Αρχική Νομοσχέδιο για τη ΒιοποικιλότηταΆρθρο 3 – Εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχώνΣχόλιο του χρήστη ΕΛΕΤΑΕΝ | 11 Ιουλίου 2010, 13:55
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΕΛΕΤΑΕΝ' | 11 Ιουλίου 2010, 13:55

    1. Γενικά σχόλια Με το νέο σχέδιο νόμου επέρχονται δύο ουσιαστικές αλλαγές: 1) Τίθεται ένα σαφώς πιο αυστηρό και περιοριστικό πλαίσιο για τις περιοχές που χαρακτηρίζονται ως προστατευόμενες 2) Γενικά γίνεται πιο απλή η διαδικασία χαρακτηρισμού τους και καθορισμού όρων και προϋποθέσεων άσκησης δραστηριοτήτων. Αυτοί οι δύο άξονες αποτελούν τη κεντρική φιλοσοφία του σχεδίου. Σε πολύ γενικό επίπεδο, παρατηρείται καταρχήν ότι το κείμενο του σχεδίου νόμου, και ειδικά το άρθρο 3 που τροποποιεί τα άρθρα 18, 19 και 21 του ν.1650/1986, είναι αρκετά περίπλοκο και δεν υποστηρίζει τον πολίτη και τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες στην κατανόηση του Εθνικού Συστήματος ΠΠ, με την αναγκαία ενιαία δομή και οργάνωση που θα έπρεπε να το διακρίνει. Στο πλαίσιο αυτό είναι δυσεξήγητες ποικίλες επιλογές του σχεδίου όπως, ενδεικτικά, η επιλογή να μην υπάρχει πράξη χαρακτηρισμού για τις περιοχές 4.1 και 4.2 και συνακόλουθα να μην υπάρχει κάποια επικαιροποιημένη μελέτη με βάση την οποία γίνεται ο χαρακτηρισμός και ακολούθως εκπονείται το Σχέδιο Διαχείρισης. Υπενθυμίζεται ότι για τις περιοχές κατηγορίας 1 (απόλυτης προστασίας), 2 (προστασίας) και 3 (φυσικά πάρκα) προβλέπεται η εκπόνηση ΕΠΜ και για τις (θεωρητικά υποδεέστερες) περιοχές 4.3 (ΚΑΖ) και 5 προβλέπεται Ειδική Έκθεση. Το θέμα αυτό αναφύεται ανάγλυφα στην παρ. 5.α. του νέου αρ. 18.. Αναλόγως, είναι δυσνόητη η πρακτική εφαρμογή της επιλογής να συνυπάρχουν ταυτόχρονα (ι) η δυνατότητα των Σχεδίων Διαχείρισης να ορίζουν όρους και προϋποθέσεις για την άσκηση δραστηριοτήτων και ταυτόχρονα (ιι) να ορίζονται πολλές οριζόντιες και γενικές πρόνοιες για το τι επιτρέπεται εντός των προστατευόμενων περιοχών. Η επιλογή αυτή αναπαράγει το προ 25ετίας μοντέλο του ν.1650/1986. Τέλος, δεν πρέπει να μείνει ασχολίαστο το γεγονός ότι η ουσιαστική εφαρμογή του πλέγματος των προωθούμενων ρυθμίσεων, απαιτεί μια σημαντική αναβάθμιση των ανθρωπίνων πόρων και της τεχνογνωσίας των δημοσίων υπηρεσιών και του επιστημονικού δυναμικού της Χώρας. Η έλλειψη σημαντικού πλήθους ειδικών και καταρτισμένων επιστημόνων, τόσο σε επίπεδο διοίκησης (και ειδικά τοπικής – περιφερειακής) όσο και σε επίπεδο ιδιωτών μελετητών αποτελεί σημαντική παράμετρο που πρέπει να αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Διαφορετικά είτε η προστασία θα παραμείνει ευχή κενή περιεχομένου είτε η ανάπτυξη θα ανασταλεί ακριβώς λόγω απουσίας στελεχών που θα εκπονούν και θα ελέγχουν με αξιοπιστία τις αναγκαίες μελέτες. 2. Ειδικά σχόλια για τις Α.Π.Ε. Είναι ευδιάκριτη, θετική και πολιτικά ορθή η προσπάθεια του σχεδίου να μην ενταχθούν οι Α.Π.Ε. σε αυτή την περιοριστική κεντρική φιλοσοφία. Για παράδειγμα αξιολογούνται ιδιαίτερα θετικά οι ρητές παραπομπές στην παρ. 6 του αρ. 19 και την παρ. 9 του αρ. 21 που υπάρχουν στο σημείο β’ της παρ. 5.α. του νέου άρθρου 18 ή στην παρ. 3.ε του νέου άρθρου 19. Ο τρόπος, όμως, με τον οποίο υλοποιείται στο κείμενο αυτή η θετική πολιτική επιλογή, ίσως εγείρει ζητήματα νομικής συνέπειας, διότι οδηγεί στην εύλογη απορία γιατί οι Α.Π.Ε. πρέπει να έχουν αυτή την αντιμετώπιση. Το σχέδιο νόμου πρέπει να απαντά με θάρρος αυτό το γιατί: Η ορθολογική (και κυρίως λογικά και νομικά πιο σταθερή) προσέγγιση είναι να ακολουθηθούν τα ακόλουθα κλιμακωτά βήματα: 1. Να κατοχυρωθεί ότι η προώθηση των Α.Π.Ε. επιβάλλεται για επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος και ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με Α.Π.Ε. (και ΕΞΕ) θεωρείται πρωταρχικής σημασίας για το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα. Να μην υιοθετηθεί η «φοβική» στάση έναντι των Α.Π.Ε. στα διαχειριστικά σχέδια και στις σχετικές ΚΥΑ. 2. Να ενταχθούν οι Α.Π.Ε. στη γενική φιλοσοφία του σχεδίου νόμου και να μην αντιμετωπίζονται ως μια παράταιρη εξαίρεση. Βέβαια, στην κατάσταση ωριμότητας που έχει φθάσει το κείμενο αυτό δεν είναι ρεαλιστικό να γίνει εξ αρχής και αποτελεσματικά. Κατ’ ελάχιστον, όμως, θα πρέπει σε όποιες διατάξεις υπάρχουν οι εξαιρετικά αυστηροί περιορισμοί άσκησης δραστηριοτήτων να αναφέρεται (όπως ήδη γίνεται σε αρκετά σημεία του νομοσχεδίου) η επιφύλαξη των ειδικών διατάξεων που αφορούν τις Α.Π.Ε.. Έτσι, τουλάχιστον θα φαίνεται ότι ο νομοθέτης έχει διαρκώς και πάντα στο μυαλό του τις Α.Π.Ε. όταν θέτει περιορισμούς για τις λοιπές δραστηριότητες. 3. Μετά από τα ανωτέρω, οι ειδικές περί Α.Π.Ε. διατάξεις τείνουν να αποκτήσουν νόημα και δεν παραμένουν εντελώς εκτός γενικής φιλοσοφίας. Τέτοιες είναι συγκεκριμένα, η παρ. 6 του νέου άρθρου 18 του ν.1650/1986 (σημ. η οποία εισάγεται ακόμα πιο αυστηρή από ό,τι ψηφίστηκε στον 3851/2010) και η παρ. 9 του νέου άρθρου 21 του ν. 1650/1986 (η οποία πρέπει να αποκτήσει ειδική αναφορά στις Α.Π.Ε., να συμπεριλάβει ρητά τις περιοχές 4.1 και 4.2 και να περιλάβει όλες τις διαδοχικές άδειες που αφορούν ένα έργο Α.Π.Ε. εάν η αίτηση για την πρώτη από αυτές έχει υποβληθεί έγκαιρα). Σημειώνεται ότι, ο στόχος των προτεινόμενων εδώ τροποποιήσεων είναι να ενσωματωθεί πιο στέρεα η επιλογή για ανάπτυξη των Α.Π.Ε. ως στρατηγικό εργαλείο προστασίας της βιοποικιλότητας. Με βάση όλα τα ανωτέρω και λαμβάνοντας υπόψη τον σχετικό έντονο διάλογο που πραγματοποιήθηκε κατά τη διαβούλευση για το νέο νόμο Α.Π.Ε., η ΕΛΕΤΑΕΝ θεωρεί ότι ένα πλαίσιο που θα μπορούσε να γίνει δεκτό είναι: 1. οι ήδη θεσμοθετημένες περιοχές απολύτου προστασίας και προστασίας της φύσης είναι ζώνες αποκλεισμού για όλα τα Α.Π.Ε., (χωρίς να προηγηθεί εκτίμηση των επιπτώσεων των έργων), με βάση την ασφαλώς πιθανολογούμενη υπόθεση ότι το ελληνικό κράτος έχει κατά προτεραιότητα θεσμοθετήσει ως τέτοιες τις πραγματικά πολύ σημαντικές περιοχές, 2. από τώρα και στο εξής, οι περιοχές που θεσμοθετούνται ως περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης (κατηγορία 1) θα είναι ζώνες αποκλεισμού για όλες τις τεχνολογίες και τα μεγέθη Α.Π.Ε., εκτός εάν ένα συγκεκριμένο έργο έχει λάβει από το κράτος θετική προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίμηση και αξιολόγηση, 3. από τώρα και στο εξής, οι περιοχές που θεσμοθετούνται ως περιοχές προστασίας της φύσης (κατηγορία 2) θα μπορεί να είναι ζώνες αποκλεισμού για τις τεχνολογίες και τα μεγέθη Α.Π.Ε. που τεκμηριώνονται στα πλαίσια της εκπόνησης και έγκρισης της ΕΠΜ, η οποία θα πρέπει να εκπονείται με τη συμμετοχή των κατάλληλων ειδικών επιστημόνων. Περαιτέρω, μέσω της διαδικασίας αυτής κατοχυρώνεται η ουσία της πολιτικής βούλησης της ηγεσίας του ΥΠΕΚΑ, όπως αυτή δηλώθηκε κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου για τις Α.Π.Ε. στη Βουλή, ότι από εδώ και στο εξής οι προστατευόμενες περιοχές θα κατηγοριοποιούνται με βάση τα πραγματικά ουσιαστικά προστατευτέα αντικείμενα που διαθέτουν και δεν θα ονοματοδοτούνται άκριτα τεράστιες εκτάσεις ως απόλυτης ή απλής προστασίας που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος.