Αρχική Σύσταση και οργάνωση νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων της χώραςΆρθρο 01 – Διαχείριση των στερεών αποβλήτων στους δήμους της ηπειρωτικής χώραςΣχόλιο του χρήστη Μαργαρίτα Καραβασίλη | 13 Μαΐου 2016, 12:32
  • Σχόλιο του χρήστη 'Μαργαρίτα Καραβασίλη' | 13 Μαΐου 2016, 12:32

    ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - CISD εκ μέρους της Προέδρου Μαργαρίτας Καραβασίλη Στο νέο εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων (ΕΣΔΑ) υπάρχει ρητή πρόβλεψη για τη «Δημιουργία ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για τη λειτουργία των ΦοΔΣΑ». Στο πλαίσιο αυτό το προτεινόμενο σχέδιο νόμου θα πρέπει να ευθυγραμμίζεται πλήρως με τις κατευθύνσεις του ΕΣΔΑ, κύρια όσον αφορά στην αποκεντρωμένη διαχείριση, με δημόσιο χαρακτήρα και έμφαση στην προδιαλογή των υλικών. Κομβικό σημείο της νέας αντίληψης που εισήγαγε το νέος ΕΣΔΑ είναι η αναβάθμιση του ρόλου των ΟΤΑ, καθώς έχει θεσμοθετηθεί η υποχρέωση των Δήμων να σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν τοπικά σχέδια αποκεντρωμένης διαχείρισης αποβλήτων, στο πλαίσιο των εθνικών και των περιφερειακών σχεδιασμών, καθώς και η αρμοδιότητα των δήμων, ώστε να μπορούν να υλοποιούν όλο το φάσμα των δράσεων των τοπικών σχεδίων διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένης της απρόσκοπτης διάθεσης των ανακτήσιμων υλικών και ενίσχυση της τεχνικής επάρκειάς τους καθώς των λοιπών φορέων διαχείρισης αποβλήτων. Στο παραπάνω πλαίσιο η νέα οργάνωση των ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων πρέπει καταρχήν να έχει δημόσιο χαρακτήρα, τόσο ως προς τη νομική μορφή (ΝΠΔΔ), όσο και ως προς το ουσιαστικό περιεχόμενό της(τις στοχεύσεις και τον τρόπο λειτουργίας). Επιπλέον, θα πρέπει να διευκολύνονται οι ΟΤΑ στην εφαρμογή των τοπικών σχεδίων διαχείρισης και στη δημιουργία και διαχείριση διαδημοτικών υποδομών, όπου αυτό απαιτείται, παρέχοντας όλη την αναγκαία υποστήριξη, κύρια για την ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ όμορων δήμων, με κατοχύρωση της ισότιμης συμμετοχή των δήμων, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους, αλλά και της πλήρους διαφάνειας και κοινωνικού ελέγχου. Σημαντικοί άξονες εφαρμογής θα πρέπει να είναι η διαρκής αύξηση των ποσοτήτων των υλικών που προδιαλέγονται και αξιοποιούνται σε επίπεδο δήμου, σε συμμόρφωση με την πυραμίδα ιεράρχησης των σταδίων διαχείρισης, η ανάπτυξη αγορών προϊόντων προδιαλογής με αύξηση των εσόδων των δήμων, η ενίσχυση της βιωσιμότητας των δημοτικών συστημάτων και η εκπαίδευση του προσωπικού. Οι προβλέψεις του σχεδίου νόμου Το σχέδιο νόμου επιβάλλει τη συγκρότηση φορέων διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, σε κάθε περιφέρεια της ηπειρωτικής χώρας, τους οποίους ονομάζει Διαχειριστές Στερεών Αποβλήτων (ΔΙΣΑ) και είναι νομικά πρόσωπα δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου των ΟΤΑ πρώτου βαθμού. Η νομική μορφή (ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ) αποφασίζεται με την πλειοψηφία των δήμων που τα συστήνουν. Στη νησιωτική χώρα επιτρέπεται η σύσταση ΔΙΣΑ, μόνο στα νησιά που έχουν περισσότερους του ενός δήμους και εφόσον υπάρχουν οι προϋποθέσεις που ισχύουν και για τους ΔΙΣΑ της ηπειρωτικής χώρας. Στα νησιά που έχουν μόνο ένα δήμο, τη διαχείριση την ασκεί ο δήμος, ενώ δίνεται και η δυνατότητα συμμετοχής σε ΔΙΣΑ ηπειρωτικής χώρας, εφόσον υπάρχει γειτνίαση με όμορο δήμο της ηπειρωτικής χώρας. Θεωρητικά λοιπόν, οι υφιστάμενοι περιφερειακοί ΦοΔΣΑ καταργούνται ή μετατρέπονται σε ΔΙΣΑ σύμφωνα με περιορισμούς και κριτήρια που θέτει το άρθρο 1 του σχεδίου νόμου όσον αφορά στον μέγιστο αριθμό ΔΙΣΑ που επιτρέπεται να δημιουργηθούν στα όρια μιας ηπειρωτικής περιφέρειας, με βάση το πληθυσμό της. Το σχέδιο νόμου, αντί να αποτελέσει το κατεξοχήν συγκροτημένο εργαλείο για την αναγκαία και δύσκολη μετάβαση στο νέο καθεστώς διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, που να υπηρετεί την υλοποίηση του ΕΣΔΑ, όχι μόνο χάνει το στόχο, αλλά και αλλοιώνει το περιεχόμενο, καθώς διαπνέεται από μια σειρά συμβιβαστικών λύσεων που υπαγορεύθηκαν από τοπικά ή περιφερειακά συμφέροντα. Οι αποσπασματικές ρυθμίσεις, τα κενά και πλήθος αντιφάσεων, από τα οποία πάσχει το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο αναιρούν με τραγικό τρόπο τον ΕΣΔΑ Ειδικότερα: • γίνεται λόγος γενικά για υφιστάμενους φορείς περιφερειακού χαρακτήρα, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες ενώ παράλληλα οι όποιες αλλαγές στους περιφερειακούς φορείς διαχείρισης, γίνονται ερήμην μιας από τις σημαντικότερες παραμέτρους: αυτής των περιφερειακών σχεδίων (ΠΕΣΔΑ), των οποίων η διαμόρφωση και η υλοποίηση είναι νομικά κατοχυρωμένη σαφής αρμοδιότητα των περιφερειακών ΦοΔΣΑ • στις δύο πολυπληθέστερες περιφέρειες (Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας) από τις οποίες θα έπρεπε να ξεκινήσει η υλοποίηση των ΔΙΣΑ, παραμένει το ίδιο συγκεντρωτικό μοντέλο διαχείρισης καθώς ΔΙΣΑ θα δημιουργηθούν σε περιοχές που καλύπτουν μόνο το 34% του συνολικού πληθυσμού της χώρας • οι φορείς διαχείρισης, που έχουν μορφή ΝΠΔΔ (πλην Αττικής και Κ. Μακεδονίας ή Θεσσαλονίκης) μετατρέπονται σε ΔΙΣΑ με την ίδια νομική μορφή, δηλαδή όταν πρόκειται για περιφερειακούς φορείς δημιουργείται ένας περιφερειακός ΔΙΣΑ ακυρώνοντας άλλες ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου, που επιτρέπουν (υπό προϋποθέσεις) τη δημιουργία περισσότερων του ενός ΔΙΣΑ σε μία περιφέρεια • το προσωπικό και η περιουσία των φορέων διαχείρισης με μορφή ΑΕ, που καταργούνται, μεταφέρεται στο ΔΙΣΑ που δημιουργείται, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι στα όρια της ΑΕ ενδέχεται να δημιουργηθούν παραπάνω από ένας ΔΙΣΑ (π.χ. Στερεά) • η συγκρότηση ΔΙΣΑ, στο περιορισμένο εύρος που αυτό θα υλοποιηθεί, γίνεται με καθαρά τεχνητό τρόπο και στηρίζεται, κυρίως, σε πληθυσμιακά – γεωγραφικά κριτήρια, που αντιφάσκουν μεταξύ τους • η αναφορά σε διαχειριστικά κριτήρια (λειτουργία ΧΥΤ, ΜΕΑ ή άλλων υποδομών διαχείρισης) είναι εξαιρετικά ασαφής και, κατά βάση, προσχηματική, καθώς δεν λαμβάνεται υπόψη το σύνολο των προβλέψεων των νέων (αναθεωρημένων) ΠΕΣΔΑ και των τοπικών σχεδίων διαχείρισης των δήμων • η εκ των προτέρων σύσταση των ΔΙΣΑ πριν τον αναγκαίο προσδιορισμό του αντικειμένου τους, ακυρώνει παντελώς την αξία των όποιων σχεδιασμών γίνονται αυτήν την περίοδο • η διαδικασία συγκρότησης των ΔΙΣΑ είναι εξαιρετικά ελλιπής, καθώς η μόνη αναφορά είναι στην υποχρέωση των δήμων να πάρουν μια σχετική απόφαση ένταξης σε κάποιο ΔΙΣΑ, χωρίς να καθορίζονται οι διαδικασίες κυρίως σε περιπτώσεις συμπράξεων δήμων • επισημοποιείται και μονιμοποιείται η ακύρωση της πρόβλεψης του Καλλικράτη, που μιλούσε για φορείς διαχείρισης με τη μορφή συνδέσμων ΟΤΑ (ΝΠΔΔ), καθώς η διαχείριση θα ασκείται πλέον από ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, καθαρόαιμες ΑΕ και από δήμους (στα περισσότερα νησιά), ευνοώντας την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης, που συντελείται, ήδη, σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο • επιβεβαιώνεται η δυνατότητα ανάθεσης επιμέρους υπηρεσιών διαχείρισης των αποβλήτων σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, με τη διάταξη του άρθρου 3ε, κάτι που έχει χρησιμοποιηθεί σε πάμπολλες περιπτώσεις για την εκτεταμένη εκχώρηση δραστηριοτήτων σε ιδιώτες, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση του ΕΔΣΝΑ (Αττική) • η αναφορά στην υποχρέωση των ΔΙΣΑ να εκπονούν σχέδια διαχείρισης παραμένει ασαφής όσο δεν προσδιορίζεται ο τρόπος εκπόνησης και υλοποίησης των περιφερειακών σχεδίων, με κίνδυνο να αφαιρεθεί από τους δήμους ο πρωτεύων ρόλος, που οφείλουν να έχουν στη διαχείριση των αποβλήτων, πριν ακόμα προλάβουν να τον ασκήσουν • η αναφορά της δυνατότητας των ΔΙΣΑ να διαθέτουν προς πώληση τα προϊόντα που προέρχονται από τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, όταν η δυνατότητα αυτή δεν αναγνωρίζεται και στους δήμους, που θα λειτουργούν, για παράδειγμα, δημοτικές υποδομές ανακύκλωσης ή κομποστοποίησης ενέχει εξίσου σοβαρό κίνδυνο, ο οποίος εντείνεται λόγω και της έλλειψης αναφοράς στο καθεστώς που θα διέπει διαδημοτικές υποδομές, που δε θα περιλαμβάνονται στο αντικείμενο των ΔΙΣΑ (π.χ. διαδημοτικά ΚΔΑΥ ή διαδημοτικές μονάδες κομποστοποίησης) Συμπερασματικά: Τα λάθη, τα κενά και οι παραλείψεις του προτεινόμενου σχεδίου νόμου δεν αντιμετωπίζονται με σημειακές παρεμβάσεις, αλλά με μια ριζική αναδιαμόρφωσή του, ώστε σε σύντομο χρόνο να ξανατεθεί σε τελική διαβούλευση.