Στο άρθρο 966 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, στην παρ. 1 αντικαθίσταται το δεύτερο εδάφιο, αντικαθίσταται η παρ. 2, προστίθενται παρ. 2Α και 2Β, τροποποιείται η παρ. 3 προκειμένου να απαλειφθεί η αναφορά σε ελεύθερη εκποίηση και να προστεθεί παραπομπή στην παρ. 2Β και το άρθρο 966 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 966
1. Αν δεν παρουσιαστούν πλειοδότες ή δεν υποβληθούν προσφορές, το πράγμα που πλειστηριάζεται κατακυρώνεται στην τιμή της πρώτης προσφοράς σε εκείνον υπέρ του οποίου έγινε η εκτέλεση, αν το ζητήσει. Ο επισπεύδων δανειστής υποβάλλει ηλεκτρονικά σχετική αίτηση, αφού παρέλθει η προθεσμία της παρ. 6 του άρθρου 959 και πριν από την έναρξη του πλειστηριασμού, στον υπάλληλο του πλειστηριασμού, ο οποίος στη συνέχεια την αναρτά στα ηλεκτρονικά συστήματα πλειστηριασμών.
2. Αν δεν υποβληθεί η αίτηση της παρ. 1, ο πλειστηριασμός επαναλαμβάνεται με την ίδια τιμή πρώτης προσφοράς και σε ημερομηνία που ορίζεται από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού, μέσα σε σαράντα (40) ημέρες, αναρτωμένης της σχετικής δημοσιεύσεως στις αντίστοιχες ιστοσελίδες δημοσιεύσεως πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ) και ΗΛΣΥΠΛΕΙΣ (e-auction).
2Α. Αν και ο πλειστηριασμός της παρ. 2 αποβεί άγονος, διεξάγεται νέος με τιμή πρώτης προσφοράς ίση προς το ογδόντα τοις εκατό (80%) της αρχικώς ορισθείσας τιμής και σε ημερομηνία που ορίζεται από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού, μέσα σε τριάντα (30) ημέρες, αναρτωμένης της σχετικής δημοσιεύσεως στις αντίστοιχες ιστοσελίδες δημοσιεύσεως πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ) και ΗΛΣΥΠΛΕΙΣ (e-auction).
2Β. Σε περίπτωση που και ο πλειστηριασμός της παρ. 2Α αποβεί άγονος, ο υπάλληλος του πλειστηριασμού τον επαναλαμβάνει μέσα σε τριάντα (30) ημέρες, με τιμή πρώτης προσφοράς ίση προς το εξήντα πέντε τοις εκατό (65%) της αρχικώς ορισθείσας, με ανάρτηση στις αντίστοιχες ιστοσελίδες δημοσιεύσεως πλειστηριασμών του Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ) και ΗΛΣΥΠΛΕΙΣ (e-auction).
3. Αν και ο νέος πλειστηριασμός έμεινε χωρίς αποτέλεσμα, το αρμόδιο δικαστήριο του άρθρου 933, που δικάζει κατά τη διαδικασία των άρθρων 686 επ., ύστερα από αίτηση οποιουδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να άρει την κατάσχεση ή να διατάξει να γίνει αργότερα νέος πλειστηριασμός με την ίδια κατά την παρ. 2Β τιμή ή και κατώτερη τιμή πρώτης προσφοράς.
4. Αν καταστεί ανέφικτη ή διακοπεί η διενέργεια του πλειστηριασμού, για λόγους τεχνικής αδυναμίας λειτουργίας των ηλεκτρονικών συστημάτων διενέργειας αυτού, η διαδικασία θεωρείται ότι παραμένει σε εκκρεμότητα και συνεχίζεται με εντολή του επισπεύδοντος, κατόπιν ανάρτησης αναγγελίας από τον υπάλληλο του πλειστηριασμού στο ηλεκτρονικό σύστημα δέκα (10) εργάσιμες ημέρες πριν την ημερομηνία συνέχισης. Τυχόν προσφορές πλειοδοτών που είχαν υποβληθεί πριν τη διακοπή της διαδικασίας παραμένουν ισχυρές.».
Προβλέπεται αυτόματη μείωση της τιμής πρώτης προσφοράς σε 80 % και σε 65% της αρχικώς ορισθείσας τιμής αν δύο συνεχόμενοι πλειστηριασμοί αποβούν άκαρποι, πριν ο οφειλέτης ή όποιος έχει έννομο συμφέρον έχει τη δυνατότητα να αιτηθεί από το Δικαστήριο την άρση της κατάσχεσης ή τη διενέργεια πλειστηριασμού και με ακόμα χαμηλότερη τιμή.
Ενδεχομένως ο ως άνω μηχανισμός αυτόματης μείωσης της τιμής πρώτης προσφοράς να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά από υποψήφιους πλειοδότες οι οποίοι θα επιδιώξουν, σε περιπτώσεις ακινήτων υψηλής αξίας, όπου το ενδιαφέρον λόγω τιμής είναι χαμηλό, να αφήσουν να αποβούν άκαρποι οι τρεις πρώτοι πλειστηριασμοί προκειμένου να «επιτύχουν» αυτόματα τιμή πρώτης προσφοράς μειωμένη κατά 65 % στον τέταρτο πλειστηριασμό, χωρίς να υπεισέλθει η κρίση του δικαστηρίου. Αυτό θα πρέπει να ληφθεί κυρίως υπόψη σε συνδυασμό με το γεγονός ότι πολλά δικαστήρια τα τελευταία έτη έχουν κρίνει ότι πλειστηριασμοί έχουν αποβεί άκαρποι όχι λόγω υψηλής τιμής πρώτης προσφοράς αλλά λόγω της οικονομικής ύφεσης.
Η προτεινόμενη τροποποίηση και αντικατάσταση του άρθρου 966 ΚΠολΔ, είναι αναποτελεσματική, προκαλεί δυσβάστακτες συνθήκες για τον οφειλέτη και, σε συνδυασμό με τις προτεινόμενες διατάξεις για τη τροποποίηση του άρθρου 973 ΚΠολΔ, είναι σε ευθεία αντίθεση με βασικές αρχές της δίκαιης δίκης και με το δημόσιο συμφέρον. Προτείνεται να μείνει το κείμενο του άρθρου 966 ΚΠολΔ ως έχει, χωρίς τη προτεινόμενη τροποποίηση και αντικατάσταση.
Η επιχειρούμενη, με τη προτεινόμενη τροποποίηση αυτοματοποιημένη διενέργεια τεσσάρων (4) πλειστηριασμών, σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς ενημέρωση του οφειλέτη, είναι εξαντλητική για τον οφειλέτη, σε αντίθεση με βασικές αρχές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θα προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα στην απονομή δικαιοσύνης. Σε κάθε περίπτωση, η μείωση της τιμής πρώτης προσφοράς, έπειτα από δύο (2) πλειστηριασμούς, πρέπει να μείνει στην κρίση του Δικαστηρίου ως έχει σήμερα.
Ομοσπονδία Δικαστικών Επιμελητών Ελλάδος
Η σημαντική προτεινόμενη αλλαγή της αυτόματης μείωσης της τιμής πρώτης προσφοράς, γεννά ορισμένους προβληματισμούς:
α) Βάσει του μέχρι σήμερα ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, το δικαστήριο ενώπιον του οποίου θα τεθεί το ζήτημα της μείωσης της τιμής πρώτης προσφοράς, θα κρίνει αν τελικά η αδυναμία κατακύρωσης (εύρεσης δηλ. υπερθεματιστή) απορρέει από την υψηλή τιμή πρώτης προσφοράς ή από άλλους λόγους. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, ήταν δεκάδες οι δικαστικές αποφάσεις που απέρριπταν αιτήσεις μείωσης τιμής πρώτης προσφοράς με το σκεπτικό ότι η αδυναμία εύρεσης πλειοδοτών δεν συνδέεται με την υψηλή τιμή πρώτης προσφοράς αλλά με την έλλειψη ρευστότητας ή τη γενική οικονομική κρίση. Μάλιστα, ενίοτε, η έλλειψη ενδιαφέροντος εξηγείται και από την αρκετά υψηλή εμπορική αξία του ακινήτου, ή τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτού, που έχει ως αποτέλεσμα να αφορά σε περιορισμένο αγοραστικό κοινό. Π.χ. μια κατοικία εμπορικής αξίας άνω των 3 εκατομμυρίων ευρώ είναι λογικό να απευθύνεται σε αρκετά περιορισμένο αγοραστικό κοινό∙ ή σε ένα άλλο παράδειγμα, για μια ξενοδοχειακή μονάδα λ.χ. η υπ΄ αριθμ. 73/2020 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Τρικάλων έκρινε τα εξής: «Δεδομένου ότι η υψηλή τιμή της πρώτης προσφοράς του ακινήτου ανταποκρίνεται στην εμπορική αξία του κατά τα καθορισθέντα με προηγούμενη κρίση του παρόντος Δικαστηρίου, με βάση τα ειδικά χαρακτηριστικά του, ωστόσο, λόγω της πασίδηλης οικονομικής δυσπραγίας κρίνεται ότι δεν είναι δυνατό να προχωρήσει η διαδικασία του πλειστηρισμού με την εμφάνιση ενδιαφερομένων πλειοδοτών, ακόμη και με ορισμό πλειστηριασμού σε απώτερο χρόνο, ενόψει και του ότι ως ξενοδοχειακή μονάδα απευθύνεται σε ειδικό αγοραστικό κοινό». Μάλιστα ορισμένες φορές τα δικαστήρια έφταναν στο σημείο να ψέγουν και τα πιστωτικά ιδρύματα για την προσπάθεια μείωσης της τιμής πρώτης προσφοράς∙ βλ. λ.χ. υπ’ αριθμ. 333/2013 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Χαλκιδικής: «Επομένως, η ματαίωση των πλειστηριασμών οφείλεται όχι στις υψηλές τιμές της α΄ προσφοράς (αφού η πολλά από τα κατασχεθέντα ακίνητα παραμένουν απούλητα, ακόμα και αν ως α΄ προσφορά ορίζονται τιμές εξευτελιστικές, σε σχέση με τα δάνεια που λήφθηκαν και τις προσημειώσεις που εγγράφηκαν, προκειμένου να αγοραστούν αυτά), αλλά στην έλλειψη ρευστότητας που πλήττει γενικά την αγορά, καθώς και στη μεγάλη φορολόγηση και τις λοιπές επιβαρύνσεις των ιδιόκτητων ακινήτων, που επίσης αποτρέπει τους επίδοξους αγοραστές. Η οικονομική κρίση, όμως, δεν είναι δυνατόν να μετακυληθεί μόνο στους δανειολήπτες – οφειλέτες, οι δε τράπεζες να παραμένουν αλώβητες και να δύνανται, αφ’ ενός μεν να εκπλειστηριάζουν τα κατασχεθέντα ακίνητα σε τιμές πολύ κατώτερες των πραγματικών, αφ’ ετέρου δε να εξακολουθούν να απαιτούν από τους δανειολήπτες ολόκληρο το κεφάλαιο, που χορήγησαν σε αυτούς, προκειμένου οι τελευταίοι να αγοράσουν τα κατασχεθέντα ακίνητα, καθώς και τους τόκους και τα έξοδα, κατάσχοντας, πολλές φορές, και άλλα στοιχεία της περιουσίας τους».
β) Η αιτιολογική έκθεση στηρίζει την προτεινόμενη αλλαγή της αυτόματης μείωσης στο εξής σκεπτικό: «Προβλέπεται, τότε, η σταδιακή μείωση της τιμής πρώτης προσφοράς εάν προηγηθούν δυο ματαιώσεις του πλειστηριασμού. […] Η έλλειψη πλειοδοτών υποδηλώνει ότι η τιμή πρώτης προσφοράς δεν είναι αντίστοιχη με τις υφιστάμενες συνθήκες αγοράς και ζήτησης και για τον λόγο αυτό, με σκοπό να διενεργηθεί τελικά ο πλειστηριασμός και να υπάρξει σημαντικό πλειοδοτικό ενδιαφέρον, σε συνθήκες αγοράς και υγιούς ανταγωνισμού καθιερώνεται η σε δύο στάδια περαιτέρω (αυτόματη) μείωση της τιμής πρώτης προσφοράς. […] Η ρύθμιση αυτή δεν θίγει τα δικαιώματα του καθ’ ού η εκτέλεση, ούτε και προδικάζει την τιμή στην οποία τελικά θα εκπλειστηριαστεί το πράγμα, αφού μέσω της διαδικασίας της πλειοδοσίας, σύμφωνα με το άρθρο 965 του ΚΠολΔ, και του υγιούς ανταγωνισμού, που διαμορφώνεται υπό συνθήκες διαφάνειας, υπερθεματιστής θα αναδειχθεί όποιος υποβάλλει την υψηλότερη προσφορά». Είναι όμως αμφίβολο αν τελικά η αγορά μπορεί να λειτουργεί ορθολογικά ανά πάσα στιγμή και σε συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού. Σε κάθε περίπτωση η τιμή πρώτης προσφοράς είχε ως στόχο διαχρονικά και την προστασία του οφειλέτη, καθώς σε αντίθετη περίπτωση δεν θα υπήρχε καν λόγος να την προβλέψουμε και οι πλειστηριασμοί θα διενεργούνταν με ελεύθερες προσφορές (όπως π.χ. στο πλαίσιο του νέου πτωχευτικού κώδικα όταν το ενεργητικό της επιχείρησης εκποιείται ως σύνολο).
γ) Οι ενδιαφερόμενοι πλειοδότες είναι πιθανό, αφού ενημερωθούν και για τη μη συμμετοχή τυχόν άλλων πλειοδοτών, να αναμένουν την κήρυξη των δύο πρώτων πλειστηριασμών άγονων ώστε να πλειοδοτήσουν στον 3ο κατά σειρά πλειστηριασμό, όπου η τιμή αυτόματα θα είναι αρκετά μειωμένη. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο οφειλέτης τελικά θα απολέσει το περιουσιακό του στοιχείο σε χαμηλότερη τιμή, με κίνδυνο να συνεχίζει να οφείλει στον δανειστή του –συνήθως πιστωτικό ίδρυμα- αν το εκπλειστηρίασμα δεν έχει καλύψει το ποσό της οφειλής.
Ωστόσο πρέπει να επισημάνουμε και τα εξής:
α) Η τιμή πρώτης προσφοράς σε ένα πλειστηριασμό θα ήταν λογικό να συνδέεται με την τιμή βίαιης εκποίησης ενός ακινήτου (foreclosure value, distressed sale value) και όχι με την τιμή ελεύθερης πώλησης. Δεν πωλείται δηλ. το ακίνητο σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς, με τις ευθύνες που μπορεί να έχει ένας πωλητής και τις διασφαλίσεις που μπορεί να διαπραγματευτεί ένας αγοραστής. Επίσης δεν αντιμετωπίζει τους ίδιους κινδύνους ένας αγοραστής ακινήτου σε πλειστηριασμό, με αυτόν που αγοράζει ακίνητο στην ελεύθερη αγορά∙ εκτός από τους κινδύνους δικαστικής ανατροπής του πλειστηριασμού μέσω άσκησης ανακοπών εκ μέρους του οφειλέτη, υφίσταται και το μη γνωστό κόστος της τακτοποίησης τυχόν αυθαίρετων κατασκευών κτλ. όπως επίσης και διάφορα άλλα κρυφά βάρη (που έχουμε επισημάνει σε άλλο άρθρο μας). Είναι εύλογο η τιμή πρώτης προσφοράς να πρέπει να αντικατοπτρίζει αυτή τη διαφοροποίηση. Ο νόμος, ωστόσο, ορίζει ότι η τιμή πρώτης προσφοράς ισούται με την εμπορική αξία του ακινήτου χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τις παραπάνω παραμέτρους. Με την προτεινόμενη αλλαγή φαίνεται να αντισταθμίζεται αυτή η ανισορροπία μέσω της αυτόματης μείωσης της τιμής.
β) Τα δικαστήρια που εξετάζουν υποθέσεις μείωσης τιμής πρώτης προσφοράς είναι προφανές ότι στηρίζονται κατά κύριο λόγο σε εκθέσεις εκτίμησης. Οι τελευταίες, όμως, ως γνωστόν, μπορεί να ποικίλουν∙ για το ίδιο ακίνητο ο ένας εκτιμητής μπορεί να έχει λάβει συγκεκριμένα συγκριτικά στοιχεία που ενισχύουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, ενώ ο εκτιμητής του αντιδίκου κάποια άλλα συγκριτικά στοιχεία που οδηγούν σε ένα αρκετά διαφορετικό αποτέλεσμα. Το μόνο αντικειμενικό και αδιαμφισβήτητο στοιχείο είναι ότι ο πλειστηριασμός δεν μπόρεσε να οδηγήσει σε γόνιμο αποτέλεσμα δύο συνεχόμενες φορές∙ αυτό από μόνο του παρέχει ένα τεκμήριο περί υψηλής τιμής πρώτης προσφοράς. Ωστόσο επειδή πρόκειται για τεκμήριο, θα ήταν μάλλον σκόπιμο να διευκρινιστεί στο νόμο ότι ο οφειλέτης δύναται να ασκήσει τη λεγόμενη ανακοπή διόρθωσης τιμής (του άρθρου 954 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας), ώστε να αμφισβητήσει δικαστικώς πλέον την αυτόματη μείωση της αξίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα επιτευχθεί μεν το αυτόματο της μείωσης της τιμής, αλλά θα παρασχεθεί και στον οφειλέτη η δυνατότητα να προστατευθεί δικαστικώς, εφόσον κριθεί τελικά ότι ο λόγος της έλλειψης ενδιαφέροντος δεν είναι η υψηλή, σε σχέση με την εμπορική αξία, τιμή πρώτης προσφοράς αλλά π.χ. τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ακινήτου που το καθιστούν ελκυστικό σε ειδικό και περιορισμένο αγοραστικό κοινό κοκ.
Είναι πανκοίνως γνωστό ότι οι Τράπεζες ουδόλως διαπραγματεύονται το δήθεν οφειλόμενο ποσό των οφειλετών προκειμένου να καταλήξουν τα συμβαλλόμενα μέρη σε μία ευνοική ρύθμιση ή εφάπαξ καταβολή του οφειλόμενου ποσού,όσο υπάρχει προσημειωμένη ακίνητη περιουσία (πολλές φορέ με μεγαλύτερη εξασφάλιση από το δανειζόμενο ποσό)πριν ξεκινήσουν τη διαδικασία από την της αναγκαστικής εκτέλεσης.
Με τις διατάξεις προς διάβούλευση όμως, πλειστηριάζεται το/τα ακίνητα του οφειλέτη για ψίχουλα, ενώ στην πραγματικότητα καμία διαπραγματευτική ικανότητα δέν είχε ο οφειλέτης πριν του πλειστηριάσουν τα ακίνητο για υέρογκα ποσά που δεν οφείλει, ακόμη και αν είχε πρόθεση αν εξοφλήσει την πραγματική οφειλή του.
Ποιος ειναι ο σκοπός των τροποποιήσεων του άρθρου αυτού αν όχι η ικανοποίηση των Τραπεζών? (!)
Είναι πανκοίνως γνωστό ότι οι Τράπεζες ουδόλως διαπραγματεύονται το δήθεν οφειλόμενο ποσό των οφειλετών προκειμένου να καταλήξουν τα συμβαλλόμενα μέρη σε μία ευνοική ρύθμιση ή εφάπαξ καταβολή του οφειλόμενου ποσού,όσο υπάρχει προσημειωμένη ακίνητη περιουσία (πολλές φορέ με μεγαλύτερη εξασφάλιση από το δανειζόμενο ποσό)πριν ξεκινήσουν τη διαδικασία από την της αναγκαστικής εκτέλεσης.
Με τις διατάξεις που θα θεσπίσετε όμως, γνωρίζετε πολύ καλά ότι καταλήγουμε να πλειστηριάζεται το/τα ακίνητα του οφειλέτη για ψίχουλα, ενώ στην πραγματικότητα καμία διαπραγματευτική ικανότητα δέν είχε ο οφειλέτης πριν του πλειστηριάσουν τα ακίνητο για υέρογκα ποσά που δεν οφείλει, ακόμη και αν είχε πρόθεση αν εξοφλήσει την πραγματική οφειλή του!!
Ντροπή και απογοήτευση να θεσπιστεί τέτοια διάταξη. Θα με βρείτε απέναντι.