Αρχική Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός - ΔήμητραΆρθρο 14 Βοτανικοί ΚήποιΣχόλιο του χρήστη Οικονόμου Ανδρέας | 26 Σεπτεμβρίου 2011, 18:24
  • Σχόλιο του χρήστη 'Οικονόμου Ανδρέας' | 26 Σεπτεμβρίου 2011, 18:24

    Θα προσπαθήσω να ανασκευάσω τους αυθαίρετους ισχυρισμούς της ομάδας Δράσης για τη Βιοποικιλότητα. Γράφει επί λέξει: «Προτείνουμε στο νέο σχέδιο νόμου να συμπεριλάβει μαζί με τους βοτανικούς κήπους και τους ζωολογικούς κήπους για να διασωθεί έτσι το σύνολο της βιοποικιλότητας, τόσο στο φυτικό όσο και στο ζωικό βασίλειο και να ενισχυθούν οι δράσεις επίδειξης του νέου Οργανισμού! Επιτέλους ας σοβαρευτούμε! Η διατήρηση και προστασία των φυτογενετικών πόρων δε γίνεται με υλικό που διατηρείται στους βοτανικούς κήπους και το οποίο αποτελεί ένα συνονθύλευμα δειγμάτων φυτικού υλικού που συλλέχθηκαν από οποιαδήποτε περιοχή της υφηλίου, με αμφίβολη βοτανική ταξινόμηση, και ιδιαίτερα περιορισμένο αριθμό φυτών, γεγονός που αποτελεί απαγορευτικό παράγοντα για την εκτίμηση της παραλλακτικότητας των ειδών. Μάλιστα τα είδη που εκθέτονται στους βοτανικούς κήπους είναι κατά κόρον είδη άνευ γεωργικής σημασίας. Τέτοιες δράσεις έχουν περιορισμένη επιστημονική αξία και στερούνται απολύτως γεωργικής σημασίας, ώστε ακόμη και σε μεσοπρόθεσμη βάση να βρουν εφαρμογή στη γεωργική πρακτική και μάλιστα σε έναν οργανισμό που πρεσβεύει ότι θα λειτουργήσει προς όφελος του αγρότη, όπως είναι ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός.» Τοποθετούμαι σε κάθε φράση της ομάδας ξεχωριστά (με italics και σε εισαγωγικά οι ισχυρισμοί της) 1. «Η διατήρηση και προστασία των φυτογενετικών πόρων δε γίνεται με υλικό που διατηρείται στους βοτανικούς κήπους.» Απάντηση Πρώτο Λάθος! Βάσει της κείμενης Ελληνικής Νομοθεσίας, οι Βοτανικοί Κήποι είναι οι μόνοι υπεύθυνοι και αρμόδιοι για την ex situ Διατήρηση της Αυτόχθονης Ελληνικής Χλωρίδας. Το παρόν νομοσχέδιο κινείται στο ίδιο πνεύμα με σκοπό να συμπληρώσει τη νομοθεσία από πλευράς του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Ο πρόσφατος νόμος 3937 (ΦΕΚ 60/31-03-2010), με αντικείμενο τη Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις, αναφέρει ρητά τους βοτανικούς κήπους και την αποστολή τους έξι φορές σε πέντε από τα άρθρα του! Πιο συγκεκριμένα: Άρθρο 2 παράγραφος 3: Εκτός τόπου (ex situ) διατήρηση: Είναι η διαδικασία της διατήρησης πολλαπλασιαστικού υλικού ή βιώσιμων πληθυσμών, αυτόχθονων φυτικών ή ζωικών ειδών εκτός του φυσικού τους περιβάλλοντος, σε ειδικά διαμορφωμένα ανθρωπογενή περιβάλλοντα όπως οι Βοτανικοί Κήποι και οι τράπεζες γενετικού υλικού. Το υλικό αυτό μπορεί να παρέχει τη δυνατότητα επαναφοράς ατόμων στο φυσικό περιβάλλον για ενίσχυση των φυσικών πληθυσμών, όποτε και αν κριθεί απαραίτητο. Άρθρο 11, παράγραφος 2: Ως συμπληρωματική δράση της επιτόπιας (in situ) διατήρησης, επιδιώκεται επιπρόσθετα η εκτός τόπου (ex situ) διατήρηση των σημαντικών ειδών χλωρίδας, πανίδας και άλλων ομάδων οργανισμών σε Βοτανικούς Κήπους ή / και τράπεζες γενετικού υλικού. Άρθρο 17, παράγραφος 5: Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής σε χρονικό διάστημα έξι ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου οφείλει: α) Να απογράψει, κατά τον επιστημονικά πληρέστερο δυνατό τρόπο, τη βιοποικιλότητα της Ελλάδας και να εκτιμήσει τις τάσεις και τις απειλές (καθώς και τα εισβάλλοντα ξενικά είδη). β) Να απογράψει τις ιδιωτικές και δημόσιες επιστημονικές ή μη συλλογές (γονιδιακό υλικό, σπέρματα και γαμετικό υλικό, είδη φυτών, ζώων και άλλων ομάδων οργανισμών), καθώς και τους Βοτανικούς και ζωολογικούς Κήπους, τα φυτώρια κ.λπ. Άρθρο 18, παράγραφος 4. Διατηρούνται κέντρα ενημέρωσης ή πληροφόρησης για προστατευόμενες περιοχές, τα οποία κρίνονται λειτουργικά, και επικαιροποιούνται οι πληροφορίες σχετικά με τη βιοποικιλότητα που αυτά διαθέτουν. Διατηρούνται Βοτανικοί Κήποι οι οποίοι ανήκουν στη διαδικασία των αρμόδιων Υπουργείων και επικαιροποιούνται οι πληροφορίες σχετικά με τα αυτόχθονα είδη που διατηρούν και προστατεύουν εκτός τόπου. Άρθρο 20, παράγραφος 2β. Με απόφαση τού Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων καθορίζονται μέτρα για την επιτόπια προστασία των αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων και των αυτοφυών άγριων φυτικών ειδών, συγγενών καλλιεργούμενων, που απειλούνται. Ως ζώνες προστασίας ορίζονται οι περιοχές που αυτοφύονται άγρια συγγενή των καλλιεργούμενων φυτικών ειδών. Μέσα στην ίδια απόφαση ορίζονται και μέτρα προστασίας, ιδίως περιορισμοί στη συλλογή και κοπή των φυτών αυτών, περιορισμοί στη βόσκηση, προστασία από πυρκαγιές, περιορισμός της διάβρωσης του εδάφους, εκτός τόπου (ex situ) διατήρησή τους σε Βοτανικούς Κήπους ή / και σε τράπεζες γενετικού υλικού και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια. Άρθρο 20, παράγραφος 13. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται μετά από πρόταση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, καθορίζονται οι όροι προστασίας και αειφόρου διαχείρισης των φυτογενετικών πόρων για τη διατροφή και τη γεωργία, καθώς και η διαδικασία: α) απογραφής της αγροτικής βιοποικιλότητας της Ελλάδας, β) απογραφής των ιδιωτικών και δημόσιων επιστημονικών ή μη συλλογών, δηλαδή της Εθνικής Τράπεζας Φυτογενετικού Υλικού (Ε.Τ.Φ.Υ.), των Διαπιστευμένων Τραπεζών Φυτογενετικού Υλικού (Δ.Τ.Γ.Υ.) και των Διατηρητών Φυτογενετικού Υλικού (Δ.Γ.Υ.), καθώς και των Βοτανικών Κήπων που διατηρούν τέτοιο υλικό και … 2. [Το] υλικό που διατηρείται στους βοτανικούς κήπους … αποτελεί ένα συνονθύλευμα δειγμάτων φυτικού υλικού που συλλέχθηκαν από οποιαδήποτε περιοχή της υφηλίου, με αμφίβολη βοτανική ταξινόμηση, και ιδιαίτερα περιορισμένο αριθμό φυτών. Απάντηση Δεύτερο μέγα λάθος! Ας δούμε τι κάνει αυτή τη στιγμή ο Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων (ΒΒΚΚ) που αναφέρεται ρητά στο νομοσχέδιο. 2α. «Συνονθύλευμα δειγμάτων φυτικού υλικού που συλλέχθηκαν από οποιαδήποτε περιοχή της υφηλίου … σε ιδιαίτερα περιορισμένο αριθμό φυτών»; Απάντηση Ο ΒΒΚΚ διατηρεί σε μητρικές φυτείες 2.750 κωδικούς αποκλειστικά της ελληνικής χλωρίδας, εκ των οποίων το 30% είναι σημαντικά φυτικά είδη, με 2.080 κωδικούς σε τράπεζα σπερμάτων και 80 κωδικούς σε ασηπτικές συνθήκες σε in vitro περιβάλλον. Σκεφτείτε ότι η ελληνική χλωρίδα αποτελείται από 6.000 περίπου αυτοφυή. Πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει τόσο μεγάλη και καλά τεκμηριωμένη συλλογή ελληνικών φυτών! Ο ΒΒΚΚ συλλέγει κατά προτεραιότητα σπάνια, κινδυνεύοντα, τρωτά αυτόχθονα φυτά, τα οποία προστατεύονται από την Ελληνική και Διεθνή Νομοθεσία και περιλαμβάνονται σε καταλόγους των προστατευόμενων φυτών (Natura 2000). Στο ΒΒΒΚ στην Ποντοκερασιά του Κιλκίς προστατεύονται 25.000 φυτικά άτομα από περισσότερα των 600 φυτικών ειδών οργανωμένα σε 46 θεματικές ενότητες, ενώ στον Κήπο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης στις εγκαταστάσεις του ΕΘΙΑΓΕ στη Θέρμη Θεσσαλονίκης είναι φυτεμένα 867 φυτικά άτομα από 135 κωδικούς οργανωμένα σε 7 θεματικές ενότητες. 2β. «Αμφίβολη βοτανική ταξινόμηση»; Απάντηση Για να συμβεί αυτό συνεργάζονται όλα αυτά τα χρόνια σημαντικοί Έλληνες επιστήμονες ερευνητές του ΕΘΙΑΓΕ και των Ελληνικών Πανεπιστημίων (συστηματικοί βοτανικοί, γεωπόνοι, δασολόγοι, περιβαλλοντολόγοι κ.ά). Μάλιστα το ενδιαφέρον των Ελλήνων ακαδημαϊκών εκφράστηκε έμπρακτα με το σχεδιασμό και τη λειτουργία ενός μεταπτυχιακού προγράμματος του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ με τίτλο «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και Αειφορική Εκμετάλλευση Αυτοφυών Φυτών (ΒΑΦ)» στο οποίο συνεργάζεται και με τον ΒΒΚΚ! 3. «… Γεγονός που αποτελεί απαγορευτικό παράγοντα για την εκτίμηση της παραλλακτικότητας των ειδών.» Απάντηση Που να ΄ξεραν! Στα εργαστήρια του ΒΒΚΚ (τράπεζα σπερμάτων, μοριακής βιολογίας) διατηρούνται, από το ίδιο είδος, διαφορετικοί κωδικοί συλλογής αυτοφυών ειδών, με σκοπό τη διατήρηση πληθυσμών και την έρευνα με μοριακούς δείκτες για την πιστή βιολογική ταυτότητα του κάθε είδους. 4. «Μάλιστα τα είδη που εκθέτονται στους βοτανικούς κήπους είναι κατά κόρον είδη άνευ γεωργικής σημασίας. Τέτοιες δράσεις έχουν … στερούνται απολύτως γεωργικής σημασίας, ώστε ακόμη και σε μεσοπρόθεσμη βάση να βρουν εφαρμογή στη γεωργική πρακτική και μάλιστα σε έναν οργανισμό που πρεσβεύει ότι θα λειτουργήσει προς όφελος του αγρότη, όπως είναι ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός.» Απάντηση Αυτό πια παραπάει! Στα 10 χρόνια λειτουργίας του Κήπου, 33.328 φυτά πολλαπλασιάστηκαν με σπέρματα από 1.091 κωδικούς και περισσότερα από 40.000 με αγενή τρόπο από 1.106 κωδικούς, ενώ αναπτύχθηκαν εξειδικευμένα πρωτόκολλα αναπαραγωγής, δηλαδή μπορούν πλέον να τα καλλιεργούν και αγρότες, 88 φυτά από 185 κωδικούς. Το ερευνητικό έργο του Κήπου είναι επίσης σπουδαίο. Ανάπτυξε σχήμα παραγωγής και εμπορικής αξιοποίησης στην αρχιτεκτονική τοπίου και τη βιομηχανία καλλυντικών τριών αυτοφυών αρωματικών – φαρμακευτικών ειδών (κρίταμο, δίκταμο και μελισσόχορτο), ενώ εφάρμοσε σχέδιο καλλιέργειας της ρίγανης, του μελισσόχορτου, του φασκόμηλου, του τσαγιού του βουνού, του θυμαριού, του κρίταμου και του δίκταμου. Πρότεινε, επίσης, την αξιοποίηση αυτοφυών φυτικών ειδών στην εμπορική ανθοκομία. Να πληροφορήσω την ομάδα δράσης για τη Βιοποικιλότητα ότι στην Ελλάδα σήμερα δραστηριοποιούνται πολίτες που παράγουν πολλαπλασιαστικό υλικό που προέρχεται από αυτοφυή φυτά και δίνουν σημαντικά οφέλη τόσο στους καλλιεργητές όσο και στις βιοτεχνίες που τα μεταποιούν και τα εξάγουν: 5. «Τέτοιες δράσεις έχουν περιορισμένη επιστημονική αξία.» Απάντηση Πέραν αυτών, η ερευνητική και επιστημονική ομάδα του ΒΒΚΚ, δημοσιεύει σε σε διεθνή περιοδικά, συμμετείχε σε όλα τα σημαντικά διεθνή φόρα (BGCI, Planta Europa, International Society of Horticultural Science, NFC working group) για τη Διατήρηση της Φυτικής Βιοποικιλότητας και ανέλαβε την οργάνωση του 6ου Διεθνούς Συνεδρίου των Βοτανικών Κήπων της Ευρώπης (EUROGARD VI) για το 2012! Εν κατακλείδι, ας γίνει κατανοητό από όλους: Ένας Βοτανικός Κήπος δεν είναι ένα βοτανικό πάρκο επίδειξης φυτικών συλλογών, όπως πολλοί πιστεύουν λανθασμένα. Είναι ερευνητική δομή υψίστης σημασίας που επιτελεί σημαντικότατο επιστημονικό έργο και αποτελεί εργαλείο ανάπτυξης που τροφοδοτεί ποικίλους τομείς της οικονομίας μας. Απλά έπρεπε να περάσουν και οι Βοτανικοί Κήπο της Ελλάδας τα πέτρινα χρόνια τους μέχρι να κατανοηθεί πλήρως ο ρόλος τους από την Πολιτεία. Αφήνω τελευταίο το επιχείρημα που θα έπρεπε να είναι το βασικό επιχείρημα μιας ομάδας δράσης για τη Βιοποικιλότητα …όμως υπέρ της λειτουργίας Βοτανικών Κήπων στη χώρα μας. Το βασικό κείμενο για τη διατήρηση της Βιοποικιλότητας, την Agenda 21! Τι προβλέπει αυτή; Μια γεύση μόνο από την εισαγωγή της: «15.2. Our planet's essential goods and services depend on the variety and variability of genes, species, populations and ecosystems. Biological resources feed and clothe us and provide housing, medicines and spiritual nourishment. The natural ecosystems of forests, savannahs, pastures and rangelands, deserts, tundras, rivers, lakes and seas contain most of the Earth's biodiversity. Farmers' fields and gardens are also of great importance as repositories, while gene banks, botanical gardens, zoos and other germplasm repositories make a small but significant contribution. The current decline in biodiversity is largely the result of human activity and represents a serious threat to human development. « Η συνέχεια στις σελίδες: http://www.bgci.org/worldwide/article/0011/ και http://www.bgci.org/worldwide/article/365/ Επιτέλους ας σοβαρευτούμε! Οικονόμου Ανδρέας Επίκουρος Καθηγητής ΑΣΠΑΙΤΕ