• Α. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΝΕΟΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ» Καταρχάς θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι το χρονικό διάστημα που το σχέδιο νόμου θα βρίσκεται σε διαβούλευση είναι ελάχιστο. Ο χρόνος αυτός δεν επαρκεί για ολοκληρωμένη αξιολόγηση του νέου κανονισμού. Με την επισήμανση αυτή, θα επιχειρήσουμε να καταγράψουμε τις κυριότερες παρατηρήσεις μας. 1. Ο νέος ΓΟΚ επιφέρει αρκετές βελτιώσεις. Δίνει κίνητρα για συνενώσεις σε πυκνοδομημένες περιοχές. Για τα οικόπεδα που έχουν έκταση μεγαλύτερη της κατά κανόνα αρτιότητας της περιοχής -και με βάση συντελεστές που προωθούν την εξάλειψη της κατάτμησης- προσδιορίζεται κίνητρο κλιμακωτής αύξησης του συντελεστή δόμησης και εναρμόνισης με τα επιτρεπόμενα ύψη. Τίθεται βέβαια το ερώτημα της πρακτικής υλοποίησης του κινήτρου αυτού λαμβάνοντας υπ’ όψη την ελληνική πραγματικότητα και τα πρακτικά προβλήματα που θα ανακύψουν στην πιθανή εφαρμογή του. 2. Ένας σημαντικός νεωτερισμός είναι ότι με τον νέο ΓΟΚ επιτρέπεται η ενοποίηση των υποχρεωτικών ακάλυπτων χώρων των οικοπέδων του οικοδομικού τετραγώνου (ή τμήματος του), προς κοινή χρήση των ενοίκων του οικοδομικού τετραγώνου, χωρίς να θίγονται τα δικαιώματα κυριότητας. Οι ακάλυπτοι αυτοί χώροι βέβαια θα πρέπει να συντηρούνται οργανωμένα και αποτελεσματικά για μην αποτελέσουν μελλοντικά «no man’s land».H μέχρι σήμερα ελληνική πραγματικότητα έχει αποδείξει ότι οι καλές και αγαθές προθέσεις δεν αρκούν πάντα. 3. Μία άλλη σημαντική αλλαγή είναι ότι η επιφάνεια των υποχρεωτικών (σύμφωνα με τον κτηριοδομικό κανονισμό) κοινόχρηστων κλιμακοστασίων, συμπεριλαμβανομένων των ανελκυστήρων και των πλατύσκαλων και για επιφάνεια έως 25 τ.μ. ανά όροφο και ανά κλιμακοστάσιο, δεν προσμετρούνται στον ΣΔ, γεγονός που επιτρέπει τον ορθότερο και ευέλικτο σχεδιασμό τους. 4. Στον ΣΔ επίσης δεν προσμετρούνται οι ημιυπαίθριοι χώροι των κτηρίων με ύψος δύο ή και περισσοτέρων ορόφων, όπως και οι επιφάνειες των στεγασμένων υπαίθριων χώρων και των εξωστών, όταν το συνολικό ποσοστό τους είναι μικρότερο του 40% της επιφάνειας που επιτρέπεται να δομηθεί στο οικόπεδο. Αυτό θα επιτρέψει ενδιαφέρουσες αρχιτεκτονικές επιλύσεις στους όγκους των κτηρίων. 5. Σχετικά με τον ΣΚ, ο νέος κανονισμός μειώνει το ποσοστό κάλυψης στο 60% της επιφανείας του οικοπέδου, επιτρέποντας έτσι περισσότερους ελευθέρους χώρους, προσδίδοντας «αέρα» στα κτίρια. Στην επιτρεπόμενη κάλυψη επίσης δεν προσμετράται η επιφάνεια τμημάτων του ακάλυπτου χώρου που εισέρχονται στη νοητή ευθύγραμμη όψη του κτηρίου, ανεξάρτητα από το πλάτος και το βάθος τους, ακόμη και όταν περιλαμβάνουν στατικό φέρον στοιχείο. Αυτό θα επιτρέψει μια πιο ελεύθερη αρχιτεκτονική σύνθεση κατόψεων και αντίστοιχων όψεων. Τα αίθρια και οποιασδήποτε μορφής διαμπερή ανοίγματα του κτηρίου, κάθετα ή οριζόντια ή και τεθλασμένα ή καμπύλα, ανεξαιρέτως διαστάσεων, καθώς και οι εξώστες και τα προστεγάσματα δεν προσμετρούνται στην επιτρεπόμενη κάλυψη. 6. Μία νέα καινοτόμα εισαγωγή στον νέο κανονισμό είναι ότι σε νέα κτήρια, στην περίπτωση δημιουργίας φυτεμένου δώματος, τα μέγιστα επιτρεπόμενα ύψη προσαυξάνονται κατά ένα μέτρο και σε αυτές των στεγών κατά σαράντα εκατοστά. Αυτό είναι ένα σημαντικό κίνητρο για την δημιουργία μιας πιο «Πράσινης» Αρχιτεκτονικής. 7. Καινοτόμα προσθήκη αποτελεί επίσης το κίνητρο που δίνεται για τον ενεργειακό σχεδιασμό των κτηρίων. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση όπου το κτήριο κατατάσσεται, σύμφωνα με την ενεργειακή του μελέτη, στις ανώτερες ενεργειακά κατηγορίες όπως αυτές κάθε φορά ορίζονται (και σύμφωνα με τον ενεργειακό σχεδιασμό του απαιτείται η ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας μέσω συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας, καθώς και συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενεργείας), τότε δίνεται κίνητρο αύξησης του ΣΔ κατά 5%. Με πρόσθετη αύξηση του ΣΔ κατά 10% πριμοδοτούνται τα κτήρια ελάχιστης ενεργειακής κατανάλωσης, που παρουσιάζουν παράλληλα εξαιρετική περιβαλλοντική απόδοση. 8. Με σκοπό την προστασία του φυσικού τοπίου και την ένταξη των κτηρίων σε αυτό, η τροποποίηση του ανάγλυφου του φυσικού εδάφους μέσω διαμορφώσεων επιτρέπεται μόνο για την εξυπηρέτηση της φυσικής απορροής των όμβριων υδάτων . Τα κτήρια έτσι εντάσσονται αρμονικά στο ανάγλυφο του φυσικού εδάφους του οικοπέδου και η οροφή του υπογείου δεν μπορεί να βρίσκεται σε στάθμη μεγαλύτερη του +1.20 από τη στάθμη του φυσικού εδάφους. 9. Για πρώτη φορά θεσμοθετείται η έννοια του «υπόσκαφου κτηρίου με κύρια χρήση» κάτω από το υφιστάμενο φυσικό έδαφος, με κίνητρο τη μειωμένη προσμέτρηση δόμησης και κάλυψης της επιφάνειάς τους στα συνολικά επιτρεπόμενα μεγέθη. Επιτρέπεται δε η -υπό προϋποθέσεις- κύρια χρήση υπόγειων χώρων, εφόσον δεν αποτελούν ανεξάρτητη ιδιοκτησία και δεν αποφέρουν οικονομικά οφέλη στους ιδιοκτήτες από τη χρήση τους. 10. Επιτρέπονται πατάρια σε ποσοστό 10% του ΣΔ εφόσον δεν αποτελούν αυτόνομο χώρο και εντάσσονται εντός άλλου του οποίου αποτελούν τμήμα. Αντίστοιχα επιτρέπεται η υπό όρους χρήση της «σοφίτας» κάτω από την στέγη. Αυτό αντιμετωπίζει τις στρεβλώσεις και τις «παρανομίες» του παρελθόντος. 11. Η υπόγεια στάθμευση σε μικρά οικόπεδα επιλύεται πλέον με τη δημιουργία κουβουκλίου στέγασης ανελκυστήρα οχημάτων εντός των πλαγίων αποστάσεων του κτηρίου, ώστε να μην επιβαρύνεται με οχήματα ο δημόσιος χώρος και να μειωθεί η παρόδια στάθμευση. Με αυτό επιλύεται επίσης ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα της αναγκαστικής στάθμευσης των οχημάτων σε Pilotis όταν ήταν αδύνατον να δημιουργηθούν οι αναγκαίες ράμπες εισόδου-εξόδου στο υπόγειο χώρο στάθμευσης. 12. Για λόγους καθαριότητας, ανακύκλωσης αλλά και πολιτισμού αναφέρεται πλέον ως υποχρεωτική η συλλογή και ο διαχωρισμός των σκουπιδιών στην περίφραξη του οικοπέδου ή σε χώρους με πρόσβαση από τις όψεις του κτηρίου. 13. Απαγορεύεται πλέον η σφράγιση του φυσικού εδάφους και η επέκταση του υπογείου πέρα από το 50% του υποχρεωτικού ακάλυπτου χώρου, ώστε να μην καταργείται ο κύκλος του νερού και η δυνατότητα δημιουργίας υψηλής βλάστησης όπως ίσχυε με τον προηγούμενο περιορισμό του ενός μέτρου φυσικού εδάφους στο σύνολο του εναπομείναντος οικοπέδου. Η όποια επιφάνεια νερού στον ακάλυπτο χώρο θα υπολογίζεται πλέον ως φύτευση. Δεν έχει προβλεφθεί ωστόσο απολύτως τίποτα σχετικά με την «κατακόρυφη φύτευση» των όψεων νέας τεχνολογίας (απλά αναφέρεται δίχως επεξηγήσεις στην αιτιολογική έκθεση). 14. Θα ήταν προτιμότερο οι διατάξεις που αφορούν τη δόμηση σε εκτός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου περιοχή να αποτελούν ξεχωριστά άρθρα του νέου ΓΟΚ και όχι παραπομπές του άρθρου 3. Συνολικά το νέο σχέδιο νόμου εμπεριέχει πλειάδα νέων ρυθμίσεων που κατά την άποψή μας συντελούν καταρχάς προς την ορθότερη επίλυση των οικοδομικών προβλημάτων σε σχέση με τον ισχύοντα κανονισμό. Επισημαίνεται όμως ότι λόγω του περιορισμένου χρόνου δημόσιας διαβούλευσης, αλλά κυρίως λόγω της έλλειψης παραδειγμάτων και επεξηγηματικών σκίτσων και σχεδίων είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προκύψουν πλείστες απορίες (με ανάγκη διευκρινήσεων) που θα επιχειρηθεί κατά περίπτωση να απαντηθούν σε βάθος χρόνου με εγκυκλίους που στην πράξη έχει αποδειχτεί ότι συχνά μπορεί να είναι αλληλοσυγκρουόμενες. Είναι βέβαιο ότι προοπτικά θα ήταν θετικό να υπάρξει η σύνταξη ενός απλού ολιγοσέλιδου και δίχως ασάφειες προς διευκρίνιση Οικοδομικού Κανονισμού, όπως συμβαίνει στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες. Β. ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «ΝΕΟΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ» ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΣΧΥΟΝΤΑ ΓΟΚ 1577 /85 1. Στο άρθρο 2 «Ορισμοί» του νέου ΓΟΚ, εμφανίζονται 88 ορισμοί σε σχέση με 47 του ΓΟΚ 1577/85 2. Στο άρθρο 2 «Ορισμοί» του νέου ΓΟΚ, διαφοροποιούνται οι έννοιες ορισμών όπως πχ. “Ημιυπαίθριος χώρος του κτιρίου είναι ο στεγασμένος χώρος που διαθέτει ανοιχτή πλευρά της οποίας το μήκος είναι μικρότερο ή ίσο του 1/3 του συνολικού μήκους του περιγράμματος του χώρου” 3. Στο άρθρο 4 «Άδειες Δόμησης» του νέου ΓΟΚ, επισημαίνεται η ανακατάταξη αδειοδοτήσεων και μη για συγκεκριμένες εργασίες κατά ΓΟΚ 1577/85, καθώς και εμφάνιση νέων που απαιτούν ή όχι αδειοδότηση και έγκριση. 4. Στο άρθρο 10 «Κίνητρα για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές» του νέου ΓΟΚ, προσδιορίζονται τα κίνητρα, οι όροι και προϋποθέσεις για τη μείωση της κάλυψης του κτιρίου, τη μείωση της κατάτμησης οικοπέδων και την απελευθέρωση και αύξηση του κοινόχρηστου χώρου. Προβλέπεται αύξηση του επιτρεπόμενου συντελεστή δόμησης, με ειδικές προϋποθέσεις, η οποία συμπαρασύρει και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος του κτιρίου. 5. Στο άρθρο 11 «Συντελεστής Δόμησης» του νέου ΓΟΚ, σημειώνονται αρκετές αλλαγές, οι σημαντικότερες από τις οποίες αναφέρονται ενδεικτικά παρακάτω : • παρ. 5, προσμετρώνται στο ΣΔ οι επιφάνειες των Ημιυπαιθρίων χώρων • παρ. 6, αυξάνεται σε 40% το ποσοστό των εξωστών και στεγασμένων υπαίθριων χώρων (νέος ορισμός) που δεν προσμετρούνται στο ΣΔ. Επίσης δεν προσμετρούνται στο ΣΔ : - οι Ημιυπαίθριοι χώροι των κτιρίων με ύψος δύο ή περισσοτέρων ορόφων - οι μη βατές οι οποίες προκύπτουν από εσοχές στο σώμα του κτιρίου ανεξάρτητα από τις διαστάσεις τους. - η επιφάνεια του κλιμακοστασίου, των πλατύσκαλων και των ανελκυστήρων έως 25 τ.μ. ανά όροφο και ανά κλιμακοστάσιο. - η επιφάνεια του υπογείου προοριζόμενου για βοηθητικές χρήσεις όταν η οροφή του δεν υπερβαίνει το 1,20 από την οριστική στάθμη του εδάφους. - το 50% της επιφανείας του υπογείου όταν εξυπηρετεί κύριες χρήσεις και αποτελεί προσάρτημα αυτοτελούς κατοικίας. - εσωτερικοί εξώστες (πατάρια) έως 10% της δόμησης - θερμομόνωση πάχους άνω των 5 εκ. για τα νέα κτίρια και μέχρι 15 εκ. για τα υπάρχοντα - το 50% των υπόσκαφων κτιρίων για χρήση κατοικίας και το 20% για άλλες χρήσεις - ο κλειστός χώρος συλλογής απορριμμάτων - αίθρια και διαμπερή ανοίγματα 6. Στο άρθρο 12 «Ποσοστό Κάλυψης» του νέου ΓΟΚ, ορίζεται νέο μέγιστο ποσοστό κάλυψης το 60% (αντί 70% του ΓΟΚ 1577/85). Δεν προσμετρούνται όσα αναφέρονται και επίσης δεν προσμετρούνται στο ΣΔ. 7. Στο άρθρο 13 «Συντελεστής Όγκου» του νέου ΓΟΚ, αυξάνεται ο συντελεστής όγκου, μέσα στον οποίο μπορεί να αναπτυχθεί το κτίριο. 8. Στο άρθρο 14 «Θέση κτιρίου και εγκαταστάσεων» του νέου ΓΟΚ, με την ελεύθερη τοποθέτηση των κτιρίων στο οικόπεδο, ακυρώνονται τα συστήματα δόμησης (συνεχές, πανταχόθεν κλπ) 9. Στο άρθρο 15 «Ύψος κτιρίου-αφετηρία μέτρησης υψών – πλάτος δρόμου» του νέου ΓΟΚ, αυξάνεται από 1 έως 3 μέτρα το ανώτατο ύψος των κτιρίων (εντός σχεδίου), ανάλογα με τον συντελεστή δόμησής τους. Επιπλέον, στις περιπτώσεις φυτεμένων δωμάτων σε νέα κτίρια τα μέγιστα επιτρεπόμενα ύψη προσαυξάνονται κατά 1 μέτρο και 40 εκ. στις στέγες. Δεν επιτρέπεται η τροποποίηση της φυσικής στάθμης του εδάφους παρά μόνο για τη διευκόλυνση της φυσικής απορροής όμβριων και μέχρι στάθμης ± 1,00 μ από το φυσικό έδαφος. 10. Στο άρθρο 16 «Λειτουργικά, ενεργειακά και διακοσμητικά στοιχεία στις όψεις του κτιρίου » του νέου ΓΟΚ, στις όψεις του κτιρίου επιτρέπονται τόσο για τα νέα κτίρια, όσο και για τις προσθήκες σε υφιστάμενα κτίρια και εφόσον δεν δημιουργούν χώρους χρήσης του κτιρίου, αρχιτεκτονικές προεξοχές, αρχιτεκτονικά στοιχεία και συστήματα σκίασης μέγιστου πλάτους ίσου με 1/4 Δ. Επιτρέπεται η κατασκευή κλειστών εξωστών (έρκερ) με προϋποθέσεις. 11. Στο άρθρο 17 «Κατασκευές και φυτεύσεις στους ακάλυπτους χώρους και περιφράξεις » του νέου ΓΟΚ, σε περίπτωση επέκτασης υπογείου έξω από το περίγραμμα της ανωδομής αφήνεται ποσοστό 50% του υποχρεωτικού ακαλύπτου εντός του οποίου δεν επιτρέπεται η επέκταση ώστε να μην καταργούνται ο φυσικός κύκλος του νερού και η ψηλή βλάστηση. Τα στοιχεία ύδατος του περιβάλλοντος χώρου συμμετέχουν στον υπολογισμό της φύτευσης. 12. Στο άρθρο 18 «Φυτεμένα Δώματα » του νέου ΓΟΚ, προσδιορίζεται ο τρόπος κατασκευής και οι προϋποθέσεις για τη δημιουργία φυτεμένων επιφανειών και δωμάτων στα δομικά στοιχεία της κατασκευής. 13. Στο άρθρο 19 «Κατασκευές πάνω από το κτίριο» του νέου ΓΟΚ, πάνω από το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος της περιοχής και μέσα στο ιδεατό στερεό επιτρέπονται: -“Σε νέα και υφιστάμενα κτίρια, χώροι κύριας χρήσης αποκλειστικής ή κοινόχρηστης, μέγιστης επιφάνειας 35 τ.μ., με προϋπόθεση τη δημιουργία φυτεμένου δώματος που καλύπτει το 80% της συνολικής επιφάνειας του δώματος και με αναλογία ένα (1) τ.μ. χώρου ανά πέντε (5) τ.μ. φύτευσης”. - “Απολήξεις κλιμακοστασίων με στάση ανελκυστήρα στο δώμα και φρεάτων ανελκυστήρων με τις ελάχιστες αναγκαίες διαστάσεις και μέγιστο εξωτερικό ύψος 3,80μ., από την τελικά διαμορφωμένη επιφάνεια του τελευταίου ορόφου του κτιρίου μετά την εξάντληση του συντελεστή δόμησης του οικοπέδου, εφόσον εγκαθίσταται φυτεμένο δώμα ή σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας” 14. Στο άρθρο 21 «Προσωρινές Κατασκευές» του νέου ΓΟΚ, προσδιορίζεται η ειδική κατηγορία προσωρινών κατασκευών που επιτρέπεται να κατασκευάζονται σε δημόσιους κοινόχρηστους χώρους, οι εγκρίσεις για την άδεια δόμησής τους, καθώς και οι ελάχιστες απαιτήσεις της στατικής τους επίλυσης. 15. Στο άρθρο 22 «Παρόδια Στοά» του νέου ΓΟΚ, επισημαίνεται η εισαγωγή ρύθμισης που αφορά ότι σε ποσοστό 30% επιφανείας της στοάς προσμετράται στον υπολογισμό της απαιτούμενης επιφάνειας φύτευσης. Ο Πρόεδρος Ο Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας Ανδρέας Λουκάτος Γεράσιμος Μολφέσης