• Γενικές παρατηρήσεις Με το συγκεκριμένο Νομοσχέδιο γίνεται μια πρώτη προσπάθεια να τεθεί ένα ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο διαφάνειας στις σχέσεις του κράτους με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών, νομοθετικής κατοχύρωσης της εθελοντικής απασχόλησης, χρήσης της υφιστάμενης τεχνολογίας. Εντούτοις, το Νομοσχέδιο κατά την άποψη μας χρήζει σημαντικών περιθωρίων βελτίωση. Γενικές παρατηρήσεις: Η μετονομασία των Mη Kυβερνητικών Oργανώσεων (Νon Governmental Organizations) σε ΚΟΠ είναι σε λάθος κατεύθυνση. Ο διεθνώς αναγνωρισμένος όρος έχει τη δική του σκοπιμότητα, καταδεικνύοντας τις δυνατότητες που έχει η ίδια η κοινωνία να δρα αυτόνομα διαχειριζόμεν ζητήματα που την αφορούν βασιζόμενη στην ενεργή συμμετοχή των πολιτών μακριά από την κρατική καθοδήγηση. Η υπερεποπτεία του κράτους σε κάθε διάσταση της ζωής των πολιτών δεν πρέπει να καταλήξει στην έμμεση κατάργηση του πυρήνα και της συλλογικής δράσης της κοινωνίας των πολιτών. Σημαντικό έλλειμμα στο εν λόγω Νομοσχέδιο είναι η πρόβλεψη μέτρων και δράσεων για την ανάδειξη του έργου των ΜΚΟ, την αξιολόγηση, την επίλυση ουσιαστικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι Οργανώσεις με τις αρμόδιες κρατικές αρχές. Στο όνομα της διαφάνειας και του ελέγχου, η Διοίκηση δημιουργεί επιπρόσθετο διοικητικό βάρος και οικονομική επιβάρυνση στις ΜΚΟ, εφαρμόζοντας μέτρα εισπρακτικού χαρακτήρα. Σε μια εποχή που όλοι μάχονται τα διοικητικά βάρη και την ατελείωτη γραφειοκρατία και «παλεύουν» υπέρ της απλοποίησης των διαδικασιών και των σχέσεων μεταξύ πολίτη και κράτους, συστήνεται μια Διεύθυνση υπουργείου με βασικό αντικείμενο τη συλλογή πληροφοριών, που ήδη υφίστανται στις βάσεις δεδομένων της Διοίκησης (π.χ. πρωτοδικεία, TAXIS - Υπουργείο Οικονομικών) και οι οποίες επ’ αμοιβή θα ζητούνται να υποβάλλονται από τις ΜΚΟ (!). Σήμερα που ακόμα και η υποχρεωτικότητα της εγγραφής επιχειρήσεων σε επιμελητήρια καθίσταται μη υποχρεωτική, ιδρύεται το «Επιμελητήριο των ΚΟΠ»?? Προτείνεται η δημιουργία μίας βάσης δεδομένων (και όχι δύο) η οποία να περιλαμβάνει τα Σωματεία και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ανά τομέα δραστηριότητας. Παρατίθενται προτάσεις για την αποφυγή επιπλέον γραφειοκρατικής και οικονομικής επιβάρυνσης των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών μέσω της αξιοποίησης των ήδη υπαρχόντων εργαλείων/βάσεων: • Η δημιουργία της βάσης να πραγματοποιηθεί αρχικά από τα στοιχεία που υπάρχουν ήδη στο TAXIS και στα αρμόδια Πρωτοδικεία, για κάθε ένα από τα παραπάνω νομικά πρόσωπα, από τη Διεύθυνση ΚΟΠ. • Με το πέρας της δημιουργίας της βάσης να ζητηθεί η απογραφή / επιβεβαίωση των στοιχείων της βάσης από κάθε ΜΚΟ, με την τυχόν υποβολή σε ηλεκτρονική μορφή στοιχείων τεκμηρίωσης των δεδομένων της βάσης (π.χ. τελευταίο καταστατικό), ατελώς. • Με την ολοκλήρωση της συλλογής των στοιχείων και της δημιουργίας της βάσης, η οποία όπως ορθά προβλέπεται, πρέπει να είναι σε θέση να διασυνδεθεί ηλεκτρονικά με άλλα ειδικά μητρώα ή αρχεία δημοσίων υπηρεσιών, η ενημέρωσή της να γίνεται εμμέσως από τις μεταβολές των διασυνδεμένων με αυτή βάσεων, εκτός από τυχόν πληροφορίες οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στα άλλα ειδικά μητρώα ή αρχεία δημοσίων υπηρεσιών και οι εγγεγραμμένες ΜΚΟ να υποχρεούνται να μεταβάλλουν στη βάση, ατελώς. • Στοιχεία όπως φορολογική ενημερότητα, ασφαλιστική ενημερότητα δεν έχουν καμία θέση στη βάση δεδομένων. Δύναται να αναζητούνται αυτεπαγγέλτως από την Διεύθυνση ΚΟΠ. Σε περίπτωση όμως που η εν ισχύ εγγραφή στο μητρώο ΚΟΠ σημαίνει την καταβολή της οιασδήποτε κρατικής χρηματοδότησης (δεν αναφέρεται πουθενά στο νομοσχέδιο) χωρίς την εκ νέου προσκόμιση του πλήθους δικαιολογητικών που σήμερα ζητούνται, τότε η βάση δεδομένων ΚΟΠ πρέπει να είναι ενημερωμένη για κάθε νομιμοποιητικό στοιχείο που αφορά την ΜΚΟ. • Η ύπαρξη «φορολογικού πιστοποιητικού», μια υποχρέωση - ιδιαίτερα κοστοβόρα - μεγάλων ανωνύμων εταιρειών και εταιρειών περιορισμένης ευθύνης σήμερα, δεν δύναται να αποτελεί βασική προϋπόθεση για την κρατική χρηματοδότηση μιας ΚΟΠ. Αρκετά προγράμματα ήδη ελέγχονται από εταιρείες ορκωτών λογιστών που επιλέγονται από τις αρμόδιες αρχές για τον έλεγχο των υλοποιούμενων προγραμμάτων αλλά και από άλλους εμπλεκόμενους φορείς (Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, Ευρωπαϊκή Ένωση κ.α). Σε κάθε περίπτωση προτείνεται η ένταξη του κόστους ελέγχων από ορκωτούς λογιστές σε όλες τις επιχορηγήσεις στις άμεσες δαπάνες, δηλαδή πέραν των έμμεσων δαπανών. Είναι σκόπιμο προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε σπίλωση των ΜΚΟ για διασύνδεση τους με εταιρείες/ορκωτούς λογιστές να προβλεφθούν κυρώσεις στους ορκωτούς λογιστές για πλημμελείς ελέγχους. • Η Διεύθυνση ΚΟΠ φαίνεται να ασχολείται κυρίως με την επεξεργασία αιτήσεων και την θεματοφυλακή δύο βάσεων δεδομένων, επ’ αμοιβή από τις ΜΚΟ! Είναι σκόπιμο να ασχοληθεί με την ουσία και να εντάξει στα καθήκοντα της: - Την διενέργεια ελέγχων αναφορικά με την καταβολή των χρηματοδοτήσεων σε ΜΚΟ όχι μόνον από την πλευρά της ορθής αξιοποίησης των κονδυλίων από τις ΜΚΟ αλλά και της συνέπειας των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών και την άσκησης πίεσης/κυρώσεων όσον αφορά στην έγκαιρη καταβολή των χρηματοδοτήσεων. Οι καθυστερήσεις καταβολής των δόσεων και αποπληρωμών, όχι μηνών αλλά και ετών μετά την λήξη των υλοποιούμενων προγραμμάτων (τουλάχιστον στα συγχρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα) δημιουργούν τεράστια λειτουργικά προβλήματα στις ΜΚΟ και ο κίνδυνος να φαίνονται «παραβατικές» από υπαιτιότητα του Δημοσίου είναι μεγάλος. Είναι ευκαιρία μέσω του Νομοσχεδίου να προβλεφθούν μέτρα (π.χ «έκδοση πιστοποιητικού αναστολής» από την Διεύθυνση ΚΟΠ) που να αναστέλλουν τις οικονομικές υποχρεώσεις των ΜΚΟ έναντι του Δημοσίου (καταβολή φόρων, ΦΠΑ, ασφαλιστικών εισφορών κ.α) που απορρέουν από την υλοποίηση των προγραμμάτων, έως ότου οι αρμόδιες αρχές καταβάλουν τις προβλεπόμενες χρηματοδοτήσεις. - Την προβολή του έργου των ελεγμένων ΜΚΟ και την ανάπτυξη δράσεων για την ενίσχυση της πρόσβασης και συμμετοχής των πολιτών στις δράσεις των ΜΚΟ Ειδικότερα επί του άρθρου 1: Το «Ετήσιο Φορολογικό Πιστοποιητικό» αναφερόταν στο άρθρο 82 Ν.2238/1994 (παλιός Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος). Το άρθρο αυτό καταργήθηκε με την παρ. 11 του άρθρου 26 του νόμου 4223/2013 (ΦΕΚ Α' 287/31.12.2013) από την έναρξη ισχύος του νόμου 4172/2013, δηλαδή του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένων και όλων των κανονιστικών πράξεων και εγκυκλίων που έχουν εκδοθεί κατ' εξουσιοδότηση αυτού του νόμου. Σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 72 του ν. 4172/2013, για τα εισοδήματα που αποκτώνται και τις δαπάνες που πραγματοποιούνται, κατά περίπτωση, στα φορολογικά έτη που αρχίζουν από την 1η Ιανουαρίου 2014 και μετά, με την επιφύλαξη των παραγράφων 2-17 του άρθρου 72 του ιδίου νόμου, ισχύει ο νέος Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (άρθρα 1 έως και 71 του ν. 4172/2013). Περαιτέρω, δεν αποσαφηνίζεται αν η αναφορά γίνεται στην πραγματικότητα στο «Φορολογικό Πιστοποιητικό» του άρθρου 65Α του Ν. 4174/2013 (το οποίο προστέθηκε με την παρ. 6 του άρθρου 49 του ν. 4223/2013 - Α΄ 287/31.12.2013) και σύμφωνα με την παρ. 40 του άρθρου 66 του Ν.4174/2013 (η οποία προστέθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 50 του ν. 4223/2013 - Α΄ 287/2013), ΙΣΧΥΕΙ από 1.1.2014 ενώ ΚΑΤΑΡΓΕΙΤΑΙ για τις χρήσεις που αρχίζουν από 1.1.2016 και μετά. Σε κάθε περίπτωση θα αρκούσε απλά οικονομικός απολογισμός νομίμως υπογεγραμμένος (λογιστής με ανάλογης τάξης άδεια άσκησης επαγγέλματος), λαμβανομένου υπ’ όψιν και του ιδιαίτερα υψηλού κόστος που απαιτείται για την έκδοση του φορολογικού πιστοποιητικού αλλά και του γεγονότος ότι αυτό θα καταργηθεί από 1.1.2016.