Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'WWF Ελλάς' | 4 Δεκεμβρίου 2020, 13:48

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ Στο νομοσχέδιο υπάρχουν θετικά στοιχεία. Αλλά λαμβάνοντας υπόψη το σημείο εκκίνησης της Ελλάδας, η ενσωμάτωση των οδηγιών είναι μάλλον αμήχανη και δεν περιέχει τις ρηξικέλευθες τομές που απαιτούνται. Βασικό μέλημα μοιάζει η αποτροπή από την ταφή, όμως αυτό δεν πρέπει να συμβεί εις βάρος των άλλων δεσμεύσεων της χώρας μας για μετάβαση στην κυκλική οικονομία, τον μηδενισμό εκπομπών αερίων θερμοκηπίου έως το 2050 κοκ. Στα θετικά του νομοσχέδιου πρέπει να συμπεριληφθούν οι πρόνοιες για τον περιορισμό της σπατάλης τροφίμων, η θέσπιση ΠΔΕΠ για κλωστοϋφαντουργικά, η υλοποίηση ΚΔΕΥ, η διάθεση για εφαρμογή των χωριστών ρευμάτων και η προσπάθεια επιβολής μιας κάποιας τάξης στο ομιχλώδες καθεστώς των συστημάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού και των ΣΣΕΔ. Στα αρνητικά του νομοσχεδίου περίοπτη θέση καταλαμβάνει η διατήρηση της έμφασης στην καύση απορριμμάτων (αλλιώς, ενεργειακή αξιοποίηση), η αμήχανη θέσπιση του Πληρώνω Όσο Πετάω (ΠΟΠ) και της διαφοροποίησης των εισφορών των υπόχρεων παραγωγών στα ΣΣΕΔ, το ελάχιστο κι αναποτελεσματικό τέλος ταφής απορριμμάτων, η απουσία συνδυαστικών μέτρων στην κατάρτιση ΦΟΔΣΑ και ΟΤΑ στην υλοποίηση αποτελεσματικών προγραμμάτων στα ανώτερα στάδια της ιεραρχίας διαχείρισης αποβλήτων, η άρνηση να επιβληθεί ένα διαφανές και σαφές προς τους πολίτες σύστημα σήμανσης των προϊόντων που χρησιμοποιούνται σε επίπεδο νοικοκυριών αναφορικά με την ανακύκλωσή τους και τον τρόπο διάθεσης, η αδυναμία να τεθούν σε εφαρμογή νέα ΠΔΕΠ για υλικά που σήμερα δεν ενσωματώνονται σε κανένα μηχανισμό ανάκτησης και ανακύκλωσης (όπως πχ. το εκτυπωτικό χαρτί και τα έπιπλα). Επιπρόσθετα, το μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η εφαρμογή των νόμων. Η χωριστή συλλογή έπρεπε να εφαρμοστεί από το 2017, αλλά ουδέποτε προχώρησε. Πολλά ΣΣΕΔ λειτουργούν καταστρατηγώντας τους όρους που προβλέπονται στην έγκριση των επιχειρησιακών τους σχεδίων, αλλά ουδέποτε υπήρξε αποτελεσματικός έλεγχος και επιβολή κυρώσεων. Αυτό που σήμερα λείπει από την Ελλάδα και δεν καταφέρνει να αλλάξει το παρόν νομοσχέδιο είναι η δημιουργία ενός διαφορετικού αφηγήματος για τη διαχείριση των αστικών απορριμμάτων και την ανακύκλωση, όπου η διαφάνεια αποτελεί τον κανόνα κι όχι την εξαίρεση, όπου η εμπιστοσύνη των πολιτών αποκαθίσταται, όπου οι έλεγχοι είναι συνεχείς, άρτιοι και αποτελεσματικοί, όπου καταργούνται οι χαριστικές διατάξεις, όπου τα μέτρα προτείνονται βάσει συνεκτικού σχεδιασμού για την επίτευξη των στόχων, ακολουθώντας πλήρως την ιεραρχία διαχείρισης. ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΑΡΘΡΩΝ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ (ΕΕ) 2018/851 ΤΗΣ 30ΗΣ ΜΑΪΟΥ 2018 ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2008/98/ΕΚ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (L 150/109). Άρθρο 5 Θέσπιση συστήματος «πληρώνω όσο πετάω» (παρ. 4 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Η θέσπιση του ΠΟΠ παρότι απαραίτητη και μια εκ των βασικών συστάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην έγκαιρη ειδοποίηση του 2018, γίνεται με αδύναμο και αμήχανο τρόπο. Από τη στιγμή που το ανταποδοτικό τέλος καθαριότητας σήμερα γίνεται βάσει τετραγωνικών και αδυνατεί να επιφέρει ουσιαστικές αλλαγές θα πρέπει να αντικατασταθεί στο σύνολο της χώρας το συντομότερο δυνατό. Προτείνεται η υποχρεωτική θέσπιση του ΠΟΠ από 1.1.2025, ώστε να προλάβουν ακόμα και οι λιγότερο καταρτισμένοι δήμοι να προετοιμαστούν. Δυνατότητα εξαίρεσης θα πρέπει να υπάρξει α) αν δημοτικές αρχές μπορούν να επιδείξουν την επίτευξη σημαντικών ποσοστών πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης ή/και ανακύκλωσης με χρήση άλλου ανταποδοτικού τέλους καθαριότητας ή/και με άλλους τρόπους, β) σε περίπτωση γεωγραφικών, πληθυσμιακών, κοινωνικών και οικονομικών ιδιαιτεροτήτων Ο.Τ.Α. α’ βαθμού, όπως οι ορεινοί και οι νησιωτικοί, πάντα με την κατάλληλη τεκμηρίωση. Στο ίδιο πλαίσιο, θα πρέπει να θεσπιστεί διαδικασία κατάρτισης δημοτικών αρχών και ΦΟΔΣΑ σε μεθόδους και οικονομικά εργαλεία διαχείρισης αστικών αποβλήτων και ανακύκλωσης. Δείτε σχετική προσθήκη πιο κάτω (Άλλα μέτρα που μπορούν να περιληφθούν στο κεφάλαιο Α του παρόντος νομοσχεδίου). Άρθρο 6 Υποπροϊόντα – Τροποποίηση του άρθρου 12 του ν. 4042/2012 (παρ. 5 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). To άρθρο 6 αφορά τους όρους και τις διαδικασίας, βάσει των οποίων ένα απόβλητο μπορεί να θεωρηθεί υποπροϊόν. Κατά το νομοσχέδιο, αν δεν έχουν εκδοθεί οι σχετικές εκτελεστικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή κοινή υπουργική απόφαση (παρ. 2), ο καθορισμός των απαραίτητων όρων και προϋποθέσεων γίνεται με ΑΕΠΟ αποκλειστικά για την «τη συγκεκριμένη ουσία ή αντικείμενο που προκύπτει αποκλειστικά από την εξεταζόμενη στη ΜΠΕ διαδικασία παραγωγής» (ή, αν το έργο δεν υπάγεται σ περιβαλλοντική αδειοδότηση, με απόφαση του Περιφερειάρχη). Η ρύθμιση ενσωματώνει εσφαλμένα την ρύθμιση του άρθ. 5 παρ. 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851, και πρέπει να αποσυρθεί. Πρώτα από όλα, το άρθ. 5 παρ. 3 απαιτεί τον καθορισμό κριτηρίων (ενν., γενικής εφαρμογής) και όχι όρων και προϋποθέσεων για «συγκεκριμένες» ουσίες ή διαδικασίες. Δεύτερον, μία ατομική ρύθμιση, όπως η ΑΕΠΟ, δεν είναι δυνατόν να επιβάλλει όρους και προϋποθέσεις σε «προοριζόμενες χρήσεις» που αφορούν άλλους φορείς, εκτός του πεδίου αναφοράς της συγκεκριμένης ΑΕΠΟ. Τρίτο, και σημαντικότερο, μία κανονιστική ρύθμιση διασφαλίζει τον ανταγωνισμό και την ισότιμη μεταχείριση όλων των περιπτώσεων. Άρθρο 7 Αποχαρακτηρισμός αποβλήτων και κατάλογος αποβλήτων – Τροποποίηση του άρθρου 13 του ν. 4042/2012 (παρ. 6 και 7 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Όπως σημειώνεται στην Οδηγία (ΕΕ) 2008/98, «τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι η ανάπτυξη της νομοθεσίας και της πολιτικής για τα απόβλητα είναι μια απολύτως διαφανής διαδικασία, τηρώντας τους υφιστάμενους εθνικούς κανόνες όσον αφορά τη διαβούλευση με τους πολίτες και τους ενδιαφερόμενους παράγοντες και τη συμμετοχή τους στη διαδικασία» (άρθ. 4 παρ. 2). Στα πλαίσια αυτά, θα πρέπει να οριστεί ότι οι αποφάσεις του άρθ. 6 και άρθ. 7 του νομοσχεδίου υπάγονται σε μία διαδικασία διαβούλευσης. Παράλληλα, θα πρέπει να οριστεί με ακρίβεια ο τρόπος δημοσίευσης της απόφασης της παρ. 3 του άρθ. 7, η οποία λαμβάνεται από τον Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων κατόπιν αιτήματος συγκεκριμένου φορέα (επιχείρησης), και αφορά τα απόβλητα του τελευταίου. Η απόφαση αυτή πρέπει να τεκμηριώνει ότι δεν επηρεάζεται δυσμενώς το περιβάλλον και την δημόσια υγεία: κατά συνέπεια, θα πρέπει να υπάρχει πλήρης διαφάνεια και δημοσιότητα, όχι μόνο της ίδιας της απόφασης, αλλά και των στοιχείων που την τεκμηριώνουν. Άρθρο 8 Διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού – Αντικατάσταση του άρθρου 25 του ν. 4042/2012 (παρ. 8 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Η λήψη μέτρων με υπουργική απόφαση για την ενίσχυση την πρόληψης, της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης δεν θα πρέπει να έχει προαιρετικό χαρακτήρα αλλά να οριστεί με σαφήνεια. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να διαγραφεί το διστακτικό «μπορούν» στις παρ. 1 και 1α. Ο νομοθέτης θα έπρεπε στο παρόν άρθρο να παραθέσει συγκεκριμένα μέτρα που πρόκειται να ληφθούν με υπουργική απόφαση (περιλαμβάνοντας και καταληκτική ημερομηνία δημοσίευσης) για: α) την υποχρεωτική σήμανση προϊόντων που υπόκεινται σε σύστημα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού συμπεριλαμβανομένου του συνόλου των προϊόντων συσκευασίας για τη δυνατότητα ανακύκλωσης και τον τρόπο διάθεσης (στο παράδειγμα του Triman της Γαλλίας που πρόσφατα κατέστη υποχρεωτικό ), β) τη δημιουργία προτύπων για τον σχεδιασμό προϊόντων με τρόπο που διευκολύνουν την επαναχρησιμοποίησης, επιδιορθωσιμότητα, ανακύκλωση, γ) τη δημιουργία προτύπων για προϊόντα με ανακυκλωμένο περιεχόμενο. Στο άρθ. 8 επίσης πρέπει να προβλεφθεί και να οριστεί η θέσπιση νέων συστημάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού για τα εξής προϊόντα: α) έντυπο χαρτί και χαρτί γραφικής ύλης που προορίζεται για οικιακή χρήση, β) έπιπλα και στρώματα γ) παιχνίδια, με την εξαίρεση των παιχνιδιών που υπόκεινται ήδη σε άλλο σύστημα διευρυμένης ευθύνης, δ) αθλητικός εξοπλισμός και είδη αναψυχής, με την εξαίρεση των ειδών που υπόκεινται ήδη σε άλλο σύστημα διευρυμένης ευθύνης, ε) σκάφη αναψυχής ή για αθλητισμό. Να προβλεφθεί επίσης ότι με υπουργική απόφαση έως 1/1/2022 θα οριστούν οι όροι και προϋποθέσεις ανάπτυξης των εν λόγω συστημάτων, με στόχο την έναρξη εφαρμογής των νέων συστημάτων έως 1/1/2024. Άρθρο 9 Γενικές ελάχιστες απαιτήσεις όσον αφορά τα Προγράμματα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού (ΠΔΕΠ) – Προσθήκη νέου άρθρου 25α στο ν. 4042/2012 (παρ. 9 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως στην παρ. 1β του άρθ. 9 το εύρος εφαρμογής περιορίζεται μόνο σε υφιστάμενα ΠΔΕΠ. Να γίνει ρητή αναφορά ότι οι στόχοι διαχείρισης αποβλήτων αφορούν και τα μελλοντικά ΠΔΕΠ που θα αναπτυχθούν. Επιπρόσθετα, στην παρ. 1β πρέπει να οριστεί πρόβλεψη για ορισμό στόχου πρόληψης αποβλήτων από τα ΠΔΕΠ, σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η αλόγιστη παραγωγή αποβλήτων. Στην παρ. 1 πρέπει επίσης να περιληφθεί πρόβλεψη για ενδιάμεση αξιολόγηση των επιχειρησιακών σχεδίων των ΣΣΕΔ που αναπτύσσονται και λειτουργούν στο πλαίσιο των ΠΔΕΠ. Η αξιολόγηση θα γίνει σε σχέδιο που τα ΣΣΕΔ θα πρέπει να καταθέσουν στον ΕΟΑΝ εντός του οποίου θα περιγράφουν την πρόοδό τους για την επίτευξη των στόχων και μέτρα που προτίθενται να λάβουν σε περίπτωση απόκλισης. Τα μέτρα που θα προταθούν θα πρέπει να ποσοτικοποιούνται επαρκώς και να αποδεικνύουν πως με τη λήψη τους θα συντελέσουν στην επίτευξη των στόχων. Μεταξύ των μέτρων θα πρέπει να περιλαμβάνεται και η περαιτέρω διαφοροποίηση των εισφορών ή γενικότερα η αύξηση των εισφορών στο βαθμό που είναι αναγκαίο. Στην παρ. 3α κρίνεται θετικά η ανάληψη του πλήρους κόστους από τα ΣΣΕΔ. Όμως στην παράγραφο 3β πρέπει να γίνει σαφές πως τα ΣΣΕΔ είναι υποχρεωμένα να προχωρήσουν σε διαφοροποίηση εισφορών (modulation) βάσει ανθεκτικότητας, επισκευασιμότητας, δυνατότητας επαναχρησιμοποίησης, ανακυκλωσιμότητας, καθώς και βάσει της παρουσίας επικίνδυνων ουσιών. Τα υφιστάμενα ΣΣΕΔ πρέπει να συμμορφωθούν με αυτή την απαίτηση, τεκμηριώνοντας σχετικά τις διαφοροποιημένες εισφορές και θέτοντας αυτές σε εφαρμογή, έως το αργότερο την 1/1/2022. Σε περίπτωση που τα ΣΣΕΔ δεν συμμορφωθούν οι διαφοροποιημένες εισφορές των ΣΣΕΔ θα πρέπει να οριστούν με υπουργική απόφαση ή με απόφαση ΕΟΑΝ το αργότερο έως 1/6/2022 με άμεση εφαρμογή. Επιπρόσθετα, στην παρ. 3 θα πρέπει να γίνει σαφές, όπως εξάλλου προτείνει και η από το 2018 έγκαιρη ειδοποίηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα πρέπει να τεθεί ένας συμφωνημένος μαθηματικός τύπος υπολογισμού της χρηματοδότησης των ΣΣΕΔ προς τους ΟΤΑ. Ο τύπος πρέπει να οριστεί με απόφαση του ΕΟΑΝ για τις διάφορες κατηγορίες αστικών αποβλήτων έως 30.6.2021. Θετικά κρίνεται η περίληψη των πωλήσεων εξ απόστασης στις πρόνοιες της παρ. 4α. Στην περίπτωση της παρ. 7, κρίνεται θετικά η ρύθμιση για ανάπτυξη τακτικού διαλόγου και συνεδρίαση δυο φορές ετησίως. Θα πρέπει επίσης να γίνει αναφορά πως πριν την εκάστοτε συνεδρίαση θα παρέχεται επαρκής πληροφόρηση προς τα ενδιαφέρομενα μέρη και τους συμμετέχοντες σχετικά με τις επιδόσεις των ΣΣΕΔ και την πρόοδό τους και θα πρέπει επίσης να δίδεται η δυνατότητα προ-υποβολής ερωτήσεων. Επιπρόσθετα, και για λόγους ενίσχυσης της διαφάνειας των ΣΣΕΔ, στην παρούσα παράγραφο μπορεί να οριστεί η υποχρέωση για τα ΣΣΕΔ να δημιουργήσουν επιτροπή παρακολούθησης του έργου τους, στην οποία επιτροπή θα μετέχουν εκπρόσωποι υπόχρεων παραγωγών, φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης, περιβαλλοντικών και καταναλωτικών οργανώσεων. Σκοπός της επιτροπής είναι να ενημερώνεται για την πρόοδο του ΣΣΕΔ και να προάγει τη διαφάνεια. Ο ορισμός της σύνθεσης και των κανόνων λειτουργίας μπορεί να γίνει με υπουργική απόφαση ή με απόφαση ΕΟΑΝ. Θετικά κρίνονται τα προβλεπόμενα στην παρ. 8. Στο άρθρο 9 θα πρέπει επίσης να υπάρξει πρόβλεψη για υποχρεωτική ιχνηλασιμότητα των αποβλήτων που υπόκεινται σε διαχείριση στο πλαίσιο των ΣΣΕΔ. Τα ΣΣΕΔ θα πρέπει να παρακολουθούν την πορεία των αποβλήτων, όχι μόνο πχ. στην είσοδο των ΚΔΑΥ, έως την τελική επεξεργασία τους και να παραθέτουν σχετική ενημέρωση στον ΕΟΑΝ σε ετήσια βάση. Σε περίπτωση που τα απόβλητα εξάγονται τα ΣΣΕΔ είναι υποχρεωμένα να αναφέρουν στον ΕΟΑΝ τις ποσότητες, το είδος και τον προορισμό των εξαγόμενων αποβλήτων. Άρθρο 10 Πρόγραμμα Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού Κλωστοϋφαντουργικών Προϊόντων – Προσθήκη άρθρου 25β στο ν. 4042/2012 (παρ. 10 και 11 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Θετικά κρίνεται η ανάπτυξη ΠΔΕΠ για κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα. Άρθρο 11 Πρόληψη αποβλήτων (παρ. 10 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Τα ΚΔΕΥ είναι μια ευπρόσδεκτη ρύθμιση, όμως η πρόληψη αποβλήτων δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη στο παρόν νομοσχέδιο. Μια σειρά από απαιτήσεις στην παρ. 10 του άρθ. 1 της οδηγίας (ΕΕ) 2018/851 δεν λαμβάνονται υπόψη (όπως πχ. η ενθάρρυνση της επαναχρησιμοποίησης, η ενθάρρυνση της διαθεσιμότητας ανταλλακτικών, η εκπόνηση ενημερωτικών εκστρατειών) και πρέπει να συμπληρωθούν. Στο παρόν άρθρο πρέπει να θεσπιστεί στόχος πρόληψης, ώστε βάσει αυτού να προκύπτουν και να εξελίσσονται τα εθνικά προγράμματα και εθνικά σχέδια. Η πρότασή μας είναι για ορισμό δεσμευτικού στόχου μείωση των αστικών αποβλήτων κατά 20% έως το 2030 με έτος βάσης το 2018. Η μείωση αυτή μπορεί να επιτευχθεί με α) με την μείωση της σπατάλης τροφίμων, β) με την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων και συσκευασιών, γ) με την περιβαλλοντική συμπεριφορά των καταναλωτών στις αγορές τους, δ) με εκτεταμένα προγράμματα ανταλλαγών προϊόντων και αγοράς προϊόντων δεύτερο χέρι, ε) με τον οικολογικό σχεδιασμό προϊόντων. Επιπρόσθετα θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη ώστε με υπουργική απόφαση να τεθεί ξεχωριστός ελάχιστος αθροιστικός στόχος για την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση (ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, επίπλων και ρουχισμού). Η απόφαση πρέπει να βασιστεί σε τεχνικοοικονομική μελέτη για την ωριμότητα της αγοράς. Άρθρο 12 Πρόληψη αποβλήτων τροφίμων (παρ. 10 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Αναντίρρητη η ανάγκη για εκπαίδευση και ενημέρωση κι άρα κρίνεται θετικά το περιεχόμενο του άρθ. 12. Επιπρόσθετα, όμως θα πρέπει να στην παρ. β να προβλεφθεί η αξιοποίηση υλικού όχι μόνο για την πρόληψη τροφίμων, αλλά γενικότερα για την πρόληψη αποβλήτων, την επαναχρησιμοποίηση και την ορθή ανακύκλωση. Αν απλά παραχθεί και διανεμηθεί κάποιο υλικό, σίγουρα δεν πρόκειται να δούμε αλλαγές. Θα πρέπει επιπρόσθετα με απόφαση του Υπ.Παιδείας να οριστεί ως υποχρέωση σε ετήσια βάση να ενημερώνονται οι μαθητές για τα εν λόγω θέματα, ενδεχομένως στο πλαίσιο της ευέλικτης ζώνης. Επιπρόσθετα, τα σχολικά γεύματα είναι ένας μηχανισμός που μπορεί να αξιοποιηθεί για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση μαθητών και γονιών για τον περιορισμό της σπατάλης. Ιδίως όταν γνωρίζουμε σήμερα ότι ένα μεγάλο μέρος των σχολικών γευμάτων καταλήγει στα σκουπίδια. Άρθρο 13 Απόβλητα τροφίμων – Προσθήκη νέου άρθρου 44β στο ν. 4042/2012 (παρ. 10 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Η πρόβλεψη της παρ. 10 του άρθ. 1 της οδηγίας (ΕΕ) 2018/851 για την ανάληψη δράσεων περιορισμού της σπατάλης τροφίμων γίνεται με έναν συγκεκριμένο στόχο κατά νου: «τη συμβολή στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για μείωση κατά 50 % της κατά κεφαλήν παγκόσμιας σπατάλης τροφίμων σε επίπεδο λιανικής πώλησης και καταναλωτή, και για μείωση των απωλειών τροφίμων κατά μήκος της αλυσίδας παραγωγής και εφοδιασμού μέχρι το 2030». Μάλιστα σύντομα η ΕΕ θα προχωρήσει σε θέσπιση δεσμευτικού στόχου για αυτό. Σε αυτό το πλαίσιο και προκειμένου να δοθεί το κατάλληλο στίγμα στην αγορά και τους πολίτες, θα πρέπει στο άρθ. 13 του νομοσχεδίου να οριστεί δεσμευτικός στόχος για μείωση κατά 50 % της κατά κεφαλήν παγκόσμιας σπατάλης τροφίμων σε επίπεδο λιανικής πώλησης και καταναλωτή, και για μείωση των απωλειών τροφίμων κατά μήκος της αλυσίδας παραγωγής και εφοδιασμού μέχρι το 2030. Επιπρόσθετα, το «ειδικό πρόγραμμα μέτρων πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων τροφίμων» που θεσπίζεται στην παρ. 1 κινδυνεύει να μείνει κενό γράμμα αν δεν συνοδευτεί με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, αρχικά εκπόνησης (εντός του 2021) και έπειτα αναθεώρησης (κάθε τρία έτη). Αναφορικά με την πρόβλεψη για καταχώρηση από συγκεκριμένες επιχειρήσεις των παραγόμενων αποβλήτων τροφίμων σε ειδική πλατφόρμα, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στα ξενοδοχειακά καταλύματα που υποχρεώνονται να το πράξουν. Τα περισσότερα ξενοδοχεία στην Ελλάδα είναι μικρού ή μεσαίου μεγέθους (μέσος όρος κλινών 82) , επομένως η απαίτηση να καταχωρούν δεδομένα μόνο τα καταλύματα άνω των 200 κλινών θα αφήσει εκτός υποχρέωσης το μεγαλύτερο ποσοστό των ξενοδοχείων της χώρας. Προτείνεται να μειωθεί η απαίτηση και να μετέχουν στην υποχρέωση τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα και τα κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα άνω των 100 κλινών ή εναλλακτικά, να υποχρεωθούν στην καταχώρηση δεδομένων για τα απόβλητα τροφίμων, όσα ξενοδοχεία είναι ούτως ή άλλως εγγεγραμμένα στο ΗΜΑ. Θετικά κρίνονται τέλος οι προβλέψεις των παρ. 5β, 6 και 7 του άρθ. 13. Στο παρόν άρθρο θεωρούμε πως θα πρέπει επιπλέον να τεθούν και οι εξής προβλέψεις: - Με υπουργική απόφαση έως 31.12.2021 να οριστούν οι όροι και οι προϋποθέσεις για αλλαγή στη σήμανση τροφίμων και να επιβληθούν κοινοί κανόνες αναφορικά με την ημερομηνία λήξης και γενικά τη διατηρησιμότητα των προϊόντων. Πρόκειται για μια ενέργεια που ούτως ή άλλως αναμένεται στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ «farm to fork». - Η θεσμοθέτηση με υπουργική απόφαση συντονιστικού οργάνου για τις δωρεές τροφίμων, που θα αναλάβει μεταξύ άλλων την απογραφή των υφιστάμενων ενδιάμεσων φορέων και των επωφελούμενων. Έτσι, θα καταστεί δυνατή η καλύτερη αξιοποίηση δωρεών σε μικρές ποσότητες από πολλαπλούς δωρητές (πχ. φούρνοι, μίνι μάρκετ, μανάβικα κοκ), και θα αποφευχθεί το φαινόμενο που παρατηρείται σήμερα, μεγάλες ποσότητες αδιάθετων τροφίμων να καταστρέφονται διότι δεν υφίσταται μηχανισμός έγκαιρης αξιοποίησης. Το πλαίσιο και οι όροι λειτουργίας θα πρέπει να οριστούν με την εν λόγω απόφαση. - Θέσπιση προγράμματος κατάρτισης φορέων του ευρύτερου δημοσίου τομέα (πανεπιστήμια, νοσοκομεία, στρατός), προκειμένου να ενσωματώσουν υποχρεωτικά συστήματα εκτίμησης και περιορισμού της σπατάλης. Συνδυαστικά θα απαιτηθούν προγράμματα κατάρτισης εργαζομένων και παρακολούθησης της προόδου με τη δημιουργία σχετικών πρωτοκόλλων και διαδικασιών. - Στο ίδιο πλαίσιο, θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη ώστε στο εθνικό σχέδιο πράσινων προμηθειών να ενταχθούν και τα τρόφιμα, όπως επίσης και η ανάπτυξη στάνταρντς για την πρόληψη της σπατάλης (διαδικασίες κατάρτισης προσωπικού, διαδικασίες προετοιμασίας μενού και συντήρησης τροφίμων, μέγεθος μερίδων κοκ). Άρθρο 14 Απαλλαγή δωρεών τροφίμων από τον ΦΠΑ (παρ. 10 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Θετικά κρίνονται οι προβλέψεις του άρθρου 14. Άρθρο 15 Μείωση φόρου για δωρεές – Τροποποίηση άρθρου 19 του ν. 4172/2013 (παρ. 10 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Θετικά κρίνονται οι προβλέψεις του άρθρου 15. Άρθρο 16 Μείωση ΦΠΑ σε υπηρεσίες σχετικές με τη διαχείριση απορριμμάτων και την κυκλική οικονομία (παρ. 10 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Θετικές οι προβλέψεις στις παρ. 8 και 9 του άρθρου. Άρθρο 20 Αναβάθμιση της χωριστής διαλογής – ανακύκλωσης – Προσθήκη νέου άρθρου 44δ στο ν. 4042/2012 (παρ. 11 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Με το παρόν άρθρο ενώ τύποις επιχειρείται η αναβάθμιση της χωριστής διαλογής στην πράξη υποβαθμίζεται η ικανότητα ανακύκλωσης και αλλάζει η αποστολή των ΚΔΑΥ μιας και μετατρέπονται -από χώρους προετοιμασίας για ανακύκλωση- σε χώρους επεξεργασίας και παραγωγής δευτερογενούς καυσίμου. Η υποχρέωση αυτή επί της ουσίας μειώνει το κίνητρο σε δημοτικές αρχές, ΣΣΕΔ συσκευασίας και ΚΔΑΥ να δημιουργηθούν όσο το δυνατόν καθαρότερες ροές ανακυκλώσιμων υλικών. Σήμερα που το υπόλειμμα ξεπερνά το 40%, το παρόν άρθρο δίνει λάθος στίγμα και επιτρέπει κακές πρακτικές όπως πχ. φορτία πράσινου κάδου να βαφτίζονται υπόλειμμα ΚΔΑΥ και τυγχάνουν ευνοϊκότερης τιμολογιακής πολιτικής (βλ. σχ. άρθ. 32). Επιπρόσθετα από τη στιγμή που λείπουν πληροφορίες για τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά του υπολείμματος είναι δύσκολο να οριστεί η οποία δυνατότητα αξιοποίησης και πολύ περισσότερο να οριστεί κόστος επεξεργασίας και διάθεσης. Να σημειωθεί επίσης ότι το παρόν άρθρο δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα επιχειρεί να λύσει καθώς δεν κάνει καμιά μνεία για το gate fee του υπολείμματος σε μονάδες καύσης, ούτε επίσης για το ποιος θα επωμίζεται το κόστος μεταφοράς. Η απαίτηση να βαρύνει το κόστος διαχείρισης του υπολείμματος και παραγωγής απορριμματογενούς καυσιμού του ΟΤΑ, αναλογικά με τις προσμίξεις που τους αναλογούν, φανερώνει επίσης ελλιπή κατανόηση του τρόπου που λειτουργούν τα ΚΔΑΥ. Είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει ασφαλής εκτίμηση για την ποσότητα υπολείμματος του κάθε ΟΤΑ κι άρα να επιβληθεί χρέωση σε κάθε ΟΤΑ με τρόπο που δεν επιδέχεται αμφισβήτησης. Προτείνεται η διαγραφή των παρ. 4 και 5 του παρόντος άρθρου και προσθήκη νέας παραγράφου με την οποία θα οριστεί ανώτερο επιτρεπόμενο ποσοστό υπολείμματος στα ΚΔΑΥ το 20%. Έως το 20% το υπόλειμμα θα κοστολογείται βάσει της πρόβλεψης της παρ. 3 του άρθ. 43 του ν. 4042/2012, όπως τροποποιείται με το άρθ. 32 του παρόντος νομοσχεδίου. Το υπόλειμμα άνω του 20% θα τιμολογείται με ποσό ίδιο με το τέλος ταφής που ορίζεται στην παρ. 2 του άρθ. 43 του ν. 4042/2012, όπως τροποποιείται με το άρθ. 32 του παρόντος νομοσχεδίου. Ο ορισμός επιτρεπόμενου ποσοστού υπολείμματος είναι κάτι που εφαρμόζεται και σε άλλες χώρες, όπως πχ. σε κρατίδια της Γερμανίας. Η τιμολογήση που προτείνεται δεν πρέπει να αφορά τη δημιουργία απορριμματογενούς καυσίμου, το οποίο θα πρέπει να μην αφορά τα ΚΔΑΥ. Επισημαίνουμε και πάλι ότι αποστολή των ΚΔΑΥ είναι η πρακτική προετοιμασία για ανακύκλωση των αποβλήτων κι όχι η προετοιμασία για καύση. Άρθρο 23 (παρ. 12 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851) Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση – Αντικατάσταση του άρθρου 27 του ν. 4042/2012. Η διατήρηση των στόχων της ΕΕ για την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση είναι μια θετική ενέργεια. Η χωριστή συλλογή για χαρτί, μέταλλα, πλαστικά, γυαλί προβλέπονταν στην πρότερη νομοθεσία για τα απόβλητα αλλά ουδέποτε επιβλήθηκε. Για να μην παρατηρηθεί κι αυτή τη φορά το ίδιο φαινόμενο θα πρέπει να προστεθούν προβλέψεις που θα δημιουργήσουν το κατάλληλο κίνητρο για δημοτικές αρχές και ΦΟΣΔΑ να προχωρήσουν στη χωριστή συλλογή. Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει η υποχρεωτική συλλογή και τα χωριστά ρεύματα να καταστούν υποχρεωτικά από 1/1/2023 στους ΟΤΑ. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να προβλέπονται εξαιρέσεις από την υποχρέωση για χωριστή συλλογή σε περιπτώσεις που συντρέχουν λόγοι επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος, καθώς και σε περιπτώσεις γεωγραφικών, πληθυσμιακών, κοινωνικών και οικονομικών ιδιαιτεροτήτων Ο.Τ.Α. α’ βαθμού, όπως οι ορεινοί και οι νησιωτικοί. Η χωριστή συλλογή θα πρέπει υποχρεωτικά να προβλέπεται και να σχεδιαστεί στην αναθεώρηση των ΤΣΔΑ. Σε περίπτωση που ΟΤΑ δεν συμμορφώνονται με την απαίτηση, δεν σχεδιάζουν και δεν εφαρμόζουν τη χωριστή συλλογή, να οριστεί στο άρθ. 49 του παρόντος σχετική κύρωση. Για την επίτευξη της χωριστής συλλογής, ο κάθε ΟΤΑ συνεργάζεται με τα ΣΣΕΔ που σχετίζονται με το θέμα και καταστρώνουν από κοινού σχέδιο χρηματοδότησης και εφαρμογής της χωριστής συλλογής. Τα σχετιζόμενα ΣΣΕΔ αναλαμβάνουν το κόστος που τους αναλογεί και το οποίο θα προκύψει από μαθηματικό τύπο με σχετική μελέτη και απόφαση του ΕΟΑΝ έως 30/6/2021. Πέραν αυτού προτείνεται η διαγραφή της παρ. 4β που ορίζει στόχο προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση στο 50% έως το 2020. Βρισκόμαστε στο τέλος του 2020 και το ποσοστό αυτό είναι ενδεχομένως κάτω από το 20%. Είναι εμπαιγμός να ορίζεται αυτός ο στόχος όταν ήδη γνωρίζουμε πως έχουμε αποτύχει. Άρθρο 24 (παρ. 13 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851) Κανόνες σχετικά με τον υπολογισμό της επίτευξης των στόχων – Προσθήκη άρθρου 27Β στο ν. 4042/2012. Προτείνεται να προστεθεί παρ. 9, στην οποία θα προβλέπεται και θα θεσπίζεται ο υπολογισμός της ποιοτικής σύστασης των ΑΣΑ και των επιμέρους ρευμάτων με ανάθεση σε ανεξάρτητο τρίτο φορέα. Όπως εξάλλου προβλέπεται και στο ΕΣΔΑ για τη «διενέργεια στατιστικά αντιπροσωπευτικής ανάλυσης της σύνθεσης των αστικών αποβλήτων και επακόλουθος συγκερασμός μεταξύ των συνόλων δεδομένων για τα αστικά απόβλητα και τα απορρίμματα συσκευασιών», ο υπολογισμός θα βοηθήσει στην αξιολόγηση της πορείας της χώρας όπως και στον έλεγχο των δεδομένων που παρέχονται από τους σχετιζόμενους φορείς (ΦΟΔΣΑ, ΟΤΑ, ΣΣΕΔ κλπ). Ο υπολογισμός θα πρέπει να διενεργείται ανά τριετία, αρχής γενομένης από το 2021, ενώ οι όροι και προϋποθέσεις υλοποίησης του υπολογισμού μπορούν να οριστούν με απόφαση της Γενικής Γραμματείας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Άρθρο 25 Χωριστή συλλογή και ανακύκλωση στις σχολικές μονάδες (παρ. 12 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Θετικά κρίνεται η παρούσα πρόβλεψη. Άρθρο 26 Πράσινα Σημεία – Τροποποίηση του άρθρου 44α του ν. 4042/2012 (παρ. 11 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Θετικά κρίνεται το περιεχόμενο του άρθ. 26. Άρθρο 28 Απαγόρευση καταστροφής προϊόντων (παρ. 11 και 12 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Ορθές οι προβλέψεις του παρόντος άρθρου. Θα πρέπει να επεκταθούν και σε άλλα είδη, όπως συσσωρευτές και μπαταρίες και βρεφικά προϊόντα. Άρθρο 29 Πρόβλεψη χώρου στις νέες οικοδομές για τη συλλογή και αποθήκευση των αστικών αποβλήτων (παρ. 12 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Ορθή η πρόβλεψη για υποχρεωτική εξασφάλιση χώρου σε νέες οικοδομές για συλλογή αποβλήτων, σε τουλάχιστον τέσσερα ρεύματα. Να διερευνηθεί ενδεχομένως η δυνατότητα οι χώροι σε νέες και υφιστάμενες οικοδομές για συλλογή αποβλήτων να τυγχάνουν κάποιας έκπτωσης ή κινήτρων πχ. μέσω δημοτικών τελών. Η πρόβλεψη για εξασφάλιση χώρου σε υφιστάμενα κτίρια είναι ημιτελής καθώς δεν προβλέπεται έναρξη ισχύος εφαρμογής, αλλά επιπρόσθετα δεν εντάσσεται μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διαχείρισης απορριμμάτων με συλλογή πόρτα-πόρτα που η ευρωπαϊκή εμπειρία έχει δείξει πως φέρνει τα καλύτερα αποτελέσματα στην ανακύκλωση και την εκτροπή από την ταφή. Η υποχρεωτική εφαρμογή του πληρώνω όσο πετάω από το 2025 (όπως προτείνουμε στο άρθ. 5), σε συνδυασμό με την υποχρέωση για χωριστή συλλογή και την ύπαρξη χώρου συλλογής σε κτίρια, θα βοηθήσουν στην αλλαγή του μοντέλου συλλογής των αποβλήτων και θα καταφέρουν να μειώσουν τον όγκο των αποβλήτων, μεγιστοποιώντας παράλληλα την ανακύκλωση. Σε αυτό το πλαίσιο, επίσης προτείνεται η λήψη των εξής μέτρων: Α) Προσθήκη πρόβλεψης για παροχή κινήτρων σε όσους δήμους εφαρμόζουν μεθόδους συλλογής πόρτα-πόρτα, όπως πχ. η προτεραιότητα στην πρόσβαση στα χρηματοδοτικά προγράμματα του Πράσινου Ταμείου για την ανταποδοτική διάθεση των εσόδων από το τέλος ταφής. Β) Η δημιουργία μηχανισμού κατάρτισης και παροχής στήριξης στις δημοτικές αρχές και ΦΟΣΔΑ. Δείτε πιο κάτω την πρότασή μας (Άλλα μέτρα που μπορούν να περιληφθούν στο κεφάλαιο Α του παρόντος νομοσχεδίου). Άρθρο 30 Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) – Αντικατάσταση του άρθρου 40 του ν. 4042/2012 (παρ. 10 και 12 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Λαμβάνοντας υπόψη ότι στον τομέα διαχείρισης των ΑΕΚΚ υπάρχει υπερπληθώρα αιτήσεων για δημιουργία νέων ΣΣΕΔ, σχεδόν προσωποπαγούς χαρακτήρα, και δεδομένου πως έχει αυξηθεί υπέρμετρα ο φόρτος εργασίας για την αξιολόγηση τέτοιων ΣΣΕΔ που πετυχαίνουν μικρά σχετικά νούμερα διαχείρισης, προτείνεται να προβλεφθεί η εξής πρόνοια: Με απόφαση του Υπουργείου Ενέργειας και Περιβάλλοντος δύναται να δημιουργηθεί συντονιστικός φορέας ή συνομοσπονδία ΣΣΕΔ στον τομέα των ΑΕΚΚ. Στον συντονιστικό φορέα θα μετέχουν υποχρεωτικά όλα τα ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ και μέσω αυτού θα διενεργούνται οι επαφές και συνεργασίας με τα αρμόδια εποπτικά όργανα (ΕΟΑΝ και ΥΠΕΝ). Οι όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας του συντονιστικού φορέα, που θα καταστεί επιπλέον αρμόδιος για την διαδικασία κατάθεσης αιτήσεων έγκρισης επιμέρους ΣΣΕΔ, θα οριστούν με την ίδια απόφαση. Ορθή η πρόβλεψη της παρ. 5. Άρθρο 31 Δημιουργία Δικτύου Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης Αποβλήτων. Όπως προκύπτει από τις τελευταίες εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι μονάδες καύσης ή αλλιώς ενεργειακής αξιοποίησης αποβλήτων μένουν εκτός χρηματοδότησης από τα ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης, όπως επίσης και από το EU Taxonomy. Πλέον, η χρηματοδότηση και λειτουργία τέτοιων μονάδων μπορεί να συμβεί μόνο μέσα από την επιβολή ασφυκτικών ρητρών που θα δεσμεύσουν την Ελλάδα σε πανάκριβες επενδύσεις, που θα κοστίσουν εκατομμύρια ευρώ στους φορολογούμενους χωρίς ανάλογο αντίκρισμα. Επιπρόσθετα, η δημιουργία και λειτουργία των μονάδων καύσης που προβλέπονται στον ΕΣΔΑ θα παγιδεύσουν και την πορεία απανθρακοποίησης της χώρας στο πλαίσιο της δέσμευσης της ΕΕ για μηδενικές εκπομπές άνθρακα έως το 2050. Ταυτόχρονα, η εμμονή σε επενδύσεις στα κατώτερα στάδια της ιεραρχίας (καύση και ΜΕΑ) δεν συμβαδίζει με τις συστάσεις της Κομισιόν στην έγκαιρη ειδοποίηση του 2018, βάσει των οποίων η χώρα μας θα πρέπει να δώσει έμφαση κι άρα την απαραίτητη χρηματοδότηση στην πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση. Υπό αυτό το πρίσμα, καλούμε το ΥΠΕΝ να σκεφτεί ξανά το αδιέξοδο που θα δημιουργηθεί από τα σχέδια που καθιστούν την καύση ως βασική μέθοδο διαχείρισης των απορριμμάτων από το 2030 και έπειτα. Ως εκ τούτου, το παρόν άρθρο θα πρέπει να διαγραφεί. Άρθρο 32 Τέλος ταφής – Αντικατάσταση του άρθρου 43 του ν. 4042/2012 (παρ. 4 και 14 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851). Για μια ακόμη φορά το τέλος ταφής (παρ. 2) παραμένει σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα μη δημιουργώντας τις προϋποθέσεις που θα βοηθήσουν την τοπική αυτοδιοίκηση να στραφεί σε βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης των αποβλήτων με έμφαση στην ανώτερη ιεραρχία. Ο παλιότερος νόμος του 2012 προέβλεπε έναρξη στα 35 ευρώ/τόνο με σταδιακή αύξηση έως τα 60 ευρώ/τόνο. Η ρύθμιση του 2018 μείωσε το τέλος (μετονομάζοντάς το) στα 10 ευρώ/τόνο με σταδιακή αύξηση στα 35 ευρώ/τόνο. Με την παρούσα ρύθμιση το τέλος ξεκινά από τα 15 ευρώ και καταλήγει στα 35 ευρώ. Κι αυτή η πρόβλεψη είναι μικρή και δεν πρόκειται να αντιστρέψει το κλίμα. Αν η βασική αιτία επιβολής του τέλους ταφής είναι να μειωθούν τα παραγόμενα απόβλητα και να μεγιστοποιηθεί η ανακύκλωση, τότε το τέλος πρέπει τουλάχιστον να επανέλθει στην αρχική ρύθμιση των 35 ευρώ/τόνο με ετήσια αύξηση 10 ευρώ/τόνο έως το ποσό των 75 ευρώ/τόνο έως το 2025. Θα πρέπει επίσης να γίνει σαφές πως το τέλος ορίζεται αυξητικά για μια πενταετία (2021-2025) κι ότι έως 1/1/2025 θα υπάρξει αξιολόγηση και νέα ρύθμιση για το ύψος του τέλους. Στο ίδιο πλαίσιο, τα υπολείμματα των ΚΔΑΥ (παρ. 3) που οδηγούνται σε ταφή ή καύση θα πρέπει να τιμολογηθούν σχεδόν στο μισό του τέλους ταφής, εκκινώντας από τα 15 ευρώ το 2021 και καταλήγοντας στα 55 ευρώ/τόνο εως το 2025. Πάντα στο ίδιο περιεχόμενο, είναι εντελώς λανθασμένη η ίση μεταχείριση του υπολείμματος των ΚΔΑΥ με το υπόλειμμα των ΜΕΑ και ΜΕΒΑ (παρ. 3). Στόχος των ΚΔΑΥ είναι η επίτευξη υψηλών ποσοστών ανάκτησης καθαρών ρευμάτων ανακυκλώσιμων υλικών, ενώ κυρίως οι ΜΕΑ είναι σχεδιασμένος ώστε να παράγουν υψηλότατο υπόλειμμα. Προτείνεται η διαφοροποίηση του τέλους για υπόλειμμα ΜΕΑ και ΜΕΒΑ της τάξης με εκκίνηση από 25€/τόνο το 2021 και ετήσια αύξηση 10€/τόνο έως επίσης το 2025. Σε κάθε περίπτωση, ο ορισμός του ποσού για το τέλος ταφής και τα υπολείμματα των ΚΔΑΥ πρέπει να προέλθουν από τεχνικοοικονομικές μελέτες. Σήμερα, δυστυχώς, κανείς δεν γνωρίζει πόσο κοστίζει η διαχείριση των ΑΣΑ στην Ελλάδα και πως το κόστος κατανέμεται στους διάφορους τομείς και φορείς που εμπλέκονται. Αναφορικά με τη διάθεση των εσόδων από το τέλος ταφής (50% οριζόντια σε ΟΤΑ, 40% σε ΟΤΑ με καλές επιδόσεις, 10% σε έρευνα και τεχνολογία), δημιουργείται μεγάλος προβληματισμός αναφορικά με τη διαφάνεια και την αναλογικότητα στη διάθεση των εν λόγω πόρων. Ιδίως μάλιστα όταν δεν ορίζεται μέσα από το νομοσχέδιο τι ορίζεται ως καλή επίδοση βάσει των οποίων θα κατανεμηθούν πόροι. Η ανταποδοτική επιστροφή των πόρων στους ΟΤΑ πρέπει να προέλθει βάσει συγκεκριμένου μαθηματικού τύπου, ώστε να προάγει την ισοτιμία και ισονομία. Ο μαθηματικός τύπος θα πρέπει να εξειδικευτεί με απόφαση του ΥΠΕΝ έως 30/6/2021. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να γίνει σαφές στο παρόν άρθρο πως η χρηματοδότηση των ΟΤΑ δεν θα καλύπτει έξοδα και επενδύσεις οι οποίες εντάσσονται σε ΠΔΕΠ κι άρα πρέπει να καλυφθούν από τα σχετιζόμενα ΣΣΕΔ. Άρθρο 34 Έλεγχος επικίνδυνων αποβλήτων – Προσθήκη νέου άρθρου 16Α στον ν. 4042/2012. Θετικά κρίνονται οι προβλέψεις των παρ. 2 και 5. Άρθρο 36 (Άρθρο 1 παρ. 17 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851) Επικίνδυνα απόβλητα παραγόμενα από νοικοκυριά – Τροποποίηση άρθρου 18 του ν. 4042/2012. Στο άρθρο 36 πρέπει να οριστεί περαιτέρω εξειδίκευση για τη διαχείριση αυτών των αποβλήτων, λαμβάνοντας υπόψη τις κατευθυντήριες της ΕΕ. Να σημειωθεί εδώ ότι η ΕΕ προτείνει την συλλογή με τρεις βασικούς τρόπους: περιοδική συλλογή, παράδοση σε καταστήματα και παράδοση σε ειδικά σημεία. Στο παρόν άρθρο επιλέγεται μόνο η τελευταία επιλογή (παράδοση σε ειδικά σημεία) που είναι πιθανά και η λιγότερο αποτελεσματική, μιας και δεν δημιουργείται κανένα κίνητρα στους πολίτες να επισκεφθούν τα πράσινα σημεία ή άλλον αδειοδοτημένο χώρο για αυτόν τον σκοπό. Προτείνεται να αναφερθεί πως ο τρόπος διάθεσης και διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων που παράγονται από νοικοκυριά θα εξειδικευτεί με υπουργική απόφαση έως 30/6/2021. Άρθρο 38 Έκδοση αδειών – Τροποποίηση του άρθρου 36 του ν. 4042/2012. Η 1η παράγραφος τροποποιεί το ισχύον καθεστώς, με τρόπο που παραβιάζει την αντίστοιχη διάταξη της Οδηγίας 2008/89 (άρθ. 23 παρ. 1). Συγκεκριμένα, η Οδηγία απαιτεί «άδεια» (με καθορισμένο ελάχιστο περιεχόμενο) «από κάθε οργανισμό ή επιχείρηση που προτίθεται να εκτελέσει εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων». (Κάθε εξαίρεση από την υποχρέωση αδειοδότησης πρέπει να αφορά τις εργασίες που ορίζονται στο άρθ. 24 της Οδηγίας 2008/89, και να γίνεται υπό τους όρους του άρθ. 25 της ίδιας Οδηγίας). Αντιθέτως, η προτεινόμενη διάταξη προβλέπει την έκδοση ΑΕΠΟ, ή την υπαγωγή σε ΠΠΔ κάθε οργανισμού ή επιχείρησης «που προτίθεται να προβεί σε εκτέλεση εργασιών επεξεργασίας αποβλήτων που ανήκουν στην κατηγορία Α ή Β του ν. 4014/2011 (Α’ 209)» : κατά συνέπεια, το νομοσχέδιο δεν απαιτεί άδεια για εργασίες επεξεργασίας που δεν υπάγονται στις κατηγορίες Α ή Β του ν. 4014/2011, και αυτό δεν είναι σύμφωνο με την Οδηγία. Η παρ. 8 πρέπει επίσης να αποσυρθεί ή να αναδιατυπωθεί. Το πρόβλημα είναι ότι εγκαταστάσεις επεξεργασίας δεν είναι δυνατόν να υπάγονται σε καθεστώς γνωστοποίησης. Καταρχάς, το ενωσιακό δίκαιο απαιτεί για αυτές άδεια με συγκεκριμένο περιεχόμενο (άρθ. 23 Οδηγίας 2008/89), και η γνωστοποίηση του ν. 4442/106 δεν ικανοποιεί τα κριτήρια αυτά. Εξαιρέσεις από την απαίτηση αδειοδότησης είναι δυνατή μόνο υπό όρους που θέτει το ενωσιακό δίκαιο (άρθ. 25 Οδηγίας 2008/89), και όχι ο ν. 4442/2016. Σε κάθε περίπτωση, οι εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων ικανοποιούν τα κριτήρια που θέτει ο ν. 4442/2016 για υπαγωγή σε καθεστώς έγκρισης, και ιδίως διότι προκαλούν «αυξημένο κίνδυνο για το δημόσιο συμφέρον, …για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, των περιοίκων, του κοινού και για το φυσικό ή πολιτιστικό περιβάλλον…» (πρβλ. άρθ. 7 παρ. 2 ν. 4442/2016). Ανεξάρτητα από τυχόν νομικά προβλήματα, η υπαγωγή σε καθεστώς γνωστοποίησης οποιασδήποτε εργασίας επεξεργασίας αποβλήτων δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις διαφάνειας, πληροφόρησης, ακρίβειας και δυνατότητας δικαστικού ελέγχου που επιβάλλει η φύση τους. H προτεινόμενη διάταξη εμπεριέχει δύο εξαιρέσεις από την απαίτηση ασφαλιστήριου συμβολαίου: για επικίνδυνα απόβλητα, εξαιρούνται «οι οργανισμοί ή επιχειρήσεις που ανακτούν τα δικά τους απόβλητα στον τόπο παραγωγής τους» και για τα μη επικίνδυνα και ΑΗΗΕ, οι «Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ)». Οι εξαιρέσεις είναι αναιτιολόγητες, και υπονομεύουν το δημόσιο συμφέρον στην προστασία του περιβάλλοντος. Καταρχάς, θα πρέπει να ειπωθεί ότι, ανεξάρτητα της απαίτησης ασφάλισης ή εγγύησης, και στις 2 περιπτώσεις οι υπόχρεοι φορείς βαρύνονται από την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και φέρουν στο ακέραιο την υποχρέωση αποκατάστασης κάθε περιβαλλοντικής ζημιάς που προκαλείται από την λειτουργία τους (πρβλ. άρθ. 14 παρ. 1 οδηγίας 2008/89 και 3 παρ. 1 Οδηγίας 2004/35) . Στις περιπτώσεις αυτές, το κράτος οφείλει να ενθαρρύνει την χρηματοοικονομική ασφάλεια (άρθ. 14 Οδηγίας 2004/35). Οι εξαιρέσεις υπονομεύουν την ανάγκη θέσπισης κινήτρων υποδειγματικής διαχείρισης αποβλήτων, και «εσωτερίκευσης» της περιβαλλοντικής ζημιάς από αυτούς που είναι υπεύθυνοι για αυτή. Tο γεγονός ότι μία επιχείρηση «ανακτά» επικίνδυνα απόβλητα στον τόπο παραγωγής δεν εξαλείφει τον κίνδυνο περιβαλλοντικής ζημίας εκτός (ή εντός) του τόπου παραγωγής, ενώ οι ΟΤΑ είναι σε κάθε περίπτωση οι σημαντικότεροι φορείς συλλογής και μεταφοράς μη επικίνδυνων αποβλήτων. Η παρ. 5 παραπέμπει στο ένα Παράρτημα («Παράρτημα ΙΙ») που δεν φαίνεται να υπάρχει στην αναρτημένη εκδοχή του νομοσχεδίου. Παρόμοια παραπομπή δεν υπάρχει στην Οδηγία 2008/89 (πρβλ. άρθ. 23 παρ. 4). Άρθρο 43 (παρ. 21 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851) Σχέδια διαχείρισης αποβλήτων – Τροποποίηση άρθρου 22 του ν. 4042/2012. Στα σχέδια διαχείρισης της παρ. 2 να προστεθούν και τα τοπικά σχέδια διαχείρισης, που εξάλλου αναφέρονται και στο άρθ. 41. Άρθρο 44 (παρ. 22 και 23 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851) Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων – Τροποποίηση του άρθρου 23 της Οδηγίας 2008/98. Όπως έχουμε αναφέρει στο άρθρο 11, απαιτείται η θέσπιση στόχου πρόληψης ώστε βάσει αυτού να προκύπτουν και να εξελίσσονται τα εθνικά προγράμματα και εθνικά σχέδια. Η πρότασή μας είναι για ορισμό δεσμευτικού στόχου μείωση των αστικών αποβλήτων κατά 20% έως το 2030 με έτος βάσης το 2018. Η μείωση αυτή μπορεί να επιτευχθεί με α) με την μείωση της σπατάλης τροφίμων, β) με την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων και συσκευασιών, γ) με την περιβαλλοντική συμπεριφορά των καταναλωτών στις αγορές τους, δ) με εκτεταμένα προγράμματα ανταλλαγών προϊόντων και αγοράς προϊόντων δεύτερο χέρι, ε) με τον οικολογικό σχεδιασμό προϊόντων. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να οριστεί καταληκτική ημερομηνία έκδοσης του εθνικού προγράμματος πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων, προκειμένου να μην μείνει μόνο στα χαρτιά, όπως έχει συμβεί μέχρι στιγμής. Προτείνεται η προσθήκη πρόβλεψης για έκδοση του εν λόγω σχεδίου έως 1/1/2022. Άρθρο 45 Συμμετοχή του κοινού – Αντικατάσταση άρθρου 32 στον ν. 4042/2012. Δεν είναι σαφές σε ποιον διαδικτυακό τόπο πρόκειται να αναρτηθούν τα εν λόγω σχέδια και προγράμματα, αλλά ούτε επίσης ορίζονται στάδια διαβούλευσης από την έναρξη εκπόνησης των σχεδίων. Άρθρο 47 Επιθεωρήσεις και αρχεία – Τροποποίηση άρθρου 19 του ν. 4042/2012. Δεν υπάρχει λόγος να γίνεται διάκριση στην παρ. 4 αναφορικά με το ποια ελεγκτικά όργανα μπορούν να διεξάγουν ελέγχους στις διαφορετικές κατηγορίες ελεγχόμενων. Άρα οι 3 υποκατηγορίες της παρ. 4 να μπορούν να υπόκεινται σε έλεγχο και από αρμόδιες ελεγκτικές αρχές, και από μικτά κλιμάκια της αστυνομίας με τα Κλιμάκια Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος (Κ.Ε.Π.ΠΕ.) ή/και από Κ.Ε.Π.ΠΕ. Άρθρο 49 (παρ. 26 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851) Επιβολή της εφαρμογής και κυρώσεις – Τροποποίηση του άρθρου 37 του ν. 4042/2012. Επιβάλλεται η κατάργηση της πρόβλεψης για επιβολή προστίμου σε ΚΔΑΥ ύψους 10 ευρώ ανά τόνο υπολείμματος για το οποίο δεν παράγεται απορριματογενές καύσιμο. Πρέπει να σημειωθεί ότι ένα μεγάλο μέρος του υπολείμματος σήμερα στα ΚΔΑΥ, ενδεχομένως ποσοστό άνω του 30-40%, είναι υπόλειμμα πολύ μικρής διαμέτρου, σχεδόν αποκλειστικά οργανικά υπολείμματα. Τα συγκεκριμένα υπολείμματα το μόνο που μπορούν να καταφέρουν αν αξιοποιηθούν είναι η μείωση της ποιότητας του rdf/srf που επιδιώκεται λανθασμένα να παραχθεί. Αλλά πέρα από αυτό, η τιμωρία των ΚΔΑΥ είναι λανθασμένη μιας και η όποια ποινή θα έπρεπε να αφορά τον περιορισμό του υπολείμματος κι όχι τη δημιουργία όσο το δυνατόν περισσότερο rdf/srf προς καύση. Επαναλαμβάνουμε, όπως επισημαίνουμε στο σχολιασμό του άρθ. 20, πως ο ρόλος και η αποστολή των ΚΔΑΥ δεν είναι η δημιουργία καυσίμου, αλλά η μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης. Άρθρο 51 Συνέπειες μη συμμόρφωσης με την ευρωπαϊκή νομοθεσία – Τροποποίηση του άρθρου 44 του ν. 4042/2012. Τα πρόστιμα λόγω παραβίασης της ευρωπαϊκής νομοθεσίας ορθά επιμερίζονται στους υπαίτιους. Άρθρο 53 Αρμοδιότητες ΦΟΔΣΑ και Ο.Τ.Α. - Τροποποίηση άρθρων 227 και 228 του ν. 4555/2018. Στο παρόν άρθρο θα πρέπει να προβλεφθεί πως η ετήσια έκθεση που πρέπει να υποβληθεί από ΦΟΔΣΑ (παρ. 1θ) και ΟΤΑ (παρ 1ιδ) θα υλοποιείται βάσει συγκεκριμένου προτύπου που θα καθοριστεί από το ΥΠΕΝ και ότι οι εν λόγω εκθέσεις αμελητί θα αναρτώνται στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΝ. Άλλα μέτρα που μπορούν να περιληφθούν στο κεφάλαιο Α του παρόντος νομοσχεδίου Α) Στο νομοσχέδιο πρέπει να προβλεφθεί ένας θεσμός ή σύστημα κατάρτισης και κινητοποίησης των ΟΤΑ και των ΦΟΔΣΑ. Η υποχρέωση για ετήσια δημόσια εκθέση (όπως προτείνουμε στο άρθ.53) είναι μια θετική ενέργεια, αλλά πέραν αυτού απαιτείται πολύ μεγαλύτερη στήριξη των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης που σήμερα δεν έχουν τεχνογνωσία και μέσα για την πρόληψη, την ανακύκλωση και τη βέλτιστη διαχείριση των ΑΣΑ. Προτείνεται η δημιουργία ενός one stop shop – κέντρου κατάρτισης και παροχής τεχνογνωσίας σε δήμους και ΦΟΣΔΑ, που θα περιλαμβάνει διάθεση εργαλείων, βοήθεια στη σωστή παρακολούθηση, βοήθεια στην εξασφάλιση χρηματοδότησης. Το κέντρο θα πρέπει επίσης να παρακολουθεί πως κατανέμονται οι πόροι μεταξύ των δήμων πχ. από ΣΣΕΔ και πώς εξελίσσονται οι στόχοι κάθε δήμου, ώστε να εξασφαλίζεται η αναλογική στήριξη κάθε δημοτικής αρχής στο έργο της. Το κέντρο θα πρέπει επίσης να συντελέσει στη «θέσπιση εθνικών ελάχιστων προτύπων υπηρεσιών για τη συλλογή των αποβλήτων (π.χ. συχνότητα συλλογής, είδος και χωρητικότητα των κάδων, λαμβανομένων υπόψη παραγόντων όπως το είδος του αποθέματος κατοικιών, το πόσο αγροτική είναι η περιοχή, το κλίμα της περιοχής κ.λπ.) που πρέπει να πληρούν οι δήμοι», όπως προτείνει και η ΕΕ στην έγκαιρη ειδοποίησή της προς την Ελλάδα. Το πλαίσιο και αντικείμενο λειτουργίας, όπως και η ονοματοδοσία του one stop shop, μπορεί να οριστεί με υπουργική απόφαση. Β) Απαιτείται επίσης η θέσπιση παρατηρητηρίου πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης, όπου θα αναρτώνται δημόσια οι επιδόσεις δήμων, ΦΟΔΣΑ και συστημάτων ΣΣΕΔ βάσει των δεδομένων που καταχωρούνται στο ΗΜΑ και των δεδομένων που προκύπτουν από ΚΔΑΥ, ΦΟΣΔΑ. Το παρατηρητήριο επίσης θα μπορεί να προβαίνει στο σχεδιασμό, σε συνεργασία με τον ΕΟΑΝ, συστηματικής ενημέρωσης πολιτών. Το παρατηρητήριο θα πρέπει επίσης να είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξη ομάδας εργασίας για τον οικολογικό σχεδιασμό και την επαναχρησιμοποίηση. Το περιεχόμενο λειτουργίας του παρατηρητηρίου μπορεί να οριστεί με υπουργική απόφαση. Γ) Στον τομέα της επαναχρησιμοποίησης να οριστεί εξάμηνη εγγύηση για προϊόντα που επιδιορθώνονται, έτσι ώστε να τονωθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τα επιδιορθωμένα προϊόντα και να κινηθεί η αγορά προς αυτή την κατεύθυνση. Θα πρέπ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ (ΕΕ) 2018/852 ΤΗΣ 30ΗΣ ΜΑΪΟΥ 2018 ΓΙΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 94/62/ΕΚ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ (EE L 150/141) Άρθρο 58 Ρυθμίσεις για τους φορείς ΣΣΕΔ και ΑΣΕΔ – Τροποποίηση του άρθρου 4Α του ν. 2939/2001. Θετική η απαίτηση για υποβολή αναλυτικών στοιχείων από τα ΣΣΕΔ. Στην παρ. 11θ να προβλεφθεί ότι το επενδυτικό και λειτουργικό κόστος ανά μέθοδο εναλλακτικής διαχείρισης να εκφράζεται μεταξύ άλλων και ως δείκτης κόστους διαχείρισης σε ευρώ ανά τόνο αποβλήτου. Έτσι θα είναι πιο εύκολα κατανοητή η αποδοτικότητα των συστημάτων. Θετική επίσης η πρόβλεψη για δημοσιοποίηση της έκθεσης των ΣΣΕΔ και της σχετικής αξιολόγησης από τον ΕΟΑΝ (παρ. 11). Άρθρο 59 Διατάξεις γενικής εφαρμογής για τα ΑΣΕΔ και ΣΣΕΔ – Τροποποίηση του άρθρου 4Β του ν. 2939/2001. Επικροτούμε τη θέσπιση της πρόβλεψης της παρ. 4γ για την μη-απαλλαγή των υπόχρεων παραγωγών από την ευθύνη εναλλακτικής διαχείρισης στην περίπτωση που η απόκλιση του ΣΣΕΔ με τον οποίο συμβάλλονται είναι μεγαλύτερη του 50%. Σήμερα διαπιστώνεται μια τάση εφησυχασμού στους υπόχρεους παραγωγούς που συμβάλλονται με καταφανώς αναποτελεσματικά ΣΣΕΔ χωρίς να ενδιαφέρονται για το έργο που επιτελούν εν λόγω ΣΣΕΔ και την αδιαφάνεια με την οποία λειτουργούν. Επιπρόσθετα όμως, πρέπει στο άρθ. 66 να οριστούν οι διοικητικές κυρώσεις για τους υπόχρεους παραγωγούς που συμμετέχουν σε σύστημα με απόκλιση στόχου μεγαλύτερη του 50%, χωρίς αυτό να τους απαλλάσσει από λοιπές ποινικές ευθύνες. Στην παρ. 9α προφανώς υπάρχει λάθος στη διατύπωση αναφορικά με την περίπτωση ‘μη συμμόρφωσης του ενδιαφερόμενου με τις υποδείξεις του ΕΟΑΝ’. Σε αυτή την περίπτωση ο ΕΟΑΝ πρέπει να απορρίπτει κι όχι να εγκρίνει το αίτημα. Σε διαφορετική περίπτωση ακυρώνεται η αποστολή του ΕΟΑΝ και θα προκύψει πληθώρα έγκρισης αναποτελεσματικών ΣΣΕΔ. Επιπρόσθετα στην ίδια παράγραφο πρέπει να οριστεί ένα πλαφόν στη δυνατότητα του ενδιαφερόμενου να υποβάλλει παρατηρήσεις και να συμμορφωθεί με τις υποδείξεις του ΕΟΑΝ, ειδάλλως θα δημιουργηθεί ένα μη-λειτουργικό γαϊτανάκι ανταλλαγής διευκρινίσεων που θα αποτρέψει τον ΕΟΑΝ από το να ασχοληθεί με την ουσία του έργου του. Προτείνεται να συμπεριληφθεί πρόβλεψη ότι εάν ο ενδιαφερόμενος δεν συμμορφωθεί με τις υποδείξεις του ΕΟΑΝ και απορριφθεί ο φάκελος του να μην μπορεί να καταθέσει εκ νέου φάκελο έγκρισης πριν την παρέλευση τουλάχιστον 2 ετών. Θετικά κρίνονται επίσης οι προβλέψεις της παρ. 9γ. Στην παρ. 9 θα πρέπει επίσης να προστεθεί όρος ότι το εγκεκριμένο επιχειρησιακό σχέδιο θα πρέπει να τροποποιείται ανάλογα σε περίπτωση που τίθεται σε εφαρμογή ευρωπαϊκή ή εθνική νομοθεσία ή κανονισμός που άπτεται του αντικειμένου λειτουργίας των ΣΣΕΔ. Δεν μπορεί για παράδειγμα σήμερα να λειτουργούν ΣΣΕΔ που έλαβαν έγκριση επιχειρησιακού για τα επόμενα 5-6 έτη, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις πρόνοιες του μελλοντικού νόμου ενσωμάτωσης των οδηγιών (ΕΕ) 2018/851 και 2018/852 ή/και του ν. 4736/2020 για τα πλαστικά μιας χρήσης. Επιπρόσθετα στην παρ. 10 πρέπει να γίνει σαφές πως η απόφαση έγκρισης Τέλος, παρότι οι προβλέψεις της παρ. 15 είναι θετικές θα πρέπει να υπάρξει διευκρίνιση στο σκέλος την αυτοδίκαιη παύση της έγκρισης λειτουργίας του ΣΣΕΔ. Για κάποια ΣΣΕΔ είναι σχεδόν αδύνατο να αφορά μόνο επιμέρους υλικά, αλλά το σύνολο του έργου του. Επομένως η ανάκληση της έγκρισης πρέπει να αφορά το σύνολο της λειτουργίας, πράγμα που πρέπει να γίνει σαφές στην παρ. 15. Άρθρο 60 Πρόληψη και επαναχρησιμοποίηση – Προσθήκη άρθρου 5Α στον ν. 2939/2001 (Άρθρα 1 παρ. 3 και 4 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/852). Η θέσπιση ελάχιστου ποσοστού επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών ποτών κατά 30% έως 2030 (παρ. 3) είναι μια θετική πρώτη ενέργεια, αν και το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να είναι σημαντικά μεγαλύτερο. Ευτυχώς, υπάρχει η πρόβλεψη της παρ. 4 για αναθεώρηση του στόχου εντός τριών ετών, όπως επίσης για τη θέσπιση κι άλλων στόχων επαναχρησιμοποίησης σε άλλα υλικά συσκευασίας. Επικροτούμε επίσης τα όσα προβλέπονται στην παρ. 7 μιας και θα δώσει το έναυσμα για τον περιορισμό της κατανάλωσης συσκευασιών από τους πολίτες και θα παροτρύνει τις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου και μαζικής εστίασης να στραφούν προς την χύμα πώληση προϊόντων. Ορθή η απαίτηση για διαφοροποίηση των εισφορών (παρ. 8) βάσει των χαρακτηριστικών των συσκευασιών (eco-modulation). Στα κριτήρια να προστεθεί επίσης και το ποσοστό ανακύκλωσης στο υφιστάμενο σύστημα ανακύκλωσης, διότι σήμερα παρότι ορισμένα υλικά συσκευασίας θεωρούνται ανακυκλώσιμα, στην πράξη δεν ανακυκλώνονται ή ανακυκλώνονται αρκετά δύσκολα κι έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται διαφορετικά σε σχέση με τα πλήρως ανακυκλώσιμα και αξιοποιήσιμα υλικά. Στην παρ. 10 να υπάρξει πρόβλεψη πως σε περίπτωση που τα ΣΣΕΔ δεν υποβάλλουν εντός έξι μηνών στον ΕΟΑΝ τον προσδιορισμό χρηματικών εισφορών, να δύναται ο ΕΟΑΝ να ορίσει με απόφαση τις χρηματικές εισφορές για το ΣΣΕΔ. Οι νέες εισφορές θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή και να καταβάλλονται στο ΣΣΕΔ εντός τριών μηνών από την έκδοση της απόφασης. Άρθρο 61 Πρόληψη – Χρήση δευτερογενών πρώτων υλών στην παραγωγή συσκευασίας – Προσθήκη άρθρου 6Β στο ν. 2939/2001 (Άρθρο 1 παρ. 3 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/852). Η διάθεση στην αγορά πλαστικής σακούλας με ανακυκλωμένο υλικό κατά 30% από το 2025 δεν πρόκειται να λύσει το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης από σακούλες, ειδικά όταν βάσει των τελευταίων στοιχείων που έρχονται από τον ΕΟΑΝ δείχνουν ότι η πλαστική σακούλα δεν έχει μειωθεί στο αναμενόμενο με αποτέλεσμα να χάσαμε τον στόχο των 90 τεμαχίων ανά άτομο που είχε οριστεί από την ευρωπαϊκή νομοθεσία για το 2019. Όταν χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, το Βέλγιο, η Αυστρία, η Ρουμανία έχουν ήδη προχωρήσει σε ολική απαγόρευση της πλαστικής σακούλας, δεν μπορούμε να δεχτούμε πως δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες στην Ελλάδα για τον ορισμό ημερομηνίας κατάργησης της λεπτής και πολύ λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς. Προτείνουμε να προβλεφθεί οριστική κατάργηση της λεπτής πλαστικής σακούλας μεταφοράς έως 31/12/2023, με όρους και προϋποθέσεις που θα εξειδικευτούν με υπουργική απόφαση έως το 2022. Άρθρο 62 Ποσοτικοί στόχοι για την ανακύκλωση των απόβλητων συσκευασιών και την επαναχρησιμοποίηση – Τροποποίηση του άρθρου 10 του ν. 2939/2001 (Άρθρο 1 παρ. 5 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/852). Θετικά κρίνονται οι διατάξεις του παρόντος άρθρου. Άρθρο 64 Συστήματα επιστροφής, συλλογής και ανάκτησης – Προσθήκη άρθρου 10Β στο ν. 2939/2001 (Άρθρο 1 παρ. 8 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/852). Σε γενικές γραμμές, θετικά κρίνονται οι προβλέψεις του νέου άρθ. 10Β. Σε επιμέρους σημεία του άρθρου προτείνουμε τα εξής: Στην παρ. 2γ να υπάρξει πρόβλεψη για θέσπιση συστήματος γυάλινης φιάλης και άλλων επαναχρησιμοποιήσιμων προϊόντων, με όρους και προϋποθέσεις που θα προκύψουν με υπουργική απόφαση έως 1/1/2022 και μετά από μελέτη σκοπιμότητας που θα εκπονήσει ο ΕΟΑΝ. Θετικά κρίνονται επίσης οι προβλέψεις των περ. α), β), γ) και δ), προτείνοντας όμως στην περ. β) να προστεθούν τα ξενοδοχεία που διαθέτουν τουλάχιστον 100 κλίνες (όπως έχουμε επιχειρηματολογήσει στο άρθ. 13 του παρόντος νομοσχεδίου). Άρθρο 65 Έλεγχοι – Τροποποίηση των διαδικασιών των ελέγχων του Ε.Ο.ΑΝ. Ο έλεγχος είναι το βασικό εργαλείο της δημόσιας διοίκησης προκειμένου να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση των υπόχρεων με τους νόμους του κράτους. Ο έλεγχος στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων είναι όμως από ελάχιστος έως μηδαμινός. Η υποστελέχωση του ΕΟΑΝ και του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών, όπως επίσης και οι τεράστιες πιέσεις που δέχονται, εμποδίζουν τον έλεγχο και ακυρώνουν την όποια προσπάθεια επιβολής της τάξης στο διεφθαρμένο σύστημα διαχείρισης αποβλήτων της χώρας. Επιπρόσθετα, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που οι ελεγκτές απειλήθηκαν και εμποδίστηκαν με άσκηση βίας όταν προσπάθησαν να ελέγξουν επιχειρήσεις και εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων. Η λύση δεν είναι η υποβοήθηση του ΕΟΑΝ από νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου ή φυσικά πρόσωπα (παρ. 3), αλλά η ουσιαστική στελέχωση των πιο πάνω σωμάτων του ελεγκτικού μηχανισμού στον χώρο των αποβλήτων. Επαναφέρουμε εδώ την πρόταση που έχουμε πολλάκις καταθέσει στο ΥΠΕΝ για θέσπιση νέου σώματος καταπολέμησης παρανομιών στα απόβλητα. Το σώμα θα πρέπει να στελεχωθεί από εισαγγελείς, επιθεωρητές περιβάλλοντος και στελέχη των σωμάτων ασφαλείας και να του ανατεθούν οι κατάλληλες αρμοδιότητες για την απρόσκοπτη υλοποίηση του έργου του. Μόνο έτσι θα περιοριστεί η γενικευμένη διαφθορά στον κλάδο. Άρθρο 66 Διοικητικές Κυρώσεις – Τροποποίηση του άρθρου 20Α του ν. 2939/2001. Θετικά κρίνονται οι προβλέψεις της παρ. 7 για επιβολή προστίμων σε ΑΣΕΔ ή ΣΣΕΔ που δεν πετυχαίνουν στόχους. Άρθρο 68 – Τροποποίηση του παραρτήματος του ν. 2939/2001. Στο παράρτημα Ι, κεφ. Α, παρ. 2Α, περ. η) να προστεθεί πρόβλεψη για εκτίμηση κόστους εκφρασμένο σε ευρώ / τόνο για κάθε μια από τις διαφορετικές μεθόδους εναλλακτικής διαχείρισης που εφαρμόζει το ΑΣΕΔ. Το ίδιο να ισχύει και για το κεφ. Β, παρ. 2Β, περ ι). Αναφορικά με το παράρτημα ΙΙ, θεωρούμε ότι αυτό δεν θα έπρεπε να περιορίζεται μόνο στις πλαστικές συσκευασίες, αλλά να επεκτείνεται στο σύνολο των διαφορετικών κατηγοριών συσκευασίας που κυκλοφορούν στην αγορά. Εκτός αυτού, θεωρούμε περιοριστική κι άρα μη αποτελεσματική τη διαφοροποίηση των εισφορών που προβλέπονται. Δεν μπορεί για παράδειγμα να προβλέπεται ίση προσφορά για PE, PP και PET, όταν είναι γνωστό τοις πάσι πώς τα προϊόντα PP και PE (ιδίως LDPE) δεν ανακυκλώνονται το ίδιο εύκολα με τα προϊόντα από διαυγές PET. Επομένως, η ανακυκλωσιμότητα και το ποσοστό ανακύκλωσης είναι παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Σε αυτό το πλαίσιο προτείνουμε για τη διαφοροποίηση των εισφορών να ακολουθηθεί η προσέγγιση που προβλέπεται στο ‘Eunomia, Study to Support Preparation of the Commission’s Guidance for Extended Producer Responsibility Schemes, Final report, 27.04.2020’. Το παράδειγμα το μοντέλο που προβλέπεται στη Γαλλία είναι ενδεικτικό για τον τρόπο που πρέπει να γίνει η διαφοροποίηση. Εκεί υπάρχει διαφορά όχι μόνο μεταξύ των PP, PE και PET, αλλά ακόμα και για τα διάφορα είδη PET, πράγμα που είναι κατανοητό μιας και η αγορά ανακύκλωσης (και στην Ελλάδα) προτιμά φιάλες PET αντί των φαγητοδοχείων. Σχεδόν το ίδιο μοντέλο, με 5 κατηγορίες ανακυκλωσιμότητας και ανάλογες εισφορές, θα εφαρμοστεί σύντομα και στη Γερμανία. Επιπρόσθετα, ο ορισμός των εισφορών δεν αρκεί, αν δεν συνδυαστεί με ένα μηχανισμό εκπτώσεων ή πρόσθετων εισφορών, όπως για παράδειγμα πρόσθετη εισφορά 20-30% για άκαμπτη συσκευασία PET ή PP ή PE μαύρου χρώματος που δεν αναγνωρίζεται από τους οπτικούς διαχωριστές. Στις εκπτώσεις θα πρέπει να συμπεριληφθούν το κοινό μονοστρωματικό υλικό συσκευασίας σε μια μονάδα προϊόντος (πχ. συσκευασία γαλακτοκομικών όπου το δοχείο και το καπάκι είναι από το ίδιο μονοστρωματικό υλικό), καθώς και οι συσκευασίες χωρίς ετικέτα από διαφορετικό υλικό. Βάσει των ανωτέρω, θεωρούμε πως η διαβάθμιση των εισφορών πλαστικών συσκευασιών δεν έχει φτάσει σε ένα ικανοποιητικό βαθμό ωρίμανσης, για αυτό προτείνουμε να τεθεί πρόβλεψη στο παρόν νομοσχέδιο, στην οποία θα αναφέρεται ότι η θέσπιση της διαβάθμισης στις εισφορές συσκευασιών (όχι μόνο πλαστικών) θα οριστεί με υπουργική απόφαση, μετά από εισήγηση του ΕΟΑΝ, το αργότερο έως 30.3.2021. Σε αυτό το σημείο, να αναφέρουμε επίσης το πάγιο αίτημά μας, όπως το παραθέτουμε στο σχολιασμό του άρθ. 8 του παρόντος νομοσχεδίου, για υποχρεωτική σήμανση των προϊόντων που υπόκεινται σε σύστημα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού συμπεριλαμβανομένου του συνόλου των προϊόντων συσκευασίας για τη δυνατότητα ανακύκλωσης και τον τρόπο διάθεσης (στο παράδειγμα του Triman που πρόσφατα κατέστη υποχρεωτικό στη Γαλλία). Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τους λόγους που το ΥΠΕΝ δεν προβαίνει σε μια τέτοια ρύθμιση που θα συνδράμει καθοριστικά στην βελτίωση των καθαρών ροών ανακυκλώσιμων υλικών. Άλλα μέτρα που μπορούν να περιληφθούν στο κεφάλαιο Β του παρόντος νομοσχεδίου. Α) Μια παράλειψη στο ν. 4736/2020 για τα πλαστικά μιας χρήσης αφορά τον τρόπο σήμανσης των βιοπλαστικών προϊόντων. Αν αυτά μπορούν να κομποστοποιηθούν μόνο σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις δεν θα πρέπει να λαμβάνουν και να χρησιμοποιούν τη σήμανση «βιοαποδομήσιμο» ή «κομποστοποιήσιμο». Β) Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα μικροπλαστικά δημιουργούν τεράστιο πρόβλημα πλαστικής ρύπανσης, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει καμιά ρύθμιση περιορισμού, προτείνεται η απαγόρευση κυκλοφορίας στην αγορά προϊόντων καθαρισμού και υγιεινής που περιέχουν μικροπλαστικά, στο παράδειγμα άλλων χωρών της ΕΕ. Ημερομηνία εφαρμογής μπορεί να οριστεί η 1.1.2022, ώστε να δοθεί χρόνος στις επιχειρήσεις να αναπροσαρμόσουν το πορτφόλιο τους.