Υπουργείο Ανάπτυξης | Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

Σχόλιο του χρήστη 'Φ.ΒΗΤΤΟΥ για το ΙΝΕΡΠ' | 10 Ιουνίου 2025, 16:58

Μόνιμος Σύνδεσμος

Συμμετοχή του ΙΝΕΡΠ στη Δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση για το μέρος Α' του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Ανάπτυξης με τίτλο «Αναμόρφωση του πλαισίου για την επαγγελματική κατάρτιση υπαλλήλων που χειρίζονται δημόσιες συμβάσεις, του πλαισίου για την προετοιμασία και την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων και την έννομη προστασία στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, του πλαισίου εθνικών υποδομών ποιότητας και του πλαισίου ίδρυσης, επέκτασης και εκσυγχρονισμού των μεταποιητικών δραστηριοτήτων στην Περιφέρεια Αττικής». Το ΙΝΕΡΠ κρίνει πως το εν λόγω νομοσχέδιο αποτελεί μια σημαντική θεσμική παρέμβαση με στόχο την εξειδίκευση και την ενίσχυση της επαγγελματικής επάρκειας του ανθρώπινου δυναμικού, σε έναν νευραλγικό τομέα όπως είναι αυτός των δημοσίων συμβάσεων. Ανταποκρίνεται σε ένα υπαρκτό θεσμικό και λειτουργικό έλλειμμα, το οποίο έχουν επισημάνει το Ελεγκτικό Συνέδριο, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων αλλά και διεθνείς οργανισμοί, όπως ο ΟΟΣΑ σε σχετικές εκθέσεις τους, επισημαίνοντας διαχειριστικά λάθη, καθυστερήσεις και αποκλίσεις που οφείλονται, μεταξύ άλλων, στην έλλειψη τεχνογνωσίας. Σε γενικές γραμμές, το νομοσχέδιο κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, παρουσιάζει όμως ορισμένες ελλείψεις και νομοτεχνικές αδυναμίες, τις οποίες έχει επισημάνει το ΙΝΕΡΠ στα σχόλιά του. Η αποκατάστασή τους θα ενίσχυε τις προοπτικές επιτυχίας της ρύθμισης, καθιστώντας το κείμενο πιο συνεκτικό, ποιοτικά αρτιότερο, κατανοητό και εφαρμόσιμο από τη διοίκηση και τους τελικούς αποδέκτες του. Ακολουθούν τα σχόλια του ΙΝΕΡΠ στη διαβούλευση: ΜΕΡΟΣ Α’ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΠΟΥ ΧΕΙΡΙΖΟΝΤΑΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ (άρθρα 1-8) Άρθρο 2 «πολλαπλασιαστή αποτελεσματικότητας», αδόκιμος όρος Άρθρο 3 Με τη διατύπωση ότι «Το παρόν εφαρμόζεται σε υπαλλήλους του Δημοσίου με σχέση εργασίας δημοσίου δικαίου ή ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, που υπηρετούν σε οργανικές μονάδες με αρμοδιότητα την υποστήριξη ή τη διενέργεια των διαδικασιών σχεδιασμού, ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων», αποκλείονται υπάλληλοι που είτε επιθυμούν να αποκτήσουν εξειδίκευση στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, να πιστοποιηθούν και να σταδιοδρομήσουν στο πεδίο είτε απασχολούνται με τις δημόσιες συμβάσεις χωρίς να υπάρχουν καθορισμένες οργανικές μονάδες συμβάσεων στον ΟΕΥ του φορέα. Αυτό δημιουργεί αδικαιολόγητους αποκλεισμούς. Προτείνεται: Η μεταρρύθμιση να μην αφορά μόνον το υπάρχον προσωπικό, αλλά να διαμορφώνει το θεσμικό και οργανωτικό πλαίσιο ένταξης για κάθε ενδιαφερόμενο δημόσιο υπάλληλο. Προτείνεται, επομένως, η διατύπωση να προβλέπει ρητά τη δυνατότητα ένταξης και για υπαλλήλους οι οποίοι επιθυμούν να μετακινηθούν σε οργανικές μονάδες του αντικειμένου ή να αποκτήσουν την κατάλληλη πιστοποίηση για να στελεχώσουν σχετικές θέσεις στο μέλλον. Προτεινόμενη διατύπωση: «Το παρόν εφαρμόζεται σε υπαλλήλους του Δημοσίου με σχέση εργασίας δημοσίου δικαίου ή ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, οι οποίοι: α) υπηρετούν ή απασχολούνται με αρμοδιότητες ή καθήκοντα σχετικά με τη σχεδίαση, ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων, είτε σε οργανικές μονάδες με σχετική αρμοδιότητα είτε στο πλαίσιο κατ’ ανάθεση καθηκόντων, ή β) έχουν τεκμηριωμένο ενδιαφέρον να ενταχθούν στον τομέα αυτόν, όπως αποδεικνύεται με αίτηση για ένταξη στο ειδικό πρόγραμμα πιστοποίησης του άρθρου 17 του ν. 5111/2024 και έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς την προβλεπόμενη πιστοποίηση επιπέδου 1 ή 2.» Άρθρο 4 Παρ. 1: Για την έναρξη λειτουργίας κάθε Υπομητρώου εκδίδεται διαπιστωτική πράξη από τον φορέα διαχείρισής του, χωρίς να ορίζεται χρονικό όριο για την έκδοση. Επίσης, δεν προβλέπεται ποιος εποπτεύει τη διαχείριση, επικαιροποίηση, αξιοπιστία και διαφάνεια του Μητρώου. Παρ. 3: Ο όρος «κατ’ εξαίρεση» δεν συνδέεται με σαφείς και ελέγξιμους όρους. Δεν διευκρινίζεται ποιες είναι οι κατ’ εξαίρεση περιπτώσεις, ποιος τις κρίνει και με ποια κριτήρια. Ομοίως το «δεν είναι σε θέση να αποδείξουν» δεν συνοδεύεται από κριτήρια αδυναμίας, αρμόδιο όργανο να την κρίνει και τρόπους απόδειξης. Τα παραπάνω δημιουργούν ανασφάλεια δικαίου και κίνδυνο άδικου αποκλεισμού υπαλλήλου. Εφόσον η παρακολούθηση του προγράμματος «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ» του ΙΝΕΠ καθίσταται ισοδύναμο με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 9 του π.δ. 85/2022, τότε θα μπορούσε να αποτελέσει εναλλακτική περίπτωση και όχι «κατ’ εξαίρεση». Προτεινόμενη διατύπωση: «Σε περίπτωση που υπάλληλος δεν διαθέτει πιστοποιητικό γνώσης πληροφορικής σύμφωνα με το άρθρο 9 του π.δ. 85/2022, μπορεί να αποδείξει την επάρκειά του με βεβαίωση επιτυχούς ολοκλήρωσης του προγράμματος “Πληροφορική και Ψηφιακές Υπηρεσίες" του ΙΝΕΠ του ΕΚΔΔΑ, το οποίο να περιλαμβάνει, τουλάχιστον, τα εξής τρία αντικείμενα: α) επεξεργασία κειμένων, β) λογιστικά φύλλα και γ) υπηρεσίες διαδικτύου. Η βεβαίωση αυτή αναγνωρίζεται ως ισοδύναμη προς τα προβλεπόμενα πιστοποιητικά για την εγγραφή στο Μ.Ε.ΔΗ.ΣΥ.» Παρ. 4: Η φράση «σταματήσει να υπηρετεί» είναι γενική και αόριστη. Δεν συνοδεύεται από προβλεπόμενη διαδικασία, δηλαδή ποιος αποφασίζει την απομάκρυνση του υπαλλήλου και με ποια κριτήρια. Δεν διακρίνεται η περίπτωση της οικειοθελούς αποχώρησης από τη θέση ή της απομάκρυνσής του χωρίς υπαιτιότητά του (δεδομένου ότι είναι και θέση με οικονομικά και άλλα κίνητρα) ούτε τι γίνεται σε περίπτωση προσωρινής μετακίνησης. Άρθρο 5 Παρ. 1: Ασαφή και αόριστα τα περιεχόμενα κάθε επιπέδου. Παρ. 2: Η διατύπωση «τα καθήκοντα περιλαμβάνουν την εφαρμογή εξειδικευμένων διαδικασιών και εργαλείων» είναι γενική και ασαφής, δεν προσδιορίζει ποια είναι τα εργαλεία, σε τι εξειδικεύονται και με ποια κριτήρια διαφοροποιούνται από τα «γενικά». Επιπλέον, δεν διευκρινίζεται αν η πιστοποίηση επιπέδου 2 είναι προαιρετική ή προαπαιτούμενο για συγκεκριμένες θέσεις. Προτείνεται να οριστούν με σαφήνεια τα γνωστικά αντικείμενα και τα καθήκοντα που αντιστοιχούν σε κάθε επίπεδο, ώστε να διασφαλιστεί η αντικειμενικότητα, η εννοιολογική και λειτουργική διαφοροποίηση και αξιοποίηση κάθε επιπέδου ή η παροχή εξουσιοδότησης για την έκδοση σχετικής υπουργικής απόφασης εξειδίκευσης των ανωτέρω. Παρ. 4: Πρόκειται για μια πολύ μεγάλη παράγραφο, η οποία πραγματεύεται δύο διαφορετικά ζητήματα σε δύο μόλις ενιαίες και τεράστιες προτάσεις (περίπου 70 λέξεις η κάθε μία, με πολλές παραπομπές σε άρθρα του ν.3528/07 και πολλές λεκτικές επαναλήψεις). Συνιστάται ο διαχωρισμός της σε δύο παραγράφους και η χρήση εδαφίων (bullets) για λόγους σαφήνειας και καλύτερης ερμηνείας και εφαρμογής. Παρ. 5, εδ.1: Με την παράγραφο αυτή το νομοσχέδιο σκοντάφτει σε εσωτερική αντίφαση. Ενώ στην παρ. 2 του άρθρου 3 οριοθετείται ρητά το πεδίο εφαρμογής αποκλειστικά σε υπαλλήλους που ήδη υπηρετούν σε σχετικές οργανικές μονάδες, στο παρόν άρθρο αιφνιδίως προστίθεται το λεκτικό «ή επιθυμούν να υπηρετήσουν…». Η πρόβλεψη αυτή είναι, κατ’ αρχήν θετική, αλλά ως μεμονωμένη πρόβλεψη προκαλεί σύγχυση, αποδυναμώνει τη νομοτεχνική συνοχή και τη συνέπεια του νομοθετήματος και δημιουργεί σοβαρά ζητήματα ερμηνείας και εφαρμογής. Προτείνεται η ενιαία και σαφής διατύπωση του πεδίου εφαρμογής, ήδη από το άρθρο 3, ώστε να περιλαμβάνει ρητά και υπό προϋποθέσεις τόσο τους ήδη υπηρετούντες όσο και όσους επιθυμούν να μετακινηθούν στο σχετικό αντικείμενο, με ρητή πρόβλεψη αντίστοιχων διαδικασιών, κριτηρίων και θεσμικών εγγυήσεων. Ανάλογες διορθώσεις και συμπληρώσεις απαιτούνται σε όλα τα συναφή άρθρα, προκειμένου να καθίσταται ξεκάθαρη η διαδικασία και το καθεστώς που εφαρμόζεται σε κάθε κατηγορία υπαλλήλων (π.χ. όσοι δεν υπηρετούν ήδη, θα μετακινούνται υποχρεωτικά σε σχετικές θέσεις;). Παρ. 5, εδ.2: Εδώ ορίζεται ότι «Εφόσον επιλεγούν να συμμετάσχουν στο ειδικό πρόγραμμα πιστοποίησης, αποδεσμεύονται από τα υπηρεσιακά τους καθήκοντα…», χωρίς να ορίζεται η διαδικασία και το αποφασιστικό όργανο. Ενώ υπονοείται ότι ο φορέας οφείλει να αποδεσμεύσει τον υπάλληλο από τα καθήκοντά του, η καθημερινή διοικητική πρακτική, καθιστά αναγκαία και απαραίτητη τη ρητή πρόβλεψη για την υποχρέωση του αρμόδιου φορέα να διευκολύνει την παρακολούθηση του προγράμματος. Διαφορετικά η ουσιαστική συμμετοχή στο πρόγραμμα καθίσταται επισφαλής. Άρθρο 6 Παρ. 4: Δεν προβλέπεται διαδικασία σε περίπτωση που δεν υφίσταται κενή οργανική θέση με συναφές αντικείμενο στον φορέα του πιστοποιημένου υπαλλήλου και ταυτόχρονα απαγορεύεται η εγγραφή του στο Μ.Ε.ΔΗ.ΣΥ, εφόσον δεν υπηρετεί ήδη σε μονάδα. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ουσιαστική αξιοποίηση της επαγγελματοποίησης που επιχειρείται με την ίδρυση του Μητρώου, προτείνεται να προβλεφθεί ρητά η υποχρέωση των φορέων να προβαίνουν σε ανακατανομή του προσωπικού τους, ώστε οι πιστοποιημένοι υπάλληλοι να αναλαμβάνουν καθήκοντα στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων. Επιπλέον, κρίνεται σκόπιμη η σταδιακή αντικατάσταση των μη πιστοποιημένων υπαλλήλων με εξειδικευμένο προσωπικό, προκειμένου να ενισχυθεί η ποιότητα και η διαφάνεια των σχετικών διαδικασιών. Παρ. 5, εδ. Β: Η εξαίρεση που επιτρέπει την ανάθεση διαφορετικών καθηκόντων σε υπαλλήλους του Μ.Ε.ΔΗ.ΣΥ., με επίκληση «τεκμηριωμένης έλλειψης προσωπικού», είναι προβληματική ως προς την εφαρμοσιμότητα και τον έλεγχο της. Στην πράξη, και ιδίως στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η εμπειρία έχει αποδείξει ότι οι φορείς συχνά αποφασίζουν και διατάσσουν αυθαίρετα, χωρίς επαρκή ή καμία αιτιολόγηση, απλώς βάσει εσωτερικών προτιμήσεων ή διοικητικής αυθαιρεσίας. Η διατύπωση της διάταξης αφήνει τεράστια περιθώρια καταστρατήγησης, θέτοντας σε κίνδυνο τη φιλοσοφία της εξειδίκευσης και επαγγελματοποίησης που εισάγει το παρόν νομοσχέδιο. Θα πρέπει, ακόμη, να επανεξεταστεί το πληθυσμιακό όριο και να μειωθεί σημαντικά (π.χ. στους 50.000 κατοίκους), ώστε η εξαίρεση να αφορά μικρότερους και, ενδεχομένως, υποστελεχώμενους δήμους και να διατηρήσει τον έκτακτο και περιορισμένο χαρακτήρα της. Ιδανικά, θα πρέπει να εισαχθεί, επιτέλους, ένα κριτήριο ως προς την «υποστελέχωση», όπως π.χ. η αναλογία υπαλλήλων με τον πληθυσμό, και να μην επαφίεται η επίκλησή της στην ευχέρεια του φορέα. Παρ. 6: Προτείνεται, η υποχρέωση γνωστοποίησης τυχόν σύγκρουσης συμφερόντων να γίνεται υποχρεωτικά εγγράφως, ώστε να είναι δυνατός ο έλεγχος και η λογοδοσία, αλλά και η προστασία του υπαλλήλου, ο οποίος θα πρέπει να απαλλάσσεται αυτόματα από τη συγκεκριμένη υπόθεση. Προτείνεται, επιπρόσθετα, η ρητή αναφορά στην υποχρέωση τήρησης των αρχών ηθικής και δεοντολογίας που προβλέπει ο Κώδικας Ηθικής και Δεοντολογίας Υπαλλήλων του Δημοσίου Τομέα της ΕΑΔ. Παράλληλα, κρίνεται σκόπιμη η θεσμοθέτηση ειδικού «Κώδικα Δεοντολογίας Επαγγελματιών Δημοσίων Συμβάσεων», όπου θα περιγράφονται με σαφήνεια τα πρότυπα ακεραιότητας, αντικειμενικότητας και διαφάνειας για τους υπαλλήλους του Μ.Ε.ΔΗ.ΣΥ., λαμβάνοντας υπόψη τη φύση και την ευθύνη του ρόλου τους. Άρθρο 7 Παρ. 1,. εδ. Α: Να οριστεί προθεσμία έκδοσης της ΚΥΑ Άρθρο 8: Η χρήση του όρου «θεωρείται ότι έχουν πιστοποιηθεί» δεν είναι συμβατή με νομοτεχνικές αρχές. Προτείνεται η διατύπωση: «Οι απόφοιτοι του Τμήματος, υπό την προϋπόθεση επιτυχίας στη δοκιμασία, εγγράφονται στο Μητρώο Επαγγελματιών Δημοσίων Συμβάσεων με ισχύουσα πιστοποίηση επιπέδου 1 του άρθρου 344Γ του ν. 4412/2016». Συνολικά σχόλια για το Α’ μέρος: Παρατηρούνται ασυνταξίες και μακροσκελείς περίοδοι λόγου. Απουσία εποπτικών και ελεγκτικών μηχανισμών, οργάνων και διαδικασιών, όπως και κυρώσεων. Περιθώριο για πελατειακή αξιοποίηση του Μητρώου (π.χ. ευνοϊκή μετακίνηση, επιλεκτική επιλογή) και κίνδυνος να μείνει ανεφάρμοστος. Έλλειψη προβλεπόμενης μεθοδολογίας ή δείκτη αξιολόγησης των συνεπειών από την εφαρμογή των ρυθμίσεων, παρά τη διακήρυξη του σκοπού τους περί ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας. Η απουσία μηχανισμών αποτίμησης καθιστά αδύνατη την τεκμηρίωση της ωφέλειας, όπως και των εντοπισμό των αναγκαίων διορθώσεων, ακυρώνοντας βασικές αρχές της καλής νομοθέτησης, κατά τα προβλεπόμενα στον ν. 4622/2019. Έλλειψη αναφοράς σε σύγχρονα, ευρωπαϊκά ζητήματα δημοσίων συμβάσεων Το σχέδιο νόμου, παρότι στοχεύει στην επαγγελματοποίηση και αναβάθμιση του συστήματος δημοσίων συμβάσεων, δεν περιλαμβάνει καμμία ρητή πρόβλεψη ή αναφορά σε κρίσιμα σύγχρονα ζητήματα εθνικού και ενωσιακού ενδιαφέροντος και υποχρεώσεων, όπως: - Συμβάσεις καινοτομίας (innovation procurement), - Πράσινες και βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις, - Κοινωνικά υπεύθυνες συμβάσεις ή - Αναθέσεις με μη τιμολογιακά κριτήρια που σχετίζονται με περιβαλλοντική ή κοινωνική προστιθέμενη αξία. Προτείνεται: α) Η προσθήκη άρθρου ή ρητής διάταξης που να αναγνωρίζει ρητά την ανάγκη εκπαίδευσης και πιστοποίησης επί των πράσινων, κοινωνικών και καινοτόμων δημοσίων συμβάσεων. β) Η δημιουργία διαφορετικών επιπέδων ή/και κατηγοριών πιστοποίησης για την εξειδίκευση σε αυτά τα αντικείμενα.