Αρχική Δημόσια Διαβούλευση για το σχέδιο νόμου «Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής νομοθεσίας»Άρθρο 01 – ΣκοπόςΣχόλιο του χρήστη ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΛΕΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΚΤΩΝ (ΣΕΠΟΧ) | 4 Σεπτεμβρίου 2020, 01:19
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΛΕΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΚΤΩΝ (ΣΕΠΟΧ)' | 4 Σεπτεμβρίου 2020, 01:19

    Το Κεφ. Α’ του ΣΝ επαγγέλλεται «τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού», δηλώνοντας με το Άρθρο 1, ως σκοπό του την «απλούστευση και επιτάχυνση της διαδικασίας κατάρτισης, αναθεώρησης και τροποποίησης χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδίων κάθε επιπέδου, καθώς και η διασαφήνιση των μεταξύ τους σχέσεων». Το Κεφ. Α προτείνει ειδικά στοχευμένες τροποποιήσεις στον πρόσφατο νόμο 4447/16, οι οποίες όμως απέχουν, δυστυχώς στο σύνολο τους, από έναν συνολικό εκσυγχρονισμό του συστήματος, μέσα από τη θεσμοθέτηση μη αποδεκτών επιλογών πολιτικής σε σχέση με την ιεραρχική δομή του συστήματος χωρικού σχεδιασμού. Προκρίνεται δυστυχώς η αποσπασματικότητα στον σχεδιασμό του χώρου και στις χωροθετήσεις, καθώς επιβάλλονται οι ειδικές, τομεακές, ασύνδετες μεταξύ τους, πολιτικές και σχέδια επί του ολοκληρωμένου περιφερειακού χωροταξικού και τοπικού πολεοδομικού σχεδιασμού. Επιβαρύνεται τέλος η ήδη αδύναμη διασύνδεση του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού με τον αναπτυξιακό προγραμματισμό. Ο ΣΕΠΟΧ υποστηρίζει ότι ο εκσυγχρονισμός του υφιστάμενου συστήματος προϋποθέτει ριζικότερη μεταρρύθμιση, η οποία πρέπει να εδράζεται στην εκ νέου αξιολόγηση και, όπου χρειάζεται, ανατροπή των πολιτικών χωρικού σχεδιασμού, που κυριάρχησαν στη συγκυρία της κρίσης, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της νέας περιόδου που προκρίνει την υιοθέτηση ενός πληρέστερου, βιώσιμου και πράσινου αναπτυξιακού προτύπου. Η κλιματική κρίση και η πρόσφατη πανδημία αναδεικνύουν με επιτακτικό, πλέον, τρόπο την αναγκαιότητα υιοθέτησης προσεγγίσεων, που προωθούνται σε κοινοτικό και διεθνές επίπεδο και: α) έχουν στρατηγικό και ολοκληρωμένο χαρακτήρα, β) προωθούν τη χωρική συνοχή και τη βιώσιμη περιφερειακή ανάπτυξη, γ) ενισχύουν τον σχεδιασμό χρήσεων γης σε τοπικό επίπεδο καθώς και τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών σε αυτόν. Ταυτόχρονα, θέτουν υπό συζήτηση την οικονομική βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα του κυρίαρχου αναπτυξιακού προτύπου. Παράλληλα, υποστηρίζεται ότι ο εκσυγχρονισμός και αποτελεσματικότητα του συστήματος επιτυγχάνεται με την ευφυή και δημιουργική στήριξη από δυο άλλους εξωτερικούς παράγοντες : μία σαφή και συγκροτημένη πολιτική για το χώρο από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας και μια δημόσια διοίκηση, η οποία να μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του συστήματος χωρικού σχεδιασμού, που το ίδιο το σύστημα απαιτεί. Δυστυχώς, το παρόν ΣΝ δεν προσεγγίζει καμία από αυτές τις προϋποθέσεις. Στο πλαίσιο των προηγουμένων γενικών παρατηρήσεων , υποβάλλονται τα εξής ειδικότερα σχόλια: 1. Απουσιάζει η οποιαδήποτε αναφορά σε βασικούς στόχους του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού (Άρθρο 2), υποδηλώνοντας είτε την απουσία μιας συγκροτημένης πολιτικής για τον χώρο, είτε την επιλογή για μη ρητή δήλωση της. Στο πλαίσιο αυτό τόσο η τροποποίηση που επιχειρείται στον ορισμό της βιώσιμης ανάπτυξης του Ν. 4447/16 – στόχος που θα πρέπει να συνδεθεί με τα πλαίσια και σχέδια – όσο και ο εισαγόμενος ορισμός της «βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης» εγείρουν σοβαρά ερωτηματικά ως προς τη σκοπιμότητα που εξυπηρετούν. Επομένως προτείνεται η διατήρηση του ορισμού για τη βιώσιμη ανάπτυξη του 4447/16 . 2. Κρίνονται ιδιαίτερα προβληματικοί οι ορισμοί των εννοιών «τροποποίηση» (2.ι) και «ανάδραση»(2ιβ), καθώς και οι διατάξεις για την ιεραρχική σχέση μεταξύ των σχεδίων (μήπως εκ παραδρομής εντάχθηκαν στο άρθρο των ορισμών;;) που στο σύνολο τους επιβάλλουν την απόλυτη κυριαρχία και δεσμευτικότητα των ειδικών πλαισίων αλλά και των ειδικών σχεδίων. Προτείνεται η διαγραφή των προαναφερομένων ορισμών και η επαναπροσέγγιση των σχετικών εννοιών και σχέσεων (Άρθρο 2) 3. Οι βασικές αρχές πολιτικής της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής (Άρθρο 3) δεν μπορεί παρά να είναι δεσμευτικές για την πολιτεία. Τόσο για την επίτευξη ολοκληρωμένων και συντονισμένων πολιτικών αλλά και στόχων εξυπηρέτησης του δημόσιου συμφέροντος, όσο και για υπεράσπιση του κυρίαρχου ρόλου της χωρικής συνοχής στην προγραμματική περίοδο 2021-2027. Διαφορετικά η Εθνική Χωρική Στρατηγική οδηγείται σε πλήρη απαξίωση. 4. Ο ΣΕΠΟΧ δεν θεωρεί εύλογη τη συμμετοχή στο Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας των ΠΟΜΙΔΑ και ΕΣΕΠΠΑ, επειδή δεν είναι παραγωγικοί φορείς και επειδή συνιστούν φορείς ειδικών συμφερόντων. Θεωρεί επίσης ότι θα πρέπει να αποκατασταθεί η συμμετοχή του ΣΑΔΑΣ, ενός φορέα, που έχει σταθερά συμβάλλει θετικά στη λειτουργία του θεσμού από την ίδρυση του. Τέλος προτείνει να συμπληρωθεί η σύνθεση του Εθνικού Συμβούλιου Χωροταξίας με φορείς, που εκπροσωπούν τη θαλάσσια οικονομία, ώστε να καλύπτεται επίσης ο τομέας του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού. 5. Ο αναγκαίος και απαιτούμενος συντονισμός κυρίως μεταξύ των Τομεακών Χωροταξικών Πλαισίων, προς αποφυγήν των μεταξύ συγκρούσεων και αντιφάσεων τους, δεν μπορεί να επιτυγχάνεται εκ των υστέρων με τη δημιουργία ενός ακόμη γνωμοδοτικού οργάνου. Η σύνθεση του προτεινομένου ΚΕΣΥΧΩΘΑ παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα, όπως είναι η απομείωση ρόλου του προέδρου του Εθνικού Συμβούλιου Χωροταξίας, η ορθόλογη εκπροσώπηση υπηρεσιακών οργάνων του ΥΠΕΝ και η απουσία θεσμικών και κοινωνικών φορέων. Προτείνεται: α) να προβλεφθεί ως βασική συνθήκη θεσμοθέτησης των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων ο μεταξύ τους συντονισμός, και β) να αποδοθούν στο ΚΕΣΥΠΟΘΑ οι τυχόν επιπλέον αρμοδιότητες με συμπλήρωση στη σύνθεση των μελών του. 6. Ο ΣΕΠΟΧ θεωρεί θετική την πρόβλεψη για την οριοθέτηση οικισμών και χαρακτηρισμό δημοτικών οδών στο πλαίσιο εκπόνησης των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ). Θα έπρεπε μάλιστα να είχε προστεθεί επιπλέον η δυνατότητα εξειδίκευσης και τροποποίησης των γενικά ισχυόντων όρων δόμησης των οικισμών, η μερική πολεοδομική ρύθμιση διάνοιξης οδού, ή άλλου Κοινοχρήστου Χώρου , ακόμα και η εφαρμογή οδού πρόσβασης στις ακτές. Δυστυχώς όμως, καταγράφεται μια προσπάθεια απομείωσης του ρόλου των ΤΠΣ που απορρέει από τα εξής στοιχεία τα οποία θα πρέπει να επανεξεταστούν: • Την παντελή έλλειψη πρόβλεψης ακόμη και της δυνατότητας, ως επιλογής, εκπόνησης ΤΠΣ σε επίπεδο Δήμου ,η οποία θα έπρεπε να πριμοδοτείται στη βάση της έννοιας της χωρικής συνοχής • Την περαιτέρω ενίσχυση του πεδίου παρέμβασης των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, που μπορεί πλέον να εκπονούνται αντί των ΤΠΣ ενισχύοντας περαιτέρω τον αποσπασματικό και fast track χαρακτήρα, αυτής της «μεθόδου» πολεοδομικού σχεδιασμού • Τον περιορισμό του πεδίου παρέμβασης των ΤΠΣ στον βαθμό που οι ρυθμίσεις τους για τον εκτός σχεδίου χώρο περιορίζονται πλέον μόνο στις «περιοχές πέριξ των οικιστικών περιοχών και των περιοχών παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων» ακυρώνοντας έτσι τη δυνατότητα της συνολικής και ολοκληρωμένης ρύθμισης του εξωαστικού χώρου και συνακόλουθα του περιορισμού της εκτός σχεδίου δόμησης που υποστηρίζεται ότι αποτελεί βασική επιδίωξη του παρόντος ν/σ. Συμπερασματικά, ο εκσυγχρονισμός του υφιστάμενου συστήματος χωρικού σχεδιασμού δεν μπορεί να αναλώνεται σε μια αέναη και χωρίς περιορισμούς τροποποίηση από τα Τομεακά Ειδικά Πλαίσια και σχέδια, γεγονός που συνεπάγεται την ακύρωση των μοναδικών εργαλείων σχεδιασμού με ολοκληρωμένο χαρακτήρα, δηλ. των Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων και των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων. Υπό αυτό το πρίσμα, ο ΣΕΠΟΧ εισηγείται την ταχύρρυθμη προώθηση των ΤΠΣ με στόχο τη γενικευμένη θεσμοθέτηση και εφαρμογή χρήσεων γης σε όλη την επικράτεια της χώρας, με τις εξής επισημάνσεις: - Την αναγκαιότητα εκπόνησης «Δομικού Σχεδίου», που θα καθορίζει το πρότυπο χωρικής ανάπτυξης και οργάνωσης σε επίπεδο Δήμου - Να γίνουν οι αναγκαίες προσαρμογές στις προδιαγραφές, χρονοδιαγράμματα και αμοιβές των μελετών ΤΠΣ ώστε να προσεγγιστεί αποτελεσματικά η οριοθέτηση των οικισμών και ο χαρακτηρισμός δημοτικών οδών που σωστά εντάσσονται στο αντικείμενο ρύθμισης των ΤΠΣ - Την ενσωμάτωση των ΣΜΠΕ και των υποστηρικτικών μελετών στην κύρια μελέτη εκπόνησης των ΤΠΣ και γενικότερα όλων των επιπέδων σχεδίων. Το Σ/Ν αναρτήθηκε για τη Δημόσια διαβούλευση την 4η Αυγούστου 2020. Η πολύ σύντομη διάρκεια διαβούλευσης, παρά τη μικρή παράταση της μιας εβδομάδος που δόθηκε και ο ακατάλληλος χρόνος λογω της θερινής περιόδου δεν επέτρεψαν την ολοκλήρωση της μελέτης και διατύπωσης των προτάσεων του ΣΕΠΟΧ. Ο ΣΕΠΟΧ επιφυλάσσεται να ολοκληρώσει την επεξεργασία του και να υποβάλλει στο αμέσως επόμενο διάστημα τις επιπλέον προτάσεις.