Υπουργείο Εθνικής Άμυνας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Φώτιος Μπάτζιος' | 21 Νοεμβρίου 2025, 20:20

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Ονομάζομαι Μπάτζιος Φώτιος, είμαι εν ενεργεία στρατιωτικός και τελώ ήδη σε ειδική κατάσταση για λόγους υγείας, κατά το ισχύον μέχρι σήμερα καθεστώς. Η ιδιότητά μου αυτή με εντάσσει άμεσα στο πεδίο εφαρμογής των ρυθμίσεων του Μέρους Ζ΄ του υπό διαβούλευση Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, και ιδίως των άρθρων 101 («Ειδικές καταστάσεις») και 111 παρ. 3 («Μεταβατικές διατάξεις Μέρους Ζ΄»). Με την παρούσα επιστολή απευθύνομαι στην ΕΣΑμεΑ, ως κορυφαίο φορέα εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία στη χώρα, προκειμένου να θέσω υπ’ όψιν σας ορισμένα σοβαρά ζητήματα συμβατότητας των εν λόγω διατάξεων με το ελληνικό Σύνταγμα, το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο προστασίας των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, και να παρακαλέσω για την θεσμική σας παρέμβαση. 1. Περιεχόμενο των άρθρων 101 και 111 παρ. 3 Το άρθρο 101 ορίζει τις «ειδικές καταστάσεις» στις οποίες τίθενται μόνιμοι εν ενεργεία αξιωματικοί και μόνιμοι υπαξιωματικοί που, λόγω τραύματος, νοσήματος ή πάθησης, δεν μπορούν να ασκούν πλήρως τα καθήκοντα του βαθμού/ειδικότητάς τους και εκτελούν, ως επί το πλείστον, καθήκοντα γραφείου. Το άρθρο 111 παρ. 3 προβλέπει ότι όσοι έχουν τεθεί, κατά το προϊσχύσαν καθεστώς (ν.δ. 1400/1973), σε αντίστοιχες ειδικές καταστάσεις, «παραπέμπονται στην οικεία ανώτατη υγειονομική επιτροπή εντός τριών (3) ετών από την έναρξη ισχύος» του νέου Μέρους Ζ΄, προκειμένου να κριθεί οριστικά η σωματική τους ικανότητα και, ανάλογα με την κρίση, είτε να επανέλθουν στην ενεργό υπηρεσία είτε να παραμείνουν σε ειδική κατάσταση μέχρι την αποστρατεία. Η παραπομπή αυτή είναι καθολική, υποχρεωτική και χωρίς εξαίρεση, ανεξάρτητα από: • τη φύση της πάθησης (χρόνια, μη αναστρέψιμη, σταθερή), • την πρόσφατη ή μη αξιολόγηση της υγείας, • την επιθυμία ή μη του ίδιου του στελέχους. 2. Ζητήματα συνταγματικότητας και προστασίας θεμελιωδών δικαιωμάτων Η ρύθμιση αυτή, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα αυτεπάγγελτης επανεξέτασης από ΑΥΕ μετά την παρέλευση τριετίας (άρθρο 102), εγείρει καίρια ζητήματα: 1. Αξία του ανθρώπου και σωματική/ψυχική ακεραιότητα o Άρθρο 2 παρ. 1 Συντ.: ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου ως πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας. o Άρθρο 5 παρ. 1 και 5 Συντ.: ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και ειδικό δικαίωμα προστασίας της υγείας και της γενετικής ταυτότητας, καθώς και προστασία έναντι βιοϊατρικών παρεμβάσεων. Η υποχρεωτική και αδιάκριτη επανεξέταση όλων των στελεχών με αναπηρία ή χρόνια πάθηση, ανεξάρτητα από την κατάσταση της υγείας τους, συνιστά σημαντική επέμβαση στη σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα, η οποία δεν φαίνεται να στηρίζεται σε εξατομικευμένη αναγκαιότητα. 2. Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και ειδικά δεδομένων υγείας o Άρθρο 9Α Συντ.: δικαίωμα προστασίας από τη συλλογή και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων. o ΓΚΠΔ (Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679) – άρθρο 9: τα δεδομένα υγείας αποτελούν «ειδική κατηγορία», η επεξεργασία των οποίων κατ’ αρχήν απαγορεύεται, εκτός εάν συντρέχει ρητή, νόμιμη και απολύτως αναγκαία εξαίρεση. o Ν. 4624/2019 (μέτρα εφαρμογής ΓΚΠΔ στην Ελλάδα). Η οριζόντια, επαναλαμβανόμενη και υποχρεωτική παραπομπή όλων των στελεχών σε υγειονομικές επιτροπές συνεπάγεται μαζική και περιοδική επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων υγείας, χωρίς να προκύπτει σαφής, εξατομικευμένη ανάγκη ή τεκμηρίωση αναλογικότητας. 3. Ειδική φροντίδα για άτομα με αναπηρία o Άρθρο 21 παρ. 2 και 3 Συντ.: ειδική φροντίδα για όσους πάσχουν από ανίατη σωματική ή πνευματική νόσο και υποχρέωση του Κράτους να λαμβάνει ειδικά μέτρα για την προστασία της αναπηρίας. o Η καθολική και υποχρεωτική επανεξέταση χωρίς εξαίρεση ακόμη και για άτομα με μη αναστρέψιμες, σταθερές παθήσεις, αντί να συνιστά μέτρο προστασίας, μπορεί να εκληφθεί ως πηγή διοικητικής ομηρίας και ψυχολογικής επιβάρυνσης. 4. Αρχή της αναλογικότητας o Άρθρο 25 παρ. 1 Συντ.: τα δικαιώματα ισχύουν και έναντι της διοίκησης, η οποία οφείλει να σέβεται την αρχή της αναλογικότητας. Η υποχρεωτική παραπομπή όλων των στελεχών σε ειδικές καταστάσεις εντός τριετίας, ανεξαρτήτως πραγματικής ανάγκης, αντίκειται στην αρχή ότι κάθε περιορισμός θεμελιώδους δικαιώματος πρέπει να είναι: o κατάλληλος, o αναγκαίος (να μην υπάρχει ηπιότερο μέσο), o και ανάλογος προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. 3. Ιατρική δεοντολογία, συναίνεση και βιοϊατρικές παρεμβάσεις Η ελληνική έννομη τάξη, με τον Ν. 3418/2005 (Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας), κυρωμένη και ενισχυμένη από τη Σύμβαση του Οβιέδο (Ν. 2619/1998), έχει υιοθετήσει με σαφήνεια την αρχή της ελεύθερης και εν επιγνώσει συναίνεσης σε κάθε ιατρική πράξη. Ειδικότερα: • Ο Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας προβλέπει την υποχρέωση ενημέρωσης (άρθρο 11) και την απαίτηση συναίνεσης του ασθενούς (άρθρο 12), καθώς και την υποχρέωση αποφυγής περιττών ή δυσανάλογων ιατρικών πράξεων. • Η Σύμβαση του Οβιέδο, την οποία η Ελλάδα έχει κυρώσει, κατοχυρώνει το δικαίωμα κάθε ατόμου στην σωματική και ψυχική του ακεραιότητα και απαιτεί την ελεύθερη και εν επιγνώσει συναίνεση για ιατρικές παρεμβάσεις, με περιορισμένες μόνο εξαιρέσεις. Συνεπώς, μια τυπική, περιοδική, διοικητικά επιβαλλόμενη παραπομπή όλων των στελεχών σε ειδικές καταστάσεις, χωρίς να προκύπτουν νέα ιατρικά δεδομένα, έρχεται σε ένταση με τις αρχές της ιατρικής δεοντολογίας και το βιοϊατρικό δίκαιο. 4. Ενωσιακό και ευρωπαϊκό δίκαιο – Ιδιωτική ζωή, σωματική ακεραιότητα και δεδομένα υγείας 1. Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ Ο Χάρτης κατοχυρώνει: o την ανθρώπινη αξιοπρέπεια (άρθρο 1), o το δικαίωμα στη σωματική και ψυχική ακεραιότητα και την ελεύθερη, εν επιγνώσει συναίνεση στον τομέα της ιατρικής (άρθρο 3), o την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (άρθρο 8), o την απαγόρευση διακρίσεων, μεταξύ άλλων λόγω αναπηρίας (άρθρο 21), o το δικαίωμα σε υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας (άρθρο 35). Η καθολική επανεξέταση ατόμων με αναπηρία/χρόνια πάθηση, ως προϋπόθεση διατήρησης της υπηρεσιακής τους κατάστασης, μπορεί να δημιουργεί έμμεση διάκριση λόγω αναπηρίας και να αντιβαίνει στην υποχρέωση εύλογων προσαρμογών και προστασίας της επαγγελματικής τους θέσης. 2. Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) o Το άρθρο 8 ΕΣΔΑ προστατεύει το δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής, το οποίο περιλαμβάνει την σωματική και ψυχική ακεραιότητα και την προστασία των ιατρικών δεδομένων. Η πρόσφατη απόφαση O.G. και άλλοι κατά Ελλάδας (23.1.2024) κατέληξε ότι ο εξαναγκασμός σε ιατρικές εξετάσεις (αιμοληψία) και η δημοσιοποίηση ευαίσθητων δεδομένων υγείας χωρίς επαρκή προστασία και αναλογικότητα συνιστούν παραβίαση του άρθρου 8 ΕΣΔΑ. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο υπογράμμισε την ανάγκη αυστηρής τήρησης των αρχών της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας σε κάθε επέμβαση στον χώρο των ιατρικών δεδομένων. Αν και στην περίπτωσή μας δεν τίθεται ζήτημα δημοσιοποίησης, η ίδια λογική αναλογικότητας ισχύει και για την υποχρεωτική, μη εξατομικευμένη ιατρική εξέταση. 5. Διεθνές δίκαιο αναπηρίας – Σύμβαση ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες Η Ελλάδα έχει κυρώσει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD), η οποία έχει ως σκοπό την προαγωγή, προστασία και διασφάλιση της πλήρους και ισότιμης απόλαυσης όλων των δικαιωμάτων από τα άτομα με αναπηρία και την προώθηση του σεβασμού της εγγενούς αξιοπρέπειάς τους. Ειδικότερα: • Το άρθρο 22 CRPD προστατεύει το απόρρητο των πληροφοριών για την υγεία των ατόμων με αναπηρία. • Το άρθρο 25 αναγνωρίζει το δικαίωμα στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας χωρίς διακρίσεις λόγω αναπηρίας. • Το άρθρο 27 αναγνωρίζει το δικαίωμα στην εργασία και στην απαγόρευση διάκρισης στην απασχόληση λόγω αναπηρίας, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης για εύλογη προσαρμογή και προστασία από αυθαίρετη απώλεια εργασίας. Ένα καθεστώς όπου άτομα με αναπηρία, ήδη ενταγμένα σε ειδικές καταστάσεις εργασίας, υποχρεώνονται σε μαζική, μη εξατομικευμένη επανεξέταση ως προϋπόθεση για τη διατήρηση της υπηρεσιακής τους θέσης, χωρίς κριτήρια και χωρίς εγγυήσεις, κινδυνεύει να αντιβαίνει τόσο στην αρχή της μη διάκρισης όσο και στην υποχρέωση διατήρησης και προώθησης της απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία. 6. Προσωπική διάσταση και άμεσος αντίκτυπος Ως εν ενεργεία στρατιωτικός σε ειδική κατάσταση, με χρόνια πάθηση πιστοποιημένη από αρμόδιες υγειονομικές επιτροπές, ανήκω στην κατηγορία των στελεχών που, με βάση το άρθρο 111 παρ. 3, θα παραπεμφθούν υποχρεωτικά εκ νέου σε ανώτατη υγειονομική επιτροπή εντός τριετίας, ανεξάρτητα από το αν υφίστανται νέα ιατρικά δεδομένα. Αυτό δημιουργεί: • αίσθημα διαρκούς διοικητικής και επαγγελματικής ανασφάλειας, • ψυχολογική επιβάρυνση λόγω επαναλαμβανόμενης αμφισβήτησης μιας ήδη κριθείσας αναπηρίας/πάθησης, • κίνδυνο δυσμενούς μεταχείρισης ή και de facto «εκκαθάρισης» προσωπικού με αναπηρία, υπό τον μανδύα ιατρικής επανεξέτασης. 7. Αίτημα προς την ΕΣΑμεΑ Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, παρακαλώ θερμά η ΕΣΑμεΑ: 1. Να εξετάσει εμπεριστατωμένα τις διατάξεις των άρθρων 101 και 111 παρ. 3 του υπό διαβούλευση Σχεδίου Νόμου του ΥΠΕΘΑ, ως προς τη συμβατότητά τους με: o το Σύνταγμα, o τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (ΓΚΠΔ) και τον ν. 4624/2019, o τη Σύμβαση του Οβιέδο, o την ΕΣΔΑ και τη νομολογία του ΕΔΔΑ, ιδίως την απόφαση O.G. κ.ά. κατά Ελλάδας, o τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (CRPD). 2. Να αναλάβει θεσμική παρέμβαση: o στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης, o προς το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, o και προς τις αρμόδιες κοινοβουλευτικές επιτροπές, με στόχο: o είτε τη διαγραφή της υποχρεωτικής, καθολικής επανεξέτασης εντός τριετίας, o είτε τη ριζική τροποποίησή της, ώστε η παραπομπή σε υγειονομική επιτροπή να είναι:  εξατομικευμένη,  αιτιολογημένη,  συνδεδεμένη με νέα ουσιώδη ιατρικά δεδομένα ή ειδικώς τεκμηριωμένη υπηρεσιακή ανάγκη,  με πρόβλεψη εξαιρέσεων για μη αναστρέψιμες ή σταθερές παθήσεις,  και με ρητή κατοχύρωση του δικαιώματος ένστασης του στελέχους. 3. Να εντάξει το συγκεκριμένο ζήτημα στις ευρύτερες δράσεις της για την εφαρμογή της CRPD στον χώρο της εργασίας και, ειδικότερα, στον χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων, όπου τα στελέχη με αναπηρία ή χρόνιες παθήσεις παραμένουν συχνά «αόρατα» στην δημόσια συζήτηση. Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι το αίτημά μου δεν αφορά μόνο την προσωπική μου περίπτωση, αλλά ένα ευρύτερο σύνολο στρατιωτικών με αναπηρία ή χρόνια πάθηση, οι οποίοι, μετά από μια οδυνηρή διαδρομή υγείας και κρίσεων σωματικής ικανότητας, έχουν ενταχθεί σε ειδικές καταστάσεις με σκοπό να συνεχίσουν να υπηρετούν με αξιοπρέπεια και σεβασμό στην κατάσταση της υγείας τους. Η προτεινόμενη καθολική και υποχρεωτική επανεξέταση απειλεί να ανατρέψει αυτό το εύθραυστο ισοζύγιο. Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων για την προσοχή και για κάθε ενέργεια στην οποία τυχόν προβείτε.