Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Dr. Beppie van den Bogaerde' | 3 Μαΐου 2014, 11:44

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Προς κάθε ενδιαφερόμενο Διαβάζοντας το σχέδιο νόμου που αφορά την αξιολόγηση της Ελληνικής Νοηματικής (ΕΝΓ) ανησυχώ πολύ. Για να υποστηρίξω τις απόψεις μου θα αναφερθώ στο σύστημα αξιολόγησης της Αμερικάνικης Νοηματικής Γλώσσας (ΑΝΓ). Για παράδειγμα στο Εθνικό Τεχνολογικό Ινστιτούτο για τους Κωφούς στο Ρότσεστερ των ΗΠΑ (RIT) χρησιμοποιείται η Συνέντευξη Επάρκειας Νοηματικής Γλώσσας (Sign Language Proficiency Interview - SLPI) (http://www.rit.edu/ntid/slpi/). Η διαδικασία αυτή χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση του επιπέδου της ΑΝΓ του επιστημονικού προσωπικού και γενικότερα για την αξιολόγηση της γνώσης της νοηματικής στην ανώνατη εκπαίδευση. Στην Ολλανδία έχουμε αναπτύξει ένα Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο για τις Νοηματικές Γλώσσες (αναγνωρίζεται με τα αρχικά CEFR) το οποίο χρησιμοποιείται ώς οδηγός για την αξιολόγηση σπουδαστών που τελειώνουν το βασικό τους πτυχίο στα Θέματα Κωφών (Deaf Studies) ή στη Διδασκαλία της Νοηματικής ή στη Διερμηνεία της Νοηματικής. Τα συγκεκριμένα εργαλεία αξιολόγησης χρησιμοποιούνται στη Γερμανία (Αμβούργο), στην Ολλανδία (Ουτρέχτη), στην Ιρλανδία (Δουβλίνο) και στη Γαλλία. Η πιστοποίηση (CEFR) για τις νοηματικές γλώσσες είναι για τα επίπεδα C1 και C2 (βλ. Συμβούλιο της Ευρώπης, 2001 - http://www.coe.int/t/dg4/linguistic/source/framework_en.pdf) και βρίσκεται στη διαδικασία ανάπτυξης από Ευρωπαϊκό Κέντρο για τις Σύγχρονες Γλώσσες (ECML PRO-sign (βλ. http://www.ecml.at/F5/Abstract/tabid/868/language/en-GB/Default.aspx). Είναι λοιπόν δεδομένο ότι η αξιολόγηση της νοηματικής γλώσσας θα πρέπει να γίνεται από επιστήμονες εξειδικευμένους στη γλωσσολογία καθώς και στην κατάκτηση πρώτης και δεύτερης γλώσσας. Ως εκ τούτου υποστηρίζω θερμά το παρακάτω αίτημα. Ελληνική Νοηματική Γλώσσα Πιστοποίηση ή περιθωριοποίηση; Η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ) είναι η φυσική γλώσσα της Κοινότητας των Κωφών. Φυσική με την έννοια ότι δεν την επινόησε κάποιος αλλά αναπτύχθηκε από την ανάγκη επικοινωνίας των Κωφών μεταξύ τους. Οι γλωσσολογικές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια σε διάφορες νοηματικές γλώσσες απέδειξαν ότι οι γλώσσες αυτές, όπως κι οι προφορικές, παρουσιάζουν πολυπλοκότητα στη γραμματική και το λεξιλόγιο αλλά κι εκφραστική δύναμη. Οι Κωφοί μέσω της νοηματικής γλώσσας μπορούν να μεταφέρουν ιδέες, συναισθήματα, πολιτικές, πολιτιστικές και θρησκευτικές ανάγκες. Επιπλέον, η γλωσσική κατάκτηση από τα κωφά παιδιά γίνεται χωρίς οδηγίες και σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα όμοια με τα ακούοντα παιδιά. Αν και ακόμη δεν υπάρχει ενιαίο εγχειρίδιο της γραμματικής της ΕΝΓ, όπως κάθε φυσική γλώσσα η ΕΝΓ διαθέτει διακριτά γραμματικά επίπεδα. Τομείς της γραμματικής δομής της έχουν ήδη ερευνηθεί από γλωσσολόγους, όπως: α) το φωνολογικό σύστημα της ΕΝΓ, β) η μορφολογική δομή των λεξημάτων της ΕΝΓ, γ) η χρήση του τοπογραφικού και συντακτικού χώρου νοηματισμού, δ) τα είδη και τα περιβάλλοντα χρήσης ταξινομητικών κατηγορημάτων, ε) η ερώτηση, στ) η άρνηση, ζ) δείκτες χρόνου, τροπικότητας και ποιού ενεργείας στο ρηματικό σύστημα, η) διαγλωσσικές κατηγορίες και η έκφρασή τους στην ΕΝΓ, κ.ά. Όπως κάθε φυσική γλώσσα, η ΕΝΓ είναι διδακτή. Δηλαδή, όπως και για την Ελληνική γλώσσα, η αξιολόγηση της γλωσσομάθειας στην ΕΝΓ είναι αυτονόητο να γίνεται από πανεπιστημιακούς φορείς, Διδασκαλεία Ελληνικής Γλώσσας και φορείς γλωσσομάθειας με πείρα και εξειδικευμένους γλωσσολόγους, οι οποίοι όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν στο χώρο της Νοηματικής. Ας κοιτάξουμε πού και πώς πιστοποιείται η γνώση της ομιλούμενης Ελληνικής και ας συγκρίνουμε κατά πόσον η πιστοποίηση της γνώσης της ΕΝΓ είναι αντίστοιχη: ως πρώτη γλώσσα, η φοίτηση σε Ελληνόγλωσσο σχολείο αυτόματα πιστοποιεί την Ελληνομάθεια. Ως δεύτερη γλώσσα, τη στάθμιση επιπέδων και την πιστοποίηση έχει αναλάβει το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας καθώς και το Διδασκαλείο Νέας Ελληνικής Γλώσσας του ΕΚΠΑ. Και οι δύο φορείς στελεχώνονται από επιστήμονες του χώρου της θεωρητικής και εφαρμοσμένης γλωσσολογίας και διδακτικής. Τόσο οι πρόσφατοι νόμοι, ν. 3699/2008 άρθρο 7 «Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» και ο ν.4186/2013, άρθρο 20 «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις», καθώς και το άρθρο 7 του σχεδίου νόμου για την Ειδική Αγωγή που είναι σε δημόσια διαβούλευση, χωρίς καμία επιστημονική βάση εξομοιώνουν την πιστοποίηση γλωσσομάθειας της ΕΝΓ με την πιστοποίηση του κώδικα γραφής Braille. Ενώ, εξαρχής, στηn παράγραφο 1, άρθρο 7 του σχεδίου νόμου και αντίστοιχα στο 3699/2008 (άρθρο 7, παρ. 1) ορθά ορίζεται η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα ως ισότιμη με την Ελληνική ομιλούμενη, ο οργανισμός που πιστοποιεί τη γνώση της ορίζεται ότι θα είναι ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων & Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ) σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ). Ο ΕΟΠΠΕΠ ανάμεσα σε άλλα πιστοποιεί «γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που αποκτώνται μέσω μη-τυπικής και άτυπης μαθησιακής διαδρομής», δηλαδή επαγγελματικά προσόντα. Τόσο ο ΕΟΠΠΕΠ όσο και το ΙΕΠ δεν σχετίζονται με πιστοποίηση γλωσσομάθειας σε οποιαδήποτε γλώσσα. Είναι αντιεπιστημονική η ανάθεση της πιστοποίησης γλωσσομάθειας της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας σε φορέα που δεν έχει στο καταστατικό του πρόβλεψη γλωσσικής πιστοποίησης, καμία εμπειρία και καθόλου προσωπικό με εξειδίκευση στην αξιολόγηση, τη στάθμηση επιπέδων εκμάθησης και τη διδασκαλία της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας –αλλά ούτε και οποιασδήποτε φυσικής γλώσσας. Ας προστεθεί και το αυτονόητο, ότι είναι απαράδεκτη η εξομοίωση του κώδικα γραφής Braille, ο οποίος αποδίδει τη γραπτή γλώσσα με διαφορετικά σύμβολα, με την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, η οποία έχει ως φυσική γλώσσα τελείως διαφορετική δομή, και αναγνωρίζεται όχι μόνο από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, αλλά και από τους ίδιους τους συντάκτες του άρθρου ως ισότιμη με την Ελληνική ομιλουμένη. Ας υπενθυμιστεί ότι ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 το Εθνικό Ίδρυμα Κωφών είχε διασαφηνίσει ότι η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα ουδεμία σχέση έχει με κώδικες γραπτής επικοινωνίας όπως η Braille ή Morse. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, ο ίδιος χώρος της Ειδικής Αγωγής έρχεται χωρίς επιχειρήματα να επαναφέρει τους μύθους του προηγούμενου αιώνα. Πιστεύουμε ότι αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία να πιστοποιείται η γλωσσομάθεια από φορείς που δεν σχετίζονται με γλωσσική πιστοποίηση ή διδασκαλία, δε διαθέτουν ομάδα γλωσσολόγων ούτε συνεργάζονται με φορέα σχετικό με την έρευνα και τη διδακτική γλωσσών. Ζητάμε το Υπουργείο να αναθέσει το θέμα αυτό σε φορείς και πανεπιστημιακά τμήματα σχετικά με την έρευνα, τη διδασκαλία και την πιστοποίηση γλώσσας. Με εκτίμηση,