• "ΌΑΣΗ ΚΑΤΑΔΥΣΗΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ": ΜΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΔΥΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών (Ι.ΘΑ.Β.Β.ΥΚ.) του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., έχει επεξεργαστεί σε επίπεδο βασικής, εφαρμοσμένης και επιδεικτικής έρευνας μια εναλλακτική καινοτομική πρόταση με στόχο την στήριξη του καταδυτικού τουρισμού στη χώρα μας. Η βασική ιδέα της πρότασης αφορά στην αξιοποίηση των τεχνητών ενδιαιτημάτων καινοτομικής τεχνολογίας που έχει αναπτύξει το Ινστιτούτο (HCMR-recreational diving artificial reefs) για τη δημιουργία ελεύθερων τεχνητών υποβρυχίων αξιοθεάτων καθώς και ειδικού τύπου καταδυτικών πάρκων ή «οάσεων» κατάδυσης αναψυχής. Οι καταδυτικές αυτές υποδομές αυτές μπορούν να συμπληρώσουν ή και να υποκαταστήσουν, ως ένα βαθμό, τη χρησιμοποίηση μεγάλης έκτασης παράκτιων περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και οικολογικής αξίας, που παρουσιάζουν μεν μεγάλο καταδυτικό ενδιαφέρον αλλά ταυτόχρονα σημαντικά προβλήματα διαχείρισης και προστασίας. Με τη χρήση της συγκεκριμένης καινοτομικής τεχνολογίας, ένας σημαντικός αριθμός υποθαλάσσιων τεχνητών «οάσεων» μπορεί να εγκατασταθεί σε μικρής έκτασης αμμώδεις περιοχές του βυθού, σε μικρά σχετικά βάθη (από 10-15 έως 25-30 μέτρα) και σε περιοχές του βυθού που δεν εμφανίζουν ιδιαίτερο οικολογικό, αρχαιολογικό ή αλιευτικό ενδιαφέρον. Στα πλεονεκτήματα της ανάπτυξης υποδομών κατάδυσης αναψυχής με εγκατάσταση του καινοτομικού τύπου τεχνητών υφάλων του Ι.ΘΑ.Β.Β.ΥΚ. περιλαμβάνονται: • Η προστασία και αναβάθμιση του ευρύτερου θαλάσσιου οικοσυστήματος με ταυτόχρονη ενίσχυση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και σημαντική αύξηση των τοπικών ιχθυοαποθεμάτων και ιδιαίτερα ειδών μεγάλων διαστάσεων (ροφοί, στήρες, σαργοί, κλπ) που προτιμούν για εγκατάσταση ειδικά ενδιαιτήματα που προσφέρουν οι φυσικοί ύφαλοι . • Η δυνατότητα εγκατάστασής τους πλησίον των μεγάλων τουριστικών/αστικών κέντρων, γεγονός που προσφέρει εύκολη πρόσβαση και έλεγχο της καταδυτικής δραστηριότητας. • Η εξοικονόμηση χρόνου και καυσίμων για τη μετάβαση των επισκεπτών-αυτοδυτών. • Η ασφάλεια και η δυνατότητα άμεσης παρέμβασης σε περίπτωση ατυχήματος. • Η εγκατάσταση τους ακόμη και σε υποβαθμισμένες περιβαλλοντικά παράκτιες περιοχές, γεγονός που συμβάλλει στην αναβάθμιση και προστασία τους . • Καταλαμβάνουν θαλάσσιο χώρο μικρής έκτασης (25-50 περίπου στρέμματα) απολαμβάνοντας μικρό σχετικά κόστος χρήσης (αν κριθεί θεσμικά απαραίτητο). • Εξασφαλίζουν την αποδοχή και ταυτόχρονα τα οφέλη μιας αρμονικής συνύπαρξης με άλλους ενεργούς χρήστες της παράκτιας ζώνης (ανάπτυξη αμοιβαίων επιχειρηματικών συμφερόντων). • Έχουν μικρό σχετικά κόστος κατασκευής και συντήρησης. • Προσφέρονται για την ανάπτυξη επιπρόσθετων θαλάσσιων οικοτουριστικών δραστηριοτήτων εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, άσκησης και ψυχαγωγίας. Τα αποτελέσματα της μακροχρόνιας επιστημονικής έρευνας που εκπόνησε το Ινστιτούτο στο Υποθαλάσσιο Βιοτεχνολογικό Πάρκο Κρήτης στις Γούρνες Ηρακλείου (Θαλασσόκοσμος) στα πλαίσια μιας σειράς χρηματοδοτούμενων Ευρωπαϊκών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, έδειξαν ότι σε μικρό χρονικό διάστημα από την εγκατάσταση των τεχνητών ενδιαιτημάτων στον πυθμένα (1-2 μήνες), αρχίζει η φυσική διαδικασία εποίκησής τους με ανώτερους θαλάσσιους οργανισμούς, όπως ροφοί, στείρες, σαργοί, σαργοπαπάδες κλπ. που έχουν μια επιλεκτική φυσική προτίμηση για εγκατάσταση σε καταφύγια (οπές, σχισμές κλπ) που προσφέρει ο υποθαλάσσιος φυσικός βράχος. Οι οργανισμοί αυτοί αποτελούν τον κύριο στόχο των επισκεπτών υποθαλάσσιων αξιοθέατων, όπως αποδεικνύεται από πολυάριθμες διεθνείς σχετικές έρευνες. Τα τεχνητά ενδιαιτήματα τοποθετούνται επί του βυθού σε ομάδες οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους με μικρότερα στοιχεία που τοποθετούνται εν σειρά, ώστε να οριοθετούνται επί του βυθού συγκεκριμένες καταδυτικές διαδρομές. Οι διαδρομές αυτές διαφέρουν μεταξύ τους ανάλογα με τη χρονική διάρκεια, τον βαθμό δυσκολίας και τη θεματολογία τους. Τα εξωτερικά όρια των οάσεων επισημαίνονται με ειδικούς πλωτούς φωτοσημαντήρες. Στα σημεία έναρξης και τερματισμού της κάθε καταδυτικής διαδρομής υπάρχουν ειδικοί επιφανειακοί πλωτήρες πρόσδεσης των σκαφών μεταφοράς των επισκεπτών από και προς την όαση κατάδυσης αναψυχής. Οι πλωτήρες αυτοί είναι μόνιμα εγκαταστημένοι στον βυθό, ώστε να αποφεύγονται περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την συνεχή αγκυροβόληση των σκαφών μεταφοράς των δυτών. Tο αισθητικό αποτέλεσμα που προκύπτει από τη αύξηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας σχεδόν αμέσως μετά την εγκατάσταση των τεχνητών ενδιαιτημάτων του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. στον πυθμένα είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό και παρουσιάζει έντονο καταδυτικό ενδιαφέρον. Με την κατάλληλη διαχείριση, το αισθητικό αυτό αποτέλεσμα μπορεί να γίνει εφάμιλλο ή και ανώτερο του αντίστοιχου που προσφέρουν σήμερα οι απομακρυσμένες φυσικές περιοχές καταδυτικού ενδιαφέροντος. Αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. δίνονται βιντεοσκοπημένα στην ιστοσελίδα του Υποθαλάσσιου Βιοτεχνολογικού Πάρκου Κρήτης: http://ubpcrete.hcmr.gr (βλέπε: HCMR Artificial Habitats). Δρ Κώστας Ντούνας Δ/ντής Ερευνών ΕΛΚΕΘΕ