Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΕΝΩΣΗ ΑΜΙΣΘΩΝ ΥΠΟΘΗΚΟΦΥΛΑΚΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ' | 20 Δεκεμβρίου 2017, 12:32

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Περί των προβλημάτων που θα δημιουργήσει ο συγκεντρωτισμός των κτηματολογικών γραφείων – τον οποίο οι συντάκτες του νομοσχεδίου μοιάζουν να θεωρούν αυτοσκοπό – έχει ήδη γίνει λόγος από φορείς των κατά τόπους περιφερειών και δεν χρειάζεται να επανέλθουμε εμείς. Είναι όμως αναγκαίο να γίνει αναδρομή στο υπόβαθρο ή, ακριβέστερα, στην εμμονή, θα έλεγε κανείς, που διέπει τα τελευταία νομοθετικά σχέδια μεταρρυθμίσεων των υποθηκοφυλακείων και κτηματολογικών γραφείων με τον περιορισμό των γραφείων σε 16 έως 19. Μια εμμονή που αν μη τι άλλο προδίδει ανυπαρξία ουσιώδους μεταρρύθμισης και επιδιώκει απλώς, να εμφανίσει στο μνημονιακό πολιτικό υπόβαθρο ως δήθεν μεταρρύθμιση τη μείωση των υποθηκοφυλακείων/ κτηματολογικών γραφείων – ασχέτως εάν στην πραγματικότητα η μείωση αυτή κοστίζει ακριβά στον κρατικό προϋπολογισμό, όπως ήδη αναλύθηκε παραπάνω, και δεν μειώνει τα κόστη, όπως γίνεται με τις «κανονικές» συγκεντρώσεις υπηρεσιών. Το ανομολόγητο, λοιπόν, υπόβαθρο της δραστικής μείωσης των κτηματολογικών γραφείων είναι η ηλεκτρονικοποίηση των προς καταχώριση πράξεων και της καταχώρισής τους. Τεχνικά γίνεται λόγος στην από 25-11-2016 μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας αλλά και ευρύτερα μόνον για «ψηφιοποίηση του αρχείου» των υποθηκοφυλακείων. Είναι όμως φανερό ότι η απλή ψηφιοποίηση του αρχείου δεν αρκεί για να συγχωνευθούν αποτελεσματικά τα υποθηκοφυλακεία. Το πρόβλημα δεν είναι η συγκέντρωση των παλαιών συμβολαίων σε περισσότερους και μικρότερους χώρους ή σε λιγότερους και μεγαλύτερους χώρους. Τέτοια προβλήματα θα μπορούσαν να επιλυθούν ευχερώς – δεν είναι καν προβλήματα. Το πρόβλημα, αντιθέτως, είναι το τι θα συμβεί με τα νέα συμβόλαια. Διότι για να συγκεντρωθεί το αρχείο του υποθηκοφυλακείου δεν αρκεί να ψηφιοποιηθούν τα παλαιά συμβόλαια και να μεταφερθούν ενδεχομένως σε κάποια αρχειοφυλάκεια τα παλαιά μόνον συμβόλαια: Τι θα γίνει με τα νέα συμβόλαια; Το «αρχείο» ενός υποθηκοφυλακείου/κτηματολογικού γραφείου στην πραγματικότητα δεν είναι καν αρχείο, είναι η «ζωντανή» βάση δεδομένων από την οποία προκύπτει το δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Τίθεται παράλληλα το ζήτημα όχι μόνον της έρευνας στα νεώτερα συμβόλαια – τα οποία, έστω, ψηφιοποιούνται και αρχειοθετούνται διατηρείται μόνον η ηλεκτρονική βάση δεδομένων, αλλά κυρίως και πρωτίστως της προσκόμισης των συμβολαίων και των λοιπών πράξεων προς μεταγραφή. Το ζήτημα της προσκόμισης έχει ιδιαίτερη σημασία για την ασφάλεια του δικαίου, λόγω της θεμελιώδους αρχής της χρονικής προτεραιότητας που διέπει το εμπράγματο δίκαιό μας: εάν κάποιος προλάβει να εγγράψει κατάσχεση πριν από τη μεταβίβαση, τότε η μεταβίβαση είναι άκυρη και αντιστρόφως. Το κύριο, λοιπόν, ζήτημα που τίθεται είναι: Θα είναι φυσικής (έγχαρτης) ή ηλεκτρονικής μορφής το συμβόλαιο και η εν γένει πράξη που θα μεταγράφεται; Η Ένωσή μας, προσηλωμένη στην εξέλιξη του επαγγέλματός μας και στην υιοθέτηση σύγχρονων μεθόδων διευκόλυνσης των συναλλαγών, πολύ θα ήθελε να συζητηθεί και η εκδοχή της ηλεκτρονικής μεταγραφής ΟΛΩΝ των πράξεων (και όχι μόνο των συμβολαιογραφικών εγγράφων), πλην όμως μια τέτοια δημόσια συζήτηση δεν έχει καν ανοίξει μέχρι στιγμής, παρά το ότι τίθεται αναπόφευκτα ως ανομολόγητη λογική προϋπόθεση της συρρίκνωσης του αριθμού των υποθηκοφυλακείων/ κτηματολογικών γραφείων. Ο λόγος που δεν έχει ανοίξει αυτή η συζήτηση είναι ότι οι συντάκτες του νομοσχεδίου και η ισόβια ομάδα της Κτηματολόγιο Α.Ε./ΕΚΧΑ/προσεχώς «Ο.Ε.Κτ.» αντιλαμβάνονται ότι υπάρχουν σήμερα τα ακόλουθα τουλάχιστον ζητήματα ως προς την ηλεκτρονική μεταγραφή: α) Δυσχέρειες ως προς την ορθή τήρηση της αρχής της χρονικής προτεραιότητας. Στην ουρά του υποθηκοφυλακείου είναι ξεκάθαρα ότι προηγείται όποιος είναι πρώτος στη σειρά. Σε ένα ηλεκτρονικό σύστημα πώς διασφαλίζεται ξεκάθαρα και χωρίς αμφισβητήσεις το ποιος μεταγράφει πρώτος, ιδίως μάλιστα όταν παράλληλα θα ισχύει και η αναλογική υποβολή συγκεκριμένων πράξεων (ιδίως διοικητικών πράξεων, λόγω της βεβαίας καθυστέρησης της Διοίκησης να ενταχθεί στην ηλεκτρονική υποβολή). β) Ανασφάλεια, επί του παρόντος, της κοινωνίας ως προς την απόλυτη ηλεκτρονικοποίηση του εμπραγμάτου δικαιώματος. Είτε αρέσει είτε όχι, το κιτρινισμένο χαρτί και οι υπογραφές και σφραγίδες με μελάνι του μεταγεγραμμένου στο υποθηκοφυλακείο τίτλου αντανακλούν στη συνείδηση του μέσου κοινωνού πολύ ισχυρότερα εχέγγυα γνησιότητας, παρά μια εικόνα στην οθόνη ενός υπολογιστή ή μια εκτύπωση από μια απομακρυσμένη βάση δεδομένων. γ) Μη επίλυση του προβλήματος των ηλεκτρονικών απατών και των ηλεκτρονικών διαρρήξεων βάσεων δεδομένων (hacking). Όταν η κοινωνία γίνεται καθημερινά δέκτης ειδήσεων για ηλεκτρονικές απάτες και διαρρήξεις βάσεων δεδομένων, πώς μπορεί να εμπιστευθεί ότι δεν θα έχει αντίστοιχα προβλήματα με την πλήρη ηλεκτρονικοποίηση του εμπραγμάτου δικαιώματος; Όταν το σημερινό στάδιο τεχνολογικής και κοινωνικής εξέλιξης θέτει ακόμη τέτοια ζητήματα, είναι φανερό ότι η ηλεκτρονικοποίηση του εμπραγμάτου δικαιώματος μπορεί ακόμη να αποτελεί μόνον αντικείμενο συζήτησης και μελέτης μιας πιθανής μελλοντικής υιοθέτησής της. Καμία απότομη έως βίαιη ηλεκτρονικοποίηση των εμπραγμάτων δικαιωμάτων δεν θα βοηθήσει να αυξηθεί η εμπιστοσύνη, που είναι το ζητούμενο για να ενισχυθούν οι επενδύσεις και η οικονομική εν γένει ανάπτυξη. Βλάβη της ασφάλειας του δικαίου σημαίνει βλάβη των επενδύσεων. Είναι όμως φανερό ότι για τους συντάκτες του νομοσχεδίου η ανομολόγητη επιδίωξη της ηλεκτρονικοποίησης του εμπραγμάτου δικαιώματος είναι αυτοσκοπός. Δεν έχουν ως σκοπό την ασφάλεια του δικαίου, την απλότητα των διαδικασιών, την εξάλειψη της γραφειοκρατίας – και υπάρχει και άφθονη ηλεκτρονική γραφειοκρατία, ειδικά στο ελληνικό κράτος – αλλά αποκλειστικά και μόνον την ηλεκτρονικοποίηση των συναλλαγών. Αυτό είναι το πραγματικό υπόβαθρο της μείωσης του αριθμού των κτηματολογικών γραφείων. Επειδή όμως η ισόβια ομάδα της Κτηματολόγιο Α.Ε./ΕΚΧΑ/προσεχώς «Ο.Ε.Κτ.» δεν έχει καταφέρει, όχι να ηλεκτρονικοποιήσει διαδικασίες, αλλά ούτε καν κτηματολογικούς χάρτες να εκπονήσει (ακόμη δε λιγότερο να φτιάξει κτηματολόγιο) κάνουν από τώρα μια θεσμική μεταρρύθμιση που θα είναι εφικτή μόνον όταν θα υπάρχει πλήρης ηλεκτρονικοποίηση των διαδικασιών και η οποία, στον παρόν στάδιο, μόνον προβλήματα, επιπλέον γραφειοκρατία, κόστη και δυσλειτουργικότητα προκαλεί. Κατά τα άλλα, ο Γενικός Διευθυντής του υπό ίδρυση φορέα πρέπει να έχει εμπειρία «στην κατάρτιση και εκτέλεση προγραμμάτων και σχεδίων στρατηγικού σχεδιασμού». Όταν ο ίδιος ο νόμος που θέλουν να θεσπίσουν βρίθει «στρατηγικών» ανακολουθιών, η εμπειρία στην κατάρτιση και εκτέλεση «προγραμμάτων και σχεδίων στρατηγικού σχεδιασμού» δεν μπορεί να επιλύσει απολύτως τίποτε. Πόσο μάλλον όταν ο Γενικός Διευθυντής πιθανότατα προορίζεται να προέρχεται ακριβώς από αυτούς που έχουν εκπονήσει αυτό το εξ υπαρχής καταδικασμένο σε ολοκληρωτική στρατηγική αποτυχία νομοσχέδιο. Χαρακτηριστικό των αδυναμιών του νομοσχεδίου είναι η διετής προθεσμία που το ίδιο θέτει για τη λειτουργία των νέας μορφής κτηματολογικών γραφείων. Οι πληροφορίες θέλουν η αρχική προθεσμία να ήταν τρεις μήνες, εν συνεχεία δε εννέα μήνες. Όμως η επίγνωση της αδυναμίας λειτουργίας του οργανωτικού σχήματος που θέτουν υπό τις παρούσες συνθήκες, τους οδήγησε σε σημαντική αύξηση του χρόνου στον οποίο θα τεθεί (θεωρητικώς...) σε λειτουργία το σχεδιαζόμενο οργανωτικό σχήμα. Στην πραγματικότητα ούτε η διετής προθεσμία θα μπορέσει να τηρηθεί και θα δίδονται συνεχώς παρατάσεις εφαρμογής. Κάποιοι υπάλληλοί μας σε σχόλιά τους στη διαβούλευση φαίνεται να αγχώνονται για την δήθεν «ομηρία» τους, επειδή θα αργήσει η ρουσφετολογική, χωρίς αξιολόγηση δημοσιοϋπαλληλοποίησή τους. Ο πραγματικός όμηρος, όμως, θα είναι η ακίνητη περιουσία της χώρας. Τέλος, είναι ακατανόητα και αντιφατικά τα κριτήρια δημιουργίας υποκαταστημάτων. Ενώ σκοπός τους είναι καταρχήν η τήρηση του «συστήματος υποθηκών και μεταγραφών» (με όλα τα τεράστια ζητήματα συνταγμματικότητας που αυτό γεννά), κάτι δηλαδή που προορίζεται να είναι προσωρινό ως αρμοδιότητα, εντέλει πρέπει πρώτα να γίνει η διοικητική αναστάτωση της συγχώνευσης υποθηκοφυλακείων σε υποκαταστήματα, εν συνεχεία η νέα διοικητική αναστάτωση της κατάργησης των υποκαταστημάτων. Εδώ καταδεικνύονται δύο πράγματα: α) Οι εμπνευστές του νομοσχεδίου και εντέλει η ισόβια ομάδα της Κτηματολόγιο Α.Ε./ΕΚΧΑ/ προσεχώς «Ο.Ε.Κτ.» το μόνο που ξέρουν να παράγουν είναι αναστάτωση, διαδικασίες και γραφειοκρατία. β) Η περιλάλητη ολοκλήρωση του κτηματολογίου κάθε άλλο παρά σύντομη προορίζεται να είναι και τα υποκαταστήματα θα έχουν ρόλο πολύ πιο διαρκή από ό,τι ίσως και αυτοί οι εμπνευστές του νομοσχεδίου θα ήθελαν.Αν φυσικά ποτέ μπορέσουν να λειτουργήσουν. Διότι πολύ απλούστερο θα ήταν όλα τα υφιστάμενα ειδικά άμισθα υποθηκοφυλακεία να γίνουν αυτομάτως υποκαταστήματα (αφήνουμε και πάλι στην άκρη την απόλυτη αντισυνταγματικότητα της κατάργησης των υποθηκοφυλακείων δια της απλής "μετονομασίας" τους σε κτηματολογικά γραφεία ή υποκαταστήματα). Ποιος έχασε όμως την κοινή λογική για να την βρουν οι εμπνευστές του νομοσχεδίου; Οι ίδιοι που για περιφερειακά γραφεία κατά καιρούς ήθελαν και πιθανώς ακόμη θέλουν ΚΕΠ, γραφεία αναδόχων, γραφεία συμβολαιογράφων κλπ.