Υπουργείο Εθνικής Άμυνας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Στέφανος' | 21 Νοεμβρίου 2025, 00:33

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Με το παρόν σχόλιο εκφράζω την έντονη αντίθεσή μου στην προτεινόμενη αλλαγή του καθεστώτος εξαγοράς της στρατιωτικής θητείας, σύμφωνα με την οποία το δικαίωμα εξαγοράς μεταφέρεται από το 33ο στο 40ό έτος της ηλικίας, ενώ το ποσό εξαγοράς αυξάνεται σημαντικά (ΜΕΡΟΣ Θ' άρθρο 223, παρ. 1,2. Η ρύθμιση αυτή, όπως παρουσιάζεται, δημιουργεί σοβαρά ζητήματα δικαιοσύνης, ασφάλειας δικαίου, κοινωνικής συνοχής και αποτελεσματικότητας, χωρίς να τεκμηριώνεται επαρκώς ότι θα ενισχύσει ουσιαστικά τις Ένοπλες Δυνάμεις. 1. Παραβίαση της αρχής της ασφάλειας δικαίου και της εύλογης εμπιστοσύνης των πολιτών Εδώ και χρόνια οι πολίτες γνωρίζουν ότι, εφόσον δεν εκπληρώσουν τη θητεία τους σε νεαρή ηλικία, έχουν τη δυνατότητα εξαγοράς μετά τη συμπλήρωση του 33ου έτους. Πολλοί έχουν οργανώσει τη ζωή τους –σπουδές, επαγγελματική πορεία στο εξωτερικό ή στο εσωτερικό, δάνεια, οικογενειακό προγραμματισμό– με δεδομένο αυτό το νομικό πλαίσιο. Η αιφνίδια μεταφορά του ορίου στα 40 χρόνια, χωρίς σαφείς και γενναίες μεταβατικές διατάξεις, ανατρέπει εκ των υστέρων αυτόν τον προγραμματισμό και θίγει την αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη προς το κράτος. Το κράτος δεν μπορεί να αλλάζει μονομερώς τόσο βασικούς κανόνες, πάνω στους οποίους οι πολίτες έχτισαν κρίσιμες αποφάσεις ζωής. 2. Ταξική και εισοδηματική αδικία Η εξαγορά της θητείας είναι ήδη ένα ιδιαίτερα υψηλό οικονομικό βάρος. Η περαιτέρω αύξηση του ποσού την μετατρέπει ουσιαστικά σε προνόμιο των οικονομικά ισχυρών. Το ποσό εξαγοράς είναι οριζόντιο και δεν συνδέεται καθόλου με το εισόδημα, την οικογενειακή κατάσταση ή άλλες κοινωνικές παραμέτρους. Έτσι: για έναν χαμηλόμισθο ή έναν νέο επιστήμονα που ξεκινά τώρα την καριέρα του, το συνολικό ποσό είναι απαγορευτικό, ενώ για έναν πολύ εύπορο συμπολίτη μας παραμένει απλώς μια δυσάρεστη αλλά διαχειρίσιμη δαπάνη. Στην πράξη λοιπόν, η ρύθμιση ενισχύει την αίσθηση ότι «όποιος έχει χρήματα μπορεί να απαλλάσσεται από τη θητεία», ενώ οι υπόλοιποι είναι υποχρεωμένοι να υπηρετήσουν ή να ζουν για χρόνια με την απειλή κυρώσεων. Αυτό είναι βαθιά άδικο και διαβρωτικό για την κοινωνική συνοχή. 3. Ενίσχυση του brain drain και αντικίνητρα για επιστροφή στην Ελλάδα Ένα μεγάλο μέρος όσων ενδιαφέρονται για εξαγορά είναι Έλληνες που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό, συχνά με υψηλά προσόντα και σημαντική επαγγελματική πορεία. Πολλοί από αυτούς διατηρούν την προοπτική να επιστρέψουν κάποια στιγμή στην Ελλάδα, να επενδύσουν, να δημιουργήσουν οικογένεια εδώ, να φέρουν τεχνογνωσία και εισόδημα στη χώρα. Το μήνυμα που στέλνει η προτεινόμενη ρύθμιση είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που θα έπρεπε: αντί να δημιουργεί κίνητρα για τακτοποίηση και επιστροφή, δημιουργεί ισχυρά αντικίνητρα. Όταν κάποιος γνωρίζει ότι μέχρι τα 40 θα είναι εγκλωβισμένος σε ένα ασταθές και όλο και πιο βαρύ καθεστώς στρατολογικών υποχρεώσεων, είναι πολύ πιθανό: να επιλέξει να παραμείνει μόνιμα στο εξωτερικό, ή και να αποκόψει κάθε επίσημο δεσμό με την Ελλάδα (φορολογική κατοικία, περιουσία, συχνές επισκέψεις), ώστε να «μην τον αγγίζει» το ελληνικό σύστημα. Με αυτόν τον τρόπο, η χώρα χάνει ανθρώπινο κεφάλαιο, φόρους, επενδύσεις και πιθανές οικογενειακές επανεγκαταστάσεις – ακριβώς σε μια περίοδο που το δημογραφικό και η φυγή νέων στο εξωτερικό είναι από τα σοβαρότερα εθνικά προβλήματα. 4. Περιορισμένο όφελος για τις Ένοπλες Δυνάμεις Οι άνθρωποι που σκέφτονται σοβαρά την εξαγορά είναι συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας, με σπουδές, επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις. Δεν είναι ρεαλιστικό να θεωρηθούν ο βασικός «κορμός» της μάχιμης δύναμης των Ενόπλων Δυνάμεων. Το να κρατάς αυτούς τους ανθρώπους σε κατάσταση «ομηρίας» μέχρι τα 40: δεν αυξάνει ουσιαστικά τη μαχητική ικανότητα του στρατού, απλώς αυξάνει την πίεση, την ανασφάλεια και τις πιθανότητες να αναζητήσουν τρόπους οριστικής απομάκρυνσης από τη χώρα. Επιπλέον, σε ευρωπαϊκό επίπεδο η τάση είναι προς πιο επαγγελματικά, στοχευμένα και εθελοντικά μοντέλα υπηρεσίας, με θετικά κίνητρα για όσους επιλέγουν να υπηρετήσουν, όχι με τιμωρητικά μέτρα σε βάρος όσων – για πραγματικούς λόγους ζωής – δεν μπορούν να το κάνουν στην «τυπική» ηλικία. 5. Διπλή και δυσανάλογη επιβάρυνση Ήδη σήμερα όσοι δεν παρουσιάζονται για θητεία αντιμετωπίζουν σοβαρές διοικητικές και ποινικές κυρώσεις, με μεγάλα πρόστιμα και ποινές. Η ταυτόχρονη: μετάθεση του δικαιώματος εξαγοράς στα 40, και δραστική αύξηση του ποσού εξαγοράς, οδηγεί σε μια κατάσταση ουσιαστικά διπλής τιμωρίας και εγείρει ερωτήματα αναλογικότητας σε σχέση με τον επιδιωκόμενο σκοπό (ενίσχυση της άμυνας). Ο στόχος της λειτουργικής επάνδρωσης των Ενόπλων Δυνάμεων μπορεί να επιτευχθεί με πολύ πιο ήπια και δίκαια μέσα, χωρίς υπερβολικές οικονομικές επιβαρύνσεις. 6. Αρνητικές συνέπειες για την προσωπική και οικογενειακή ζωή Η παράταση της «εκκρεμότητας στρατού» μέχρι τα 40: δυσκολεύει την ανάληψη μακροχρόνιων επαγγελματικών υποχρεώσεων (π.χ. πολυετείς συμβάσεις στο εξωτερικό, ερευνητικά προγράμματα, επιχειρηματικές πρωτοβουλίες), επηρεάζει αρνητικά τον οικογενειακό προγραμματισμό (γάμος, παιδιά, δάνεια κατοικίας), καθώς πάντα υπάρχει η ανησυχία για το τι θα γίνει με τη θητεία. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την ανάγκη της χώρας να στηρίξει τους νέους ανθρώπους στη δημιουργία οικογένειας και στη σταθερή εγκατάστασή τους στην Ελλάδα. 7. Πρόταση για διαφορετική προσέγγιση Αντί για την προτεινόμενη αυστηροποίηση, θεωρώ ότι θα έπρεπε να εξεταστούν λύσεις πιο ισορροπημένες, όπως ενδεικτικά: διατήρηση του ορίου ηλικίας στα 33, ενδεχόμενη αναπροσαρμογή του ποσού εξαγοράς με κοινωνικά κριτήρια (εισόδημα, οικογενειακή κατάσταση κ.λπ.), ώστε να μην αποκλείονται πλήρως οι οικονομικά ασθενέστεροι, ισχυρά κίνητρα για έγκαιρη κατάταξη (π.χ. μειωμένη διάρκεια θητείας, εκπαιδευτικά και επαγγελματικά οφέλη για όσους υπηρετούν στην τυπική ηλικία), σαφείς μεταβατικές διατάξεις, που να προστατεύουν όσους έχουν ήδη θεμελιώσει προσδοκία εξαγοράς με βάση το ισχύον καθεστώς.