Αρχική Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/789 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ης Απριλίου 2019Άρθρο 17 Προστασία των εκδόσεων τύπου για επιγραμμικές χρήσεις – Προσθήκη άρθρου 51Β στον ν. 2121/1993, τροποποίηση άρθρου 52 ν. 2121/1993 (παρ. 4 άρθρου 2 και άρθρο 15 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/790)Σχόλιο του χρήστη ΕΙΤΗΣΕΕ | 1 Νοεμβρίου 2022, 18:55
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΕΙΤΗΣΕΕ' | 1 Νοεμβρίου 2022, 18:55

    Με το άρθρο 17 καθιερώνεται το δικαίωμα εκδότη Τύπου, το οποίο σύμφωνα με την οδηγία έχει ως σκοπό «...να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του εκδοτικού κλάδου και με τον τρόπο αυτόν να εξασφαλιστεί η διαθεσιμότητα αξιόπιστων πληροφοριών.» Διότι είναι παγκόσμιο και όχι μόνον ελληνικό φαινόμενο οι μεγάλες πλατφόρμες να καρπώνονται, σε βάρος των εκδοτών, το συντριπτικά μεγαλύτερο μερίδιο διαφημιστικών εσόδων σε σχέση με τη χρήση και εκμετάλλευση του ειδησεογραφικού περιεχομένου στο διαδίκτυο Σε όσες χώρες ενσωματώθηκε το δικαίωμα του εκδότη Τύπου, οι μεγάλες πλατφόρμες και ιδίως η google και η meta (facebook), αρνήθηκαν να διαπραγματευθούν με τους εκδότες τύπου ή προέβησαν σε καταχρηστικές πρακτικές, εκμεταλλευόμενες την δεσπόζουσα θέση στην αγορά, αναγκάζοντας τους εκδότες σε κάποιες χώρες (ενδεικτικά Γερμανία) να παραχωρήσουν την άδειά τους άνευ ή έναντι ελάχιστης αμοιβής. Τόσο στη Γαλλία όσο και στη Γερμανία επενέβη η αρχή ανταγωνισμού, ενώ στην Αυστραλία υιοθετήθηκε νομοθεσία στο πλαίσιο του ελεύθερου ανταγωνισμού. Γι’ αυτό πληθαίνουν οι χώρες (Ιταλία, Βέλγιο, Τσεχία, Γαλλία) που πλέον δεν αρκούνται σε όσα προβλέπει η οδηγία αλλά υιοθετούν πρόσθετες υποχρεώσεις και διαδικασίες ενημέρωσης, διαπραγμάτευσης, διαιτησίας και αποτροπής καταχρηστικών πρακτικών. Είναι πολύ θετικό ότι το νομοσχέδιο κατ’ αρχήν κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση. Όμως ορισμένα κρίσιμα θέματα ρυθμίζονται ατελώς με αποτέλεσμα να καθίσταται αμφίβολη η επίτευξη του σκοπού του νομοθέτη, ήτοι η εξισορρόπηση της διαπραγματευτικής δύναμης των εκδοτών τύπου απέναντι στις μεγάλες πλατφόρμες και ο καθορισμός μέσω συμβάσεων ή δικαστικής απόφασης δίκαιης αμοιβής για την χρήση του ειδησεογραφικού περιεχομένου σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ειδικότερα προτείνουμε τα ακόλουθα: 1. Στην παράγραφο 4 του αρ.17 να διευκρινιστεί ότι οι δημιουργοί έργων θα λαμβάνουν ποσοστό επί των ετήσιων προς διανομή εσόδων, μετά την αφαίρεση δηλαδή πάσης φύσεως συναφών εξόδων, που αποκομίζουν οι εκδότες τύπου για τη χρήση των εκδόσεων τύπου από παρόχους υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας. Επίσης, ως προς την αμοιβή των πνευματικών δημιουργών προτείνουμε η αμοιβή τους να ανέρχεται σε 20% επί των ετήσιων προς διανομή εσόδων των εκδοτών, οι επιχειρήσεις των οποίων απασχολούν λιγότερο από το 60% των δημιουργών με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας και σε 10% επί των ετήσιων προς διανομή εσόδων των εκδοτών, οι επιχειρήσεις των οποίων υπερβαίνουν το ανωτέρω ποσοστό απασχολούμενων με σχέση εξαρτημένης εργασίας. 2. Στην παράγραφο 5 αρχικά είναι απαραίτητο να προβλεφθεί πως εντός πολύ σύντομου χρονικού διαστήματος και συγκεκριμένα εντός 30 ημερών από την ισχύ του παρόντος άρθρου, θα πρέπει να συγκροτηθεί η επιτροπή, η οποία θα πρέπει να έχει μόνιμο και διαρκή χαρακτήρα. Προτείνεται η τακτική επιτροπή να είναι 5μελής, υπό την αιγίδα της Ε.Ε.Τ.Τ. Στην τακτική αυτή επιτροπή, εκτός από τους εκπροσώπους της Ε.Ε.Τ.Τ., θα πρέπει να συμμετέχουν εκπρόσωποι της Επιτροπής Ανταγωνισμού, του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας και εμπειρογνώμονες. Η τεχνογνωσία της Επιτροπής Ανταγωνισμού είναι απαραίτητη αφού η στρέβλωση του ανταγωνισμού είναι δεδομένη λόγω της δεσπόζουσας, αν όχι μονοπωλιακής θέσης που έχουν πολλές από τις πλατφόρμες στην αγορά. Και η τεχνογνωσία του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας είναι απαραίτητη αφού αντικείμενο της διαφοράς είναι δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (συγγενικά δικαιώματα). Τέλος η παρουσία εμπειρογνωμόνων στην επιτροπή θα συνεισφέρει τεχνογνωσία σχετικά με την λειτουργία των πλατφορμών, τους τρόπους χρήσης ειδησεογραφικού περιεχομένου και τη λειτουργία της διαφημιστικής αγοράς στο διαδίκτυο. Η επιτροπή αυτή, αμέσως μετά την συγκρότησή της, ως πλέον αρμόδια, εισηγείται εντός 60 ημερών από την σύσταση της προς την ολομέλεια της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) τα αναγκαία για την έκδοση του Κανονισμού με αντικείμενο: α. τον καθορισμό των κριτηρίων για τον προσδιορισμό της εύλογης αμοιβής των εκδοτών τύπου από τους παρόχους των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας β. όλων των στοιχείων που είναι απαραίτητα για τον καθορισμό της αμοιβής γ. τη διαδικασία καθορισμού ύψους της αμοιβής των εκδοτών Τύπου σε περίπτωση που τα ενδιαφερόμενα μέρη δεν έλθουν σε συμφωνία, καθώς επίσης θα επιλύει γενικά τις διαφορές των δύο μερών ως προς το ύψος της αμοιβής και της καταβολής αυτής. Ειδικότερα: -Ως προς τα κριτήρια για τον καθορισμό της αμοιβής, θα πρέπει σε αυτά που ενδεικτικά αναφέρει το νομοσχέδιο να συμπεριλαμβάνονται οι επενδύσεις σε τεχνικό και οικονομικό επίπεδο που γίνονται από τους εκδότες Τύπου. Επίσης στα αναφερόμενα στον νομοσχέδιο ενδεικτικά κριτήρια συμπεριλαμβάνονται και «τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από τις δημοσιεύσεις και για τα δύο μέρη όσον αφορά την προβολή και τα διαφημιστικά έσοδα». Όμως τα οικονομικά οφέλη που αποκομίζει ο εκδότης από την εκμετάλλευση του δικού του ειδησεογραφικού περιεχομένου δεν έχουν καμία σχέση με την αμοιβή που οφείλει ο πάροχος υπηρεσιών διαδικτύου (πλατφόρμες) για τη χρήση του περιεχομένου των εκδοτών τύπου. Επιπλέον είναι πρακτικά αδύνατον για τον εκδότη Τύπου να συσχετίσει ποιο μέρος των δικών του εσόδων οφείλεται σε δραστηριότητα των παρόχων υπηρεσιών διαδικτύου. Συνεπώς το συγκεκριμένο κριτήριο θα πρέπει να αφορά αποκλειστικά τα οικονομικά οφέλη των παρόχων υπηρεσιών διαδικτύου. Περαιτέρω θα πρέπει να αποσαφηνιστεί ότι στα οικονομικά οφέλη περιλαμβάνονται και τα έμμεσα οφέλη, όπως πχ η οικονομική αξία των μεταδεδομένων των επισκεπτών ειδησεογραφικού περιεχομένου. -Ως προς τα αναγκαία στοιχεία, θα πρέπει κατ’ αρχήν να προβλεφθεί στο νόμο η υποχρέωση των παρόχων υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας να παρέχουν στους εκδότες Τύπου τα οικονομικά και άλλα στοιχεία που είναι απαραίτητα για τον υπολογισμό της αμοιβής και παράλληλα να εξουσιοδοτείται ο Κανονισμός να εξειδικεύσει τα στοιχεία και τη διαδικασία παροχής των στοιχείων. Η διαδικασία παροχής των στοιχείων θα πρέπει να είναι μέρος της διαδικασίας διαπραγματεύσεων και να προηγείται της διαδικασίας υποβολής οικονομικών προτάσεων προς την Επιτροπή. Διαφορετικά οι εκδότες Τύπου δεν θα είναι σε θέση να υποβάλουν πρόταση είτε στις διαπραγματεύσεις είτε στη διαδικασία ενώπιον της Επιτροπής εάν δεν έχουν προηγουμένως πρόσβαση στα οικονομικά και άλλα στοιχεία που προσδιορίζουν την αξία της χρήσης του περιεχομένου τους για τις πλατφόρμες. 3. Σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας μεταξύ εκδοτών Τύπου και πλατφορμών η διαδικασία ενώπιον της ΕΕΤΤ ολοκληρώνεται με την έκδοση σύμφωνα με το νομοσχέδιο εμπιστευτικής γνωμοδότησης. Κατά πρώτον ο εμπιστευτικός χαρακτήρας της γνωμοδότησης την καθιστά πρακτικά παντελώς ατελέσφορη, αφού δεν θα μπορούν τα μέρη να την επικαλούνται ενώπιον των δικαστηρίων. Αφετέρου ζητούμενο είναι ο δεσμευτικός χαρακτήρας της απόφασης της Επιτροπής ώστε να διασφαλίζεται σε σύντομο χρονικό διάστημα η καταβολή της δίκαιης αμοιβής των εκδοτών τύπου. Προτείνουμε η απόφαση της επιτροπής να έχει δεσμευτικό χαρακτήρα και να είναι άμεσα εκτελεστή μέχρι να επιλυθεί οριστικά η διαφορά από τα αρμόδια πολιτικά δικαστήρια. 4. Αναφορικά με τυχόν καταχρηστικές πρακτικές των παρόχων υπηρεσιών διαδικτύου η προτεινόμενη διάταξη προβλέπει υποχρεώσεις των παρόχων και σχετικές κυρώσεις μόνον αναφορικά με την αθέμιτη διατάραξη της ορατότητας του περιεχομένου των εκδοτών τύπου. Όμως οι καταχρηστικές πρακτικές μπορούν να αφορούν οποιοδήποτε θέμα της συνεργασίας εκδοτών τύπου με τους παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου. Μία από τις συνηθέστερες πρακτικές της Google είναι η επιδίωξη κατακερματισμού της αγοράς με την επιλεκτική προσφορά σε ορισμένους μόνον εκδότες τύπου συνεργασίας για την παροχή και επιμέλεια περιεχομένου και αποκλείοντας άλλους εκδότες (υπηρεσία Google News Showcase). Οι συμφωνίες συνεργασίας προβλέπουν σημαντικά οικονομικά ανταλλάγματα για την συντακτική επιμέλεια και παροχή περιεχομένου και ελάχιστο ποσό για την αμοιβή του νέου συγγενικού δικαιώματος. Προτείνουμε να επεκταθεί το πεδίο της συγκεκριμένης διάταξης ώστε να καταλαμβάνει όλες τις αθέμιτες πρακτικές κατά το πρότυπο του πρόσφατου αντίστοιχου νόμου της Τσεχίας: Ο πάροχος μιας υπηρεσίας της κοινωνίας της πληροφορίας υποχρεούται να μην ενεργεί κατά τρόπο που να καταστρατηγεί το δικαίωμα του εκδότη στην έντυπη έκδοσή του, ιδίως με: α) να αρνείται να διαπραγματευτεί καλόπιστα για την παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης περιεχομένου εκδόσεων τύπου, συμπεριλαμβανομένης της καταβολής εύλογης αμοιβής για τη χρήση αυτή, β) να περιορίζει ή ρυθμίζει αυθαίρετα μια υπηρεσία της κοινωνίας της πληροφορίας κατά τρόπο που να δημιουργεί διακρίσεις, ώστε να αποκλείεται η ανάγκη λήψης άδειας για την άσκηση του δικαιώματος χρήσης μιας δημοσίευσης στον τύπο από συγκεκριμένο εκδότη, χωρίς να υπάρχει εύλογος λόγος για τον εν λόγω περιορισμό ή ρύθμιση- η παρούσα διάταξη εφαρμόζεται μόνο εάν ο πάροχος υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας κατέχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά της υπηρεσίας την οποία περιόρισε ή ρύθμισε σύμφωνα με την προηγούμενη πρόταση, γ) έκανε κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης του στην αγορά προκειμένου να αποκτήσει το δικαίωμα άσκησης του δικαιώματος χρήσης μιας έντυπης έκδοσης με όρους αδικαιολόγητα δυσμενείς για τον εκδότη δ) δεν διατηρεί την ορατότητα του περιεχομένου των εκδοτών τύπου στα αποτελέσματα αναζήτησής του σε όλα τα στάδια διαπραγμάτευσης σχετικά με την καταβολή κατάλληλης αμοιβής για την υπό κρίση χρήση.