Αρχική Αναμόρφωση πλαισίου και διαδικασιών επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών – Λοιπές ρυθμίσεις του Υπουργείου Μετανάστευσης και ΑσύλουΆρθρο 27 Ποινικές κυρώσεις παράνομης εισόδου, εξόδου και παραμονής στη Χώρα – Αντικατάσταση άρθρου 83 ν. 3386/2005Σχόλιο του χρήστη Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) | 29 Ιουλίου 2025, 18:11
  • Σχόλιο του χρήστη 'Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)' | 29 Ιουλίου 2025, 18:11

    Κατά πάγια και ρητή πρόβλεψη του νομοθέτη του άρθρου 2 περ. γ΄ Ν 3386/2005 (Α΄ 212) και του άρθρου 3 παρ. 1 περ. ε΄ Ν 5038/2023 (Α΄ 81), οι αιτούντες και δικαιούχοι διεθνούς προστασίας εξαιρούνται από τις ποινικές κυρώσεις της μεταναστευτικής νομοθεσίας, όπως η παρούσα (αντί πολλών, ΑΠ 530/2023, 130/2022, 470/2011, ΕφΒορΑιγ 30/2025, 47/2024, 36/2024, 51/2023, 29/2023). Αφενός, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η «υποβολή» αίτησης διεθνούς προστασίας και συνακόλουθη κτήση του καθεστώτος του αιτούντος διεθνή προστασία κατά την έννοια του άρθρου 1 περ. γ΄ Ν 4939/2022 (Α΄ 111) «δεν μπορεί να υπόκειται σε οποιαδήποτε διοικητική διατύπωση. Το ως άνω δικαίωμα πρέπει να του αναγνωρίζεται ακόμη και αν διαμένει παρανόμως στο έδαφος αυτό και ανεξαρτήτως των πιθανοτήτων ευδοκίμησης της αίτησής του» (ΔΕΕ C-823/21 Επιτροπή κατά Ουγγαρίας, 22-06-2023 σκ. 43, C-72/22 PPU Valstybės sienos apsaugos tarnyba, 30-06-2022, σκ. 57), ενώ «μπορούν να θίξουν την αποτελεσματικότητα του δικαιώματος ασύλου, όπως αυτό κατοχυρώνεται στο άρθρο 18 του Χάρτη, μέτρα τα οποία, χωρίς να υφίσταται εύλογος δικαιολογητικός λόγος, έχουν ως αποτέλεσμα να αποθαρρύνουν υπήκοο τρίτης χώρας να υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας στις αρμόδιες αρχές» (ΔΕΕ C-460/23 Kinsa, 03-06-2025, σκ. 62, C-808/18 Επιτροπή κατά Ουγγαρίας, 17-12-2020, σκ. 102-103 και 118-119). Αφετέρου, η Ελληνική Αστυνομία επισημαίνει συστηματικά ότι «το σύνολο -σχεδόν- των εισερχομένων αλλοδαπών στη χώρα μας κατά τη διαδικασία της υποδοχής και ταυτοποίησης υποβάλλει αίτηση χορήγησης ασύλου» και επομένως δεν υπάγεται στις ποινικές κυρώσεις της μεταναστευτικής νομοθεσίας (https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/67715b2c-ec81-4f0c-ad6a-476a34d732bd/12897702.pdf, https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/67715b2c-ec81-4f0c-ad6a-476a34d732bd/12662102.pdf). Ενόψει των ανωτέρω, η προτεινόμενη ρύθμιση παρεμποδίζει ανεπίτρεπτα το θεμελιώδες δικαίωμα στο άσυλο, ως κατοχυρώνεται στο άρθρο 18 ΧΘΔΕΕ, εφόσον η κίνηση της ποινικής διαδικασίας σε βάρος νεοαφιχθέντων πολιτών τρίτων χωρών προτού υπαχθούν σε διαδικασίες υποδοχής και ταυτοποίησης κατ’ άρθρο 38 Ν 4939/2022 και καταγραφεί η αίτηση ασύλου τους κατ’ άρθρο 69 Ν 4939/2022, σε συνδυασμό με την αύξηση της ποινής που επισύρει το αδίκημα της παράνομης εισόδο σε ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο (2) ετών και χρηματική ποινή τουλάχιστον 5.000 ευρώ, αποκλειόμενης εξ αυτού της αναστολής της έκτισης της ποινής φυλάκισης σύμφωνα με ρητή πρόβλεψη της παρ. 4 του παρόντος και με το άρθρο 99 παρ. 1 ΠΚ (Ν 4619/2019, Α΄ 95), όπως ισχύει, συνεπάγεται όχι μόνο αναίτια καθυστέρηση της πρόσβασής τους στη διαδικασία ασύλου, αλλά και αποθάρρυνσή τους από την άμεση εμφάνιση ενώπιον των Αρμόδιων Αρχών Παραλαβής αιτήσεων διεθνούς προστασίας, εκ του κινδύνου επιβολής ποινικών κυρώσεων (ΔΕΕ C-460/23 Kinsa, 03-06-2025, σκ. 65, πρβλ. C-821/19 Επιτροπή κατά Ουγγαρίας, 16-11-2021, σκ. 132). Σημειώνουμε, περαιτέρω, ότι η αίτηση διεθνούς προστασίας «υποβάλλεται» μεν χωρίς καμία διοικητική διατύπωση (ΔΕΕ C-823/21 Επιτροπή κατά Ουγγαρίας, 22-06-2023 σκ. 43, C-72/22 PPU Valstybės sienos apsaugos tarnyba, 30-06-2022, σκ. 57), ωστόσο μόνο μετά την καταγραφή της από τις Αρμόδιες Αρχές Παραλαβής βεβαιώνεται εγγράφως η υποβολή της αίτησης και άρα δύναται ο ενδιαφερόμενος να αποδείξει το καθεστώς του. Καθίσταται, επομένως, αδύνατο ο νεοαφιχθείς πολίτης τρίτης χώρας να αποδείξει το καθεστώς του ως αιτούντος διεθνή προστασία ενώπιον των εισαγγελικών και δικαστικών αρχών και τη συνακόλουθη απαλλαγή του από τις ποινικές κυρώσεις του παρόντος άρθρου προτού διενεργηθεί, τουλάχιστον, η καταγραφή της αίτησης διεθνούς προστασίας. Τούτο ακριβώς, ωστόσο, συνεπάγεται η προτεινόμενη τροποποίηση του άρθρου 83 Ν 3386/2005, η οποία αποβαίνει σε βάρος των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων, καταστρατηγώντας τα βασικά δικαιώματά τους, ενώ εδράζεται αποκλειστικά στην παράτυπη είσοδο στη χώρα, αγνοώντας τις βασικές αρχές του προσφυγικού δικαίου. Περαιτέρω, η επιχειρούμενη στην παρ. 1 ποινικοποίηση της παραμονής στο ελληνικό έδαφος χωρίς τις νόμιμες διατυπώσεις, με τις ίδιες ως άνω εκτεθείσες ποινές και χωρίς να επιτρέπεται αναστολή της έκτισης της ποινής, υπονομεύει την επίτευξη των σκοπών της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ και του παρόντος Σχεδίου Νόμου, καθώς και την αρχή της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας κατ’ άρθρο 58 Ν 4622/2019 (Α΄ 133), εφόσον συνεπάγεται καθυστέρηση, για το διάστημα της εκτιτέας ποινής φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών, της κίνησης της διαδικασίας επιστροφής από τις αρμόδιες αρχές (ΔΕΕ C-61/11 PPU El Dridi, 28-04-2011, σκ. 59). Αντιβαίνει, επομένως, στο ενωσιακό δίκαιο και ιδίως στα άρθρα 15 και 16 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ (ΔΕΕ C-61/11 PPU El Dridi, 28-04-2011, σκ. 62). Παραβιάζει, επίσης, την αρχή της αναλογικότητας, λαμβάνοντας υπόψη ότι η ατελέσφορη διεξαγωγή διαδικασιών επιστροφής και η συνακόλουθη παραμονή των ενδιαφερομένων στην ελληνική επικράτεια ενδέχεται να οφείλεται σε αντικειμενικούς παράγοντες που δεν αποδίδονται σε υπαιτιότητά τους, όπως προβλέπονται στα άρθρα 10 παρ. 2 και 23 παρ. 3 του παρόντος νομοσχεδίου και πράγματι διαπιστώνονται στην πράξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Report of the 2024 Revisit of Greece related to the serious deficiencies identified in 2021 in the field of return, C(2025) 4342 final, 03-07-2025, Annex, σελ. 6, Enhancing collaboration for strengthening Returns, Ares(2024)990858, 09-02-2024, σελ. 4). Ενδεικτικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει προς το επισπεύδον Υπουργείο ότι «Πρέπει να βρεθεί επίσης μία λύση για τα άτομα που παραμένουν στην Ελλάδα, τα οποία βρίσκονται σε διαδικασία επιστροφής, ωστόσο οι χώρες καταγωγής τους δεν συνεργάζονται. Δεδομένου ότι τα άτομα αυτά δεν φέρουν υπαιτιότητα, πρέπει να τους χορηγείται νομικό καθεστώς για να επιτρέπεται η νόμιμη παραμονή τους στην Ελλάδα» (2nd Meeting of the HOME-Greece Steering Committee on the Pact – Operational Conclusions, Ares(2024)7686884, 26-09-2024, σελ. 5). Στους ως άνω αντικειμενικούς παράγοντες εντάσσεται και η άσκηση του δικαιώματος σε δικαστική προστασία μέσω της αίτησης ακύρωσης κατά τελεσίδικης απόφασης που απορρίπτει την αίτηση διεθνούς προστασίας, όπως ρητώς ορίζεται στα άρθρα 114 επ. Ν 4939/2022 και στο άρθρο 15 Ν 3068/2002 (Α΄ 274). Από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του επισπεύδοντος Υπουργείου προκύπτει, μάλιστα, ότι περί το ¼ των αιτήσεων ακύρωσης κατά αποφάσεων ασύλου που εξετάζονται στην ουσία τους γίνονται δεκτές από τα διοικητικά πρωτοδικεία, ενώ στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους το ποσοστό αποδοχής ανέρχεται στο 40% (https://migration.gov.gr/statistika/). Η εκδίκαση, ωστόσο, των εν λόγω ένδικων βοηθημάτων στα αρμόδια διοικητικά πρωτοδικεία, ιδίως στην Αθήνα, πλήττεται από χρόνιες και υπέρμετρες καθυστερήσεις που υπερβαίνουν κατά πολύ τις ανώτατες προθεσμίες που τάσσουν οι προεκτεθείσες διατάξεις νόμου. Οι χρόνοι εκδίκασης των αιτήσεων ακύρωσης στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών υπερβαίνουν τα τέσσερα έτη κατά μέσο όρο, ακόμη δε και στην περίπτωση αίτησης προσωρινής δικαστικής προστασίας σύμφωνα με το άρθρο 15 παρ. 7 Ν 3068/2002, οι χρόνοι διεκπεραίωσης των αιτήσεων αναστολής μπορεί να υπερβούν μέχρι και το εξάμηνο, ενώ αποκλείεται κατ’ αρχήν η έκδοση προσωρινής διαταγής από το Δικαστήριο. Και στην περίπτωση αυτή, συνεπώς, το άρθρο 27 του Σχεδίου Νόμου συνεπάγεται άδικη και δυσανάλογη επιβολή ποινικών κυρώσεων σε βάρος ανθρώπων που ασκούν τα προβλεπόμενα στο νόμο ένδικα βοηθήματα για την παροχή δικαστικής προστασίας και τη ρύθμιση της κατάστασής τους. Τέλος, μη νόμιμη και αντίθετη με το άρθρο 15 παρ. 1 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ είναι η διάταξη του εδαφίου β΄ της παρ. 6, με την οποία προβλέπεται η συνέχιση της στέρησης ελευθερίας, είτε σε σωφρονιστικό κατάστημα είτε σε προαναχωρησιακό κέντρο κράτησης, των ανθρώπων που πρόκειται να αποχωρήσουν εκουσίως από τη χώρα σύμφωνα με δικαστική απόφαση και στο πρόσωπο των οποίων δεν συντρέχει λόγος κράτησης. Για όλους τους ανωτέρω λόγους, πρέπει να διαγραφεί το άρθρο 27 του παρόντος Σχεδίου Νόμου, καθώς και οι σχετικές προς αυτό διατάξεις των άρθρων 10 παρ. 2 και 23 παρ. 3 του παρόντος. Για τους ίδιους λόγους, πρέπει να διαγραφεί το άρθρο 26 του παρόντος.