Υπουργείο Ανάπτυξης | Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

Σχόλιο του χρήστη 'Ενωτική Κίνηση Χημικών Μηχανικών' | 4 Δεκεμβρίου 2020, 17:31

Μόνιμος Σύνδεσμος

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ Ν4412/2016 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ Εστιάζουμε κατ’ ανάγκην λεπτομερώς σε κρίσιμες για την ανάπτυξη και την καινοτομία ρυθμίσεις του Ν/Σ, που συνδέονται με τα κριτήρια επιλογής και καταλληλότητας των οικονομικών φορέων, που καλούνται να συμμετέχουν σε Δημόσιες Συμβάσεις Έργων ή Μελετών τους. Παρατηρούμε ότι για μια ακόμη φορά συνεχίζονται οι στρεβλώσεις του υφιστάμενου επί δεκαετίες θεσμικού πλαισίου, σε συγκρούσεις με το πνεύμα και το γράμμα των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και ειδικότερα με τις βασικές αρχές περί αποφυγής διακρίσεων, διαφάνειας και ίσων όρων ανταγωνισμού. Πρόδηλες συγκρούσεις που προκύπτουν από διατάξεις του ν4412/16 που παραμένουν σχεδόν αλώβητες και με το υπόψη Ν/Σ. Οι αναφορές μας στη συνέχεια επικεντρώνονται εκ των πραγμάτων, σε ειδικά έργα όπως είναι π.χ. τα έργα προστασίας του περιβάλλοντος και συνδέονται ή αντιστοιχούνται με επαγγελματικές δραστηριότητες των Χημικών Μηχανικών - Μηχανικών Διεργασιών και των οικονομικών φορέων που δημιουργούν. Σε καμία όμως περίπτωση θεωρούμε την αντιστοίχιση ως αποκλειστική, δεδομένου ότι οι οικονομικοί φορείς άλλων ειδικοτήτων διπλωματούχων μηχανικών, διαθέτουν τις ικανότητες για να δραστηριοποιούνται στα έργα αυτά. 1.0 Ορθά αφαιρέθηκαν στο Ν/Σ οι κατηγορίες έργων από τους ορισμούς του Άρθρου 2 του ν.4412/16, παραμένουν όμως στη παρ.2 του Άρθρου 45 του ΠΔ 71/2019, η ισχύς του οποίου επιβεβαιώνεται σε πληθώρα Άρθρων του Ν/Σ (π.χ. παρ. 2 Άρθρου 83 που παραμένει και παρ. 3 Άρθρου 76 του ν4412/16 όπως τροποποιείται). Η κατηγοριοποίηση ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ για τα διάφορα είδη έργων, ανάλογα με το κύριο αντικείμενό τους ή το λειτουργικό τους σκοπό, πρέπει να γίνεται υποχρεωτικά από τις αναθέτουσες αρχές με βάση τον κανονισμό 213/2008 (τροποποίηση του 2195/2002). Η κατηγοριοποίηση CPV εξυπηρετεί τόσο τη διαφάνεια στις προκηρύξεις κατασκευής Δημοσίων Έργων, σύμφωνα με τις Οδηγίες 2014/24ΕΕ και 2014/25ΕΕ, όσο και την αντιστοίχιση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων των οικονομικών φορέων ή και των συνεργαζόμενων κατ’ επιλογή τους υπεργολάβων, για τις απαιτούμενες κατασκευαστικές δομικές εργασίες και υπηρεσίες εγκατάστασης εξοπλισμού, σε ένα συγκεκριμένο κάθε φορά έργο. Κατόπιν τούτου, οι Οδηγίες είναι απολύτως σαφείς ως προς τα κριτήρια επιλογής οικονομικών φορέων ή ενώσεών τους, που επιθυμούν να συμμετέχουν σε μια σύμβαση έργου με συγκεκριμένο κύριο αντικείμενο ή λειτουργικό σκοπό. Τα δε κριτήρια επιλογής δεν πρέπει να εμπλέκονται με τα κριτήρια ανάθεσης, όπως τούτο επίσης επιβάλλεται από την Οδηγία. Η κατηγοριοποίηση των έργων του Ελληνικού Μητρώου Εργοληπτών χωρίς αντιστοίχιση στις κατασκευαστικές εργασίες, με πέντε ψηφία του CPV που υποδηλώνουν κατηγορία με λειτουργικό σκοπό πλήρους ή διακριτού τμήματος ενός έργου, είναι απολύτως ασύμβατη με το ενωσιακό δίκαιο και οδηγεί μονίμως σε τραγελαφικές καταστάσεις προκηρύξεων, όπως χαρακτηριστικά είναι η ακόλουθη: Σε προκήρυξη με κύριο CPV 45252100-9 «Κατασκευαστικές εργασίες ακαθάρτων υδάτων» που αποτελούν εξειδίκευση της κατηγορίας με CPV 45252000-8, καλούνται συνήθως Εργοληπτικές Εταιρείες του ΜΕΕΠ, μεμονωμένα ή σε ένωση, για «Υδραυλικά Έργα», «Οικοδομικά Έργα», «Η/Μ Έργα» και «Έργα καθαρισμού και επεξεργασίας νερού και υγρών, στέρεών και αερίων αποβλήτων – Έργα ΚΑΘ» με διακρίσεις σε τάξεις, ανάλογα με τεμαχισμό του προϋπολογισμού και ελάχιστη στελέχωση με συγκεκριμένες ειδικότητες μηχανικών ανά έργο και χωρίς αναφορά σε διακριτές κατηγορίες του CPV. Όμως στις επιμέρους κατηγορίες του CPV 45240000-1 «Κατασκευαστικές Εργασίες για Υδραυλικά Έργα» δεν υφίσταται εξειδίκευση σχετιζόμενη με τον κωδικό της προκήρυξης και τις πρόσθετες εξειδικεύσεις του στο CPV. Επίσης, στο CPV δεν υφίστανται κατηγορίες «Η/Μ Έργα» και «Οικοδομικά Έργα» χωρίς προσδιορισμό λειτουργικού σκοπού. Αντίθετα, υφίστανται «Υπηρεσίες Εγκατάστασης Η/Μ Εξοπλισμού» και «Δομικές Κατασκευές σε εγκαταστάσεις αποβλήτων» που όμως δεν μπορούν να αποτελούν κατηγορία διακριτού έργου, στη συγκεκριμένη προκήρυξη. Πέραν τούτων στην εξεταζόμενη προκήρυξη και παρόμοιες, παρατηρείται κατάφωρη υποβάθμιση έως και απαλοιφή του προϋπολογισμού του κύριου αντικειμένου που αντιστοιχείται σύμφωνα με το ισχύον Μητρώο, αλλά κυρίως σύμφωνα με το CPV σε κατηγορία εργασιών ΚΑΘ, στις οποίες δραστηριοποιούνται οι εργολήπτες Χημικοί Μηχανικοί υπέρ των εργοληπτών των άλλων κατηγοριών. Τούτο εξηγείται στην επόμενη παράγραφο. Αναγνωρίζεται ότι η επαναδιατύπωση στο Ν/Σ της παρ. 1(δ) του Άρθρου 76 του ν4412/16 κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Αποτελεί όμως σταγόνα στον ωκεανό, χωρίς διατάξεις που να αναφέρονται στην οργάνωση των Μητρώων υποχρεωτικά με βάση το CPV και χωρίς σαφή διάκριση των κριτηρίων επιλογής από τα κριτήρια ανάθεσης με πλήρη εφαρμογή των σχετικών ρυθμίσεων των Οδηγιών. 2.0 Η ένταξη του Προσαρτήματος Γ Παράρτημα Ι στο ν4412/16 και η διατήρηση του με το Ν/Σ, αποτελεί αυταπόδεικτη ομολογία της κατάφορης παραβίασης των αρχών περί αποφυγής διακρίσεων και ίσων όρων ανταγωνισμού που πρέπει να διακρίνουν τις Δημόσιες Συμβάσεις. Α. Ενώ στην περ. (15) της παρ. 3 του Άρθρου 2 του ν4412/16 όπως τροποποιείται, περιλαμβάνεται η υπ’ αρ. 18 η κατηγορία «Μελετών Χημικής Μηχανικής και Χημικών Εγκαταστάσεων», η κατηγορία αυτή απουσιάζει (!!) από το Παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Γ. Γίνεται δηλαδή τουλάχιστον δεκτό ότι έως σήμερα δεν υφίσταται αντικείμενο και προδιαγραφές για αυτή την κατηγορία μελετών στον Κανονισμό Προεκτιμόμενων Αμοιβών Μελετών και Υπηρεσιών, που σε συνδυασμό με τις προδιαγραφές μελετών του ΠΔ696/74 αποτελούν το εφαρμοζόμενο θεσμικό πλαίσιο για την εκπόνηση των Μελετών Δημοσίων Έργων, σε σύγκρουση όμως με λοιπές ισχύουσες διατάξεις. Αναφερόμαστε ειδικά για την κατηγορία, στο υπ’ αρ. 18, στο ΒΔ19/21 Φεβ 1938, όπου προδιαγράφονται το αντικείμενο, οι προδιαγραφές και οι εργασίες των Χημικών Μηχανικών στα χημικοτεχνικά έργα, στα οποία σύμφωνα με το ΠΔ274/97 ανήκουν και οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού και υγρών, στερεών και αέριων αποβλήτων. Β. Έλλειψη προδιαγραφών στο ΠΔ696/74 και στον ΚΠΑΜΥ υφίσταται και για άλλες μελέτες όπως χαρακτηριστικά είναι οι Ενεργειακές, Βιομηχανικές, οι Μεταλλευτικές, οι Μελέτες Συστημάτων Πληροφορικής και Δικτύων κ.α. Η πρόβλεψη έκδοσης Υπ. Απόφασης με γνώμη του ΤΕΕ της παρ. 2 του Άρθρου 75 του ν4412/16 που δεν τροποποιείται, για τον καθορισμό της αντιστοιχίας κάθε κατηγορίας μελέτης με το επιστημονικό πεδίο των εγγεγραμμένων φυσικών προσώπων και Εταιρειών στα Μητρώα Μελετητών, επαναλαμβάνεται χωρίς αποτέλεσμα, επί σειρά δεκαετιών και το γεγονός δεν μπορεί να μη σχετίζεται με την οργάνωση και τις ευθύνες του ΤΕΕ. Στο διάστημα αυτό τα πτυχία μελετητών χωρίς προδιαγραφές στον ΚΠΑΜΥ, είτε αγνοούνται είτε υποβαθμίζονται και οι μελέτες που θα μπορούσαν να εκπονηθούν από τους μελετητές αυτούς, καλύπτονται από «Προνομιούχους». Έτσι το αντικείμενο μελέτης εγκαταστάσεων ΚΑΘ δεν μπορεί να ανατεθεί σε μελετητές Χημικούς Μηχανικούς, ούτε σε εργολήπτες έργων ΚΑΘ σε περιπτώσεις μελετοκατασκευών. Ανατίθεται σε μελετητές Υδραυλικών Έργων και Η/Μ έργων που προετοιμάζουν και τον προϋπολογισμό των έργων αυτών, με τον τρόπο που αναφέρθηκε στα προηγούμενα. Δεν μπορεί πράγματι να υπάρχει πλέον χαρακτηριστική περίπτωση διακρίσεων. Γ. Οι κατηγορίες μελετών αρχιτεκτόνων και μηχανικών του CPV χωρίς προδήλως αυθαίρετες διαφοροποιήσεις, μπορούν να αντιστοιχούνται με επαγγελματικές δραστηριότητες κατοχυρωμένες ή μη φυσικού προσώπου ή οικονομικού φορέα. Η διαφοροποίηση των κατηγοριών μελετών και οι αντιστοιχήσεις τους με CPV στο Παράρτημα Ι του Προσαρτήματος ΙΙ, προκύπτουν αυθαίρετα από επαγγελματικό δικαίωμα ομάδων ειδικοτήτων διπλωματούχων μηχανικών, που δικαιούνται αποκλειστικά πρόσβασης και άσκησης στις κατηγορίες μελετών του ΚΠΑΜΥ, χωρίς όμως να λαμβάνονται υπόψη, ούτε τα αναφερθέντα προηγουμένως, ούτε το ΠΔ99/18 «Περί Ρύθμισης του επαγγέλματος του Μηχανικού», ούτε και κυρίως η Οδηγία 958/2018 που ισχύει υποχρεωτικά στην χώρα από την 20/07/2020 και σύμφωνα με την οποία απαιτείται λεπτομερής έλεγχος αναλογικότητας πριν τη θέσπιση νέας νομοθετικής κατοχύρωσης των επαγγελμάτων. Η ελάχιστη παρέμβαση που πρέπει να γίνει στο Ν/Σ για τις μελέτες Δ.Ε, είναι η κατάργηση της περ. (15) της παρ. 3 του Άρθρου 2 του ν4412/16 και προφανώς του Προσαρτήματος Γ – Παράρτημα Ι. Η οργάνωση των Μητρώων Μελετητών πρέπει να είναι απολύτως συμβατή με το CPV, που στο θέμα αυτό ταυτίζεται με τα ΚΑΔ. (NACE rev. 1) 3.0 Επισημαίνουμε και ορισμένα πρόσθετα σημεία του Ν/Σ που θεωρούμε εξαιρετικής σημασίας: Α. Στις περιπτώσεις συμβάσεων για «Εκτέλεση Έργου» η οριστική μελέτη πρέπει να εκπονείται με ευθύνη της αναθέτουσας αρχής, με τη συνδρομή των μελετητών και συμβούλων που επιλέγει και η ευθύνη προφανώς για το αποτέλεσμα ανήκει στην αρχή, που βέβαια πρέπει με τους συμβούλους της να επιβλέπει την εφαρμογή της μελέτης. Ορισμένες αποκλίσεις για την ανάθεση ορισμένων υποστηρικτικών μελετών στον ανάδοχο δεν αποκλείονται, αλλά τούτο δεν σχετίζεται με το σχεδιασμό του κύριου αντικειμένου του έργου. Είναι όμως γνωστό από πλήθος διακηρύξεων, ότι η ευθύνη π.χ. απόδοσης μιας εγκατάστασης επεξεργασίας λυμάτων, που δεν έχει σχεδιασθεί από τον ανάδοχο, επιχειρείται με τη σύμβαση να μεταφερθεί σ’ αυτόν. Τούτο είναι απαράδεκτο και πρέπει να αντιμετωπισθεί στο Ν/Σ. Β. Έργα διεργασιών (Processes) όπως είναι τα μεγάλα έργα Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας νερού και αποβλήτων ή τα Ενεργειακά Έργα δημοπρατούνται συνήθως και ορθά με οριστικό σχεδιασμό από τον Ανάδοχο, είτε Turnkey, είτε BOD. Σ’ όλες τις περιπτώσεις παρέχεται ελευθερία στον Ανάδοχο να σχεδιάσει, να οργανώσει και να εκτελέσει όλες τις απαιτούμενες εργασίες σύμφωνα με Κανονισμούς, Προδιαγραφές και Πρότυπα, ο δε Εργοδότης με τους Συμβούλους Μηχανικούς του, δίνει το βάρος στον έλεγχο και στην αξιολόγηση των δεσμεύσεων ή απαιτήσεων του σχεδιασμού, της κατασκευής, της λειτουργίας και συντήρησης του Έργου, σύμφωνα κάθε φορά με τους όρους της σύμβασης. Αναγνωρίζεται ότι το Άρθρο 50 του ν4412/16 όπως τροποποιείται, προβλέπει Δημόσιες Συμβάσεις με αντικείμενο τη μελέτη και την εκτέλεση (κατασκευή) έργου. Είναι όμως τουλάχιστον ανεξήγητη παρ. 4 που δεν προβλέπει αξιολόγηση της μελέτης στη διαδικασία ανάθεσης της σύμβασης και πρέπει να τροποποιηθεί. Πλέον ανεξήγητη είναι η υποχρεωτική εμπλοκή Μελετητών των Μητρώων στις μελέτες που θα εκπονηθούν με ευθύνη του αναδόχου. (παρ. 2 Άρθρου 77 ν4412/16, όπως τροποποιείται). Το γεγονός πέραν αδυναμίας εφαρμογής του στις περιπτώσεις έλλειψης μελετητών απολύτως σχετικών με το αντικείμενο του έργου, επεμβαίνει απαραδέκτως στην τεχνολογία, στην οργάνωση και στις επιλογές συνεργατών, με ευθύνη του αναδόχου. Γ. Ο ρόλος των Μελετητών ή των Συμβούλων Μηχανικών Δ.Ε. πρέπει να επικεντρώνεται σε υπηρεσίες προς την Αναθέτουσα Αρχή απαιτούμενων για την απρόσκοπτη εκτέλεση των έργων, καθώς και στην επίβλεψη κατά την εκτέλεση των έργων, ώστε να διασφαλίζεται η τήρηση Κανονισμών Ασφαλείας και Προστασίας και τέλος στις απαιτούμενες διαδικασίες και ενέργειες ελέγχου του αποτελέσματος, για το οποίο έχει δεσμευθεί με τη σύμβαση ο Ανάδοχος. Δ. Ο όγκος του Ν/Σ στο οποίο βέβαια ενσωματώνονται οι μη τροποποιούμενες διατάξεις του ν4412/16, δεν αποτελούν απλοποίηση. Πολλές ρυθμίσεις του Ν/Σ θα μπορούσαν να αποτελούν απλά εξειδίκευση των Παραρτημάτων των Οδηγιών. Θεωρούμε από τα προηγούμενα ότι η δομή, το μέγεθος και κυρίως η διατήρηση των στρεβλώσεων στο υπόψη Ν/Σ δεν αποτελούν ούτε απλοποίηση, ούτε συμβάλλουν στην ανάπτυξη. Είναι επιτέλους καιρός η Κυβέρνηση και η Βουλή να εφαρμόσουν τις Οδηγίες χωρίς αυθαίρετες προσαρμογές και για τη δομή των διαφόρων συμβάσεων να εφαρμοσθούν οι διακριτές εκδόσεις της Διεθνούς Ομοσπονδίας Συμβούλων Μηχανικών (International Federation of Consulting Engineers – FIDIC), δεδομένου ότι η εφαρμογή τους απαιτείται από διεθνείς Επενδυτικές Τράπεζες, προκειμένου να υπάρξει χρηματοδότηση σε έργα υποδομής.