Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'TAKIS S.' | 11 Ιανουαρίου 2025, 14:39

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Κε Υπουργέ, Ο ΚΟΚ έχει δύο πτυχές. Η μία πτυχή, που όλοι μας γνωρίζουμε, είναι η επιβολή του νόμου και οι κυρώσεις. Στην ουσία, η πλειοψηφία των πολιτών βλέπει κυρίως το στοιχείο για το πως θα τιμωρηθεί ο παραβάτης ή ο υπαίτιος του συμβάντος, και αν υπάρξουν αποζημιώσεις. Με άλλα λόγια, αφού συμβεί το τροχαίο/οδικό ατύχημα ή το συμβάν, οι αρμόδιες αρχές του κράτους εφαρμόζουν τις κυρωτικές διατάξεις του νόμου, ώστε να τιμωρηθούν οι εμπλεκόμενοι. Οι κυρώσεις που εφαρμόζονται μετά από μια παράβαση ή τροχαίο ατύχημα, δείχνουν τον αντιδραστικό χαρακτήρα (reactive culture) του νόμου, όπου περιμένουμε πρώτα να συμβεί κάτι και εκ των υστέρων αντιδρούμε είτε με κυρώσεις είτε με νέα μέτρα πρόληψης ατυχήματος. Επίσης, οι κυρώσεις μπορεί να δημιουργήσουν φόβο, αναγκάζοντας τον πολίτη να συνετιστεί με τα μέτρα της οδικής ασφάλειας που υπάρχουν στον ΚΟΚ. Όμως, οι κυρώσεις δεν προάγουν την οδική ασφάλεια με το να επιβάλλουν μέτρα πρόληψης ατυχήματος. Όμως η δεύτερη πτυχή του ΚΟΚ είναι η πρόληψη ατυχημάτων, μείωσης της επικινδυνότητας και προαγωγή και καλλιέργεια νοοτροπίας οδικής ασφάλειας. Επίσης, ο ΚΟΚ θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τις πτυχές του ανθρωπίνου παράγοντα (human factors) στην οδήγηση και χειρισμό κάθε είδους οχήματος, αλλά και άλλες λανθάνουσες καταστάσεις, που μπορεί έμμεσα να συντελέσουν σε ατύχημα ή συμβάν. Αν δείτε επιστημονικές μελέτες για τον ανθρώπινο παράγοντα στην οδική ασφάλεια (human factors on road safety), καθώς και για τις διερευνήσεις ατυχημάτων οργανισμού (organizational accidents), όπου έχει εφαρμοστεί το μοντέλο του γνωστού καθηγητή James Reason, για παράδειγμα σε αεροπορικά ή πυρηνικά ή σιδηροδρομικά ατυχήματα ή ατυχήματα σε συστήματα με υψηλή και πολύπλοκη τεχνολογία, θα κατανοήσετε τις ανωτέρω πτυχές. Επίσης, θα δείτε ότι, δεν είναι παράγοντας συντέλεσης ενός τροχαίου συμβάντος ή παράβασης μόνο το ανθρώπινο λάθος, αλλά και άλλες λανθάνουσες καταστάσεις, όπως οι καιρικές συνθήκες, η ψυχοσωματική κατάσταση του οδηγού, η εκπαίδευση του οδηγού, η τεχνολογία, η παιδεία και η κουλτούρα των οδηγών και πεζών ενός λαού, οι υποδομές του οδικού δικτύου, η ελλιπής οδική σήμανση, κλπ. Πέρα των ανωτέρω δύο πτυχών ο ΚΟΚ πρέπει να λαμβάνει υπόψη και την επίδραση της τεχνολογίας των οχημάτων στην οδική ασφάλεια. Για παράδειγμα τα σύγχρονα οχήματα διαθέτουν όλο και πιο υψηλή τεχνολογία (π.χ. ημιαυτόνομη οδήγηση), με αποτέλεσμα να γίνονται πιο πολύπλοκα στο χειρισμό τους. Η υψηλή τεχνολογία αφενός μπορεί να συντελεί στην μείωση του δείκτη τροχαίων ατυχημάτων και στην βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Αφετέρου, η πολυπλοκότητα της τεχνολογίας μπορεί να συντελέσει στο γεγονός ότι οι οδηγοί που χειρίζονται οχήματα υψηλής τεχνολογίας και τα οποία μπορεί να ελέγχονται κυρίως από υπολογιστές, να υποπίπτουν πιο συχνά σε λάθη κατά την οδήγηση. Διότι πολύ απλά μπορεί να μην είναι σε θέση να χειριστούν αποτελεσματικά τις νέες τεχνολογίες των οχημάτων, και όποτε ορισμένα λάθη μπορεί να αποβούν μοιραία και να συντελέσουν σε ατύχημα. Οπότε η έλευση νέων τεχνολογιών στο χειρισμό οχημάτων απαιτεί περαιτέρω εκπαίδευση, καθώς και ίσως νέα μέτρα στον ΚΟΚ. Συνεπώς, στο σκοπό θα πρέπει να φαίνεται ότι ο ΚΟΚ έχει ως κύριο σκοπό την οδική ασφάλεια και την πρόληψη πάσης φύσεως τροχαίων ατυχημάτων και δευτερεύοντος την επιβολή κυρώσεων. Ο ΚΟΚ πρέπει να προβάλλει νοοτροπία και παιδεία οδικής ασφάλειας, στοιχείο το οποίο δεν απεικονίζεται στο σκοπό του ΚΟΚ. Αντιθέτως, στο σκοπό του ΚΟΚ απεικονίζεται ο κυρωτικός χαρακτήρας του ΚΟΚ. Συνεπώς, προτείνω ένα νέο εδάφιο στο εν λόγω άρθρο για παράδειγμα § δ, που να αναφέρει: Ο ΚΟΚ έχει επίσης ως σκοπό: Α. Να προάγει και να καλλιεργεί την οδική ασφάλεια, καθώς και την πρόληψη ατυχημάτων. Β. Να διασφαλίζει την ικανότητα και αποτελεσματικότητα των οδηγών κάθε είδους οχήματος, που κυκλοφορεί νόμιμα στο οδικό δίκτυο της χώρας σε κάθε είδους επιτρεπτές συνθήκες. Γ. Επιπλέον, ο ΚΟΚ να μεριμνά για την ασφάλεια των πεζών και των ζώων (όπως ορίζονται στο άρθρο 3), καθώς και για την ασφάλεια της άγριας πανίδας και χλωρίδας και της υγιεινής του περιβάλλοντος. Επίσης, από το σκοπό καταλαβαίνω ότι αυξάνονται τα πρόστιμα σε παραβάσεις που έχουν υψηλή επικινδυνότητα. Όπως προανέφερα, αυτό είναι λάθος προσέγγιση. Για παράδειγμα μπορεί κάποιος οδηγός άθελα του να υποπέσει σε παράβαση, διότι οι υπεύθυνες αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους δεν έχουν τοποθετήσει ορθή οδική σήμανση, στοιχείο που ο καθηγητής James Reason το ονομάζει induced violation. Δηλαδή ο οδηγός κάνει παράβαση, διότι το στοιχείο της οδικής σήμανσης που είναι ευθύνη του κράτους, συντέλεσε στο να κάνει λάθος και να κάνει παράβαση. Συνεπώς, πριν την εφαρμογή του ΚΟΚ, πρέπει αφενός να διασφαλιστεί ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους έχουν προβεί εκ των προτέρων σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για τη δημιουργία αποτελεσματικού και ασφαλούς οδικού δικτύου, όπως τοποθέτηση σήμανσης, επισκευή δρόμων, δημιουργία διατάξεων για πεζούς, ποδήλατα, κατάλληλη εκπαίδευση οδηγών, διδασκαλία στα σχολεία για νοοτροπία οδικής ασφάλειας και συμπεριφοράς (όπως γίνεται στο εξωτερικό) κλπ. Αφετέρου, πρέπει να υπάρχει πρόγραμμα διαχείρισης επικινδυνότητας με όλες τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες (δεν γνωρίζω αν έχετε τέτοιο πρόγραμμα). Το πρόγραμμα αυτό βάσει στατιστικής παραβάσεων, ατυχημάτων κλπ θα μπορεί να δείξει την τάση παραβάσεων κλπ (trend) και αν υπάρχει αυξημένο ρίσκο και κίνδυνος για ατύχημα, τόσο για κάθε υφιστάμενο μέτρο πρόληψης του ΚΟΚ (αν το μέτρο έχει αποτέλεσμα στην πρόληψη), αλλά και για κάθε σημείο του οδικού δικτύου της Ελλάδος. Κατόπιν μπορείτε να ανατροφοδοτήσετε τον ΚΟΚ (βελτίωση των μέτρων) και να τον εξορθολογήσετε βάσει στοιχείων και στατιστικής, και αν χρειαστεί να τροποποιήεστε τις υφιστάμενες διατάξεις του ΚΟΚ ή να δημιουργήσετε νέες διατάξεις. Εξίσου σημαντικό είναι ότι η εφαρμογή του ΚΟΚ προϋποθέτει εκπαίδευση. Σε πολλές χώρες της ΕΕ η εκπαίδευση αρχίζει από νωρίς στις τάξεις του δημοτικού. Οι δάσκαλοι διδάσκουν κυκλοφοριακή αγωγή και μαθαίνουν στα παιδιά πως να κινούνται με ποδήλατο στο οδικό δίκτυο. Επίσης, η αστυνομία/τροχαία επισκέπτεται τα σχολεία και εξετάζει και δίνει δίπλωμα για το ποδήλατο στους μαθητές δημοτικού. Επίσης, οι μαθητές δημοτικού κάνουν περιπάτους στις πόλεις και διδάσκονται από τους δασκάλους αστικό προσανατολισμό και συμπεριφορά για τις διαβάσεις αυτοκινήτων, τρένων, οδικής σήμανσης, να φορούν κράνος, να φέρουν αντανακλαστικά στοιχεία, συμπεριφορά σε ΑΜεΑ, στάθμευση κλπ. Επίσης υποχρεωτικά σε κάθε σχολείο και ανάλογα με την ηλικία/σχολική τάξη η αστυνομία κάνει μαθήματα και σεμινάρια. Γενικά, τα παιδιά από μικρή ηλικία μαθαίνουν σε πολλές χώρες της ΕΕ να συμπεριφέρονται ορθά στο δρόμο ως πεζοί ή ως συνοδοί ζώων συντροφιάς, π.χ. μαθαίνουν ότι πρέπει να μαζεύουν τα περιττώματα των κατοικίδιων τους από τα πεζοδρόμια κλπ. Επίσης, σε πολλές χώρες της ΕΕ στην εφαρμογή του ΚΟΚ συνεισφέρουν έμμεσα και οι ασφαλιστικές εταιρίες οχημάτων. Για παράδειγμα, αν έχεις πόντους στο δίπλωμα, η αστυνομία τις ενημερώνει και αυξάνονται τα ασφάλιστρα. Αν ο οδηγός του αυτοκινήτου έχει παρακολουθήσει επιπλέον σεμινάρια ασφαλούς οδήγησης, όπως οδήγηση σε βροχή, χιόνι κλπ, τότε οι ασφαλιστικές εταιρίες το λαμβάνουν υπόψη για έκπτωση στα ασφάλιστρα. Επίσης, οι ασφαλιστικές εταιρείες σε χρεώνουν ανάλογα με το πόσα χιλιόμετρα διανύεις ετησίως (λιγότερα χιλιόμετρα, λιγότερη έκθεση σε κίνδυνο για ατύχημα, λιγότερα ασφάλιστρα). Με άλλα λόγια και οι ασφαλιστικές εταιρίες λαμβάνουν υπόψη την επικινδυνότητα του κάθε οδηγού και χρεώνουν ανάλογα ή στο τέλος αν έχει ο οδηγός σωρεία παραβάσεων, δεν τον ασφαλίζει καμία εταιρεία. Σε κάποιες χώρες της ΕΕ, όταν επιβληθεί κύρωση του ΚΟΚ ή/και συμβεί ατύχημα με καταστροφή δημόσιας περιουσίας (π.χ. πινακίδα σήμανσης), τότε ο υπαίτιος, όχι μόνο πληρώνει το πρόστιμο της παράβασης, αλλά πληρώνει και διοικητικά έξοδα για τις εργατοώρες που χρησιμοποιεί η αστυνομία για να επιβάλλει το νόμο (υπάρχει αναλυτικό τιμολόγιο εργατοώρας ανά παράβαση κλπ). Επίσης η ασφαλιστική εταιρεία του υπαίτιου πληρώνει στο κράτος το κόστος καταστροφής δημόσιας περιουσίας. Φυσικά οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες θα αποκαταστήσουν τις ζημιές στη δημόσια περιουσία το συντομότερο δυνατό χωρίς καθυστέρηση. Είναι αυτό που προανέφερα με άλλα λόγια, ότι πρώτα οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες έχουν διασφαλίσει την απρόσκοπτη λειτουργία του οδικού δικτύου και κατόπιν εφαρμόζουν τον ΚΟΚ. Τέλος, σε κάποιες χώρες της ΕΕ, η αστυνομία εφόσον παρακρατήσει το δίπλωμα του οδηγού για συγκεκριμένες παραβάσεις και εφόσον συντρέχουν ειδικοί λόγοι (π.χ. ίδια παράβαση για 2η φορά σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα), τότε ο οδηγός για να αποκτήσει ξανά το δίπλωμα, πρέπει να περάσει ειδική ψυχολογική εξέταση και εφόσον κριθεί κατάλληλος ψυχολογικά, τότε περνά πάλι εκπαίδευση από την αρχή. Ακόμα σε ορισμένες χώρες της ΕΕ για πολύ σοβαρές παραβάσεις ορίου ταχύτητας, το κράτος έχει αρχίσει επίσημα με νόμο να κατάσχει το αυτοκίνητο και να το πουλάει στην εγχώρια αγορά σε δημοπρασία. Γενικά πρέπει να καταλάβουμε ότι κάθε όχημα που κυκλοφορεί στο οδικό δίκτυο, από το πιο απλό ως το πιο πολύπλοκο είναι ένα μηχάνημα που μπορεί να αφαιρέσει ζωές ή να συντελέσει σε αναπηρίες, οπότε η οδική συμπεριφορά και ασφάλεια είναι ένα θέμα που αφορά άπαντες στη χώρα.