Υπουργείο Ανάπτυξης | Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

Σχόλιο του χρήστη 'Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία' | 11 Νοεμβρίου 2025, 08:26

Μόνιμος Σύνδεσμος

Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), στο πλαίσιο της δημόσιας ηλεκτρονικής διαβούλευσης για το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Ανάπτυξης με τίτλο: «Σύσταση και λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή, ρυθμίσεις για την Επιτροπή Ανταγωνισμού και λοιπές διατάξεις», σας υποβάλλει τις προτάσεις της. Παρά το γεγονός ότι τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή/και σπάνιες παθήσεις και οι οικογένειές τους: α) αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα του καταναλωτικού κοινού, και β) δεν είναι μόνο καταναλωτές γενικών αγαθών και υπηρεσιών (όπως τρόφιμα, είδη ρουχισμού ή οικιακής χρήσης, νερό, φυσικό αέριο, ηλεκτρική ενέργεια, υπηρεσίες στέγασης, εστίασης, εκπαίδευσης, αναψυχής, ιατρικές υπηρεσίες κ.λπ.), αλλά και ειδικών (όπως βοηθήματα κινητικότητας ή/και ενίσχυσης ακοής ή/και όρασης, ειδικοί εξοπλισμοί υποστήριξης της διαβίωσης, ιατρικός εξοπλισμός, φάρμακα και αναλώσιμα υλικά, υπηρεσίες προσωπικής φροντίδας ή αποκατάστασης), εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρά εμπόδια στην πρόσβαση σε αγαθά, υπηρεσίες και πληροφορίες που σχετίζονται με αυτά. Τα άτομα με αναπηρία και τα άτομα με χρόνιες ή/και σπάνιες παθήσεις θεωρούνται ευάλωτοι καταναλωτές, καθώς συχνά στερούνται ίσων επιλογών στην αγορά. Πολλά προϊόντα και υπηρεσίες είναι μη προσβάσιμα, περιορίζοντας τη δυνατότητά τους να επιλέγουν ελεύθερα, όπως οι υπόλοιποι πολίτες. Επιπρόσθετα, η έλλειψη προσβάσιμων πληροφοριών δυσχεραίνει τη σύγκριση τιμών και ποιότητας. Οι συμβάσεις -ιδίως σε τομείς όπως η ενέργεια ή οι τηλεπικοινωνίες- είναι συχνά δυσνόητες και μη διαθέσιμες σε προσβάσιμες και κατανοητές σε όλους μορφές. Η ευαλωτότητα των καταναλωτών με αναπηρία εντείνεται από παράγοντες όπως είναι το χαμηλό εισόδημα λόγω του αποκλεισμού τους από την αγορά εργασίας, η εξάρτηση από υποστηρικτικές τεχνολογίες και η έλλειψη κατάλληλης νομικής υποστήριξης. Λαμβάνοντας υπόψη ότι: •η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, κυρωθείσα από την Ελληνική Βουλή με τον ν. 4074/2012, αν και δεν περιλαμβάνει ρητή αναφορά ή ξεχωριστό άρθρο στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία ως καταναλωτών, κατοχυρώνει το δικαίωμά τους για ισότιμη πρόσβαση στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα: i) το Άρθρο 5 απαγορεύει κάθε μορφή διάκρισης σε βάρος των ατόμων με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που σχετίζονται με την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, ii) το Άρθρο 9 επιβάλλει τη λήψη μέτρων για την ισότιμη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στο φυσικό περιβάλλον, τα μέσα μεταφοράς, την πληροφορία και τις επικοινωνίες, καθώς και σε κάθε υπηρεσία που παρέχεται στο κοινό, iii) το Άρθρο 12 κατοχυρώνει την ικανότητα των ατόμων με αναπηρία για δικαιοπραξία, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα, με την κατάλληλη υποστήριξη, να συνάπτουν συμβάσεις και να συμμετέχουν σε οικονομικές συναλλαγές, iv) το Άρθρο 19 αναγνωρίζει το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στην ανεξάρτητη διαβίωση και κοινωνική ένταξη, και καλεί τα συμβαλλόμενα κράτη να λάβουν μέτρα προκειμένου να διασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε καταστήματα, κοινοτικές υπηρεσίες και εγκαταστάσεις, v) το Άρθρο 20 επιβάλλει τη διευκόλυνση πρόσβασης σε βοηθήματα κινητικότητας, υποστηρικτικές συσκευές και τεχνολογίες σε προσιτό κόστος, vi) το Άρθρο 21 κατοχυρώνει το δικαίωμα πρόσβασης σε πληροφορίες που προορίζονται για το κοινό σε προσβάσιμες μορφές και τεχνολογίες, vii) το Άρθρο 30 διασφαλίζει την ισότιμη συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, την αναψυχή, τον ελεύθερο χρόνο και τον αθλητισμό, •σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 61 του ν.4488/2017 «1. Κάθε φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υποχρεούται να διασφαλίζει την ισότιμη άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στο πεδίο των αρμοδιοτήτων ή δραστηριοτήτων του, λαμβάνοντας κάθε πρόσφορο μέτρο και απέχοντας από οποιαδήποτε ενέργεια ή πρακτική που ενδέχεται να θίγει την άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία. Ιδίως υποχρεούται: α) να αφαιρεί υφιστάμενα εμπόδια κάθε είδους, β) να τηρεί τις αρχές καθολικού σχεδιασμού σε κάθε τομέα της αρμοδιότητάς του ή της δραστηριοποίησής του, προκειμένου να διασφαλίζει για τα άτομα με αναπηρία την προσβασιμότητα των υποδομών, των υπηρεσιών ή των αγαθών που προσφέρει, γ) να παρέχει, όπου απαιτείται σε συγκεκριμένη περίπτωση, εύλογες προσαρμογές υπό τη μορφή εξατομικευμένων και κατάλληλων τροποποιήσεων, ρυθμίσεων και ενδεδειγμένων μέτρων, χωρίς την επιβολή δυσανάλογου ή αδικαιολόγητου βάρους, δ) να απέχει από πρακτικές, κριτήρια, συνήθειες και συμπεριφορές που συνεπάγονται διακρίσεις σε βάρος των ατόμων με αναπηρία, ε) να προάγει με θετικά μέτρα την ισότιμη συμμετοχή και άσκηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία στον τομέα της αρμοδιότητας ή δραστηριότητάς του», •το άρθρο 3 του ν. 5023/2023, επεκτείνει την αρχή της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης και στο πεδίο της παροχής αγαθών και υπηρεσιών που διατίθενται (συναλλακτικά) στο κοινό, •με τον ν. 4994/2022, μέσω του οποίου ενσωματώθηκε στην εθνική μας νομοθεσία η Οδηγία (ΕΕ) 2019/882, γνωστή ως Ευρωπαϊκή Πράξη Προσβασιμότητας, καθορίζονται οι υποχρεώσεις των οικονομικών φορέων ως προς τη διάθεση στην αγορά προσβάσιμων στα άτομα με αναπηρία προϊόντων και υπηρεσιών, η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει ανά άρθρο τα εξής: 1. Στην παρ. 1 του άρθρου 3, με τίτλο «Σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή», να περιληφθεί ρητή αναφορά στην προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών με αναπηρία και να προστεθεί σημείο γ) με το οποίο να προβλέπεται η συνεργασία της Ανεξάρτητης Αρχής με τις Ενώσεις Καταναλωτών, ως εξής: «Άρθρο 3 Σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή 1. Συστήνεται Ανεξάρτητη Αρχή, με την επωνυμία «Ανεξάρτητη Αρχή Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή» (στο εξής η «Αρχή»), η οποία είναι αρμόδια για: α) την εποπτεία της αγοράς και τη διασφάλιση της διαφανούς λειτουργίας της, μέσω του ελέγχου και της μέριμνας για την εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας, β) την προάσπιση των δικαιωμάτων των καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών με αναπηρία, την εν γένει υποστήριξή τους, τη διαμεσολάβηση στην επίλυση διαφορών και την παροχή νομικής προστασίας, και γ) τη συνεργασία με τις Ενώσεις Καταναλωτών[…]» Αιτιολόγηση: Η ρητή αναφορά στους καταναλωτές με αναπηρία στα άρθρα 3 και 4 του σχεδίου νόμου είναι απαραίτητη για την εναρμόνιση της αποστολής της Ανεξάρτητης Αρχής με ό,τι υπαγορεύει το προαναφερθέν υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για τα άτομα με αναπηρία. Η μη ορατότητα των ατόμων με αναπηρία στις γενικές διατάξεις περί προστασίας των καταναλωτών οδηγεί στη μη συμπερίληψη της διάστασης της αναπηρίας στον σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών, μέτρων και δράσεων ελέγχου και εποπτείας της αγοράς. Αντιθέτως, η ρητή αναφορά λειτουργεί ως εγγύηση ότι οι πολιτικές και οι παρεμβάσεις της Ανεξάρτητης Αρχής θα λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες, τις εμπειρίες και τα δικαιώματα των καταναλωτών με αναπηρία, αποτρέποντας φαινόμενα διακριτικής μεταχείρισης και αποκλεισμού σε βάρος τους. Επιπλέον, δεδομένου ότι μεταξύ των αρμοδιοτήτων της Ανεξάρτητης Αρχής περιλαμβάνεται η προάσπιση των δικαιωμάτων των καταναλωτών, είναι αναγκαία η θεσμοθέτηση της συνεργασίας με τις Ενώσεις Καταναλωτών.