Αρχική Ρυθμίσεις για τη δέσμευση, χρήση, μεταφορά και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα...ΜΕΡΟΣ Α΄ ΔΕΣΜΕΥΣΗ, ΧΡΗΣΗ, ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ (άρθρα 1-43)Σχόλιο του χρήστη Thomai Diamanti | 19 Νοεμβρίου 2025, 09:12
  • Σχόλιο του χρήστη 'Thomai Diamanti' | 19 Νοεμβρίου 2025, 09:12

    Συμμόρφωση με το Ενωσιακό και Διεθνές Περιβαλλοντικό Δίκαιο (Οδηγίες 92/43/ΕΟΚ, 2009/31/ΕΚ – Σύμβαση Βαρκελώνης) Το Σχέδιο Νόμου «Άνθρακας 2025» δεν διασφαλίζει ουσιαστική συμμόρφωση με την Οδηγία 2009/31/ΕΚ. Παρότι επιχειρεί να ενσωματώσει τον βασικό κορμό της Οδηγίας, παραλείπει κρίσιμες ασφαλιστικές δικλείδες που είναι απαραίτητες για την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας ασφάλειας. Η απουσία ρητής ρήτρας μη χορήγησης άδειας σε περίπτωση κινδύνου, η ασαφής διαδικασία συνεκτίμησης της γνώμης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και ο αμφιλεγόμενος χαρακτηρισμός του CO₂ ως «προϊόν» συνιστούν θεσμικά κενά που υπονομεύουν την αξιοπιστία του νομοθετήματος. Προτάσεις: (α) Ρητή ρήτρα μη χορήγησης άδειας λόγω κινδύνου (άρθρο 4 της 2009/31/ΕΚ) Η Οδηγία επιβάλλει ότι δεν χορηγείται άδεια αποθήκευσης όταν, βάσει του χαρακτηρισμού του σχηματισμού και της εκτίμησης κινδύνων, προκύπτει κίνδυνος διαρροής ή σημαντική αρνητική επίπτωση στο περιβάλλον. Στο Σ/Ν αυτό προκύπτει μόνο εμμέσως από τα κριτήρια και δεν διατυπώνεται ρητά ως ρήτρα “no-permit”. Αιτιολόγηση: Η ρήτρα «no-permit λόγω κινδύνου» πρέπει να διατυπωθεί ρητά, ώστε η διοίκηση να δεσμεύεται σε αρνητική πράξη όταν η αξιολόγηση καταλήγει σε μη αποδεκτούς κινδύνους διαρροής ή σε σημαντική περιβαλλοντική βλάβη. Η ρητή μνεία της αρχής της προφύλαξης είναι αναγκαία για να θωρακιστεί η νομιμότητα της απορριπτικής κρίσης. (β) Γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί σχεδίου άδειας πριν την έκδοση (άρθρο 10 Οδηγίας 2009/31/ΕΚ) Η Οδηγία προβλέπει ότι το σχέδιο άδειας αποθήκευσης αποστέλλεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για γνώμη, η οποία πρέπει να συνεκτιμηθεί πριν από την οριστική απόφαση. Στο Σχέδιο Νόμου οφείλει να αποσαφηνίζεται ρητά: – πώς και σε ποιο βαθμό δεσμεύει η γνώμη της Επιτροπής και – ότι αποκλείεται ρητώς η έκδοση άδειας αποθήκευσης πριν από τη λήψη και συνεκτίμηση της γνώμης αυτής. Το ισχύον κείμενο προβλέπει μεν αποστολή του φακέλου, δεν αποσαφηνίζει όμως ούτε τον δεσμευτικό χαρακτήρα της γνώμης ούτε αποκλείει την έκδοση άδειας πριν τη λήψη της. ΠΡΟΤΑΣΗ_ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ – ΆΡΘΡΟ 14 (ΓΝΩΜΗ ΕΥΡ. ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ) Αντικατάσταση εδαφίου ως εξής: «Πριν από την έκδοση άδειας αποθήκευσης, η αρμόδια αρχή διαβιβάζει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το σχέδιο της άδειας και τον πλήρη φάκελο τεκμηρίωσης. Η γνώμη της Επιτροπής, όταν περιέλθει, συνεκτιμάται ειδικώς και κατά τρόπο ρητό και τεκμηριωμένο στην εκδιδόμενη πράξη. Εφόσον η αρμόδια αρχή αποκλίνει από ειδικές παρατηρήσεις της Επιτροπής, παραθέτει ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία ανά παρατήρηση. Η προθεσμία έκδοσης της άδειας αναστέλλεται από την αποστολή του φακέλου έως την περιέλευση της γνώμης ή την άπρακτη πάροδο της προθεσμίας που τάσσει το ενωσιακό δίκαιο.» Αιτιολόγηση: Με την προτεινόμενη διατύπωση αποτρέπονται «σιωπηρές» ή βεβιασμένες εκδόσεις αδειών χωρίς ουσιαστική συνεκτίμηση της γνώμης της Επιτροπής, ενώ κατοχυρώνεται η υποχρεωτική ειδική αναφορά στη γνώμη, ιδίως σε περίπτωση απόκλισης. (γ) Χαρακτηρισμός CO₂ ως «προϊόν» – κίνδυνος χαλάρωσης ελέγχων (Άρθρο 2(4) Σ/Ν) Το άρθρο 2(4) Σ/Ν χαρακτηρίζει το CO₂ ως «προϊόν» και όχι ως απόβλητο στο πλαίσιο της αποθήκευσης. Η επιλογή αυτή φαίνεται να συνδέεται με τη βούληση να αποσυνδεθεί το CCS από το καθεστώς αποβλήτων/απορρίψεων. Ωστόσο: • Η Οδηγία 2009/31/ΕΚ ορίζει ρητά ότι το «ρεύμα CO₂» μπορεί να περιέχει προσμίξεις (άλλα αέρια, ρύπους) και επιβάλλει κριτήρια ποιότητας στο Παράρτημα ΙΙ, ώστε η σύσταση να μην υπονομεύει την ακεραιότητα του σχηματισμού ούτε να προκαλεί κινδύνους για το περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία. • Σε κάθε περίπτωση, η έγχυση μεγάλων ποσοτήτων CO₂ στο υπέδαφος συνιστά «εισαγωγή ουσίας στο περιβάλλον» και πρέπει να υπάγεται σε αυστηρό έλεγχο σύνθεσης, ιχνηλασιμότητας και διαφάνειας, ανεξαρτήτως του αν ονομαστικά θεωρείται «προϊόν». Επομένως, ο χαρακτηρισμός ως «προϊόν» δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «παράθυρο» για να περιοριστούν οι υποχρεώσεις ελέγχου και δημοσιοποίησης της σύστασης του ρεύματος CO₂ ή για να υποβαθμιστεί η εφαρμογή του περιβαλλοντικού δικαίου. ΠΡΟΤΑΣΗ_ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ – ΆΡΘΡΟ 2(4) (CO₂ ΩΣ “ΠΡΟΪΟΝ”) Προσθήκη δεύτερου εδαφίου: «Ο χαρακτηρισμός του διοξειδίου του άνθρακα ως προϊόν δεν θίγει την υποχρέωση συμμόρφωσης με τα κριτήρια ποιότητας του ρεύματος CO₂ της Οδηγίας 2009/31/ΕΚ και των παραρτημάτων της, ούτε περιορίζει την υποχρέωση δημοσιοποίησης στοιχείων για τη σύσταση και τις προσμίξεις του ρεύματος στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.» 2. ΟΔΗΓΙΑ 92/43/ΕΟΚ (ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ / NATURA 2000) Η Οδηγία 92/43/ΕΟΚ επιβάλλει, μέσω του άρθρου 6, αυστηρό καθεστώς προστασίας για τις περιοχές Natura 2000: κάθε σχέδιο ή έργο που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά περιοχή Natura υπόκειται σε δέουσα εκτίμηση (άρθρο 6(3)), ενώ έργα με σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις μπορούν να εγκριθούν μόνο εφόσον δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις και συντρέχουν επιτακτικοί λόγοι υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος (άρθρο 6(4)). Το Σ/Ν δεν περιέχει ρητή παραπομπή στις υποχρεώσεις του άρθρου 6, παρότι αυτές ούτως ή άλλως εφαρμόζονται σε επίπεδο ΜΠΕ/ΑΕΠΟ. Επιπλέον, το θεσμικό πλαίσιο για CCS (ορισμός «περιοχών CCS», προκηρύξεις κ.λπ.) μπορεί να θεωρηθεί «σχέδιο/πρόγραμμα» κατά την έννοια της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ (ΣΜΠΕ), άρα απαιτείται στρατηγική εκτίμηση επιπτώσεων και στο επίπεδο αυτό. ΠΡΟΤΑΣΗ_ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ – ΓΕΝΙΚΗ ΡΗΤΡΑ NATURA (ΝΕΟ ΑΡΘΡΟ ΣΤΙΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) «Η εφαρμογή του παρόντος νόμου τελεί σε πλήρη συμμόρφωση με το άρθρο 6 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Κάθε έργο ή δραστηριότητα δέσμευσης, μεταφοράς ή αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα που μπορεί να επηρεάσει περιοχή του δικτύου Natura 2000 υπόκειται σε δέουσα εκτίμηση επιπτώσεων κατά το άρθρο 6(3), ενώ έργα με σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις μπορούν να εγκριθούν μόνο υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 6(4).» 3. ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ (ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ) Η Μεσόγειος διέπεται από τη Σύμβαση της Βαρκελώνης και τα Πρωτόκολλά της, τα οποία αποτελούν δεσμευτικό περιφερειακό πλαίσιο για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι Συμβαλλόμενο Μέρος στη Σύμβαση και στα συναφή Πρωτόκολλα. • Το Dumping Protocol ρυθμίζει την απόρριψη/διάθεση στη θάλασσα και έχει τροποποιηθεί πρόσφατα, με θέση της ΕΕ μέσω της απόφασης (ΕΕ) 2022/9 για την προσαρμογή του παραρτήματός του. • Το Offshore Protocol ρυθμίζει ρητά τις δραστηριότητες εξερεύνησης/εκμετάλλευσης στον βυθό και το υπέδαφος· η ΕΕ έχει καθορίσει θέση για την τροποποίηση των Παραρτημάτων του με την απόφαση (ΕΕ) 2022/11. Σε αντίθεση με τον χώρο της Σύμβασης OSPAR για τον Βορειοανατολικό Ατλαντικό, όπου με την Απόφαση 2007/1 επιτράπηκε ρητά μόνο η υπόγεια γεωλογική αποθήκευση CO₂ κάτω από τον βυθό και απαγορεύθηκε η απόθεση στην υδάτινη στήλη ή επί του βυθού, στη Μεσόγειο δεν υπάρχει μέχρι σήμερα αντίστοιχη ρητή προσαρμογή που να επιτρέπει ειδικά offshore γεωλογική αποθήκευση CO₂. Κατά συνέπεια, κάθε απόπειρα υπεράκτιου CCS στη Μεσόγειο – και δη σε ή πλησίον προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών – πρέπει να ελέγχεται με ιδιαίτερη αυστηρότητα υπό το πρίσμα: • των υφιστάμενων διατάξεων της Σύμβασης Βαρκελώνης και των Πρωτοκόλλων της και • του ενωσιακού κεκτημένου (Natura 2000, Οδηγία 2008/56/ΕΚ για τη Θαλάσσια Στρατηγική κ.λπ.). Υπενθυμίζεται ότι η εφαρμογή του Σ/Ν πρέπει να γίνεται σε πλήρη συμμόρφωση με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης της Βαρκελώνης και των Πρωτοκόλλων της. Συμπέρασμα – Το Σχέδιο Νόμου δεν πληροί τις ελάχιστες απαιτήσεις συμμόρφωσης Το Σχέδιο Νόμου «Άνθρακας 2025», όπως έχει κατατεθεί, δεν διασφαλίζει ουσιαστική συμμόρφωση με το ενωσιακό και διεθνές περιβαλλοντικό κεκτημένο. Οι ελλείψεις του δεν είναι τεχνικές λεπτομέρειες — είναι δομικά κενά που υπονομεύουν την ασφάλεια, τη διαφάνεια και τη νομιμότητα των έργων CCS. Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις δεν είναι διακοσμητικές. Αποτελούν ελάχιστες θεσμικές προϋποθέσεις για να αποφευχθούν: μελλοντικές παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δικαστικές εμπλοκές σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο, και κυρίως, ανεπανόρθωτες βλάβες σε περιοχές Natura 2000 και στο θαλάσσιο περιβάλλον της Μεσογείου.