Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος' | 13 Ιανουαρίου 2020, 16:08

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  CIVICS ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Έδρα: Επιστημονικό Πάρκο Πατρών, 26504, Πλατάνι Ρίου Πατρών Email. info@civics.gr ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗΣ Το κατατεθέν νομοσχέδιο επιχειρεί αυτοσχεδιαστικά τη χάραξη μιας νέας πολιτικής σε ένα πολύπλοκο και στρατηγικής σημασίας ζήτημα. Παρά το φιλόδοξο στόχο είναι πολιτικά και τεχνοκρατικά ανεπαρκές και νομοτεχνικά απαράδεκτο αφου συρράπτει κακότεχνα την εν γένει πολιτική προστασία με την πυροσβεστική υπηρεσία. Πλεονάζει στην αιτιολογική έκθεση η ρητορική ευφορία και η υπεραισιοδοξία, ενώ αγνοείται η χρόνια υπολειτουργία και αναποτελεσματικότητα των πάσης φύσεως κρατικών και αυτοδιοικητικών δομών. Αποτελεί ένα συμπίλημα 180 άρθρων που είναι επανάληψη παλαιοτέρων με άλλες ονομασίες και αφιερώνεται κυρίως σε δευτερεύοντα ζητήματα της Πυροσβεστικής που θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν πιο ευέλικτα με Υπουργικές Αποφάσεις. Η Εισηγητική έκθεση δεν αναφέρεται τα επιτυχή πρότυπα, τα μοντέλα και τις πηγές βάσει των οποίων σχεδιάστηκε. Όφειλε να περιέχει παράλληλα με την προστασία των ανθρώπων και των περιουσιών τους να συμπεριλάβει ολιστικά--όπως ισχυρίζεται—και την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας σε μια σύγχρονη προσέγγιση. Παραθέτει ένα ασύνδετο κατάλογο με στόχους και προτεραιότητες χωρίς να στηρίζεται σε κάποιο στρατηγικό σχεδιασμό ή να τίθενται μετρήσιμοι στόχοι και συγκεκριμένα μέτρα δράσης και έργα που εντάσσονται σε ένα δεσμευτικό προγραμματισμό, ούτε εξασφαλίζονται οι αναγκαίοι ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι. Πουθενά δεν αναφέρεται ο ουσιώδης και διακριτός ρόλος της δασικής υπηρεσίας, της διαχείρισης των δασών των οικοσυστημάτων και των φορέων προστασίας των περιοχών NATURΑ. Είναι εντελώς ασύμβατο με τις διεθνείς προδιαγραφές, ανεπαρκές και απρόσφορο για τον επιδιωκόμενο μεγάλο σκοπό. ΑΝΕΠΑΡΚΗΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗ ΧΑΡΑΞΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Εξ όσων γνωρίζουμε η συμμετοχή στη διαβούλευση και το ενδιαφέρον εκ μέρους όλων σχεδόν των εμπλεκομένων φορέων της περιοχής και των πολιτών είναι ασήμαντη για ένα κορυφαίο ζήτημα, γεγονός που καταδεικνύει το απαράδεκτα χαμηλό επίπεδο ενδιαφέροντος και ευαισθητοποίησης φορέων και κοινού. Δεν εξηγεί γιατί ποτέ στην ουσία δεν αφαρμόσθηκε ποτέ το Σχέδιο Ξενοκράτης σε μεγάλες καταστροφές, και δε στηρίζεται σε πορίσματα επιστημονικά και πολιτικά αδιάβλητα. Δεν έγινε καμία σε βάθος ανάλυση για της αποτυχία του όλου συστήματος αντιμετώπισης των πρόσφατων καταστροφών σε Πελοπόννησο 2007, Μάτι και Μαγούλα και γιατί απέτυχε παταγωδώς η υπερτιμημένη και πλουσιοπάροχα εξοπλισμένη Πυροσβεστική Υπηρεσία. Τοπική Αυτοδιοίκηση Την επαύριο των μεγάλων πυρκαγιών του θέρους 2007, στο συνέδριο της ΚΕΔΚΕ στην Κυλλήνη Ηλείας τον Νοέμβριο του 2007, σε συνεργασία με το τότε Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης διατυπώθηκαν τεκμηριωμένες θέσεις και αποφάσεις για τις Φυσικές καταστροφές που έμειναν ενεφάρμοστες ενώ το Ινστιτούτο κατ’ ουσίαν διαλύθηκε. Είναι απορίας άξιον πότε, πως και από ποιους ειδήμονες ενημερώθηκαν επαρκώς η ΕΝΑΕ και η ΚΕΔΕ και ενθουσιάσθηκαν προθύμως. Δεν αντιμετωπίζεται πειστικά το μείζον πρόβλημα του συντονισμού και του επικεφαλής αφού τα πάντα παραμένουν στην ελλιποβαρή πυροσβεστική ενώ οι ευθύνες μετακυλίονται στην συνήθως ανυποψίαστη και αμέτοχη Τοπική Αυτοδιοίκηση η οποία αδυνατεί να στελεχώσει ιδίως στους μικρούς και ο πλέον ευάλωτους δήμους που πάσχουν από μεγάλες στελεχιακές ελλείψεις και οικονομική πενία. Εμπλέκεται η ΤΑ χωρίς να εξασφαλίζεται η χρηματοδότηση και η στελέχωση της, με άμεσο κίνδυνο να μετακυλίονται ευθύνες και καταδίκες εκεί που δεν οφείλεται και χωρίς να έχουν κατ ουσίαν τις αρμοδιότητες και κυρίως τα μέσα όπως συνέβη με τις πολύνεκρες πυρκαγιές της Ηλείας το 2007. Δεν έγινε καμία ουσιαστική αναφορά στους σχεδιασμούς των ΟΤΑ, στα Σύμφωνα Δημάρχων και της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης και Κτηνοτροφίας της περιοχής. Δεν καθορίζει τις επί του μείζονος αυτού σκοπού τις συγκροτημένες ενημερωμένες αρμόδιες υπηρεσίες, που θα χρεωθούν και θα χειρισθούν την πολυσχιδή και εξόχως απαιτητική αυτή στρατηγική , ούτε προσδιορίζεται ο τρόπος συντονισμού και συνεργασίας δεκάδων εμπλεκομένων φορέων σε περιφερειακό επίπεδο ΑΣΑΦΕΙΑ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΏΝ ΚΕΝΤΡΩΝ Ομιλεί για ολιστικές και ριζοσπαστικές προσεγγίσεις επίλυσης όλων των προβληματικών καταστάσεων και εμφραγμάτων ενώ αγνοεί τα κύρια προβλήματα που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή και τους μεγάλους ανθρωπογενείς κινδύνους καταστροφών. Επικαλύπτονται αρμοδιότητες μεταξύ Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, Περιφερειών και Πυροσβεστικής χωρίς σαφές οργανόγραμμα των διαδικασιών λήψης απόφασης για τα κρίσιμα θέματα πρόληψης και απόκρισης σε έκτακτα γεγονότα. Δεν διασφαλίζει την αξιοκρατική επιλογή των στελεχών από την ΓΓ Πολιτικής Προστασίας και ιδίως τους Συντονιστές. Ποια βάση αξιοπιστίας μπορεί να έχει το κράτος στην αποκατάσταση των καταστροφών όταν το περίφημο Ταμείο Μολυβιάτη των 160 εκ € εξανεμίσθηκε σε άλλες καταυθύνσεις χωρίς να διατεθεί για την αποκατάσταση των κατεστραμμένων περιοχών της Ηλείας, Αχαΐας και Πελοποννήσου; Δεν αναφέρει πουθενά τις επικείμενες ιλιγγιώδεις αποζημιώσεις εκατοντάδων εκ € για το Μάτι, την Μάνδρα τη Ζαχάρω κ.ά. ούτε στην επίρριψη των ευθυνών και την καταδίκη των αυτοδιοικητικών στελεχών της Ηλείας για τις πυρκαγιές του 2007. Επανιδρύει το μηδέποτε λειτουργήσαν Ινστιτούτο Μέλετης Φυσικών Καταστροφών ως παράρτημα τη πυροσβεστικής υπηρεσίας, ενώ το RISK MANAGMENT ένα ιδιαίτερο απαιτητικό διεπιστημονικό πεδίο όφειλε να είναι ειδικός τομέας διαχείρισης του περιβάλλοντος και των πόλεων όπως συμβαίνει στα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ και του ΟΟΣΑ. Αποδίδεται μεγάλη σημασία στην καταστολή έναντι της πρόληψης παρότι αποδεδειγμένα από τη διεθνή βιβλιογραφία, στοιχίζει πολλαπλάσια. ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ, ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Αγνοείται πως δεν υπάρχει ούτε διαχειριστικός σχεδιασμός για τα δασικά οικοσυστήματα ούτε ένα ολοκληρωμένο τοπικό σχέδιο διαχείρισης δασών και αξιοποίησης της εύφλεκτης βιομάζας. Απουσιάζει η οργανωσιακή σχέση με το Χωροταξικό Σχεδιασμό, τα Σχέδια για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, τα Σχέδια προστασίας φύσης, βιοποικιλότητας και δεν Δεν καταγράφεται πουθενά οποιαδήποτε προτεραιότητα στις δασικές εφαρμογές τη δασοπροστασία και τις αναδασώσεις. Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Το δημοσιοποιηθέν Σχέδιο, δεν εναρμονίζεται με όσα προβλέπονται στα πολιτικής ανάσχεσης και αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής και της υπερθέρμανσης του Πλάνήτη την υπέρβαση των τεθέντων ορίων των ρύπων και την ανάγκη άμεσης λήψης δραστικότερων αποφάσεων και μέτρων όπως ήδη εξαγγέλθηκαν από το Ευρωκοινοβούλιο και την νέα Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Δεν αναλύεται το φαινόμενο της υπερθέρμανσης και αποσιωπώνται οι Στόχοι του ΟΗΕ, την Συμφωνία των Παρισίων και τις Προτάσεις, τα Σχέδια και τις Αποφάσεις του COP 25 τις Εκθέσεις του ΟΟΣΑ, της Τραπέζης της Ελλάδος και του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας. Δεν εναρμονίζεται ειδικότερα με τα άρθρα 42-45 του Ν. 4414/2016 (Α΄149) και την Υπουργική Απόφαση 11258/2017 (ΦΕΚ Β΄873) που ορίζουν τις διαδικασίες εκπόνησης και έγκρισης της ΕΣΠΚΑ και των ΠεΣΠΚΑ, και το ελάχιστο περιεχόμενο αυτών. Υδατικοί Πόροι Είναι σαφές ότι η υδατική επάρκεια συνιστά κρίσιμο παράγοντα ευπάθειας για τον πληθυσμό και το φυσικό κεφάλαιο της χώρας. Εντούτοις: Δεν συσχετίζεται με τη διαχείριση των υδατικών πόρων και την εφαρμογή της ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδατικών διαμερισμάτων και Λεκανών Απορροής Ποταμών ΑΠ όπου μένουν μόνο ανεφάρμοστα σχέδια και μηεδενική πρόληψη των πλημμυρών και των κατολισθήσεων. Αναφέρεται επιδερμικά , στα Εγκεκριμένα Σχέδια Διαχείρισης των Υδάτων και παραλείπει να αναφέρει πως κανένα από αυτά δεν εφαρμόσθηκε καίτοι καταρτίσθηκαν από 10ετίας και αναθεωρήθηκαν μάταια όπως φαίνεται. Νόμος 3199/2010 και ΠΔ αλλά και δε συσχετίζεται με τα σχέδια διαχείρισης πλημμυρών τους ΓΟΕΒ , και τον πρωτόγονο τρόπο λειτουργίας ή μη ανυπαρξίας των ΤΟΕΒ. Εγείρεται το ερώτημα με ποιες διασφαλίσεις ως προς την συμμόρφωση με τα Χωροταξικά Σχέδια, το Περιβαλλοντικό Κεκτημένο και την προστασία του φυσικού κεφαλαίου της χώρας θα γίνονται τα έκτακτα αντιπλημμυρικά έργα, οι «καθαρισμοί» κτλ. Πρόσφατα μάλιστα ορισμένα πρόχειρα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας κατ’ ουσία ανεξέλεγκτης επέμβασης στους ποταμούς όπως πχ του Ερυμάνθου βαπτίζονται ως έργα αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής και γίνονται εκτός νομίμου πλαίσιο διαχείρισης και συνολικής προστασίας των Λεκανών Απορροής Ποταμών ΛΑΠ , κατά επιζήμιο για το περιβάλλον τρόπο. Πουθενά δεν μνημονεύονται οι Εφαρμοστικοί Κανονισμοί Κοστολόγησης και Τιμολόγησης τους νερού ούτε σε μέτρα εξοικονόμησης για άρδευση και ύδρευση, στην υπεράντληση και εξάντληση ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα. Δεν προσδιορίζει τα δέοντα έργα ανάσχεσης των πλημμυρών και την ανάγκη εξωποτάμιων λιμνοδεξαμενών , ούτε τις ορθές γεωργικές πρακτικές και την σταδιακή κατάργηση των ενεργοβόρων γεωτρήσεων. ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Εν όψει της κλιμακούμενης έντασης και της καλπάζουσας επιθετικότητας της Τουρκίας πρέπει η πολιτική προστασία να συνδυασθεί με την σταδιακά με την παλλαϊκή άμυνα και προετοιμασία και να συμπεριλάβει την αεράμυνα και την ψυχολογική και ευρύτερη ψυχολογική πολιτική -πολεμική προετοιμασία του πληθυσμού. ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Σε κάθε περίπτωση η ορισμός 6ετής περίοδος προγραμματισμού είναι εντελώς εσφαλμένος και ανεφάρμοστος αφού ο σχεδιασμός και το ανάλογο Κέντρο - Παρατητήριο Φυσικών Καταστροφών πρέπει να είναι διαρκής σε συνεχή λειτουργία με διαρκή τεκμηρίωση και κατάρτιση σχεδίων σεναρίων προγραμμάτων επιμόρφωσης, ευαισθητοποίησης κινητοποίησης και ασκήσεων Ανάλογα δε παρατητήρια και Κέντρα πρέπει να συσταθούν σε κάθε αυτοδιοικητική περιφέρεια Δεν συσχετίζει τους νέους αυτούς πειραματισμούς με τα ανεφάρμοστα Σχέδια κα τις μελέτες Χωροταξικού Σχεδιασμού που είναι παρωχημένα ούτως ή άλλως και σε κάθε περίπτωση αναξιολόγητα και ανεφάρμοστα. Προφανώς παραγνωρίζει τα ειδικότερα ΓΠΣ τις σύγχρονες πολιτικές Greening –Πρασινίσματος, αναδασώσεων και την μη αποκατάσταση καταστροφών που προκαλούν τα μεγάλα έργα και η διάβρωση ακτών Επίσης δεν ασχολήθηκε με την υποβάθμιση των ποταμών και των χειμάρρων και των φαινομένων badlands και ερημοποίησης τα πλημμυρικά και κατολισθητικά φαινόμενα. Δεν συνδέεται με την ΣΜΠΕ των Περιφέρειών και τα προγράμματα Υποδομών και Δικτύων του. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Δεν προβλέπει επαρκή σχέδια διακυβέρνησης κινδύνων και διαχείρισης εκτάκτων καταστάσεων με την συμμετοχή των κατοίκων, της ΤΑ, των πολιτών και επιχειρήσεων, ούτε προγράμματα κατάρτισης, ενημέρωσης και αναβάθμισης των ικανοτήτων και της αντίληψης των τοπικών πληθυσμών σε περιοχές με πολλαπλή ευπάθεια (σεισμική, κλιματική, πυρκαγιών, πλημμυρών, διάβρωσης κτλ). Αποφεύγει να αναφερθεί στις ανάγκες και τα προβλήματα της κτηνοτροφίας και παραγωγής ζωοτροφών, τη λιβαδοπονία και την αξιοποίηση των αποβλήτων των κτηνοτροφικών μονάδων. Δεν προσδιορίζει την ανάγκη ααεξάρτησης από τα καυσόξυλα τα έργα και τα μέτρα αξιοποίησης των ΑΠΕ στη της ενεργειακής απόδοσης και της αποθήκευσης ενέργειας. Δεν προβλέπει συγκεκριμένα μέτρα εξοικονόμησης και αντιμετώπισης της ενεργειακής σπατάλης και αναβάθμισης των κτηρίων δημόσιων και ιδιωτικών. Δεν γίνεται αναφορά στην πλήρη έλλειψη κυκλοφοριακού συγκοινωνιακού σχεδιασμού στη περιφέρεια και ιδίως στους μεγάλους δήμους και τον αποκλεισμό βασικών οδικών αρτηριών με μικρής έντασης καιρικά φαινόμενα ή ελλείψη σύγχρονων κυκλοφοριακών ρυθμίσεων Δεν αναφέρεται στην ανάγκη ενίσχυσης των μέσων μαζικής μεταφοράς και την χρήση ποδηλάτων και την ενθάρρυνση του βαδίσματος για μικρές αποστάσεις για την μείωση της ρύπανσης, της επιβάρυνσης των υποδομών και την καλλιέργεια κουλτούρας ανθεκτικότητας στον πληθυσμό. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Παραλείπει να αναφερθεί στις δυσμενείς επιπτώσεις των σχεδιαζόμενων εξορύξεων υδρογονανθράκων στις θαλάσσιες περιοχές και στους κινδύνους χημικών-τεχνολογικών ατυχημάτων με επιπτώσεις στο περιβάλλον και παρενέργειες στον τουρισμό και την ποιότητα της ζωής των κατοίκων. Παραλείπει να αναφερθεί διεξοδικά στα τοπικά και περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης απορριμμάτων ΠΕΣΔΑ και τον υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων ΕΣΔΑ την κατάσταση στους ΦΟΔΣΑ Φορείς Διαχείρισης Στερών Αποβλήτων αφού αποτελούν συχνή πηγή εκδήώσης πυρκαγιών και επιδείνωσης των πλημμυρών. Δεν ασχολείται κατ ελάχιστον με το σημαντικό ζήτημα της ανακύκλωσης , αγνοεί τις αρχές τις κυκλικής οικονομίας και την μη εφαρμογή προγραμμάτων κομποστοποίησης, με αξιοποίηση των βιοαποικοδομήσιμων σε συνδυασμό με τα μαζικά καιόμενα ελαιόκλαδα και άλλα κλαδέματα. Ακόμη και σε ειδικότερες αναφορές όπως του υψηλού κινδύνου για τα χιονοδρομικά κέντρα και παραλείπει να αναφερθεί σε ορισμένα μέτρα και άλλα σχέδια εναλλακτικού τουρισμού. Δεν έλαβε καν υπόψη της, την υποδειγματική μελέτη σχεδιασμού αντιμετώπισης φυσικών-ανθρωπογενών καταστροφών που εκπονήθηκε με το Πρόγραμμα CI-PROEFFECT από την Περιφερειακή ένωση Δήμων Δυτικής Ελλάδας 2016-2018 που ετέθη υπόψη του ΓΓ Πολιτικής Προστασίας το 2018 πλήν όμως αγνοήθηκε πανηγυρικά. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Όλα αυτά καθιστούν και την απόπειρα αυτής της νομοθέτησης έντονα προβληματική, ρηχή και καταδιακσμένη να αποτύχει όπως και οι προηγούμενες που συνοδεύονταν με ανάλογη επιχειρηματολογία και φιλοδοξία λόγω προχειρότητας και δομικής ανεπάρκειας του κράτους που διαθέτει ελάχιστα ψιχία για ένα πελώριο εγχειρήμα. Ενδεικτικά στην Δυτική Ελλάδα διατέθηκαν στους ΟΤΑ το περασμένο χρόνο μόλις 1.200.000 € ενώ για έργα προστασίας των δασών 170.000 €. ------ Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος Ερευνητής και Σύμβουλος Τοπικής Ανάπτυξης MSc in Urban Management (EUR) and Local Economic Development (LSE) PhD in Economic Geography (Univ. of Manchester) antonop@civics.gr