Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΣΕΠΕ)' | 13 Νοεμβρίου 2025, 18:56

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Εισαγωγή Με τον ν. 5140/2024 «Νέο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και συμπληρωματικές διατάξεις», εισάγονται πλέον μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες για τη βελτιστοποίηση του προγραμματισμού και της παρακολούθησης των έργων με τη θέσπιση και ενεργοποίηση μηχανισμών, όπως ο Άξονας Μακροχρόνιων Δεσμεύσεων και το Μητρώο Αναγκών Συντήρησης και Λειτουργίας, την ομαλή υποδοχή στο ΕΠΑ των έργων που χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους αλλά εντάσσονταν στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του ΑΠΔΕ, τα οποία θα έπρεπε να αποτυπώνονται με σαφήνεια στο ΕΠΑ. Το ΕΠΑ 2026–2030 μπορεί να λειτουργήσει και ως καταλύτης για την πρόοδο της Ελλάδας στην υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την ΤΝ εάν ενσωματώσει στοχευμένες παρεμβάσεις όπως: η οριστικοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής AI με σαφή KPIs και ετήσιο review, η σύσταση AI Observatory με δημόσια dashboards, εθνικό πρόγραμμα AI for SMEs (readiness assessment, coaching μέσω EDIHs, vouchers), AI in Education με υποχρεωτικά modules και επιμόρφωση εκπαιδευτικών, η θεσμοθέτηση AI Register και Algorithmic Impact Assessments για τον δημόσιο τομέα, ενιαίο πλαίσιο data governance & κυβερνοασφάλειας (SOC/CERT) και δημιουργία AI-ready data spaces και υβριδικού G-Cloud. Υποβάλουμε τις κάτωθι γενικές παρατηρήσεις επί του κειμένου αλλά και τις παρατηρήσεις – σχόλια ως προς τον άξονα του «Ψηφιακού Μετασχηματισμού» και στο τέλος παραθέτουμε αυτοτελές τεχνικό σημείωμα παρατηρήσεων επί του συνόλου του σχεδίου του ΕΠΑ 1.Γενικές Παρατηρήσεις επί του κειμένου: 1. Εστίαση στα έργα και όχι στις ικανότητες. Η προσέγγιση παραμένει project-driven, χωρίς οριζόντιους μηχανισμούς λειτουργικής ωριμότητας και βιωσιμότητας. 2. Παρατηρείται έλλειψη θεματικής εξειδίκευσης ΤΠΕ ανά τομέα. Το ΕΠΑ χρειάζεται υποενότητες ανά κλάδο (Υγεία, Δικαιοσύνη, Μεταφορές, Παιδεία, Περιβάλλον), ώστε να συνδεθεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός με συγκεκριμένα έργα, στόχους και δείκτες απόδοσης. 3. Περιορισμένη θεσμική θεώρηση του ψηφιακού μετασχηματισμού. Ο ψηφιακός άξονας αποτυπώνεται κυρίως ως ένα τομεακό πρόγραμμα δράσεων/έργων, όχι ως οριζόντια διακυβερνητική υποδομή. Θεωρούμε αυτήν την προσέγγιση εσφαλμένη, δεδομένου ότι η ψηφιακή τεχνολογία διεθνώς αποτελεί την υποδομή για τα πάντα, ανεξαρτήτως κλάδου ή δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. 4. Ανεπαρκής ενσωμάτωση της Εθνικής Στρατηγικής Τεχνητής Νοημοσύνης. Παρά την ύπαρξη σχεδίου δράσης, το ΕΠΑ δεν συνδέει μεταρρυθμίσεις/επενδύσεις με την Εθνική Στρατηγική Τεχνητής Νοημοσύνης και τις ευρωπαϊκές πολιτικές (AI Act, Data Spaces). 5. Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα χρειάζεται ενίσχυση. Αν και το ΕΠΑ αναφέρει ΣΔΙΤ και χρηματοδοτικά εργαλεία, απουσιάζουν μηχανισμοί σύμπραξης με επιχειρήσεις ΤΠΕ. 2. Παρατηρήσεις – σχόλια ως προς τον άξονα του «Ψηφιακού Μετασχηματισμού» 1. Η κατανομή προϋπολογισμού του Τομεακού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΤΠΑ) του Υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης ανέρχεται στα 400 εκ € (520 εκ € με υπερδέσμευση), προϋπολογισμός που κρίνεται σχετικά περιορισμένος για τις προβλεπόμενες ανάγκες, ιδιαίτερα μάλιστα αφού δεν περιλαμβάνονται προβλέψεις ανά φορέα για τη συντήρηση και την λειτουργία των ψηφιακών έργων και των ψηφιακών υποδομών. 2. Οι ψηφιακές επενδύσεις στη νέα Προγραμματική Περίοδο θα πρέπει να ώστε από «υλοποίηση έργων» να διασφαλίσουν και τη «λειτουργική υποστήριξη και ενίσχυση». Ειδικότερα, καθώς διαπιστώνεται στο ΕΠΑ ότι η δημόσια διοίκηση έχει προχωρήσει σημαντικά στην ψηφιοποίηση των υπηρεσιών της και απαιτείται περαιτέρω βελτίωση για την πλήρη διαλειτουργικότητα των συστημάτων, την απλοποίηση των διαδικασιών και τη βελτίωση της εμπειρίας των χρηστών, θα πρέπει άμεσα να υπάρξει διασφάλιση των μέχρι σήμερα επιτευγμάτων αλλά και της συνέχισης της ασφαλούς λειτουργίας όλων αυτών των μηχανισμών ψηφιοποίησης υπηρεσιών, λαμβανομένων υπόψη και όλων των εξελίξεων αναφορικά με το ζήτημα της Κυβερνοασφάλειας. Επομένως, η συντήρηση και η λειτουργία των υφιστάμενων συστημάτων Ψηφιακού Μετασχηματισμού αλλά και όσων επιδιώκεται από το ΕΠΑ να υλοποιηθούν θα πρέπει να λάβει προτεραιότητα. Σημειώνουμε ότι ανάλογη πρόβλεψη στο ΕΠΑ γίνεται για την Ανάπτυξη Υποδομών και Μεταφορών όχι όμως και για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό. ΔΗΛΑΔΗ, ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ Η ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ, ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ Η ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ TAXIS ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗΣ. 3. Υπάρχει περιορισμένη αναφορά σε νέες τεχνολογίες. Το κείμενο δεν περιλαμβάνει σαφείς αναφορές σε τεχνητή νοημοσύνη (AI), big data analytics, digital twins, κλπ παρότι αποτελούν βασικούς πυλώνες της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την περίοδο 2025–2030. Επίσης, δεν περιγράφεται μια σαφής στρατηγική διαλειτουργικότητας μεταξύ των πληροφοριακών συστημάτων του Δημοσίου, η οποία θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη για τους σχετικούς προϋπολογισμούς των φορέων και να είναι ενιαία για την χώρα. 4. Προτάσεις ενίσχυσης του άξονα «Ψηφιακού Μετασχηματισμού» με συγκεκριμένες αναφορές σε οριζόντιες δράσεις – πολιτικές: • Διαλειτουργικότητα 2.0: δείκτες once-only και κοινή αρχιτεκτονική APIs – ολοκληρωμένες διαλειτουργικές διαδικασίες και υπηρεσίες • Ενιαία αρχιτεκτονική δεδομένων για το Δημόσιο: ρόλοι, μεταδεδομένα, συμφωνίες διαμοιρασμού αλλά και π.χ. Security Operation Center – SOC, CERT ή πολιτική data governance. • Εθνική Στρατηγική Τεχνητής Νοημοσύνης: o AI Governance (διαφάνεια, δεοντολογία, συμμόρφωση με EU AI Act) o Πιλοτικές Εφαρμογές (π.χ. φορολογία, τελωνεία, υγεία, κοινωνική ασφάλιση, δικαιοσύνη) o Ενσωμάτωση στο Data Governance Plan o Ανάπτυξη δεξιοτήτων και AI Capability Centres o Ασφαλής και δεοντολογική ΤΝ by design • Εθνική Στρατηγική Κυβερνοασφάλειας 2026 - 2030: o Ενίσχυση της εθνικής αρχιτεκτονικής κυβερνοασφάλειας. o Προστασία κρίσιμων υποδομών και δημιουργία μηχανισμών άμεσης απόκρισης (incident response). o Εφαρμογή προτύπων digital sovereignty και ασφάλειας δεδομένων – υποχρεωτικές ασκήσεις. • Πλαίσιο Υλοποίησης Έργων (Delivery Playbook) • Δεξιότητες και Ικανότητες: ενίσχυση της θεσμικής και λειτουργικής ωριμότητας των δημόσιων φορέων. Ως προς τις ψηφιακές δεξιότητες και το ανθρώπινο δυναμικό, απαιτείται λεπτομερέστερος σχεδιασμός συνέργειας με το εκπαιδευτικό σύστημα. Να προβλεφθεί cost-benefit framework για την αξιολόγηση των έργων και μετρήσιμος δείκτης ψηφιακού αντικτύπου ανά παρέμβαση, καθώς παρατηρείται έλλειψη μηχανισμού αποτίμησης του οφέλους των ΤΠΕ έργων. 3. Τεχνικό σημείωμα παρατηρήσεων : Το παρόν τεχνικό σημείωμα συγκεντρώνει προτάσεις και παρατηρήσεις επί του σχεδίου του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ) 2026–2030, με στόχο την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας, της στρατηγικής συνέπειας και της ευθυγράμμισης με τις ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές προτεραιότητες. Στην Εισαγωγή, προτείνεται να διαμορφωθεί σαφής σύνδεση του ΕΠΑ με τις ευρωπαϊκές στρατηγικές Digital Decade, Green Deal και Agenda 2030, προκειμένου να επιτευχθεί πλήρης εναρμόνιση με τα κοινοτικά πλαίσια δράσης και να βελτιωθεί η στρατηγική στόχευση του προγράμματος. Ως προς τις Αναπτυξιακές Ανάγκες, κρίνεται απαραίτητη η προσθήκη αναλυτικής αναφοράς στις περιφερειακές ανισότητες και στη διαφοροποίηση των αναγκών ανά περιφέρεια. Με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθεί η αποκέντρωση, η περιφερειακή σύγκλιση και η συνολική ανθεκτικότητα της χώρας. Για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜμΕ) και την Επιχειρηματικότητα, προτείνεται η δημιουργία ειδικής υποενότητας που θα αναδεικνύει τον ρόλο των ΜμΕ στον ψηφιακό και πράσινο μετασχηματισμό. Στόχος είναι η ενδυνάμωση του ιδιωτικού τομέα, η αύξηση των επενδύσεων και η καλλιέργεια επιχειρηματικής κουλτούρας εξωστρέφειας. Στον τομέα του Ψηφιακού Μετασχηματισμού και της Καινοτομίας, προτείνεται η ενσωμάτωση ποσοτικών στόχων όπως: • αύξηση του αριθμού των επιχειρήσεων που υιοθετούν cloud λύσεις, • ανάπτυξη εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης (AI), • πρόβλεψη για την εκπαίδευση των μαθητών στην Πληροφορική σε όλες τις βαθμίδες. Οι στόχοι αυτοί θα επιτρέψουν την αντικειμενική αξιολόγηση της προόδου και τη μέτρηση της αποδοτικότητας των δράσεων. Παράλληλα, προτείνεται ειδική αναφορά στην Εθνική Πολιτική για τη Διαλειτουργικότητα, σε σχέση με την προστασία των προσωπικών δεδομένων, ώστε να ενισχυθούν η διαφάνεια, η προσβασιμότητα και οι δημόσιες-ιδιωτικές συνεργασίες. Όσον αφορά στην Πράσινη Ανάπτυξη και Κλιματική Ανθεκτικότητα, προτείνεται η σύνδεση του ΕΠΑ με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ 2030), καθώς και η προσθήκη δράσεων πράσινης καινοτομίας (κυκλική οικονομία, βιώσιμες τεχνολογίες, πράσινα data centers), προκειμένου να ενισχυθούν οι βιώσιμες επενδύσεις και να αναπτυχθούν νέοι τεχνολογικοί κλάδοι. Η Εμπειρία της περιόδου 2021–2025 θα πρέπει να παρουσιαστεί σε μορφή πίνακα, με αναφορά στα κύρια διδάγματα και τις διορθωτικές παρεμβάσεις, ώστε να εξασφαλιστεί τεκμηριωμένη μετάβαση στη νέα περίοδο και να ενισχυθούν η διαφάνεια και η εμπιστοσύνη των φορέων. Σε επίπεδο Διακυβέρνησης και Παρακολούθησης, απαιτείται η προσθήκη ολοκληρωμένου συστήματος δεικτών αποτελέσματος (KPIs) ανά άξονα, που θα επιτρέψει τη βελτιωμένη διαφάνεια, την αποτελεσματική αξιολόγηση και τον έγκαιρο έλεγχο υλοποίησης. Τέλος, στα Επιδιωκόμενα Αποτελέσματα προτείνεται να ενσωματωθούν ποσοτικοί δείκτες όπως η μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, η αύξηση των θέσεων εργασίας στον τομέα των ΤΠΕ και η αύξηση των έργων ψηφιακής ωρίμανσης, ώστε να είναι δυνατή η μετρήσιμη αξιολόγηση της αποδοτικότητας των πολιτικών και των έργων. Συνοπτική Εκτίμηση Οφέλους Οι παραπάνω βελτιώσεις αποσκοπούν στην ενίσχυση της στρατηγικής συνέπειας, της αποδοτικότητας και της διαφάνειας του ΕΠΑ 2026–2030. Ειδικότερα, αναμένεται να συμβάλουν στη βελτίωση της παρακολούθησης των αποτελεσμάτων, στην προώθηση της καινοτομίας και πράσινης ανάπτυξης και στην ενδυνάμωση της αποκέντρωσης και της περιφερειακής σύγκλισης.