές).
    Δεν είναι δυνατόν η άρνηση του ψηφοφόρου, που σημαίνει ότι δεν τον εκφράζει καμία απάντηση, να μην γίνεται πολιτικά αποδεκτή.
    Δηλαδή οι ψηφίζοντες λευκό είναι ανύπαρκτοι για το πολιτικό σύστημα;
    Αν για παράδειγμα κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι το ερώτημα, έτσι όπως τίθεται στο δημοψήφισμα, δεν είναι σωστά διατυπωμένο με αποτέλεσμα να εξαπατούνται οι πολίτες και να προκύπτουν λανθασμένα συμπεράσματα, τι θα ψηφίσουν; Θα απόσχουν; Θα ψηφίσουν λευκό, και αυτή τους η ψήφος πρέπει να έχει ένα πολιτικό αποτέλεσμα. Αν για παράδειγμα προκύψουν τα λευκά πάνω από ένα όριο, να θεωρείται άκυρο το δημοψήφισμα (αντίστοιχα στις εθνικές εκλογές θα έπερεπε να μένουν έδρες κενές ή και να ακυρώνονται οι εκλογές).

  • Θα έπρεπε να είχε ληφθεί υπόψη ο Κώδικας Καλών Πρακτικών για τα Δημοψηφίσματα, της Επιτροπής Για την Δημοκρατία μέσω του Δικαίου (Venice Commission) του Συμβουλίου της Ευρώπης. http://www.venice.coe.int/docs/2007/CDL-AD(2007)008rev-e.pdf

    Ο Κώδικας Καλών Πρακτικών αναφέρει ότι δεν πρέπει να προβλέπεται ένα ποσοστό – κατώφλι για τη δεσμευτικότητα του δημοψηφίσματος γιατί υπάρχει ο πολιτικός κίνδυνος της δημοψηφισματικής έγκρισης από μία πλειοψηφία η οποία όμως δεν θα έχει καλύψει το «κατώφλι».

    Ο Κώδικας αναφέρει για τα δεσμευτικά δημοψηφίσματα ότι εάν ένα θέμα έχει απορριφθεί δεν επιτρέπεται να εγκριθεί εάν δεν περάσει ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και δεν υποβληθεί πάλι σε δημοψήφισμα. Αντίστοιχα, μια διάταξη που έχει εγκριθεί δημοψηφισματικά, δεν επιτρέπεται -για το ίδιο χρονικό διάστημα- να μεταβληθεί με άλλον τρόπο.

    Tέλος ο Κώδικας αναφέρει ότι τα αποτελέσματα των δεσμευτικών δημοψηφισμάτων πρέπει να προβλέπονται με σαφήνεια από το νόμο.