Αρχική Λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού & Φυσικού ΑερίουΆρθρο 1 Σκοπός και πεδίο εφαρμογήςΣχόλιο του χρήστη ΕΛΕΤΑΕΝ | 5 Ιουνίου 2011, 09:42
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΕΛΕΤΑΕΝ' | 5 Ιουνίου 2011, 09:42

    Παρασκευή, 3 Ιουνίου 2011 ΣΧΟΛΙΑ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και η εισαγωγή του ανταγωνισμού στην παραγωγή και κυρίως την εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας έχει αντιμετωπιστεί, για πάνω από δεκαετία, στη χώρα μας ως μια τυπική και ατελής διαδικασία ενσωμάτωσης των ελάχιστων απαιτήσεων που θέτει η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η φοβική αντιμετώπιση ενάντια στην έννοια της απελευθέρωσης οφείλεται –πέραν των υπολοίπων - και στην έλλειψη εμπιστοσύνης ότι η χώρα μπορεί να διαμορφώσει ένα αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς που θα διασφαλίζει την ελεύθερη επιλογή και την προστασία του καταναλωτή μέσω του υγιούς ανταγωνισμού. Από την άποψη αυτή, η απλή αποκρατικοποίηση δεν είναι ούτε αυτοσκοπός ούτε καν προτεραιότητα. Αντιθέτως, πρώτιστη προϋπόθεση είναι η διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου εντός του οποίου θα λειτουργούν οι παίκτες, είτε ανήκουν στο Δημόσιο είτε είναι ιδιώτες. Ειδικά για τον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, απελευθέρωση σημαίνει ανταγωνισμός επιχειρήσεων και ανταγωνισμός καυσίμων και μορφών ενέργειας σε ένα ισότιμο και διαφανές περιβάλλον τιμών ενέργειας που αντανακλούν το πλήρες κόστο. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον οι Α.Π.Ε. αποδεικνύονται πολύ φτηνές και ακόμα πιο ανταγωνιστικές. Ακόμα και χώρες που έχουν ισχυρά συμφέροντα στα καύσιμα (π.χ. Η.Π.Α.), παραδέχονται ότι αν αρθούν οι θηριώδεις ασύμμετρες επιδοτήσεις που απολαμβάνει η ηλεκτροπαραγωγή από καύσιμα (ορυκτά και πυρηνικά), τότε η οικονομική ανταγωνιστικότητα των Α.Π.Ε. θα είναι ακόμα πιο φανερή. Η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί άμεσα σε ένα τέτοιο διαφανές περιβάλλον και να άρει όλες τις στρεβλώσεις που έχουν σωρεύσει ελλείμματα στο ΔΕΣΜΗΕ και άδικα βάρη στον καταναλωτή. Αυτό πρέπει να ξεκινήσει να γίνεται ήδη από το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου. Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, οι παρατηρήσεις της ΕΛΕΤΑΕΝ επικεντρώνονται σε θέματα που αφορούν άμεσα τις Α.Π.Ε. και έχουν ως ακολούθως: 1. Δικαστικός έλεγχος αδειών παραγωγής Η Ρ.Α.Ε. έλαβε για πρώτη φορά εξουσία χορήγησης αδειών παραγωγής με τον νόμο 3851/2010 που τροποποίησε τον ν. 3468/2006 και ανάθεσε στη Ρ.Α.Ε. την αρμοδιότητα χορήγησης και τροποποίησης των αδειών παραγωγής. Κατά τη διαβούλευση του ν.3851/2010 είχε συζητηθεί εκτενώς και είχε κριθεί σκόπιμο οι άδειες παραγωγής για Α.Π.Ε. και ΣΗΘΥΑ –αν και χορηγούνται πλέον από τη Ρ.Α.Ε.- να προσβάλλονται απευθείας ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η επιλογή αυτή έγινε προκειμένου να μην παρατείνονται επί πολλά έτη οι εκκρεμοδικίες εξαιτίας της χρονοβόρου διαδικασίας που ίσχυε και ισχύει για τις λοιπές αποφάσεις της Ρ.Α.Ε. και η οποία πλέον, με την προτεινόμενη διάταξη, καταλαμβάνει όλες τις αποφάσεις της περιλαμβανομένων των αδειών και φυσικά των αδειών παραγωγής από Α.Π.Ε.. Οι προθεσμίες της παρ. 2 του αρ. 33 του σχεδίου νόμου δεν εκτιμάται ότι μπορεί να επιλύσουν αποτελεσματικά το πρόβλημα αφού ούτως ή άλλως υπόκεινται σε γενικές αιρέσεις και διότι ακόμα και αν εφαρμοστούν (πράγμα καθόλου βέβαιο) οδηγούν σε μακρά αναμονή. Έτσι οι ανωτέρω διατάξεις του νέου σχεδίου νόμου αντιστρέφουν πλήρως τις προϋφιστάμενες αντίστοιχες διατάξεις του ν.2773/1999 τις οποίες εισήγαγε ο ν.3851/2010. Συγκεκριμένα, οι παρ. 8 και 9 του άρθρου 12 του ν.3851/2010 τροποποίησαν τις σχετικές διατάξεις του άρ. 5 του ν.2773/1999 αναφέροντας: 8. Στην παρ. 1 του άρθρου 5 του ν. 2773/1999 προστίθεται περίπτωση η΄ ως εξής: «η. Αποφασίζει για τη χορήγηση ή μη, την ανανέωση, την τροποποίηση ή την ανάκληση άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. σύμφωνα με το άρθρο 3 του ν. 3468/2006, όπως ισχύει.» 9.α. Το πρώτο εδάφιο της παρ. 6 του άρθρου 5 του ν. 2773/1999 αντικαθίσταται ως εξής: «6. Κατά των αποφάσεων της Ρ.Α.Ε., πλην εκείνων που προβλέπονται στην περίπτωση η΄ της παραγράφου 1, χωρεί αίτηση αναθεώρησης.» β. Μετά το τρίτο εδάφιο της παρ. 6 του άρθρου 5 του ν. 2773/1999 προστίθεται εδάφιο ως εξής: «Οι αποφάσεις που εκδίδονται από τη Ρ.Α.Ε. σύμφωνα με την περίπτωση η΄ της παραγράφου 1 υπόκεινται σε πρώτο και τελευταίο βαθμό στον ακυρωτικό έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας.» Θα πρέπει να εξηγηθεί η σκοπιμότητα αυτής της αλλαγής λιγότερο από ένα έτος μετά το ν.3851/2010. Ζήτημα επίσης τίθεται με την πιθανή διαφορετική αντιμετώπιση αδειών που θα έχουν εκδοθεί πριν τη ψήφιση του νέου σχεδίου (και που θα έχουν ή δεν θα έχουν προσβληθεί) και αυτών που θα εκδίδονται μετά αναλόγως. Σε κάθε περίπτωση ζητούμε: 1. Να διατηρηθεί για τις άδειες παραγωγής από Α.Π.Ε. το καθεστώς που εισήγαγε ο ν.3851/2010 και να συνεχίσουν να υπόκεινται σε πρώτο και τελευταίο βαθμό στον ακυρωτικό έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας, ώστε να αποφευχθούν μακροχρόνιες εκκρεμοδικίες. 2. Να εξεταστεί η εισαγωγή κανόνων ευθύνης για όσους καταχρηστικά στρέφονται ενάντια σε νόμιμες επενδύσεις και δεν δικαιώνονται από το Δικαστήριο ώστε να μπορούν αυτές οι ευθύνες να αναζητηθούν. Τέτοιες ή ανάλογες διατάξεις (π.χ. εξορθολογισμός του ύψους των τελών αίτησης ακύρωσης) θα συμβάλλουν στον εξορθολογισμό του πλήθους και κυρίως των αιτιών των προσφυγών. 2. Κριτήρια χορήγησης αδειών παραγωγής Παρά την επιφύλαξη της παρ. 1 που εξαιρεί τις Α.Π.Ε. από τις διατάξεις του παρόντος σχεδίου για τη χορήγηση της άδειας παραγωγής, προκαλεί απορία η εισαγωγή διατυπώσεων η ερμηνεία και εφαρμογή των οποίων προκαλούν ήδη προβλήματα στην ανάπτυξη και καθιστούν τις επενδύσεις αντικείμενο εκβιασμού. Η άδεια παραγωγής είναι μια άδεια σκοπιμότητας και δεν μπορεί να ενσωματώσει στοιχεία που εξετάζονται σε άλλα στάδια της διαδικασίας από τις αρμόδιες αρχές. Τα στοιχεία (δ) και (ε) πρέπει να διαγραφούν και φυσικά ανάλογη τροποποίηση πρέπει να γίνει στο ν.3468/2006. 3. Αρμοδιότητες ΑΔΜΗΕ και ΛΑΓΗΕ στην κατανομή του φορτίου, την εκκαθάριση της αγοράς και τις συμβάσεις πώλησης Από τις διατυπώσεις του σχεδίου νόμου φαίνεται ότι διασπάται η συνέχεια και η αρμοδιότητα άσκησης συναφών αντικειμένων που σχετίζονται άμεσα με τη λειτουργία της αγοράς, από τα οποία άλλα ανατίθενται στον ΑΔΜΗΕ και άλλα στο ΛΑΓΗΕ. Έτσι διαμορφώνεται καθεστώς μερικής επικάλυψης των αρμοδιοτήτων του νέου Διαχειριστή Συστήματος (ΑΔΜΗΕ) που προέρχεται κατά βάση από τη Γενική Διεύθυνση Μεταφοράς της ΔΕΗ και του δραστικά συρρικνού¬μενου ΔΕΣΜΗΕ που, με την επωνυμία ΛΑΓΗΕ, θα αποτελέσει εφεξής έναν περιο¬ρι-σμένης εμ¬βέ¬λειας market operator. Έτσι ενδεικτικά ο ΑΔΜΗΕ: • καταρτίζει το πρόγραμμα κατανομής των μονάδων παραγωγής που συνδέονται με το σύστημα, προσδιορίζει την χρήση των διασυνδέσεων με άλλα συστήματα μεταφοράς και κατανέμει σε πραγματικό χρόνο το φορτίο ηλεκτρικής ενέργειας στις διαθέσιμες εγκαταστάσεις παραγωγής, σύμφωνα με τις ειδικότερες διατάξεις του άρθρου 107 του παρόντος νόμου (αρ. 105, παρ. 2.στ) • υπολογίζει την Οριακή Τιμή Αποκλίσεων (αρ. 105, παρ. 2.ιζ) • διενεργεί την εκκαθάριση των Αποκλίσεων Παραγωγής -Ζήτησης και τη διευθέτηση των χρηματικών συναλλαγών στο πλαίσιο της διευθέτησης των Αποκλίσεων Παραγωγής - Ζήτησης σε συνεργασία με το ΛΑΓΗΕ και τους Διαχειριστές του ΕΔΔΗΕ (αρ. 105, παρ. 2.ιη). • του ανατίθενται η δραστηριότητα της εκκαθάρισης των αποκλίσεων και το σύνολο σχεδόν της δραστηριότητα εμπορικών και ρυθμιζόμενων θεμάτων η οποία διασπάται (αρ. 110, παρ. 1.γ και δ). Ο ΛΑΓΗΕ: • διενεργεί τον Ημερήσιο Ενεργειακό Προγραμματισμό: προγραμματίζει τις εγχύσεις και απορροφήσεις ηλεκτρικής ενέργειας στο και από το Σύστημα, υπολογίζει την Οριακή Τιμή Συστήματος και εκκαθαρίζει τις συναλλαγές στο πλαίσιο του ΗΕΠ (αρ. 129. παρ. 2.α). • συνάπτει τις συμβάσεις πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας με τις μονάδες Α.Π.Ε. (αρ. 129. παρ. 2.θ). • διενεργεί τη διευθέτηση των χρηματικών συναλλαγών στο πλαίσιο του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού σε συνεργασία με τους Διαχειριστές του Συστήματος και του Δικτύου (αρ. 129. παρ. 2.ι). Η διάσπαση αυτή του αντικειμένου θα προκαλέσει οπωσδήποτε λειτουργικές αδυναμίες. Οι αρμοδιότητες που παραμένουν στον ΑΔΜΗΕ είναι εξαιρετικής και ίσως μεγαλύτερης ακόμα σημασίας για την ορθολογική και διαφανή λειτουργία της αγοράς και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων που μετέχουν σε αυτή. Υπό την έννοια αυτή ο τίτλος «Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας» πιθανώς δεν ανταποκρίνεται στον πραγματικό ρόλο του νέου ΔΕΣΜΗΕ (δηλ. του ΛΑΓΗΕ). Ένα (και ίσως το μόνο) πρακτικό αποτέλεσμα που διαφαίνεται μέσα από αυτό το εφεύρημα είναι η ανάθεση στον ΛΑΓΗΕ των συμβάσεων Α.Π.Ε. και της διαχείρισης του Ειδικού Λογαριασμού του άρθρου 155 για τη χρηματοδότηση των συμβάσεων αυτών. Με τον τρόπο αυτό η ΔΕΗ αισθάνεται ότι απαλλάσσεται από ένα έλλειμμα από το οποίο έχει ήδη ωφεληθεί όλα τα προηγούμενα χρόνια, χωρίς φυσικά να ευθύνεται η ίδια για αυτό αλλά αξιοποιώντας τις τραγικές στρεβλώσεις της αγοράς και του τρόπου υπολογισμού του Ειδικού Τέλους Α.Π.Ε.. Περαιτέρω, η μεταφορά των συμβάσεων πώλησης στον ΛΑΓΗΕ θα έπρεπε να έχει αξιολογηθεί ως προς τις συνέπειες που θα επιφέρει στην αξιοπιστία των συμβάσεων αυτών και στην επάρκεια τους να αποτελούν εγγυήσεις τραπεζικής χρηματοδότησης (bankability). Μια τέτοια αξιολόγηση είναι απαραίτητη και θα έπρεπε να έχει γίνει εξαιτίας της κεφαλαιώδους σημασίας που έχουν οι συμβάσεις αυτές στην ανάπτυξη και μάλιστα εν μέσω οικονομικής κρίσης. Ζητούμε να μας γνωστοποιηθεί εάν έχει υπάρξει από την Κυβέρνηση ή τη Ρ.Α.Ε. τέτοια αξιολόγηση και ποια τα αποτελέσματά της. Αν και επιφυλασσόμαστε για την οριστική μας θέση μετά από μια πιο αναλυτική και τεκμηριωμένη ενημέρωση από την Κυβέρνηση επ’ αυτού του θέματος, φρονούμε ότι ίσως να ήταν σκόπιμο να εξεταστεί το ενδεχόμενο οι συμβάσεις πώλησης Α.Π.Ε. να υπογράφονται με τον ΑΔΜΗΕ ο οποίος –όπως φαίνεται και από τις αρμοδιότητές του- διατηρεί κομβικό και σημαντικότατο ρόλο στην λειτουργία της αγοράς. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπάρχουν επαρκείς εγγυήσεις για την απρόσκοπτη εκτέλεση αυτών των συμβάσεων, που θα παρέχουν την αναγκαία ασφάλεια και εμπιστοσύνη στις χρηματοδοτούσες τράπεζες. 4. Ειδικός Λογαριασμός άρθρου 155 Η εισαγόμενη διάταξη του αρ. 155 διαιωνίζει το λανθασμένο τρόπο υπολογισμού του Ειδικού Τέλους του σημείου (γ). Το Ειδικό Τέλος Α.Π.Ε. όπως υπολογίζεται σήμερα οδηγεί σε υπερβολική και τεχνητή υπερτίμησή του. Ο καταναλωτής πληρώνει λεφτά τα οποία δεν διατίθενται υπέρ των Α.Π.Ε. αλλά χάνονται στον καιάδα των τραγικών στρεβλώσεων της αγοράς. Αν όλα τα λεφτά που πλήρωσε ο καταναλωτής τα τελευταία χρόνια ως Ειδικό Τέλος Α.Π.Ε. διοχετεύονταν αποκλειστικά και μόνο υπέρ των Α.Π.Ε., ο ΔΕΣΜΗΕ δεν θα είχε έλλειμμα. Αυτός ο στρεβλός τρόπος υπολογισμού πρέπει να διορθωθεί έστω και μερικώς. Σε μια πρώτη απλή προσέγγιση, χωρίς να τίθενται καθόλου ζητήματα για το πώς μειώνεται η ΟΤΣ από τις Α.Π.Ε. ή για το αν η ΟΤΣ υπολογίζεται τίμια και διαφανώς ή άλλα θέματα εφεδρείας, διαθεσιμότητας ισχύος, λειτουργίας της αγοράς διμερών συμβάσεων ΔΙ κλπ., το γεγονός είναι ότι σήμερα για κάθε MWh Α.Π.Ε. που παράγεται στο Σύστημα, οι Προμηθευτές πληρώνουν στον Ειδικό Λογαριασμό μόνο την ΟΤΣ σύμφωνα με το σημείο α της παρ. 2. Αντίθετα, αν αυτή η MWh δεν παραγόταν από Α.Π.Ε. αλλά από το συμβατικό σύστημα ηλεκτροπαραγωγής οι Προμηθευτές θα επιβαρύνονταν ένα σημαντικά αυξημένο κόστος, μεγαλύτερο από την ΟΤΣ. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σύμφωνα με την Γνωμοδότηση 353/2010 της Ρ.Α.Ε. το μέσο κόστος παραγωγής-αγοράς-εμπορίας της ΔΕΗ στο Διασυνδεδεμένο είναι 66,4 €/ΜWh. Φυσικά οι διάφοροι προμηθευτές (περιλαμβανομένης της ΔΕΗ) αντιμετωπίζουν και αρκετά άλλα κόστη τα οποία δεν έχουν ενσωματωθεί στον παραπάνω υπολογισμό. Με βάση τα ανωτέρω ζητούμε να υπάρξει τουλάχιστον μια μικρή και μερική διόρθωση του στρεβλού τρόπου υπολογισμού του Ειδικού Τέλους και προτείνουμε την εξής διατύπωση του σημείου α: (α) Τα ποσά που καταβάλλουν οι παραγωγοί και οι προμηθευτές για την ηλεκτρική ενέργεια που απορροφάται στο Σύστημα η οποία παράγεται από τις μονάδες που εντάσσονται κατά προτεραιότητα στο σύστημα μεταφοράς και στο δίκτυο διανομής της ηπειρωτικής χώρας και των συνδεδεμένων με αυτά νησιών κατά τα οριζόμενα στον ν.3468/2006 όπως ισχύει. Για τον υπολογισμό των ποσών αυτών ως τιμή kWh λαμβάνεται υπόψη το μέσο κόστος των Προμηθευτών για την άσκηση της δραστηριότητας της Προμήθειας το οποίο τελεί υπό την έγκριση της ΡΑΕ.(Η ακριβής διατύπωση και ορολογία, αν θεωρηθεί ότι δεν είναι επαρκώς περιγραφική, μπορεί να αναζητηθεί σε συνεργασία με τα αρμοδιότερα νομικά τμήματα της ΡΑΕ και του ΥΠΕΚΑ, ώστε να απεικονίζεται αποτελεσματικότερα το ζητούμενο που κινείται στο πνεύμα της 353/2010 γνωμοδότησης της ΡΑΕ.) Δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσουμε ότι με την προτεινόμενη αλλαγή θα ανακουφιστεί έστω και ελάχιστα ο καταναλωτής που θα σταματήσει να διπλοπληρώνει ένα μέρος του Ειδικού Τέλους. Τέλος, ζητούμε να υπάρξει διάκριση των τεχνολογιών Α.Π.Ε. και ΣΗΘΥΑ και διαχείριση των σχετικών πληρωμών σε διαφορετικούς ειδικούς λογαριασμούς ώστε να υπάρχει διαφανής και αξιόπιστη ενημέρωση του καταναλωτή.