Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΑΝΝΑ ΡΙΖΟΥ' | 17 Οκτωβρίου 2022, 12:05

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Γιατι στο εν λογω νομοσχεδιο δεν συμπεριλαβατε διορθωσεις σχετικα με το επιδομα παιδιων Α21 το οποιο¨άδικα εχασαν χιλιαδες δικαιουχοι και με επιστολή προς τον υπουργο του Συνήγορου του πολίτη γίνονται υποδείξεις όπως παρακάτω η επιστολή Θέμα: «Απώλεια του επιδόματος παιδιού και καταλογισμός οφειλών σε δικαιούχους, λόγω ακύρωσης εκ παραδρομής ή μη οριστικοποίησης υποβολής αίτησης Α21, και προβλήματα λειτουργίας της Διεύθυνσης Οικογενειακών Επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ» Αξιότιμε κύριε Υπουργέ, Ο Συνήγορος του Πολίτη, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του κατά το άρ. 103 § 9 του Συντάγματος και το ν.3094/2003, έχει εξετάσει κατά τα τελευταία έτη μεγάλο αριθμό αναφορών πολιτών σχετικά με την απώλεια του επιδόματος παιδιού και, σε πολλές περιπτώσεις, τον καταλογισμό σε αυτούς οφειλών από τον ΟΠΕΚΑ για αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά, λόγω εκ παραδρομής ακύρωσης της αίτησης τους Α21, την οποία αντιλήφθηκαν μετά την παρέλευση της προβλεπόμενης προθεσμίας για την υποβολή νέας αίτησης (15η Ιανουαρίου του επόμενου έτους). Στην Αρχή έχουν επίσης απευθυνθεί πολλοί δικαιούχοι του επιδόματος οι οποίοι αντιλήφθηκαν μετά την παρέλευση της ανωτέρω προθεσμίας ότι, εκ παραδρομής, δεν είχαν οριστικοποιήσει την υποβολή της αίτησης τους - είτε της αρχικής, είτε νέας αίτησης που δημιούργησαν προς αντικατάσταση προηγούμενης, προκειμένου να δηλώσουν κάποια μεταβολή των στοιχείων τους – και, συνεπώς, ότι ποσά επιδόματος που είχαν εισπράξει θα έπρεπε να επιστραφούν στον ΟΠΕΚΑ ως αχρεωστήτως καταβληθέντα. Περαιτέρω, ο Συνήγορος έχει εξετάσει περιπτώσεις όπου η αίτηση Α21 δικαιούχου ακυρώνεται από τον/την σύζυγο κατόπιν διάστασης ή διαζυγίου, είτε σκοπίμως, είτε εκ παραδρομής έπειτα από την ανάληψη της επιμέλειας των παιδιών και συνακόλουθα την υποβολή αίτησης Α21 από τον γονέα που δεν την υπέβαλλε μέχρι τότε, συνήθως την μητέρα, με αποτέλεσμα να καταλογίζεται οφειλή για τα ποσά που καταβλήθηκαν από την έναρξη του έτους στον άλλο γονέα, χωρίς ο ίδιος να έχει αντιληφθεί ή ενημερωθεί για την ακύρωση της αίτησης του. Ακολούθως, σε περίπτωση επόμενου γάμου του τελευταίου, όπου η νέα σύζυγος λαμβάνει ήδη το επίδομα για εξαρτώμενα τέκνα της από προηγούμενο γάμο, η οφειλή που παραμένει συνδεδεμένη με τον ΑΦΜ του συζύγου συμψηφίζεται με το επίδομα παιδιού που δικαιούται η νέα σύζυγος και η καταβολή του διακόπτεται μέχρι την αποπληρωμή της οφειλής, μολονότι αυτή δεν σχετίζεται καν με τα τέκνα της, για τα οποία χορηγείται εν προκειμένω το επίδομα. Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 της υπ’ αρ. ΓΠ. οικ.Δ22/11/2705/58 (ΦΕΚ Β’ 57/18-01-18) ΚΥΑ «Καθορισμός της διαδικασίας χορήγησης επιδόματος παιδιού», στις προϋποθέσεις για την χορήγηση του επιδόματος περιλαμβάνεται «(β) Η συμπλήρωση και ηλεκτρονική υποβολή της αίτησης - υπεύθυνης δήλωσης Α21, η οποία επέχει θέση αίτησης-υπεύθυνης δήλωσης για την χορήγηση του επιδόματος, μέσω της ιστοσελίδας του ΟΓΑ.» Επίσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 6 της ίδιας ΚΥΑ, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει: «3. Η ημερομηνία υποβολής της αίτησης -υπεύθυνης δήλωσης Α21 άρχεται μετά την 2α Ιανουαρίου εκάστου έτους και ως καταληκτική ημερομηνία ορίζεται η 15ης Ιανουαρίου του επομένου έτους .... 6. Η εγκεκριμένη ή μη αίτηση - υπεύθυνη δήλωση Α21 δύναται να ανακαλείται απευθείας από τον δικαιούχο, εντός του έτους και μέχρι την καταληκτική ημερομηνία υποβολής της. Τυχόν καταβληθέντα ποσά επιδόματος επιστρέφονται ως αχρεωστήτως καταβληθέντα.». Ωστόσο, η διάταξη του άρθρου 6 παρ. 6 δεν περιλαμβάνει διάκριση μεταξύ περιπτώσεων εκούσιας και εκ παραδρομής ανάκλησης της αίτησης – υπεύθυνης δήλωσης Α21 από τον δικαιούχο και συνεπώς όλες οι περιπτώσεις αντιμετωπίζονται με ενιαίο τρόπο, με αποτέλεσμα η εκ παραδρομής ανάκληση να συνεπάγεται την απώλεια του επιδόματος παιδιού για ολόκληρο το έτος, δεδομένου ότι οι ενδιαφερόμενοι δεν αντιλαμβάνονται την ακύρωση και δεν ενημερώνονται για αυτήν εγκαίρως, ώστε να υποβάλουν νέα αίτηση. Πιο συγκεκριμένα, στο σύνολο των περιπτώσεων που έχει εξετάσει ο Συνήγορος του Πολίτη, οι ενδιαφερόμενοι πληρούσαν τις ουσιαστικές προϋποθέσεις για την χορήγηση του επιδόματος παιδιού και υποστήριζαν ότι δεν είχαν πληροφορηθεί και ως εκ τούτου αντιληφθεί ότι η αίτηση τους είχε ακυρωθεί, καθώς ουδέποτε έλαβαν σχετική ειδοποίηση και το επίδομα συνέχισε να καταβάλλεται κανονικά μέχρι το επόμενο έτος. Το ίδιο ισχύει και για δικαιούχους του επιδόματος που εκ παραδρομής δεν οριστικοποίησαν την υποβολή της αίτησης, αλλά συνέχισαν να λαμβάνουν το επίδομα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Μετά την διακοπή καταβολής του, ενημερώθηκαν από τον ΟΠΕΚΑ για την ύπαρξη οφειλής από αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά λόγω της ακύρωσης - ή της μη οριστικοποίησης υποβολής - της αίτησης, και για την παρακράτηση ποσών από επόμενες πληρωμές του επιδόματος για την αποπληρωμή της, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Κατά τον χρόνο ενημέρωσης, όπως αναφέρεται και παραπάνω, δεν υπήρχε δυνατότητα να προβούν σε διόρθωση, καθώς η προθεσμία για την υποβολή νέας αίτησης είχε παρέλθει. Ο Συνήγορος θεωρεί την παραπάνω διαδικασία προδήλως προβληματική, καθώς συνεπάγεται την απώλεια του επιδόματος για πολίτες που επί της ουσίας το δικαιούνται, θίγοντας κατά συνέπεια έννομα συμφέροντά τους, χωρίς να τους παρέχεται η δυνατότητα διόρθωσης του λάθους. Η Αρχή επισημαίνει, καταρχήν, ότι η επίμαχη διάταξη του άρθρου 6 παρ. 6 της υπ’ αρ. ΓΠ. οικ.Δ22/11/2705/58 ΚΥΑ αναφέρεται στη δυνατότητα του διοικούμενου να ανακαλέσει την αίτησή του εφόσον το επιθυμεί, και δεν εκφράζει πρόθεση του νομοθέτη να «τιμωρήσει» τον αιτούντα με στέρηση του επιδόματος σε περίπτωση ακύρωσής της εκ παραδρομής. Περαιτέρω, ο ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός περιπτώσεων εκ παραδρομής ακύρωσης ή μη οριστικοποίησης υποβολής αιτήσεων Α21 αναδεικνύει ελλιπή ενημέρωση και καθοδήγηση των αιτούντων κατά την διαδικασία υποβολής της αίτησης μέσω της σχετικής πλατφόρμας, αλλά και προβλήματα στην διοικητική διαδικασία ελέγχου, εκκαθάρισης και ενημέρωσης των ενδιαφερόμενων από τον ΟΠΕΚΑ. Κατά συνέπεια, εκφράζεται ο έντονος προβληματισμός της Αρχής για τις επιπτώσεις της παραπάνω ερμηνείας του νόμου και της πρακτικής της διοίκησης που απορρέει από αυτήν, λαμβάνοντας υπόψη ότι το ζήτημα αφορά σε μια παροχή που αποσκοπεί πρωτίστως στην κοινωνική αρωγή και την προστασία της παιδικής ηλικίας, συμβάλλοντας στην διασφάλιση ενός κατάλληλου βιοτικού επιπέδου, ιδίως για τις πιο ευάλωτες κοινωνικά και οικονομικά οικογένειες, σύμφωνα και με το άρθρο 27 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, όπως κυρώθηκε από τον υπερνομοθετικής ισχύος ν.2101/92. Επιπλέον, επισημαίνεται ότι η παρατηρούμενη πρακτική, σε συνάρτηση με την μη έγκαιρη ενημέρωση του πολίτη ώστε να προβεί σε διόρθωση, για την καλόπιστη είσπραξη του επιδόματος εκ μέρους των ουσιαστικά δικαιούχων, έρχεται σε σύγκρουση με τις υποχρεώσεις της διοίκησης που απορρέουν από τις γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου, ιδίως εκείνες της χρηστής διοίκησης, της καλής πίστης, της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικουμένου και της αρχής της επιείκειας προς τον διοικούμενο. Υπενθυμίζεται ότι οι αρχές αυτές αποσκοπούν, μεταξύ άλλων, στην αποφυγή ανεπιεικών καταστάσεων κυρίως έναντι ευάλωτων πολιτών, και στην αποτροπή αιφνιδιασμού του πολίτη και ανατροπής μιας υπάρχουσας κατάστασης που έχει διαμορφωθεί από την διοίκηση, με αποτέλεσμα ή κίνδυνο να πληγούν έννομα συμφέροντά του. Η Διεύθυνση Οικογενειακών Επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα - το οποίο, ωστόσο, αποδίδει αποκλειστικά στο διαφαινόμενο νομοθετικό κενό - ενημέρωσε την Αρχή, ότι, λόγω μεγάλου αριθμού τέτοιων περιπτώσεων, η Διοίκηση του Οργανισμού υπέβαλε στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων πρόταση για νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα επέτρεπε την εκ των υστέρων καταβολή του επιδόματος στους δικαιούχους αυτούς. Εν αναμονή, περαιτέρω, ενεργειών του Υπουργείου, η υπηρεσία σύστηνε στους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση μέσω φαξ ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, εξηγώντας τους λόγους ακύρωσης της αίτησης τους και ζητώντας να τους επιστραφεί το παρακρατηθέν ποσό, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να συμπεριληφθούν στην ρύθμιση. Ωστόσο, σε επικοινωνία του Συνηγόρου με την Διεύθυνση Προστασίας Παιδιού και Οικογένειας τον Δεκέμβριο του 2021, η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης δήλωσε άγνοια του θέματος, ενώ από περαιτέρω έρευνα προέκυψε ότι το προαναφερόμενο έγγραφο του ΟΠΕΚΑ είχε αποσταλεί πριν την ανάληψης της θέσης από την ίδια, και ότι ουδέποτε ακολούθησαν σχετικές ενέργειες. Κατόπιν των παραπάνω, ο Συνήγορος ζητά την μέριμνά σας για την οριστική επίλυση του προβλήματος με νομοθετική ρύθμιση και παράλληλη λήψη των κατάλληλων διοικητικών και οργανωτικών μέτρων. Ειδικότερα, η Αρχή προτείνει:  Την τροποποίηση της διάταξης του άρθρου 6 παρ. 6 της υπ’ αρ. ΓΠ. οικ.Δ22/11/2705/58 ΚΥΑ, με την προσθήκη σε αυτήν διευκρίνησης ότι «ως ανάκληση της αίτησης- υπεύθυνης δήλωσης Α21 νοείται η σκόπιμη και όχι η εκ παραδρομής ακύρωσή της από τον δικαιούχο» και συμπληρωματικών προβλέψεων για την τελευταία περίπτωση.  Την θέσπιση υποχρέωσης του ΟΠΕΚΑ να ενημερώνει μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου τους ενδιαφερόμενους εγκαίρως - και οπωσδήποτε πριν την καταληκτική ημερομηνία υποβολής της αίτησης Α21 για κάθε έτος – για την ακύρωση της αίτησής τους και τις συνέπειές της, καθώς και να διακόπτει την καταβολή του επιδόματος εντός του ίδιου έτους σε περίπτωση που δεν υφίσταται υποβληθείσα αίτηση, προκειμένου να τους δίδεται η δυνατότητα να προβούν σε διόρθωση τυχόν λάθους ή παράληψής τους. Εναλλακτικά, εφόσον δεν ολοκληρωθεί η εκκαθάριση και δεν παρασχεθεί σχετική ενημέρωση από την αρμόδια υπηρεσία μέχρι την καταληκτική ημερομηνία υποβολής της αίτησης, θα πρέπει να δίδεται η δυνατότητα παράτασης της υποβολής για εύλογο χρονικό διάστημα από την ημερομηνία που ο ενδιαφερόμενος έλαβε γνώση του προβλήματος.  Την λήψη επιπλέον μέτρων για την πρόληψη ή τον περιορισμό της συχνότητας εμφάνισης του προβλήματος. Ειδικότερα, προτείνεται, σε περίπτωση ακύρωσης αίτησης Α21: (α) να εμφανίζεται στην σχετική πλατφόρμα σαφής ειδοποίηση-επισήμανση προς τον ενδιαφερόμενο, (β) να ζητείται από τον ενδιαφερόμενο να επιβεβαιώσει την επιλογή αυτή πριν την αποχώρηση του από την πλατφόρμα, και (3) να ακολουθεί ενημέρωση του ενδιαφερόμενου και μέσω αυτόματου μηνύματος ηλεκτρονικής αλληλογραφίας. Αντίστοιχη επισήμανση και αίτημα επιβεβαίωσης προτείνεται να εμφανίζεται και κατά την αποθήκευση συμπληρωμένης αρχικής ή νέας αίτησης Α21, εφόσον δεν οριστικοποιηθεί η υποβολή της.  Την εισαγωγή ειδικής νομοθετικής ρύθμισης για την επιστροφή στους δικαιούχους των ποσών επιδόματος παιδιού που δεν καταβλήθηκαν λόγω της εκ παραδρομής ακύρωσης αίτησης Α21, ή που παρακρατήθηκαν από τον ΟΠΕΚΑ για αποπληρωμή οφειλών που προέκυψαν για τον ίδιο λόγο, κατά τα τελευταία έτη. Περαιτέρω, με την ευκαιρία αυτή, θα θέλαμε να θέσουμε υπόψη σας προβλήματα διοικητικής λειτουργίας της Διεύθυνσης Οικογενειακών Επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ που διαπιστώνει συστηματικά ο Συνήγορος, ιδίως όσον αφορά στην διεκπεραίωση διαδικασιών ελέγχου και μεταβολής ή διόρθωσης στοιχείων, όπως αναδεικνύεται και από τα παραπάνω. Πρόσφατο παράδειγμα, για το οποίο η Αρχή δέχτηκε αρκετά παράπονα πολιτών, αποτελεί η μη έγκαιρη εξέταση μεγάλου αριθμού αιτήσεων Α21, με συνέπεια οι δικαιούχοι που ανέμεναν την καταβολή της α’ δόσης του επιδόματος παιδιού μαζί με το έκτακτο επίδομα στις 31/03/22, ή τουλάχιστον του έκτακτου επιδόματος πριν από το Πάσχα όπως είχε εξαγγελθεί, να ενημερωθούν την τελευταία στιγμή ότι αυτά θα τους καταβάλλονταν μαζί με την β’ δόση του επιδόματος, στις 31/05/22. Η απάντηση της αρμόδιας υπηρεσίας σε σχετικό ερώτημα ήταν ότι, λόγω αυξημένου φόρτου εργασίας για την καταβολή της έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης και ειδικότερα της προσαύξησης στο επίδομα παιδιού μαζί με την α’ δόση, δεν κατέστη εφικτή η έγκριση αιτήσεων Α21 σε περιπτώσεις όπου αυτή περιλάμβανε έλεγχο επιπλέον δικαιολογητικών, από την έναρξη υποβολής τους (στη 1/03/22) έως τις 11/03/22 που τα σχετικά στοιχεία έπρεπε να σταλούν στην ΗΔΙΚΑ ώστε να γίνει η πληρωμή της α’ δόσης στα τέλη Μαρτίου, με συνέπεια το οφειλόμενο ποσό να καταβληθεί στους δικαιούχους αυτούς μαζί με τη β’ δόση. Το παραπάνω παράδειγμα δεν είναι μεμονωμένο, αλλά ενδεικτικό των ευρύτερων προβλημάτων που διέπουν τη λειτουργία της υπηρεσίας. Στο πλαίσιο εξέτασης μεγάλου αριθμού αναφορών σχετικά με το επίδομα παιδιού, ο Συνήγορος διαπιστώνει συστηματικά υπέρμετρες καθυστερήσεις ανταπόκρισης σε αιτήματα ελέγχου και διόρθωσης στοιχείων, καθώς και ενημέρωσης των πολιτών για θέματα, μεταξύ άλλων, διαγραφής οφειλών οι οποίες αποπληρώθηκαν και οι ενδιαφερόμενοι προσκόμισαν άμεσα τα σχετικά παραστατικά, περικοπής ή διακοπής καταβολής του επιδόματος και καταλογισμού οφειλών, λανθασμένης καταχώρησης στοιχείων ή υπολογισμού του οικογενειακού εισοδήματος και συνακόλουθης μείωσης του ποσού του επιδόματος, κ.ά. Επιπλέον, πολλοί πολίτες απευθύνονται στην Αρχή υποστηρίζοντας ότι δεν λαμβάνουν απάντηση σε ερωτήματα ή αιτήματα που υποβάλλουν μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, του τηλεφωνικού κέντρου (από το οποίο ειδικότερα θέματα προωθούνται στην κεντρική υπηρεσία) ή των Περιφερειακών Διευθύνσεων του ΟΠΕΚΑ, οι οποίες επίσης συχνά αναφέρουν ότι διαβιβάζουν στην κεντρική υπηρεσία ερωτήματα και αιτήματα, αλλά δεν λαμβάνουν ενημέρωση για τον χρόνο διεκπεραίωσής τους ώστε να μπορούν να ενημερώσουν τους ενδιαφερόμενους. Οι παραπάνω δυσκολίες διαπιστώνονται και από την συνεργασία του ίδιου του Συνηγόρου με την Διεύθυνση Οικογενειακών Επιδομάτων, ιδίως όσον αφορά στην μη αποστολή απάντησης από την τελευταία σε μεγάλο αριθμό εγγράφων, και την καθυστέρηση ανταπόκρισης σε αιτήματα της Αρχής για εξέταση υποθέσεων πολιτών που έχουν απευθυνθεί σε αυτήν - ιδίως αν αφορούν σε έλεγχο και διόρθωση στοιχείων, ή απαιτούν επικοινωνία και συνεργασία του ΟΠΕΚΑ με την ΑΑΔΕ ή την ΗΔΙΚΑ - παρά την υποχρέωση των δημοσίων υπηρεσιών να διευκολύνουν με κάθε τρόπο την έρευνα του Συνηγόρου του Πολίτη, σύμφωνα με το άρθρο 4, παρ.5, του ν. 3094/2003. Το πρόβλημα αποδίδεται από την υπηρεσία σταθερά σε αυξημένο φόρτο εργασίας σε συνάρτηση με τις πιεστικές και ανελαστικές προθεσμίες για την διεκπεραίωση των αρμοδιοτήτων της, ιδίως των διαδικασιών για την έγκαιρη πληρωμή των επιδομάτων. Ενόψει των παραπάνω, ο Συνήγορος ζητά να εξεταστεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου η δυνατότητα ενίσχυσης της Διεύθυνσης Οικογενειακών Επιδομάτων και λήψης οιωνδήποτε άλλων οργανωτικών μέτρων κριθούν αναγκαία για την αντιμετώπιση των προαναφερόμενων προβλημάτων και την βελτίωση της λειτουργίας της, λαμβάνοντας υπόψη την σημασία της έγκαιρης και απρόσκοπτης καταβολής των επιδομάτων κοινωνικής αλληλεγγύης, ιδίως για τις ευάλωτες, χαμηλού εισοδήματος οικογένειες, στην ενίσχυση των οποίων αποσκοπούν πρωτίστως οι εν λόγω παροχές. Τέλος, θα θέλαμε να επισημάνουμε την διαπιστούμενη υπέρμετρη καθυστέρηση (άνω του έτους) στην καταβολή οφειλόμενων ποσών σε δικαιούχους του επιδόματος παιδιού των οποίων προσφυγές κατά αποφάσεων απόρριψης αίτησής τους έχουν γίνει δεκτές από το αρμόδιο όργανο εκδίκασης ενδικοφανών προσφυγών του ΟΠΕΚΑ. Σύμφωνα με ενημέρωση της Αρχής, οι υποθέσεις αυτές έχουν διαβιβαστεί από την Διεύθυνση Οικογενειακών Επιδομάτων στην ΗΔΙΚΑ και εκκρεμεί η ανάθεση σε ανάδοχο της αναβάθμισης του μηχανογραφικού της συστήματος, προκειμένου να καταστεί εφικτή η αλλαγή των σχετικών στοιχείων και πληρωμή των οφειλών. Κατόπιν τούτου, υπογραμμίζοντας και πάλι την σοβαρή καθυστέρηση που έχει ήδη σημειωθεί στην καταβολή των οφειλόμενων ποσών στους δικαιούχους, και λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν πολλοί από αυτούς, παρακαλούμε ιδιαίτερα να μεριμνήσετε για την ταχύτερη δυνατή επίλυση του προβλήματος. Ευελπιστώντας στην άμεση ανταπόκρισή σας, παραμένω στη διάθεσή για κάθε περαιτέρω διευκρίνιση σε σχέση με τα παραπάνω.