Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Μαργαρίτα Καραβασίλη' | 4 Δεκεμβρίου 2020, 12:53

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Ο νέος Νόμος εισάγει καταρχήν ορθές και καινοτόμες ρυθμίσεις προκειμένου να ενισχύσει την προώθηση της ανακύκλωσης επιτυγχάνοντας τους γενικότερους στόχους της κυκλικής οικονομίας. Ωστόσο, ο τρόπος που είναι συνταγμένος είναι πολύπλοκος και ο αναγνώστης θα πρέπει να διαθέτει ακόμη και νομικές γνώσεις για να μπορέσει να κατανοήσει τι ακριβώς προβλέπεται κατά περίπτωση. Απαιτείται μια στοιχειώδης κωδικοποίηση παράλληλα με αποσαφήνιση των διαδικασιών εφαρμογής, ώστε να αποφευχθεί το χάος που υπάρχει και να ενισχυθεί η θετική πρόθεση του νομοθέτη. Επικροτούμε τη φιλοσοφία του νομοσχεδίου καθώς οι ρυθμίσεις που εισάγει ανταποκρίνονται στους στόχους των Οδηγιών που ενσωματώνονται με το παρόν νομοσχέδιο στο εθνικό μας δίκαιο και παίζουν ιδιαίτερα θετικό ρόλο ενισχύοντας την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων συσκευασιών και άλλων προϊόντων, τη μείωση της τελικής διάθεσης των αποβλήτων συσκευασιών ή άλλων προϊόντων με την ενθάρρυνση κατά προτεραιότητα της προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίησή τους, καθώς και την ανάκτηση υλικών και ανακύκλωσής τους. Ενισχύεται η έννοια της ιεράρχησης των εργασιών διαχείρισης αποβλήτων και υποστηρίζεται, τόσο η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και πρωτογενών πρώτων υλών, όσο και η ανάκτηση ενέργειας ως δευτερεύουσα επιλογή. Παράλληλα, καθορίζονται ποσοτικοί στόχοι για την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση και τις άλλες εργασίες ανάκτησης των αποβλήτων συσκευασιών και άλλων προϊόντων. Αξίζει να υπογραμμιστούν τα κάτωθι εξόχως θετικά στοιχεία : Έως τον Ιανουάριο του 2022:  εισάγεται και εφαρμόζεται η ευρωπαϊκή αρχή «πληρώνω όσο πετάω» με τη δυνατότητα που δίνεται στους δήμους να χρεώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη για όσους παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο, καθώς και κίνητρα και αντικίνητρα για τους ΟΤΑ ανάλογα με τις επιδόσεις τους (υψηλό τέλος ταφής για τους δήμους που «θάβουν» απόβλητα, αποζημίωση σε όσους Δήμους δεν «θάβουν» απόβλητα).  τα πρόστιμα που επιβάλλονται από την ΕΕ μεταφέρονται στους δήμους και τις επιχειρήσεις που τα προκαλούν, απαλλάσσοντας έτσι από το σχετικό βάρος τους φορολογούμενους  επιτέλους η χώρα θεσπίζει τη χωριστή συλλογή αποβλήτων συσκευασιών σε 4 ρεύματα (πλαστικό, χαρτί, μέταλλο, γυαλί), μετά από ένα έτος, ως υποχρέωση για σειρά κατηγοριών χρήσεων με υπεύθυνους τους φορείς εκμετάλλευσης ή τους ΟΤΑ (κατά περίπτωση). Όμως η ρύθμιση αυτή θα πρέπει να συναρτηθεί οπωσδήποτε με οριστική απόσυρση του μπλε κάδου, μια πρακτική η οποία ενώ πριν χρόνια φάνηκε χρήσιμη κατέληξε, για πολλούς λόγους που δεν είναι του παρόντος, να αποτελεί τη «γάγγραινα» της ανακύκλωσης.  όλα τα νέα κτίρια, θα πρέπει πλέον να διαθέτουν χώρο συλλογής αποβλήτων για 4 χωριστά ρεύματα, ρύθμιση ιδιαίτερα σημαντική, η οποία ωστόσο θα πρέπει να αφορά και στα υφιστάμενα κτίρια για τα οποία εξίσου θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη χωριστής συλλογής αποβλήτων συσκευασιών σε 4 ρεύματα, καταρχήν σε χώρους ανά Οικοδομικό Τετράγωνο, αξιοποιώντας όποιον διαθέσιμο χώρο εντός του ακάλυπτου χώρου υπάρχει, εφόσον αυτός είναι προσβάσιμος, παράλληλα με τις υποδομές που αναπτύσσονται σχετικά ανά γειτονιά με ευθύνη των οικείων ΟΤΑ . Έτσι θα δοθεί η ευκαιρία και της ενεργοποίησης του ενεργού οικοδομικού τετραγώνου και εν γένει της λειτουργίας του βασικού κυττάρου του οικοδομικού τετραγώνου. Το ιδιαίτερα θετικό μέτρο της υποχρέωσης των νοικοκυριών να προβαίνουν σε χωριστή συλλογή των επικίνδυνων αποβλήτων από είδη καθημερινής χρήσης και των Δήμων να οργανώσουν αυτή τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων θα πρέπει να εφαρμοστεί ένα χρόνο νωρίτερα του προβλεπόμενου, δηλαδή έως την 31 Δεκεμβρίου 2022. Επίσης για την εφαρμογή της αρχής «Πληρώνω όσο πετάω» ή «κερδίζω όσο διαχωρίζω», όπου οι Δήμοι θα διαμορφώνουν τα δημοτικά τους τέλη, ανάλογα με πόσα απόβλητα παράγει ο κάθε δημότης, αλλά και ανάλογα με πόσα από αυτά ανακυκλώνει -και όχι βάσει των τετραγωνικών του ακινήτου του όπως ίσχυε μέχρι σήμερα θα πρέπει να γίνει σαφές (άρθρο 5) ότι η εκτίμηση θα γίνεται με βάση τα πραγματικά απορριπτόμενα απόβλητα και όχι με βάση τα πραγματικά παραγόμενα απόβλητα, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους παραγωγούς να επιλέξουν να διαθέσουν τα απόβλητά τους σε εναλλακτικά συστήματα και καινοτόμες διεργασίες ανάκτησης και αξιοποίησης (έτσι θα προσμετράται η απορριπτόμενη ποσότητα. Είναι απολύτως ορθό και δίκαιο να μετακυλούνται τα πρόστιμα της ΕΕ στους ΟΤΑ και τις επιχειρήσεις που δεν συμμορφώνονται με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για τη διαχείριση των στερεών ή υγρών αποβλήτων. Ωστόσο αυτό θα πρέπει να γίνει νωρίτερα, ίσως τον Ιούλιο του 2021 για να τεθεί πιο γρήγορα τέλος στην ανομία, καθώς για πολλά χρόνια τα πρόστιμα τα πληρώνουν οι φορολογούμενοι πολίτες για τις παράνομες πρακτικές ορισμένων αναφορικά, ειδικότερα όσον αφορά στην ανεξέλεγκτη διάθεση των αποβλήτων σε χωματερές, την ελλιπή διαχείριση των υγρών αποβλήτων (λυμάτων) και την μη διαχείριση των ιστορικά αποθηκευμένων αποβλήτων Στους ορισμούς (άρθρο 3) θα πρέπει να προστεθούν με σαφήνεια τα οργανικά υπολείμματα (στον ορισμό 16 της «προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση»), αλλά και τα αποσυρόμενα οικιακά φάρμακα (ληγμένα ή μη) και τα απόβλητα πλαστικών γεωργικής χρήσης, κατηγορίες οι οποίες μάλλον ξεχάστηκαν. Επίσης, ο διαχωρισμός των αποβλήτων γεωργικής χρήσης από τα αστικά απόβλητα (παρ. 2β) δεν πρέπει να αποτρέψει τη δυνατότητα ταφής μέρους αυτών όταν δεν μπορούν να αξιοποιηθούν μέσω ανακύκλωσης, ενεργειακής ανάκτησης κλπ. Προς τούτο απαιτείται σχετική πρόβλεψη του νόμου όπου ενδείκνυται. Δεν πρέπει να γίνεται αποσύνδεση της συσκευασίας και των συσκευασμένων αγαθών χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο πλήρης κύκλος ζωής στην εφοδιαστική αλυσίδα. Είναι επίσης ουσιαστικό η όποια εναλλακτική πρόταση να διασφαλίζει την λειτουργικότητα του προσφερόμενου προϊόντος στην αγορά. Απαιτείται επίσης προσοχή ώστε να μην υπάρξει οριζόντια κατάργηση ή συλλήβδην περιορισμός διάθεσης ορισμένων κατηγοριών συσκευασιών τροφίμων και ποτών, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το συνολικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και οι εκπομπές ρύπων, σε πλήρη ευθυγράμμιση με το νέο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προτείνει στις εταιρείες να τεκμηριώνουν τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς τους με τη χρήση μεθόδων περιβαλλοντικού αποτυπώματος προϊόντων και οργανισμών με ενσωμάτωση των μεθόδων αυτών στο οικολογικό σήμα της ΕΕ με πιο συστηματικά κριτήρια απονομής του οικολογικού σήματος της ΕΕ, όπως η ανθεκτικότητα, η ανακυκλωσιμότητα και το ανακυκλωμένο υλικό. Πρέπει να αναζητάτε σε κάθε περίπτωση η πλήρης τεκμηρίωση οικολογικών ή άλλων ισχυρισμών ώστε να διασφαλιστεί η προστασία των καταναλωτών. Σε ότι αφορά στην επέκταση που προτείνεται στα υπολείμματα από τις μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων, βιοαποβλήτων και κέντρων διαχείρισης ανακυκλώσιμων υλικών (ΜΕΑ, ΜΕΒΑ, ΚΔΑΥ), στα βιοαπόβλητα, στα βιομηχανικά, στα επικίνδυνα κ.α. το ζήτημα θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με δραστικό τρόπο. Δεν αρκεί το προτεινόμενο αντικίνητρο στην ταφή αποβλήτων, ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι αυτό θα συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου για χαμηλότερο από 10% ποσοστό ταφής το 2030. Σημασία έχει να ελεγχθεί συστηματικά και αποτελεσματικά η όλη διακίνηση με καταγραφή ποσοτήτων και της πορείας που ακολουθείται έως την επεξεργασία. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι και το προτεινόμενο σύστημα ιχνηλάτησης (άρθρο 34) αλλά θα πρέπει να αποσαφηνιστούν ορισμένοι όροι και προϋποθέσεις εάν θέλουμε να λειτουργήσει με διαφάνεια, αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα. Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε να αποσαφηνίζεται πλήρως η χρησιμότητά του, ως βασικό εργαλείο που εξασφαλίζει την ορθή περιβαλλοντική διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων, αρκεί η αποτύπωση να γίνεται με τέτοιο που να μην επιδέχεται αμφισβήτηση καταγράφοντας τόσο τη θέση και το χρόνο προέλευσης – συλλογής και τελικής ή ενδιάμεσης διάθεσης του αποβλήτου, το βάρος (μικτό και καθαρό), όσο και στοιχεία που μαρτυρούν το ίχνος της διαδρομής του, εις τρόπον ώστε να είναι δυνατός ο εντοπισμός της θέσης του οχήματος σε πραγματικό χρόνο. Συμπληρωματικά θα πρέπει να προστεθούν και άλλοι Κωδικοί επικινδύνων αποβλήτων οι οποίοι απουσιάζουν, μάλλον εκ παραδρομής, όπως είναι οι Κωδικοί 16 και 20 και για τους οποίους θα πρέπει να καθορίζονται οι διαδικασίες πιστοποίησης της δυνατότητας αντικατάστασης των τηρουμένων εντύπων ΕΑΕΑ με το κατάλληλο πληροφοριακό δελτίο που καταγράφεται και τηρείται στο ηλεκτρονικό σύστημα ιχνηλάτησης. Απουσιάζει επίσης η μέριμνα για τα αποσυρόμενα οικιακά φάρμακα, ληγμένα ή μη, τα οποία θα πρέπει να συλλέγονται από τα Φαρμακεία τα οποία θα υποχρεούνται να τα συλλέγουν με επιμέλεια και να τα παραδίδουν σε συλλέκτες που ενεργούν γι’ αυτό το σκοπό, σύμφωνα με το Επιχειρησιακό Σχέδιο του ΣΣΕΔ Αποσυρομένων Οικιακών Φαρμάκων και Συσκευασιών που εγκρίνεται από τον ΕΟΑΝ. Ιδιαίτερα θετικές είναι οι ρυθμίσεις που αφορούν στην επαναχρησιμοποίηση, που αποτελεί ένα από τα βασικά μέτρα πρόληψης στη δημιουργία αποβλήτων, ειδικότερα σε ότι αφορά στη δημιουργία Κέντρων Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ) στους Δήμους άνω των 20 χιλιάδων κατοίκων, στο στόχο επαναχρησιμοποίησης στα μπουκάλια, κλπ. Στα ζητήματα που αφορούν στην ενεργειακή αξιοποίηση των υπολειμμάτων από τα ΚΔΑΥ από την ενεργοβόρο βιομηχανία ή/και από Μονάδες Ενεργειακής Αξιοποίησης είναι εξαιρετικά σημαντικό να προβλεφθεί η θέσπιση αυστηρών απαιτήσεων τήρησης περιβαλλοντικών όρων και ελέγχου συμμόρφωσης και ακόμη πιο σημαντικό να προβλεφθούν ειδικές εγκαταστάσεις και όροι για τα βιομηχανικά απόβλητα, επικίνδυνα ή μη. Είναι σημαντικό να ενισχυθεί ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) και να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή διαφάνεια για τα Συστήματα Ανακύκλωσης, αρκεί να ενεργοποιηθούν όλα τα εργαλεία για την ενίσχυση του ανθρωπίνου δυναμικού, μεταξύ των οποίων εξονυχιστικοί έλεγχοι. Θα πρέπει να τεθούν πιο αυστηροί κανόνες στα κέντρα διαλογής για να προκύπτει υλικό επαρκώς αξιοποιήσιμο. Αυστηροί κανόνες για ορθότερη διαχείριση υλικών . Τέλος θεωρούμε λάθος να κρατήσει ο υπουργός την αρμοδιότητα να αποφασίζει ο ίδιος τι είναι απόβλητο και τι όχι, ώστε να αξιοποιείται αναλόγως, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν καθυστερήσεις εκ μέρους της ΕΕ στην έκδοση των σχετικών κανονιστικών πράξεων, γιατί έτσι ούτε διαφάνεια υπάρχει ενώ ο υπουργός θα δέχεται πιέσεις από κάθε πλευρά οι οποίες θα καθιστούν δύσκολο και επικίνδυνο το ρόλο του . Οι αυξήσεις επί των εισφορών των πλαστικών μιας χρήσης προς τα εν λειτουργία ΣΣΕΔ, θα πρέπει να επανεξεταστούν καθώς είναι σε εξέλιξη, στις τεχνικές επιτροπές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η συζήτηση επί ουσιωδών απαιτήσεων για την ανακυκλωσιμότητα των πλαστικών συσκευασιών (νέα τροπολογία της 2008/98), δεν έχουν οριστικοποιηθεί οι ορισμοί των πλαστικών μιας χρήσης και επιπλέον, δεν έχει εκδοθεί η σχετική ΚΥΑ για τον καθορισμό των προδιαγραφών, για το τι πρέπει να θεωρείται πλαστικό προϊόν μίας χρήσης στην Ελλάδα. Πριν από την εφαρμογή του όποιου προτεινόμενου συστήματος σχετικά με bonus – malus ή/και δημοσιοποίηση νέου κατάλογου χρηματικών εισφορών που πληρώνουν οι υπόχρεοι παραγωγοί στην χώρα μας, θα πρέπει να προηγηθεί εκτενής τεχνική συζήτηση όλων των εμπλεκομένων φορέων και περαιτέρω διερεύνηση σχετικά με προϊόντα που ο σκοπός παραγωγής τους εξυπηρετεί δραστηριότητες σύντομου χρόνου ζωής.. Μαργαρίτα Καραβασίλη