Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΙΤΕ' | 27 Ιανουαρίου 2012, 10:58

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ (ΙΤΕ) Θέμα: Διαβούλευση για το σχέδιο νόμου περί αναδιάρθρωσης των ερευνητικών κέντρων Το ΔΣ του ΙΤΕ θεωρεί ότι η αναδιάρθρωση του ερευνητικού ιστού της χώρας είναι μια κίνηση προς την σωστή κατεύθυνση. Πιστεύει όμως ότι η ορθή προσέγγιση θα ήταν, η αναδιάρθρωση αυτή να ακολουθήσει την αξιολόγηση των Ινστιτούτων και τον προσδιορισμό της εθνικής στρατηγικής έρευνας. Τώρα υπάρχει ο κίνδυνος οι συνενώσεις της Α‘ φάσης, σε μερικές περιπτώσεις, όχι μόνο να μην εξυπηρετούν τους σκοπούς της αναδιάρθρωσης, αλλά ενδεχομένως να δυσχεράνουν τη Β’ φάση αυτής. Με την επιστολή αυτή, θέλουμε να αναδείξουμε μια τέτοια περίπτωση και συγκεκριμένα την προτεινόμενη συγχώνευση του Ινστιτούτου Βιοϊατρικών Ερευνών (ΙΒΕ) με το Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας(ΙΜΒΒ) ή εναλλακτικά με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (ΠΙ). Καταρχήν, επισημαίνεται ότι το ΙΒΕ είναι σήμερα ένα δυναμικά αναπτυσσόμενο Ινστιτούτο το οποίο στελεχώνεται από 3 ερευνητές και 3 συνεργαζόμενα μέλη ΔΕΠ με τις ομάδες τους. Επίσης υπάρχει συνεργασία με άλλες 6 ερευνητικές ομάδες του ΠΙ. Παρά το μικρό ετήσιο τακτικό προϋπολογισμό του (περίπου 310.000 ευρώ), στο διάστημα 2009-2011 έχουν εγκριθεί, είναι ενεργές ή έχουν λήξει χρηματοδοτήσεις ύψους 6.539.378.31 ευρώ, ενώ τα χρηματικά του διαθέσιμα κυμαίνονται μεταξύ 700.000 και 900.000 ευρώ. Παρά το σχετικά μικρό του μέγεθος, το ΙΒΕ διαθέτει ερευνητικές υποδομές υψηλού επιπέδου και συνεργαζόμενες ερευνητικές ομάδες που του επιτρέπουν να λειτουργεί αυτόνομα. Η αυτονομία μάλιστα αυτή του ΙΒΕ παίζει καταλυτικό ρόλο στο να ενισχύει και να αναδεικνύει υπάρχουσες εστίες επιστημονικής αριστείας στο ΠΙ. Δυστυχώς, η παρούσα κρίση και οι επιπτώσεις της στους προϋπολογισμούς όλων των Ινστιτούτων δεν επέτρεψε τον ταχύτερο εμπλουτισμό του ανθρώπινου δυναμικού του ΙΒΕ κατά τα τελευταία χρόνια. Σίγουρα όμως αποτελεί Ινστιτούτο στο οποίο δημιουργείται μεγάλη προστιθέμενη αξία από το ερευνητικό έργο που επιτελεί. Το προτεινόμενο σκεπτικό της συγχώνευσης που αφορά το ΙΒΕ αναφέρει: «Με δεδομένο τον πολυθεματικό χαρακτήρα του ΙΤΕ, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του φαινομένου του κατακερματισμού και πολυδιάσπασης των ερευνητικών πεδίων και της επίτευξης κρίσιμης μάζας σε βασικούς ερευνητικούς τομείς, προτείνεται συγχώνευση του ΙΒΕ και του ΙΜΒΒ λόγω συνάφειας των ερευνητικών πεδίων και της συγκέντρωσης κρίσιμης μάζας στον τομέα των βιοεπιστημών, με διατήρηση της παρουσίας στο Ηράκλειο και τα Ιωάννινα. Ως προς την παραπάνω πρόταση αναδιάρθρωσης του ΙΤΕ, εξετάζεται η ακόλουθη εναλλακτική πρόταση: Διαφοροποίηση από την υφιστάμενη κατάσταση με την επιλογή της συγχώνευσης του Ινστιτούτου Βιοϊατρικών Ερευνών (ΙΒΕ) με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων». Πράγματι, το ΙΒΕ και το ΙΜΒΒ είναι ομοειδή Ινστιτούτα που ανήκουν στο ΤΕΣ Βιοεπιστημών, όμως η σχετική αυτονομία τους δεν συνεπάγεται ότι ενισχύει φαινόμενα κατακερματισμού και πολυδιάσπασης. Επίσης, η προτεινόμενη συγχώνευση των δύο Ινστιτούτων δεν οδηγεί αυτομάτως στη δημιουργία κρίσιμης μάζας στο ΙΒΕ. Η ένταξη του ΙΒΕ στο ΙΤΕ άλλωστε δεν έγινε για να κατακερματίσει και να διασπάσει το ΙΜΒΒ ούτε για να ενισχύσει την κρίσιμη μάζα του Ινστιτούτου αυτού, το οποίο στη παρούσα φάση δραστηριοποιείται με μεγάλη επιτυχία σε ένα ευρύ φάσμα βασικής και εφαρμοσμένης βιοϊατρικής έρευνας και βιοτεχνολογίας. Αντίθετα, η ένταξη του ΙΒΕ στο ΙΤΕ είχε σαν στρατηγικό στόχο την αξιοποίηση της συλλογικής εμπειρίας του ΙΜΒΒ και του ΙΤΕ για την παράλληλη ανάπτυξη μιας συγκεκριμένης κατεύθυνσης βιοϊατρικής έρευνας, διαφοροποιημένης και συμπληρωματικής, αλλά όχι πλεοναστικής, αυτής του ΙΜΒΒ. Ειδικότερα, η κατεύθυνση αυτή στο ΙΒΕ είναι η έρευνα στα βλαστικά κύτταρα και οι εφαρμογές της στην Αναγεννητική Ιατρική (ΑΙ). Η ΑΙ επικεντρώνεται στη μελέτη των επιδιορθωτικών μηχανισμών του ανθρώπινου σώματος και χρησιμοποιεί τη γνώση αυτή για την πρόληψη και θεραπεία χρόνιων εκφυλιστικών νοσημάτων (π.χ. διαβήτης, οστεοαρθρίτιδα, εκφυλιστικά νοσήματα της καρδιάς και του νευρικού συστήματος) αλλά και την αποκατάσταση τραυματικών και τοξικών βλαβών. Ο ερευνητικός αυτός τομέας αναπτύσσεται ραγδαία και αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία προγραμματίζει να διαθέσει σημαντικούς πόρους για την ανάπτυξή του. Ο έγκαιρα πρωταγωνιστικός ρόλος του ΙΒΕ στον τομέα αυτό αναμένεται να διασφαλίσει σε σημαντικό βαθμό τη βιωσιμότητά του. Είναι σαφές λοιπόν ότι το ΙΒΕ δεν προέκυψε ως προϊόν πολυδιάσπασης, ώστε η συνένωση να θεραπεύσει μια παθολογική κατάσταση. Από οικονομικής πλευράς, η συνένωση του ΙΒΕ με το ΙΜΒΒ, δηλαδή η μετατροπή του ΙΒΕ σε παράρτημα του ΙΜΒΒ στα Ιωάννινα, δεν θα οδηγήσει σε οικονομία κλίμακας ως προς τη διαχείριση. Η διοικητική και οικονομική διαχείριση του ΙΒΕ ήδη υποστηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από την ΚΔ του ΙΤΕ. Γι’ αυτό το λόγο στο ΙΒΕ εργάζονται μόνο δύο διοικητικοί υπάλληλοι, μια γραμματέας και ένας λογιστής. Ακόμη και αν καταργηθεί η θέση του διευθυντή του ΙΒΕ, ο νυν διευθυντής σαν μέλος ΔΕΠ μερικής απασχόλησης θα επιστρέψει στο Πανεπιστήμιο σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης και ο μισθός του θα καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Οικονομία κλίμακας δε θα προκύψει σε καμία περίπτωση. Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι η αυτόνομη παρουσία και ανάπτυξη του ΙΒΕ στους κόλπους του ΙΤΕ είναι στοχευμένη και συμπληρωματική, ενισχύοντας τη συνολική δραστηριότητα του Ιδρύματος στον ευρύτερο τομέα της βιοϊατρικής έρευνας, ενώ ταυτόχρονα ενδυναμώνει αποτελεσματικά μια συγκεκριμένη ερευνητική κατεύθυνση προς όφελος της Περιφέρειας της Ηπείρου και του ευρύτερου εθνικού ερευνητικού ιστού των επιστημών ζωής. Κατά συνέπεια, θεωρούμε ότι η αυτόνομη παρουσία και ανάπτυξη του ΙΒΕ στους κόλπους του ΙΤΕ είναι σκόπιμη και δικαιολογημένη. Η εναλλακτική πρόταση, δηλαδή η συνένωση του ΙΒΕ με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ουσιαστικά ισοδυναμεί με κατάργηση του ΙΒΕ και θα πρέπει σαφώς να αποφευχθεί. Το ΔΣ του ΙΤΕ αντιτίθεται ισχυρά σε μια τέτοια προοπτική. Θεωρεί ότι αποτελεί μια επιλογή απολύτως επιπόλαιη και λανθασμένη θεσμικά, οικονομικά και επιστημονικά. Συγκεκριμένα: • Εμπεριέχει τον σοβαρό κίνδυνο αλλοίωσης της ερευνητικής δυναμικής του ΙΤΕ/ΙΒΕ λόγω της ομοιογενοποιητικής δράσης που θα έχει το πολύ μεγαλύτερο σε μέγεθος Πανεπιστήμιο. • Θίγει το περιφερειακό μοντέλο που το ΙΤΕ έχει υιοθετήσει εδώ και πολλά χρόνια όπως γίνεται σε μεγάλα Ευρωπαϊκά Κέντρα (Max Planck, CNRS, Fraunhofer κ.α.), και που η Πολιτεία έχει πολλαπλώς ενθαρρύνει. • Παύει να υπάρχει το ΙΤΕ στην Ήπειρο και χάνεται ένας σημαντικός πόλος αριστείας από την Περιφέρεια. Ταυτόχρονα χάνονται πόροι, το πνεύμα, η πρακτική και η παράδοση που φέρνει το ΙΤΕ στην έρευνα και στη διοίκηση. • Αποδυναμώνεται μια μέχρι τώρα επιτυχημένη προσπάθεια για την περαιτέρω ανάπτυξη ενός απαραίτητου τομέα αιχμής της βιοϊατρικής έρευνας. • Η απώλεια της ταυτότητας του ΙΒΕ αν απορροφηθεί από το Πανεπιστήμιο, θα αποτρέψει σε μεγάλο βαθμό τις πρόσθετες χρηματοδοτήσεις που έχει προσελκύσει, οδηγώντας σε σοβαρή οπισθοδρόμηση τις ερευνητικές περιοχές στις οποίες δραστηριοποιείται. • Εισάγει προβλήματα για την αξιοποίηση του εξειδικευμένου προσωπικού του ΙΒΕ εξαιτίας των διαφορετικών νομικών καθεστώτων που διέπουν το ΙΤΕ και το ΠΙ. Τονίζεται ότι η ύπαρξη αυτόνομων επιτυχημένων Ινστιτούτων όχι μόνο διασφαλίζει καλύτερα την ερευνητική τους υπόσταση, αλλά επίσης επιδρά θετικά στην έρευνα των Πανεπιστημίων της ίδιας γεωγραφικής περιοχής. Τα αυτόνομα Ινστιτούτα είναι σε θέση να συντονίσουν συνεργασίες με ποιοτικές ερευνητικές νησίδες των Πανεπιστημίων παίζοντας το ρόλο του καταλύτη και δημιουργώντας κρίσιμες μάζες σε συγκεκριμένες στοχευμένες ερευνητικές περιοχές. Το παράδειγμα αυτό αποτυπώνεται σαφώς στην περίπτωση των Ινστιτούτων του ΙΤΕ στο Ηράκλειο με το Πανεπιστήμιο Κρήτης, όπου τα δύο ανεξάρτητα συστήματα αλληλοϋποστηρίζονται και έχουν δημιουργήσει ένα εξαιρετικό επιστημονικό περιβάλλον, το οποίο λείπει από άλλες περιφερειακές πόλεις της Ελλάδας, όπου ουσιαστικά υπάρχει μόνο ο πανεπιστημιακός πόλος. Συμπερασματικά, η υπάρχουσα δομή των Ινστιτούτων του ΙΤΕ με το ΙΒΕ ως αυτοδύναμο Ινστιτούτο, είναι η βέλτιστη και εγγυάται τη συνέχιση της αποδεδειγμένα επιτυχημένης πορείας του ΙΤΕ και του ΙΒΕ. Αν για «εξωγενείς» λόγους πρέπει να «επιβληθεί» κάποια συγχώνευση, αυτή που θα επιφέρει τη μικρότερη βλάβη στην ανοδική πορεία του Ιδρύματος και του ΙΒΕ είναι η συγχώνευση του ΙΒΕ με το ΙΜΒΒ. Αντίθετα, το ΔΣ του ΙΤΕ θεωρεί ότι ενδεχόμενη συνένωση του ΙΒΕ με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων θα είναι επιστημονικά και οικονομικά επιζήμια και θα οδηγήσει στην ακύρωση των όσων έχουν ήδη επιτευχθεί στο ΙΒΕ-ΙΤΕ και σε μαρασμό της σχετικής ερευνητικής δραστηριότητας μελλοντικά. Το ΔΣ του ΙΤΕ σαφώς αντιτίθεται στην επιλογή αυτή. Για το ΔΣ του ΙΤΕ Κώστας Φωτάκης, Πρόεδρος